Thema laten uitkomen

ERVAREN sprekers weten hoe waardevol het is een thema te hebben. Wanneer ze een lezing voorbereiden, helpt het thema hen om hun aandacht tot een begrensder terrein te beperken en daar dieper over na te denken. Het resultaat is dat ze in plaats van veel punten oppervlakkig aan te tippen, hun materiaal zo uitwerken dat hun toehoorders er meer baat bij hebben. Wanneer elk van de hoofdpunten rechtstreeks verband houdt met het thema en bijdraagt tot de ontwikkeling ervan, worden de toehoorders ook geholpen die punten te onthouden en het belang ervan te beseffen.

Hoewel er gezegd kan worden dat je thema het onderwerp is waarover je spreekt, zul je bemerken dat het niveau van je lezingen hoger zal worden als je je op het standpunt stelt dat je thema het specifieke gezichtspunt is van waar uit je je onderwerp uitwerkt. Het Koninkrijk, de bijbel en de opstanding zijn algemene onderwerpen. Bij deze onderwerpen laten zich allerlei thema’s ontwikkelen. Hier zijn een paar voorbeelden: „Het Koninkrijk, een werkelijke regering”, „Gods koninkrijk zal de aarde tot een paradijs maken”, „De bijbel is door God geïnspireerd”, „De bijbel is een praktische gids voor onze tijd”, „De opstanding biedt hoop aan treurenden” en „De opstandingshoop helpt ons standvastig te blijven onder vervolging”. Elk van deze thema’s vraagt weer een totaal andere uitwerking.

In overeenstemming met het hoofdthema van de bijbel lag bij de door Jezus Christus tijdens zijn aardse bediening verrichte prediking de nadruk op het thema: „Het koninkrijk der hemelen is nabij gekomen” (Matth. 4:17). Hoe werd dat thema duidelijk in beeld gebracht? Meer dan 110 keer wordt er in de vier evangeliën naar dat koninkrijk verwezen. Maar Jezus deed meer dan bij herhaling het woord „koninkrijk” gebruiken. Zowel door wat hij onderwees als door de wonderen die hij verrichtte, maakte Jezus duidelijk dat hij, degene die aanwezig was, de Zoon van God was, de Messias, degene aan wie Jehovah het Koninkrijk zou geven. Jezus liet ook zien dat door bemiddeling van hem voor anderen de weg werd geopend om deel uit te maken van dat koninkrijk. Hij identificeerde de hoedanigheden die aan de dag gelegd moesten worden door degenen die dat voorrecht zouden ontvangen. Door zijn onderwijzingen en de krachtige werken die hij verrichtte, maakte hij duidelijk wat Gods koninkrijk in het leven van mensen zou betekenen en wees hij erop dat het feit dat hij door middel van Gods geest demonen uitwierp, een bewijs voor zijn toehoorders vormde dat ’het koninkrijk Gods werkelijk onverwachts tot hen was gekomen’ (Luk. 11:20). Betreffende dat koninkrijk droeg Jezus zijn volgelingen op getuigenis te geven. — Matth. 10:7; 24:14.

Een passend thema gebruiken. Van jou wordt niet gevergd dat je een thema in die mate ontwikkelt als de bijbel dat doet, maar dat je een passend thema hebt is niet minder belangrijk.

Als het kiezen van een thema aan jou wordt overgelaten, moet je eerst het doel van je presentatie overdenken. Als je dan de hoofdpunten kiest, die je schema zullen vormen, moet je erop letten dat die echt het thema ondersteunen dat je gekozen hebt.

Is het thema toegewezen, ga dan zorgvuldig analyseren wat dat betekent voor de manier waarop je materiaal uitgewerkt moet worden. Misschien kost het wat moeite om de waarde en de mogelijkheden van dat thema te beseffen. Kies je zelf het materiaal uit waarmee je het toegewezen thema gaat ontwikkelen, besteed dan zorg aan die selectie zodat het thema duidelijk in het beeld blijft. Wordt het materiaal daarentegen verschaft, dan komt het er nog steeds op aan te analyseren hoe je het in harmonie met het thema gaat gebruiken. Je moet ook beschouwen waarom het materiaal belangrijk is voor je toehoorders en wat je doel moet zijn bij de presentatie ervan. Dat zal je helpen te bepalen wat in je voordracht nadruk moet krijgen.

Hoe je het thema benadrukt. Voor het goed benadrukken van het thema moet je al bij het selecteren en ordenen van je materiaal de basis leggen. Als je alleen datgene gebruikt wat je thema ondersteunt en als je je aan de beginselen voor het opstellen van een goed schema houdt, zul je bijna automatisch het thema benadrukken.

Herhaling kan bijdragen tot versterking van het thema. In de klassieke muziek is een thema een melodie die vaak genoeg herhaald wordt om het hele stuk te karakteriseren. De melodie komt niet altijd in dezelfde vorm terug. Soms gaat het slechts om een frase of twee, soms ook is het een variatie op het thema, maar op de een of andere manier weet de componist zijn melodie zo knap door de compositie heen te vlechten dat die er helemaal van doortrokken is. Zo dient het ook met het thema van een lezing te zijn. De herhaling van sleutelwoorden van het thema is als de terugkerende melodie van een muziekstuk. Synoniemen van deze woorden of een andere formulering van het thema functioneren als variatie op het thema. Door het gebruik van zulke middelen zal het thema de belangrijkste gedachte vormen die je toehoorders bijblijft.

Deze beginselen zijn niet alleen van toepassing op lezingen vanaf het podium maar ook op gesprekken in de velddienst. Een betrekkelijk kort gesprek wordt eerder iets om te onthouden als het een duidelijk thema had. Onderricht dat tijdens een bijbelstudie werd gegeven komt eerder in de geest terug als er een thema was dat benadrukt werd. De moeite die je besteedt aan het selecteren en ontwikkelen van geschikte thema’s zal er veel toe bijdragen dat je doeltreffendheid als spreker en als onderwijzer van Gods Woord wordt vergroot.