Is Kerstmis werkelijk christelijk?
VOLGENS The World Book Encyclopedia „is Kerstmis de dag waarop christenen de geboortedag van Jezus Christus vieren”. Niettemin verklaart de encyclopedie ook: „De vroege christenen vierden [Jezus’] geboorte niet, omdat zij de viering van iemands geboorte als een heidense gewoonte beschouwden.”
The Making of the Modern Christmas, door J. Golby en W. Purdue, stemt hiermee in: „De vroege christenen vierden de geboorte van Christus niet. Verjaardagen op zich werden in verband gebracht met heidense praktijken; de Evangeliën zeggen niets over de feitelijke datum van Christus’ geboorte.”
Als het vieren van verjaardagen geen christelijke achtergrond heeft, hoe komt het dan dat de geboortedag van Christus zo’n belangrijk „christelijk” feest is geworden?
De heidense oorsprong van „Kerstmis”
„Iedereen vierde feest en was vrolijk, werk en zaken werden voor een bepaalde periode volledig gestaakt, de huizen werden versierd met laurier en altijdgroene takken, vrienden gingen bij elkaar op bezoek en gaven elkaar cadeaus, en cliënten gaven hun patroon geschenken. De hele periode was een tijd van vreugde en goede wil, en de mensen genoten naar hartelust van allerlei vormen van ontspanning.” — Paganism in Christian Festivals, door J. M. Wheeler.
Past deze beschrijving bij de kerstfestiviteiten die u kent? Verrassend genoeg ging dit niet over Kerstmis! Nee, het is een beschrijving van de Saturnalia — een heidens Romeins feest dat een week duurde en verband hield met het wintersolstitium (zie de afbeelding op de bladzijde hiernaast). De geboortedag van de onoverwonnen zon werd gevierd op 25 december, een belangrijke feestdag van de Romeinse Mithrasverering.
Volgens The New Encyclopædia Britannica „werd 25 december, de geboortedag van Mithras, de Iraanse god van het licht en . . . de dag die aan de onoverwinnelijke zon was gewijd, alsook de dag na de Saturnalia, door de kerk overgenomen als Kerstmis, het geboortefeest van Christus, om de uitwerking van deze feesten tegen te gaan”. De heidense viering van deze geboortedag bleef dus na een eenvoudige naamsverandering, van Mithras naar Christus, bestaan!
Maar u bent wellicht van mening dat de geboorte van Gods Zoon, Jezus, iets bijzonders was, iets wat het verdient herdacht te worden. Een blik op wat de bijbel hierover vertelt, zal zeer verhelderend blijken te zijn.
Een vreugdevolle gebeurtenis
Het tweede hoofdstuk van Lukas’ evangelie geeft ons achtergrondinformatie. Lukas vertelt ons hoe hemelse engelen, nederige herders, toegewijde dienstknechten van God, en Maria zelf op deze opmerkelijke gebeurtenis reageerden.
Kijk eerst eens naar de „herders, die buitenshuis verbleven en ’s nachts de wacht hielden over hun kudden”, wat zij niet midden in de winter zouden hebben gedaan. Toen „Jehovah’s engel” verscheen en Gods heerlijkheid hen omscheen, waren de herders eerst bang. Zij werden gerustgesteld toen de engel verklaarde: „Vreest niet, want ziet! ik maak u goed nieuws bekend omtrent een grote vreugde, die heel het volk ten deel zal vallen, want heden is u . . . een Redder geboren, die Christus de Heer is.” Toen er plotseling „een menigte van de hemelse legerschare” van engelen verscheen, wisten de herders dat deze geboorte anders was dan alle andere. Het is interessant dat de engelen geen geschenken voor de pasgeboren baby meebrachten. In plaats daarvan loofden de engelen Jehovah, met de woorden: „Glorie in de hoogste hoogten aan God, en op aarde vrede onder mensen van goede wil.” — Lukas 2:8-14.
Natuurlijk wilden de herders deze baby met eigen ogen zien, want Jehovah zelf had de vreugdevolle gebeurtenis aangekondigd. Toen zij de baby, die in de kribbe lag, vonden, vertelden zij de ouders wat de engelen hadden gezegd. Daarna vertrokken de herders „terwijl zij God [niet de baby] verheerlijkten en loofden”. — Lukas 2:15-18, 20.
Maria, Jezus’ moeder, verheugde zich ongetwijfeld over de voorspoedige bevalling van haar eerstgeboren kind. Maar zij maakte ook ’gevolgtrekkingen in haar hart’. Samen met haar man, Jozef, ging zij vervolgens, in gehoorzaamheid aan de Mozaïsche wet, naar Jeruzalem. Dit was geen viering van een geboortedag. Het was veeleer een gelegenheid waarbij de baby aan God werd aangeboden, „zoals er in Jehovah’s wet geschreven staat: ’Al wat mannelijk is dat een moederschoot opent, moet heilig worden genoemd voor Jehovah’”. — Lukas 2:19, 22-24.
In de tempel in Jeruzalem ontmoetten Maria en Jozef Simeon, die door Lukas wordt beschreven als „rechtvaardig en eerbiedig, terwijl hij Israëls vertroosting verwachtte”. Onder inspiratie was hem verteld dat hij niet zou sterven voordat hij „de Christus van Jehovah” had gezien. Wat er vervolgens gebeurde, vond eveneens „onder de kracht van [Gods] geest” plaats. Simeon nam de baby in zijn armen, nee, niet om hem een geschenk te geven, maar om God te zegenen, met de woorden: „Laat nu, Soevereine Heer, uw slaaf in vrede gaan overeenkomstig uw verklaring; want mijn ogen hebben uw middel tot redding gezien, dat gij voor het oog van alle volken hebt bereid.” — Lukas 2:25-32.
Daarna kwam de bejaarde profetes Anna naderbij. Ook zij „ging dank aan God brengen en tot allen die Jeruzalems bevrijding verwachtten, over het kind spreken”. — Lukas 2:36-38.
Maria, Simeon, Anna, de herders alsook de hemelse engelen verheugden zich allemaal over Jezus’ geboorte. Maar merk alstublieft op dat zij zich niet overgaven aan het uitgelaten vieren van zijn geboortedag en evenmin geschenken gaven. In plaats daarvan verheerlijkten zij Jehovah, de hemelse Verschaffer van hun middel tot redding.
Toch zouden sommigen kunnen redeneren: ’Het geven van kerstgeschenken kan beslist niet verkeerd zijn, want vereerden de „drie wijzen” Jezus niet met geschenken?’
Kerstgeschenken
Laten wij opnieuw het bijbelse verslag onderzoeken. U zult het aantreffen in het Evangelie van Mattheüs, hoofdstuk 2. Er wordt geen melding gemaakt van het vieren van een geboortedag, en evenmin wordt er een specifiek tijdstip gegeven, hoewel het klaarblijkelijk enige tijd na Jezus’ geboorte was. In vers 1 noemt Mattheüs de bezoekers „astrologen [Grieks: maʹgoi] uit oostelijke streken”; zij waren dus heidenen zonder kennis omtrent Jehovah God. De ster die deze mannen volgden, leidde hen niet rechtstreeks naar Jezus’ geboorteplaats Bethlehem, maar naar Jeruzalem, waar koning Herodes regeerde.
Toen deze goddeloze heerser hen hoorde vragen naar „degene die als koning der joden geboren is”, raadpleegde hij de priesters om precies te weten te komen „waar de Christus geboren zou worden” zodat hij het kind kon laten doden. De priesters haalden als antwoord Micha’s profetie aan waarin staat dat Bethlehem de geboorteplaats van de Messias zou zijn (Micha 5:2). Herodes droeg zijn bezoekers schijnheilig op: „Gaat, stelt een nauwkeurig onderzoek in naar het jonge kind, en wanneer gij het gevonden hebt, bericht het mij dan, opdat ook ik het hulde kan gaan brengen.” De astrologen gingen op weg en de ster „ging voor hen uit, totdat ze stilhield boven de plaats waar het jonge kind was”. Merk op dat hij omschreven wordt als een ’jong kind’, niet als een pasgeboren baby. — Mattheüs 2:1-10.
Zoals het oosterse magnaten die een vorst bezoeken past, vielen de heidense astrologen neer en „boden [het jonge kind] geschenken aan: goud en geurige hars en mirre”. Mattheüs voegt eraan toe: „Omdat hun in een droom echter een goddelijke waarschuwing was gegeven niet naar Herodes terug te keren, trokken zij langs een andere weg naar hun land terug.” — Mattheüs 2:11, 12.
Sommige mensen proberen misschien in dit korte schriftuurlijke verslag een ondersteuning te vinden voor hun gewoonte om kerstgeschenken te geven. Maar in Discovering Christmas Customs and Folklore wordt uitgelegd dat de huidige gewoonte om geschenken te geven, haar oorsprong vindt in de Saturnalia-geschenken die de Romeinen aan hun arme medemensen gaven. „De vroege kerk . . . heeft de betekenis hiervan heel handig in een rituele herdenking van de geschenken van de Magiërs veranderd.” Wat een verschil met de ware aanbidders — zoals de nederige herders — die bij Jezus’ geboorte eenvoudig God loofden!
Eer Christus als Koning!
Jezus is nu geen baby meer. Hij is een invloedrijke Machthebber, Koning van Gods hemelse koninkrijk, en hij dient als zodanig te worden geëerd. — 1 Timotheüs 6:15, 16.
Als u nu een volwassene bent, hebt u zich dan ooit opgelaten gevoeld wanneer mensen in uw bijzijn foto’s van u als baby lieten zien? Het is waar dat zulke foto’s uw ouders herinneren aan hun vreugde over uw geboorte. Maar vindt u het, nu u uw eigen identiteit hebt, meestal niet prettiger dat anderen u zien zoals u bent? Bedenk hoe oneerbiedig het evenzo tegenover Christus Jezus is wanneer degenen die beweren zijn volgelingen te zijn, zich elk jaar zo in beslag laten nemen door de heidense tradities van Kerstmis en door het eren van een baby, dat zij nalaten hem als Koning te eren. Ja, zelfs in de eerste eeuw redeneerde de christelijke apostel Paulus erover hoe juist het is om aan Christus te denken zoals hij nu is — een Koning in de hemel. Paulus schreef: „Ook al hebben wij Christus naar het vlees gekend, dan kennen wij hem nu stellig niet meer zo”! — 2 Korinthiërs 5:16.
Christus zal binnenkort, als Koning van Gods koninkrijk, de profetische belofte in vervulling doen gaan dat pijn, lijden, ziekte en de dood zullen worden weggedaan. Hij is Degene die voor iedereen geschikte huisvesting en lonend werk onder paradijselijke omstandigheden hier op aarde zal garanderen (Jesaja 65:21-23; Lukas 23:43; 2 Korinthiërs 1:20; Openbaring 21:3, 4). Dat zijn beslist genoeg redenen om het te vermijden Jezus oneerbiedig te bejegenen!
Ware christenen volgen Christus’ eigen voorbeeld na en streven ernaar hun medemensen een van de grootste geschenken te geven die iemand kan aanbieden — kennis omtrent Gods voornemen, die tot eeuwig leven kan leiden (Johannes 17:3). Deze manier van geschenken geven brengt hun veel vreugde, want Jezus zei: „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen.” — Handelingen 20:35; Lukas 11:27, 28.
Christenen die oprechte belangstelling voor elkaar hebben, vinden het niet moeilijk hun liefde spontaan, op elk willekeurig tijdstip van het jaar, te uiten (Filippenzen 2:3, 4). Om een simpel voorbeeld te noemen: wat zou het ontroerend zijn een tekening van een christelijke jongere te krijgen die hij, na een bijbelse lezing te hebben beluisterd, heeft gemaakt als uiting van zijn dankbaarheid! Een onverwacht cadeau van een familielid als blijk van zijn liefde is al net zo aanmoedigend. Evenzo ervaren christelijke ouders veel vreugde wanneer zij het hele jaar door naar geschikte gelegenheden zoeken om hun kinderen cadeautjes te geven. Dit soort van christelijke edelmoedigheid wordt niet bezoedeld door de vermeende verplichting om op feestdagen iets te geven, en evenmin door heidense tradities.
Bijgevolg vieren in deze tijd meer dan vier en een half miljoen christenen uit alle natiën geen Kerstmis. Dit zijn Jehovah’s Getuigen, die hun medemensen geregeld getuigenis geven omtrent het goede nieuws van Gods koninkrijk (Mattheüs 24:14). De kans is groot dat u hen ontmoet wanneer zij, misschien wel binnenkort, bij u aan de deur komen. Moge uw gezin grote vreugde ervaren doordat u gretig aanvaardt wat zij u brengen, terwijl u leert hoe u Jehovah God elke dag van het jaar kunt loven. — Psalm 145:1, 2.
[Illustratie op blz. 7]
Christenen geven hun medemensen een van de grootste geschenken — kennis omtrent Gods voornemen, die tot eeuwig leven leidt
[Illustratieverantwoording op blz. 4]
Culver Pictures