Vragen van lezers

● Wat wordt bedoeld met het ’bezien van de lever’, wat in Ezechiël 21:21 wordt genoemd?

In Ezechiël 21:21 lezen wij betreffende Nebukadnezar: „Want de koning van Babel zal aan den tweesprong staan, aan het begin van de twee wegen en waarzeggerij plegen; hij zal de pijlen schudden; hij zal de terafim raadplegen; hij zal de lever bezien.” Deze gewoonte van het bezien of inspecteren van de lever, op zoek naar voortekenen, hetgeen bekendstaat als hepatoskopie, was gebaseerd op het oude idee dat de lever het centrum is van alle vitaliteit, activiteit, gevoelens en genegenheden. Ongetwijfeld werd aan dit orgaan vanwege zijn bloedige karakter — in de mens wordt een zesde gedeelte van het bloed in de lever gevonden — zo’n grote belangrijkheid toegekend.

In het vroegere Assyrië was de naam van de priesters baru, hetgeen „inspecteur” betekent en duidt op de belangrijke rol welke het onderzoeken van de lever in het leven van een priester speelde. Daar de lever een zeer gevarieerd orgaan is, en uit lobben, kanalen en aanhangsels bestaat, terwijl er ook aders doorheenlopen, en het ribbels en andere kentekens vertoont, kunnen er allerlei betekenissen aan worden toegekend. Indien bijvoorbeeld een bepaalde inham ongewoon lang was, verklaarde men dat dit voor de koning een lange regering voorzegde. Indien er een omwisseling in de betrekkelijke grootte van bepaalde delen was, werd hieruit de conclusie getrokken dat er een ommekeer zou komen, zoals dat een dienstknecht over zijn meester zou regeren. Voorts werd het als een gunstig voorteken beschouwd wanneer een bepaald kenmerk of een bepaalde eigenaardigheid zich aan de rechterzijde bevond; was dit aan de linkerzijde, dan was het een ongunstig voorteken. Het precedent speelde ook een rol. Zo geloofde men dat, als een bepaalde situatie in de lever door een gunstige keer van de gebeurtenissen werd gevolgd, een soortgelijke omstandigheid bij een pas geslacht dier een dergelijke gunstige wending voorzegde. De Assyriërs en Babyloniërs waren de eersten die hepatoskopie toepasten, terwijl het later door de Grieken en Romeinen werd overgenomen. In bepaalde primitieve landen in Afrika en Azië vindt men er thans overblijfselen van.