Terug tot stof — Hoe?
„STOF zijt gij en tot stof zult gij terugkeren.” Toen de eerste mens, Adam, die woorden hoorde, wist hij wat hij kon verwachten. Hij was uit het stof van de aardbodem gemaakt en zou tot louter stof terugkeren. Hij zou sterven omdat hij zijn Schepper, Jehovah God, ongehoorzaam was geweest. — Genesis 2:7, 15-17; 3:17-19.
De bijbel laat zien dat mensen van stof zijn gemaakt. Ook wordt erin gezegd: „De ziel die zondigt, díe zal sterven” (Ezechiël 18:4; Psalm 103:14). De dood heeft miljoenen mensen leed berokkend en heeft herhaaldelijk vragen doen rijzen over de wijze waarop men zich van stoffelijke resten moet ontdoen.
Vroegere en huidige gebruiken
Hoe ontdeed men zich onder Gods volk in de oudheid van stoffelijke resten? In het eerste deel van de bijbel worden verschillende manieren genoemd waarop men de doden behandelde, onder andere in de grond begraven (Genesis 35:8). De patriarch Abraham en zijn vrouw Sara, alsook hun zoon Isaäk en hun kleinzoon Jakob werden in de grot van Machpela begraven (Genesis 23:2, 19; 25:9; 49:30, 31; 50:13). De Israëlitische rechters Gideon en Simson werden ieder ’in de grafstede van hun vader’ begraven (Rechters 8:32; 16:31). Dit wijst erop dat onder het volk van God in de oudheid familiegraven de voorkeur genoten. Toen Jezus Christus in de eerste eeuw G.T. stierf, werd zijn lichaam in een pas uitgehouwen rotsgraf gelegd (Mattheüs 27:57-60). Over het algemeen werden stoffelijke resten dus in de grond begraven of in een graf bijgezet. Dit is in de meeste landen op aarde nog steeds de gewoonte.
In sommige delen van de wereld wordt het in deze tijd echter door ernstig ruimtegebrek en door de hoge grondprijs steeds moeilijker om mensen te begraven. Daarom overwegen sommige mensen andere vormen van lijkbezorging.
Asverstrooiing na de crematie van het stoffelijk overschot komt steeds vaker voor. In Engeland wordt dit nu met ongeveer veertig procent van de doden gedaan. In Zweden, waar in stedelijke gebieden ruim tachtig procent van de overledenen wordt gecremeerd, zijn bepaalde bosgebieden aangewezen voor het uitstrooien van de as. En in Shanghai en enkele andere kuststeden van China bekostigt het stadsbestuur verscheidene keren per jaar massale asverstrooiingen op zee.
Waar kan de as worden uitgestrooid? Niet zo maar overal. Sommigen zijn wellicht bang dat asverstrooiing schadelijk voor het milieu is. In feite wordt echter elk mogelijk risico van epidemieën door crematie tenietgedaan. Bepaalde begraafplaatsen in Engeland en de Verenigde Staten reserveren gazons of bloementuinen als grond waarop de as kan worden uitgestrooid. Natuurlijk bekommeren christenen zich vooral om de bijbelse zienswijze ten aanzien van crematie en asverstrooiing.
Wat is de bijbelse zienswijze?
In een uitspraak tegen „de koning van Babylon” zei de profeet Jesaja: „Gij zijt weggeworpen zonder een grafstede voor u” (Jesaja 14:4, 19). Dient asverstrooiing met zo’n geval van vernedering te worden vergeleken? Nee, want er wordt geen melding gemaakt van crematie en het bewaren of uitstrooien van de as.
Jezus Christus sprak over de aardse opstanding van de doden die tijdens zijn duizendjarige regering zal plaatsvinden, toen hij zei: ’Allen die in de herinneringsgraven zijn, zullen mijn stem horen en te voorschijn komen’ (Johannes 5:28, 29). Dat een specifiek graf echter niet per se noodzakelijk is om iemand uit de doden op te wekken, wordt bevestigd in een andere profetische beschrijving van de opstanding. Openbaring 20:13 zegt: „De zee gaf de doden in haar op, en de dood en Hades gaven de doden in hen op.” Waar het dus om gaat, is niet op welke plek of hoe iemand ’tot stof terugkeert’, maar veeleer of God aan hem denkt en hem opwekt (Job 14:13-15; vergelijk Lukas 23:42, 43). Jehovah heeft beslist geen indrukwekkende graftombes nodig om mensen niet te vergeten. Crematie staat iemands opstanding niet in de weg. En als asverstrooiing met een juiste beweegreden en zonder vals-religieuze ceremoniën gebeurt, is ze niet in strijd met de Schrift.
Degenen die voor asverstrooiing kiezen, zullen de wet van het land in acht moeten nemen. Het zou ook passend zijn dat zij rekening houden met de gevoelens van de nabestaanden en anderen. Dienstknechten van Jehovah zullen er goed aan doen ervoor te zorgen dat zij wanneer zij in dit verband hun schriftuurlijke vrijheid gebruiken, geen smaad werpen op de goede reputatie die christenen genieten. Dit is vooral belangrijk in landen waar crematie en asverstrooiing wettelijk toegestaan zijn maar nog niet volledig door de gemeenschap zijn aanvaard. Natuurlijk zal een christen zich nooit inlaten met riten of gebruiken die gebaseerd zijn op het geloof in de onsterfelijkheid van de menselijke ziel.
Helemaal geen graven meer nodig!
Volgens sommigen die voorstanders van asverstrooiing zijn, betekent dit dat er niet meer begraven hoeft te worden. De grootste verlichting zal echter komen door de vervulling van de bijbelse belofte dat ’als laatste vijand de dood wordt tenietgedaan’. — 1 Korinthiërs 15:24-28.
Dit betekent dat graven, graftombes, zelfs crematie en asverstrooiing tot het verleden zullen behoren. Ja, de dood zal niet meer zijn. Onder goddelijke inspiratie schreef de apostel Johannes: „[Ik] hoorde . . . een luide stem, afkomstig van de troon, zeggen: ’Zie! De tent van God is bij de mensen, en hij zal bij hen verblijven, en zij zullen zijn volken zijn. En God zelf zal bij hen zijn. En hij zal elke traan uit hun ogen wegwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn. De vroegere dingen zijn voorbijgegaan.’” — Openbaring 21:3, 4.
Dit alles zal plaatsvinden wanneer de menselijke dood die het gevolg is van Adams zonde, onder Gods koninkrijk volledig wordt tenietgedaan. Dan zal de gehoorzame mensheid niet geconfronteerd worden met het vooruitzicht tot stof terug te keren.
[Illustraties op blz. 29]
Gebruikelijke vormen van lijkbezorging
[Illustratie op blz. 31]
Asverstrooiing op de Sagami Zee (Japan)
[Verantwoording]
Met toestemming van Koueisha, Tokio