BETHZATHA
(Bethza̱tha) [huis der olijven].
In bijna alle Nederlandse vertalingen wordt deze naam met „Bethesda” (huis der barmhartigheid) weergegeven, maar in de oudste handschriften treft men Bethzatha aan. De naam verschijnt in verband met een waterbekken dat die naam draagt en waar Jezus een man genas die al 38 jaar ziek was (Joh. 5:1-9). Volgens de beschrijving had het waterbekken vijf zuilengangen, waarin een groot aantal zieken, blinden en kreupelen lag. Blijkbaar schreven deze mensen het water een geneeskrachtige werking toe, vooral onmiddellijk nadat het water in beroering was gekomen. Het laatste gedeelte van vers drie, en ook het vierde vers van dit hoofdstuk, waarin het in beroering komen van het water aan een engel wordt toegeschreven, ontbreken in enkele van de oudste Griekse handschriften en worden als een latere inlassing in de tekst beschouwd. De bijbel geeft derhalve geen enkele aanwijzing met betrekking tot de oorzaak van het in beroering komen van het water, maar laat alleen zien dat de mensen in de geneeskrachtige werking van het water geloofden.
De plaats van het waterbekken wordt aangegeven door de rechtstreekse vermelding van de „schaapspoort” (alhoewel in het oorspronkelijke Grieks het woord „poort” toegevoegd moet worden), welke poort zich naar men over het algemeen aanneemt in het noordelijke deel van Jeruzalem bevond. Uit Nehemia 3:1 blijkt dat deze poort door de priesters werd gebouwd en daarom neemt men aan dat het een ingang in de buurt van het tempelterrein is geweest. Bovendien wordt de naam Bethzatha in verband gebracht met een stadsdeel in het oude Jeruzalem, Bezetha genaamd, dat ten N. van het tempelterrein lag. In de tijd van Jezus lag deze wijk buiten de stadsmuren, maar Herodes Agrippa I (die in 44 G.T. stierf) gaf de stad tijdens de regering van Claudius (41–54 G.T.) een derde noordelijke muur, waardoor Bezetha binnen de stadsmuren kwam te liggen, zodat Johannes terecht over het waterbekken kon zeggen dat het „in Jeruzalem” lag, daar hij de stad vóór haar vernietiging in het jaar 70 G.T. heeft gekend.
In 1888 brachten opgravingen onmiddellijk ten N. van het tempelterrein een dubbel waterbekken aan het licht, dat door een stenen scheidingswand werd verdeeld en in totaal een oppervlakte besloeg van ruim 45 bij 90 m. Men vond ook overblijfselen van vijf zuilengangen, alsmede een verbleekt fresco waarop een engel staat afgebeeld die het water beweegt, alhoewel de schildering ook later toegevoegd kan zijn. De ligging schijnt derhalve heel goed met de bijbelse beschrijving overeen te stemmen.