Dienen „bioritmen” uw leven te besturen?
EEN bekende vrouwelijke tennisster leed op 29 juni 1977 een „verpletterende nederlaag”. Sommigen zijn van mening dat zij op die bepaalde dag vast en zeker moest verliezen. De reden was, zo zeggen zij, dat op de dag van haar nederlaag twee van haar „bioritme”-cyclussen op een dieptepunt waren.
Waarschijnlijk heeft u de term „bioritmen” wel eens gehoord. Wat zijn dat? Kan kennis van bioritmen u helpen uw leven met meer succes in te delen?
In dit artikel spreken wij niet over wat geleerden „biologische ritmen” noemen, dat wil zeggen, schommelingen op het gebied van bijvoorbeeld de hartslag, de hormoonproduktie, intellectuele vermogens en stemmingen. Alle mensen ondergaan periodieke veranderingen in deze en andere lichaamsfuncties. Als gevolg daarvan heeft iedereen van tijd tot tijd wel eens een ’slechte dag’, waarop hij of zij onhandig, prikkelbaar, inefficiënt en traag is.
In de theorie van de bioritmen gaat men echter zover dat men beweert dat alle mensen drie cyclussen met een vaste duur ondergaan, die voor alle mensen gelijk zijn. Naar men veronderstelt is er een fysieke cyclus van 23 dagen (die zowel vitaliteit als vermoeidheid omvat), een emotionele cyclus van 28 dagen die varieert van vrolijke opgeruimdheid tot depressiviteit en een intellectuele of mentale cyclus van 33 dagen die varieert van perioden van verhoogde creativiteit tot momenten waarop men nauwelijks logisch kan denken. Men zegt dat al deze drie cyclussen op het moment van iemands geboorte beginnen en gedurende zijn hele leven ononderbroken doorgaan.
Men heeft een systeem ontwikkeld om de drie bioritmen op een kaart weer te geven, waarop in het midden een horizontale lijn staat die van links naar rechts loopt. Het meest linkse punt op de kaart is iemands geboortedatum. De drie cyclussen worden voorgesteld door golflijnen die op die datum op de horizontale lijn beginnen, en daarna rijzen en dalen zodat ze dan boven de lijn, dan weer eronder liggen. Wanneer een cyclus zich boven de lijn bevindt, veronderstelt men dat het aspect dat hij voorstelt goed functioneert. Wanneer hij zich onder de lijn bevindt, gelooft men dat het slecht functioneert.
Men zegt dat „kritieke dagen” optreden wanneer een cyclus de lijn snijdt (het punt waarop hij van plus naar min en van min naar plus gaat). Indien twee of drie cyclussen de lijn tegelijkertijd snijden, beziet men die dag als een potentiële pechdag. Aanhangers van de bioritme-theorie geloven dat men door de drie cyclussen wiskundig te berekenen, kan voorspellen welke dagen gunstig of ongunstig zijn om iets te ondernemen.
Een ongefundeerde theorie
Sommigen maken echter ernstige tegenwerpingen tegen dit geloof. „Er bestaat geen wetenschappelijke basis voor de veronderstelling dat onze biologische tijdklokken bij de geboorte in werking worden gesteld”, verklaart een biomedisch technoloog van het General Hospital in Massachusetts. „Men heeft veeleer ontdekt dat sommige cyclussen die zwangere vrouwen beïnvloeden, absoluut synchroon lopen met die van de foetus.” De technoloog wijst er ook op dat alle informatie over biologische cyclussen van volwassenen afkomstig is. „Maar veel cyclussen die bij kinderen meetbaar zijn, zoals de hart- en de stofwisselingscyclus, vertonen een hogere frequentie vergeleken met die van volwassenen. Stel dat een ’dag’ van een kind bij de geboorte slechts een kwestie van minuten is en zich in de loop van verscheidene jaren tot 24 uur ontwikkelt, dan is het redelijk te geloven dat het gehele bioritme van een kind sneller verloopt.”
Er is nogal wat publiciteit geweest rond bepaalde ongevallen (zoals auto- of vliegtuigongelukken) die plaatsvonden tijdens „dieptepunten” of „kritieke dagen” in de bioritme-cyclussen van de betrokken personen. Ongelukken hebben echter dikwijls vele oorzaken. Ze kunnen zelden alleen worden toegeschreven aan de personen wier bioritmen volgens de berekeningen op een dieptepunt waren. Ook wanneer een persoon wiens bioritmen „hoog” zijn goede dingen overkomen, zijn dikwijls andere mensen in werkelijkheid verantwoordelijk voor de gunstige omstandigheden. Wanneer een sportman bijvoorbeeld uitstekend spel levert, kan de reden hiervoor zijn dat zijn teamgenoten hem buitengewoon goed ondersteunen.
Geen overtuigende verslagen
Wordt het geloof dat er goede dingen gebeuren wanneer iemands bioritmen „hoog” zijn en dat er rampen plaatsvinden als deze „laag” zijn, door feiten ondersteund? In dit verband zijn de resultaten van een onderzoek door een groep van de Laurentian University in Ontario, Canada, interessant. De onderzoekers gingen 400 mijnongelukken na. De Newsday van 25 september 1978 berichtte over de resultaten van dit onderzoek: „In het tijdschrift Perceptual and Motor Skills (Waarnemingsvermogen en motorische vaardigheid), betogen de onderzoekers dat de gevonden feiten ’geen van de fundamentele voorspellingen op grond van bioritmen ondersteunen . . . Er bestond niet méér kans dat mijnongelukken (zowel boven- als ondergronds) zouden plaatsvinden op kritieke dagen, rond kritieke dagen of gedurende de periode dat de verschillende cyclussen „laag” waren’.”
Een artikel in Psychology Today (april 1978) publiceerde de resultaten van een experiment met werpers in de honkbalsport (die klaarblijkelijk in een goede fysieke en mentale conditie moeten zijn om goed te kunnen werpen). De schrijver legt uit:
„Ik heb uit de periode van 1934 tot 1975 exact 100 no-hit wedstrijden in de hoogste competities [waarbij geen enkele speler van de tegenpartij een honk heeft kunnen bereiken] bekeken. Het waren allemaal wedstrijden waarbij één werper de hele wedstrijd voor zijn ploeg had gespeeld. . . . Ik wilde vaststellen of de 100 werpers, als groep, ongewoon gunstige bioritme-grafieken hadden. Was bij een ongewoon groot aantal van hen de fysieke cyclus in dat opzicht positief? — of hun emotionele en intellectuele cyclus? Het antwoord was ronduit neen. Aan de hand van hun bioritme-grafieken had men nooit kunnen vermoeden dat deze mannen de grootste prestatie in hun carrière leverden. Het had net zo goed een proef van 100 willekeurig gekozen personen kunnen zijn.”
Een vorm van waarzeggerij
Hoe dienen personen die God wensen te behagen de bioritme-theorie te bezien? De bijbel bevat geen specifieke vermelding van bioritmen. Maar het Woord van God vertelt wel over de pogingen van een bepaalde, persoon om van tevoren de juiste dag vast te stellen voor een bepaalde onderneming. Er staat:
„Haman was woedend toen hij besefte dat Mordechaï niet voor hem ging knielen en buigen, en toen hij vernam dat Mordechaï een Jood was, besloot hij meer te doen dan uitsluitend Mordechaï te straffen. Hij maakte plannen om iedere jood in het hele Perzische Rijk te doden. In het twaalfde jaar van koning Xerxes’ regering, in de eerste maand, de maand Nisan, gebood Haman loten te werpen (’poerim’ werden ze genoemd) om erachter te komen wat de goede dag en maand waren om zijn plan uit te voeren. Er werd besloten tot de dertiende dag van de twaalfde maand, de maand Adar.” — Esth. 3:5-7, Today’s English Version.
Het op deze wijze werpen van het lot was een vorm van waarzeggerij. Volgens de bijbel zijn alle pogingen om de toekomst te weten te komen door middel van waarzeggerij verboden voor personen die God wensen te behagen. Wij lezen: „Er dient onder u niemand te worden gevonden die zijn zoon of zijn dochter door het vuur laat gaan, niemand die aan waarzeggerij doet, geen beoefenaar van magie, noch iemand die voortekens zoekt, noch een tovenaar, noch iemand die anderen door een banspreuk bindt, noch iemand die een geestenmedium of beroepsvoorzegger van gebeurtenissen raadpleegt, noch iemand die de doden ondervraagt. Want iedereen die deze dingen doet, is iets verfoeilijks voor Jehovah, en wegens deze verfoeilijkheden verdrijft Jehovah, uw God, hen van voor uw aangezicht. Gij dient u onberispelijk te betonen tegenover Jehovah, uw God.” — Deut. 18:10-13.
Natuurlijk houdt de bioritme-theorie niet het werpen van het lot in. Maar ze omvat wel pogingen om de toekomst te onderscheiden door waarzeggerij aan de hand van getallenmagie. Een artikel dat in het tijdschrift Time verscheen maakte de volgende opmerkingen:
„De bioritme-rage is gegroeid uit de mystieke speculaties van Wilhelm Fliess, een zeer kleurrijke figuur, een Berlijnse arts, die meer dan tien jaar de beste vriend van Sigmund Freud is geweest. . . . Fliess publiceerde boeken en verhandelingen vol ondoorgrondelijke wiskunde, die allemaal over zijn mystieke getallen handelden: 23 (dat het mannelijke of fysieke element vertegenwoordigde) en 28 (dat het vrouwelijke, emotionele element vertegenwoordigde en vermoedelijk was gebaseerd op de 28 dagen omvattende menstruatiecyclus). Een tijdlang was Freud zozeer onder de indruk dat hij ervan overtuigd was dat hij op 51-jarige leeftijd zou sterven, de som van die twee getallen. Een jonge patiënt van Freud, Hermann Swoboda, ontwikkelde de eerste berekeningstabellen voor bioritmen, gebaseerd op Fliess’ geloof in cyclussen van 23 en 28 dagen. Later voegden volgelingen van Fliess een cyclus van 33 dagen toe, die het mentale leven van de mens vertegenwoordigde.”
„Tijd en onvoorziene gebeurtenissen”
De belangstelling voor bioritmen spruit voort uit de wens van veel mensen om hun levensloop te kunnen voorspellen. De Schrift (vooral het boek Prediker) maakt echter duidelijk dat het leven van de mens niet op die manier van tevoren in kaart gebracht kan worden. Wij lezen: „Ik wendde mij om te zien onder de zon dat niet de snellen de wedloop hebben, noch de sterken de strijd, noch ook de wijzen het voedsel hebben, noch ook de verstandigen de rijkdom hebben, noch zelfs zij die kennis bezitten de gunst hebben; want tijd en onvoorziene gebeurtenissen treffen hen allen.” — Pred. 9:11.
Veel dingen gebeuren onverwachts. Zulke toevallige gebeurtenissen betekenen de mislukking van alle pogingen om te voorspellen wat gunstige of ongunstige momenten zijn om iets te doen. In dit opzicht is de verdere raad uit Prediker interessant: „Zend uw brood uit op de oppervlakte van de wateren, want na verloop van vele dagen zult gij het terugvinden. Geef een deel aan zeven, of zelfs aan acht, want gij weet niet welke rampspoed op de aarde zal geschieden.” — Pred. 11:1, 2.
Op een paar uitzonderingen na zijn ’rampspoeden’ die mensen overkomen iets dat zij van tevoren ’niet weten’, ja zelfs niet kunnen weten. Ook gunstige omstandigheden komen dikwijls plotseling, onverwachts. Daarom is de verstandigste manier om iemands tijd te gebruiken, voor een grote verscheidenheid van personen een edelmoedige gever te zijn, om zo te zeggen ’een deel aan zeven, of zelfs aan acht te geven’. Wanneer er dan een onverwachte ramp toeslaat, ondervindt de edelmoedige gever dat de mensen in ruime mate behulpzaam een wederdienst zullen bewijzen. — Luk. 6:38.
Formules gebaseerd op „mystieke getallen”, zoals die bij het berekenen van bioritmen worden gebruikt, zijn verstoken van een wetenschappelijke basis en blijken ondeugdelijk wanneer ze met vaststaande feiten vergeleken worden. En wat belangrijker is, als een vorm van waarzeggerij druisen zulke berekeningen in tegen de bijbelse leer. Met het oog op wat hierboven is uiteengezet, zouden bioritmen nooit een heilzaam middel kunnen zijn om leiding te geven aan uw leven.