Religie zoekt vrede met het communisme — Waarom?

VERBAAST het u dat de religie vrede zoekt met het communisme? Hebt u de kerken als een bolwerk tegen het atheïstische communisme beschouwd?

U hebt die indruk misschien gekregen door de krachtige bewoordingen waarmee de katholieke Kerk jaren geleden het communisme heeft veroordeeld. Die uitspraken hebben echter weinig uitwerking gehad. Na de Tweede Wereldoorlog hebben katholieke leiders in door het communisme beheerste landen, zoals Hongarije en Polen, eden van trouw aan atheïstische regimes gezworen.

Zeker, katholieke hoogwaardigheidsbekleders hebben dit niet goedgekeurd. Toen de aartsbisschop van Hongarije, Joszef Grösz, de bezoekende Sovjet-premier bijvoorbeeld hartelijk begroette, zei het katholieke tijdschrift Americana van 26 april 1958: „Het was een onaangename schok een katholieke aartsbisschop en bolsjewist nummer één elkaar de hand te zien schudden.” Ook kardinaal Ottaviani van het Vaticaan uitte zijn misnoegen met de woorden: „Sommigen steken nieuwe antikristen nog altijd de hand toe en hollen zelfs om te zien wie hen het eerst de hand kan drukken en een hartelijke glimlach met hen kan wisselen.”

Dat was echter de katholieke houding van een tiental jaren geleden. Sedertdien is het communisme enorm voortgeschreden. Is dit van invloed geweest op het officiële katholieke standpunt ten aanzien van het communisme?

Inderdaad! Nu begroet zelfs de paus hartelijk glimlachend de hoogste Sovjet-functionarissen. Communistische staatshoofden verschijnen geregeld in het Vaticaan, waar zij door de paus in audiëntie worden ontvangen. En drie jaar geleden werd aartsbisschop Agostino Casaroli de eerste functionaris van het Vaticaan sinds de bolsjewistische revolutie in 1917 die naar Moskou ging. Een recente Vaticaanse publikatie zei zelfs dat ze „christelijke waarden” in de leer van Mao Tsetoeng van communistisch China vond. Melding makend van deze radicale verandering in houding, zei de Panama Star & Herald van 1 september 1973:

„Het Vaticaan heeft zijn koude oorlog met de communistische wereld gestaakt en gaat gestadig in de richting van coëxistentie met rode regeringsstelsels.

Vijfentwintig jaar geleden vaardigde paus Pius XII excommunicatie uit voor ’atheïstische communisten’. Thans stuurt paus Paulus VI echter afgezanten naar communistische hoofdsteden en sluit met sommige regeringen overeenkomsten.”

Tot dusverre is het Vaticaan volledige diplomatieke betrekkingen met twee communistische landen aangegaan en tracht het met andere regeringen zulke betrekkingen aan te knopen. „Alleen de grootste en de kleinste communistische natie — China en Albanië — hebben tot op heden alle avances van het Vaticaan afgewezen”, merkt de New York Times op.

Maar niet alleen het katholicisme, ook andere religies zoeken vrede met communistische regimes. De orthodoxe Kerken werken in feite hand in hand met hen. De Catholic World van februari 1971 zei:

„De orthodoxe Kerk van Roemenië en de communistische regering hebben een de facto huwelijk van wederzijds belang, hetgeen de Roemenen tot nationalistische oogmerken aanmoedigt. Het doet bezoekers uit het buitenland soms schrikken onze president Nicolae Ceausescu en patriarch Justinian beiden tegenwoordig te zien om buitenlanders te begroeten. . . . zowel de kerk als de staat gedijen onder dit vreemde ’huwelijk’ tussen de kerk en de communistische staat.”

Een soortgelijke vriendschap bestaat tussen kerk en staat in de Sovjet-Unie. Enkele jaren geleden concludeerde het hof van appel van de Amerikaanse staat New York zelfs in verband met een zaak waarbij het Moskouse patriarchaat was betrokken: „Er is geen andere zienswijze mogelijk dan dat de Russische Kerk een werktuig is dat uitgebuit wordt door de communistische heersers.”

Het is opmerkenswaard dat de Russische Kerk en andere door het communisme gesteunde orthodoxe Kerken tot de Wereldraad van Kerken zijn toegetreden. Onder hun invloed heeft de Wereldraad een aanvang gemaakt met „marxistisch-christelijke dialogen”. Maar waarom zoeken de kerken vrede met het atheïstische communisme?

Omdat ze vrezen dat hun religie, als ze dit niet doen, door communistische regeringen uitgeroeid zal worden. De kerken doen dus concessies; ze sluiten compromissen. De baptisten vormen bijvoorbeeld een „erkende” religie in de Sovjet-Unie. Maar zelfs hun eigen leden hebben volgens Grose, de correspondent van de New York Times, de grief geuit dat „baptistische leiders zich te meegaand hadden betoond tegenover staatsautoriteiten”.

Met de katholieke Kerk is het hetzelfde. De Panama Star & Herald bericht: „De toenadering van de paus tot het communisme, zo zeggen Vaticaanse bronnen, is gebaseerd op realiteit, en zijn diplomatieke initiatieven worden gezien als de enige realistische manier om de Kerk en haar naar schatting 65 miljoen volgelingen in communistische landen te beschermen.”

Maar waarom zijn communistische leiders bereid met de kerken te onderhandelen en concessies aan hen te doen? Omdat een beduidend aantal mensen in hun landen nog steeds religieus is, en door de kerken die zullen doen wat zij zeggen, toe te staan te functioneren, is het gemakkelijker controle op het volk te blijven uitoefenen. Zo stond daarom in The National Catholic Reporter van 17 december 1971:

„Cuba’s premier Fidel Castro zegt dat hij als revolutionair de groeiende samenwerking tussen marxisten en christenen in Latijns-Amerika als ’iets nuttigs’ beschouwt.”

Het dient echter eigenlijk geen verwondering te wekken dat de wereldreligie vrede zoekt met het communisme. Het is geen nieuwe tactiek. Keer op keer hebben de kerken zich dienstbaar gemaakt aan de politieke machten. Toen het Vaticaan in 1933 bijvoorbeeld tot overeenstemming trachtte te komen met het nazi-regime, tekende het een concordaat waarbij werd geëist dat iedere katholieke bisschop vóór zijn wijding een „eed van trouw” aan de regering aflegde.

Hoe ver de kerk bereid is te gaan, wordt te kennen gegeven door wat paus Pius XI zei, namelijk: „Het Hoofd van de katholieke Kerk zou het als zijn plicht beschouwen met de Duivel zelf te onderhandelen . . . indien [er] redelijke gronden aanwezig waren om de hoop te schragen dat dergelijke onderhandelingen de belangen van de religie onder de mensheid zouden beschermen of bevorderen.” — De Brooklyn Eagle van 21 februari 1943.

Geen wonder dat de wereldreligie in de bijbel wordt afgebeeld als „de grote hoer . . . met wie de koningen der aarde hoererij hebben bedreven” (Openb. 17:1, 2). Het is duidelijk dat de kerken Christus hebben verlaten, die verklaarde: „Mijn koninkrijk is geen deel van deze wereld”, en die zei dat zijn discipelen „geen deel van de wereld [zijn], evenals ik geen deel van de wereld ben” (Joh. 18:36; 17:16). Als u dus Gods gunst wenst te bezitten, is het van levensbelang dat u geen deel hebt met een religie die ’naar bed is geweest’ met haters van God.