Wat kunnen ouders doen om te helpen?

„ER IS een verhaal over een kinderpsycholoog die zijn praktijk begon met vier theorieën en geen kinderen”, vertelt Dr. Bruce Narramore, psycholoog. „Enkele jaren later had hij vier kinderen en geen theorieën!”

Ja, de theorieën over kinderopvoeding wisselen elkaar snel af. Een kind grootbrengen is geen eenvoudige opgave. U kunt uw kind echter maar één keer opvoeden. Wat is de beste manier?

Te midden van tegenstrijdige opvattingen heeft één bron richtlijnen over kinderopvoeding verschaft die voortdurend succesvol zijn geweest. Die bron is de bijbel. Lees alstublieft op de nu volgende bladzijden eens (1) wat de bijbel aanraadt, (2) waarom dit boek thans miljoenen over de gehele wereld helpt betere ouders te zijn, en (3) hoe de raad uit de bijbel in uw huisgezin toegepast kan worden.

Tonen ouders hun liefde niet door een kind voedsel, kleding en onderdak te geven?

Ja, en hiervoor brengen ouders vaak jarenlang offers. Toch kan het zijn dat een ouder het gezin slechts een karig maal kan verschaffen, „een schotel groente”. Maar als dit „met liefde” wordt gegeven, dan is het, zoals de bijbel laat zien, beter „dan het beste rundvlees, opgediend met haat” (Spr. 15:17, Moffatt). Liefde is belangrijker dan goed voedsel. Kinderen gedijen op genegenheid — een paar meelevende woorden voor een zere knie, een hartelijke omhelzing, een schouderklopje, of gewoon: ’Ik ben trots op je!’

Maar hoe kan men van een kind houden dat zich misdraagt?

Dat is niet gemakkelijk. De bijbel legt echter de nadruk op „medegevoel” (1 Petr. 3:8). Er kunnen dikwijls diepere oorzaken voor het wangedrag van een kind bestaan. Eén jongere begon zich bijvoorbeeld op school te misdragen. Zijn bezorgde vader, die uren met de jongen sprak, zei: „Wij bleven hem tonen dat wij om hem gaven. En toen vertelde hij wat hem dwars zat.” Andere kinderen plaagden hem omdat hij een hoorapparaat droeg, en hij werd een herrieschopper in de klas om bij hen in de gunst te komen.

De vader bezat „medegevoel”, en na verscheidene hartelijke gesprekken verbeterde het gedrag van de jongen. Jaren later schreef deze jongen aan zijn ouders: „Ik weet dat ik dingen heb gedaan die jullie niet prettig vonden, maar ik dank jullie dat jullie me niet aan mijn lot hebben overgelaten.” Dikwijls kunnen frustratie, jaloezie, onderdrukte woede, vrees en onzekerheid tot slecht gedrag aanzetten.

En als uw kind nu eens met bepaalde slechte trekken geboren is?

Misschien ziet u bij uzelf of uw huwelijkspartner dezelfde zwakheid. Dit dient „medegevoel” bij u teweeg te brengen, en het geeft u meteen de achtergrondinformatie om van inzicht getuigende raad te kunnen verschaffen. Een moeder bemerkte bijvoorbeeld dat haar 9-jarige zoon net zo teruggetrokken was als zijzelf vroeger als kind was geweest. „Ik praatte er met hem over”, zei ze, „en vertelde dat ik me als kind net zo voelde als hij en dat dezelfde dingen vroeger in mij omgingen. ’Ik weet hoe je je voelt, Rowland, omdat ik er nog steeds aan moet werken’, zei ik dan. Als gevolg daarvan zijn wij dichter naar elkaar toe gegroeid en gaat hij zich meer uiten.”

Hoe kan een ouder weten wanneer een kind werkelijk iets dwars zit?

De gevoelens en gedachten van een kind, zijn ware bedoelingen, liggen in zijn hart als water op de bodem van een diepe put. Het is lang niet gemakkelijk om ze aan de oppervlakte te krijgen! „Raad [iemands voornemen of bedoeling] in het hart van een man is als diepe wateren”, geeft de bijbel toe, „maar de man van onderscheidingsvermogen, díe zal hem naar boven halen” (Spr. 20:5). Enkele onderzoekende vragen kunnen zulke gevoelens „naar boven halen”. Er is ONDERSCHEIDINGSVERMOGEN nodig om vast te kunnen stellen wanneer een kind opzettelijk opstandig is en wanneer hij uit frustratie handelt. — Spr. 24:3.

Doet het er werkelijk toe hoe een ouder tegen het kind spreekt?

Ja, dat is echt belangrijk. Om dit te illustreren: Een onthutste interviewer vroeg een vijfjarig meisje: „Waarom wil je graag dood zijn?” De droevig kijkende kleuter antwoordde: „Omdat het zo rustig zou zijn. Dan zou mammie niet aldoor tegen me schreeuwen.” Kinderen hebben gevoelens. Onnadenkende opmerkingen van een ouder kunnen een verwoestende uitwerking hebben. Een spreuk zegt: „Er bestaat er een die onbezonnen spreekt als met de steken van een zwaard.” Dat doet pijn! Maar „de tong van de wijzen is genezing” (Spr. 12:18). Bouw het gevoel van eigenwaarde van uw kind op door hem oprecht te prijzen. Heb een lovend woord voor zijn prestaties, hoe klein ze ook zijn.

Als een kind denkt dat hij een ’uitbrander’ zal krijgen wegens zijn gevoelens, zal hij ze niet uiten. Hij vindt het vooral moeilijk om over zijn seksuele gevoelens te spreken. De jongere voelt zich wellicht beschaamd. Maar zelfs al heeft een kind een verkeerde denkwijze, dan moet hij zich toch vrij voelen zich te uiten. Eén ouder zei: „Soms is het alsof je van binnen ontploft wanneer het kind zijn hart uitstort. Maar je waagt het niet het te laten merken, want anders houden ze hun mond.”

Probeer in de wereld van uw kind door te dringen, daar waar zijn gevoelens huizen. Blijf een paar minuten bij hem wanneer u hem naar bed brengt. Praat met hem over de dingen die u gelukkig, bedroefd, van streek of bang hebben gemaakt. Het is belangrijk niet alleen ervaringen, maar ook gevoelens met hem te delen. En bovenal: luister wanneer uw kind zijn gevoelens uit.

Betekent liefde dat u het kind altijd laat doen wat hij wil?

Velen denken dat. Zij willen dat het kind van hen houdt. „Ik hou van je”, zegt het kind op een intimiderende manier, „als ik een lolly krijg.” Later kan het zijn: „Als u me zo lang als ik maar wil, laat opblijven”, „als ik mag eten wat ik wil” of „mijn eigen vrienden mag kiezen”. En de ouders geven toe. Wat zijn de gevolgen? Een generatie van teugelloze, onzekere jongeren. De bijbel geeft de raad: „Wie [zijn kind] liefheeft, die zoekt hem werkelijk met streng onderricht.” Streng onderricht betekent onderricht dat vormt of corrigeert. Het vormt het karakter en geeft zekerheid. — Spr. 13:24.

En als een kind nu eens niet naar streng onderricht luistert?

„Tuchtig uw zoon en hij zal u rust verschaffen en uw ziel veel genot schenken”, raadt de bijbel aan (Spr. 29:17). Tuchtiging houdt straf in. Het kan een letterlijk pak slaag zijn, of de ontzegging van iets wat hij graag wil. Dit zal hem een heel belangrijke les leren — respect voor autoriteit. God geeft een voorbeeld van de wijze waarop de straf toegediend moet worden, door te zeggen: „Ik [zal] u in de juiste mate moeten tuchtigen.” Toch stelde hij deze zelfde mensen gerust met de woorden: „want ik ben met u.” Hij hield nog steeds van hen. Jehovah stelde dus liefdevol, maar toch vastberaden, grenzen vast met betrekking tot aanvaardbaar gedrag. Ouders, doe hetzelfde! — Jer. 46:28.

In welke kwesties dient een ouder voet bij stuk te houden?

Sta erop dat uw kind goed voedsel eet, want ernstige tekorten zouden zijn fysieke groei kunnen belemmeren. Laat ook niet toe dat uw kind zijn geest voedt met „afval” in de vorm van tv-programma’s, tijdschriften en films waarin geweld en immoraliteit voorkomen.

Toch vormen degenen met wie uw kind omgaat — zijn vrienden — de grootste bedreiging voor uw goede onderricht. Indien een kind in het gezelschap van jongeren met verdorven gewoonten terechtkomt, kunt u er zeker van zijn dat hij gewoonlijk „vertrouwd raakt” met zulk gedrag en erdoor verstrikt wordt (Spr. 22:24, 25). U hebt de plicht om een eind aan zulke omgang te maken. Dit vereist streng onderricht, maar wanneer een ouder slechte metgezellen door goede vervangt, of de eigen gezinsactiviteiten interessanter maakt, wordt deze taak veel gemakkelijker.

Hoe snel zal een kind een besef van goed en kwaad ontwikkelen?

Uit zichzelf wellicht nooit. De bijbel toont aan dat een jong kind ’het slechte niet weet te verwerpen en het goede te kiezen’. — Jes. 7:16.

Hoe kan dit een kind geleerd worden?

Het hart moet worden bereikt. Hij moet zijn eigen innerlijke beweegreden ontwikkelen om ’het slechte te verwerpen en het goede te kiezen’. Gebeurt dat niet, dan ontwikkelt hij wellicht gewoon een oppervlakkige handigheid om moeilijkheden te omzeilen. Behalve het toedienen van „streng onderricht”, moeten ouders hun kinderen dus in de „gezaghebbende raad van Jehovah grootbrengen”. — Ef. 6:4.

Dit vereist dat er inlichtingen in de geest van het kind worden gebracht die zijn hart zullen raken. Ze dienen hem op een juiste wijze te motiveren en hem voor toekomstige gevaren te waarschuwen. De bijbelse uitdrukking „gezaghebbende raad” omvat „alles wat nodig is om de vermaning door te laten dringen, zodat deze ter harte genomen wordt”.a

Hoe belangrijk is het een kind omtrent God te onderwijzen?

Een christelijke ouderling beschouwde zorgvuldig de individuele gevallen van een groep jongelui die in ernstige moeilijkheden waren gekomen, waaronder drugmisbruik, immoraliteit en dronkenschap. Waar mankeerde het aan? „Deze jongeren hebben gewoon geen vrees voor God”, zei hij. „Dit is wat er gebeurt: Het is donker. Ze zitten op de achterbank van een auto met iemand van het andere geslacht. Alles wat zij voelen is dat hun hormonen op hol slaan. Ze bekommeren zich totaal niet om de gevolgen. En ze doen het week na week.” Sommigen echter ’verwierpen het slechte’. „Bij deze jongeren was het hart bereikt en was er een persoonlijke verhouding tot Jehovah opgebouwd”, merkte hij op. „Zij beschouwen hem als een alziende, liefdevolle Persoon.” Help uw kind dus zo’n goede verhouding te ontwikkelen. — Spr. 16:6.

Een ouder moet deze goede verhouding tot God allereerst zelf bezitten. Hiervoor zijn persoonlijke bijbelstudie en meditatie nodig. Jehovah’s Getuigen zijn bereid u hierbij te helpen. Ja, het was dit bijbelse onderricht van de Getuigen waardoor de jongere die in het eerste artikel werd genoemd, de jongen die zo’n slechte achtergrond had, in een voortreffelijke ouder veranderde. „Het is de studie van de bijbel waardoor alles veranderde”, gaf hij toe.

Uw gedrag — of het nu goed is of slecht — zal een kind sneller onderwijzen en een diepere indruk maken dan wat maar ook. Als gevolg van aangeboren zondigheid zal een kind slechte gewoonten gemakkelijker imiteren (Ps. 51:5). De eerste stap is dus uzelf onder de loep te nemen.

Is het altijd de schuld van de ouders als het kind de slechte weg opgaat?

Noch ouders noch kinderen zijn volmaakt. Beiden zullen fouten maken die te betreuren zijn. Maar omdat de bijbel zegt dat een goed opgevoed kind ’niet van de weg zal afwijken’, menen sommige ouders dat zij de enige schuldigen zijn wanneer een kind de slechte weg opgaat (Spr. 22:6). Dit vers moet echter tegen de juiste achtergrond worden bezien. Het maakt deel uit van de raad die in het boek Spreuken aan ouders wordt gegeven. Een ouder weet of hij deze raad alleen lippendienst heeft bewezen of niet.

Ook aan kinderen wordt raad gegeven. Wil het goed met hen aflopen, dan worden zij ertoe aangespoord naar de geboden en het strenge onderricht van de ouders te ’luisteren’, ze ’als een schat weg te leggen’, ze ’niet te vergeten’, er ’aandacht aan te schenken’, ze te ’bewaren’ en ’niet te verlaten’ (Spr. 1:8; 2:1; 3:1; 4:1; 6:20). Alleen al in dit ene boek van de bijbel wordt viermaal zoveel raad aan kinderen als aan ouders gegeven!

Sommige kinderen zullen ’gehoorzaamheid aan een ouder verachten’ (Spr. 30:17). Een voorbeeldige vader van een weerspannige zoon merkte op: „Ik heb steeds weer geprobeerd zijn hart te bereiken. Ik weet niet meer wat ik moet doen, omdat ik al zoveel heb geprobeerd. Niets heeft geholpen.”

Een kind heeft de verantwoordelijkheid de bijbelverzen die op hem van toepassing zijn, in acht te nemen. Indien zowel de ouder als het kind acht slaan op bijbelse raad, is de algemene regel dat het kind niet zal afwijken van de goede weg. Een ouder hoeft zichzelf niet te ontmoedigen door zich schuldig te voelen over wat in het verleden is gebeurd. Houd u bezig met wat u nu kunt doen om uw kind te helpen.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 10]

VRAGEN DIE U KUNT STELLEN WANNEER EEN KIND ZICH MISDRAAGT

Voel je je niet goed?

Vind je me onbillijk? Waarom?

Heb je problemen op school?

Heb je te veel spanningen?

Heb je gewoon een sombere bui?

Kun je goed opschieten met de andere jongelui?

Vind je dat ik te veel van je verwacht?

Kan ik je op de een of andere manier helpen?

[Kader op blz. 12]

HOE VROEG BEGINNEN?

Een diepbedroefde ouder zei: „Ik bleef het maar uitstellen om echt aandacht aan mijn kinderen te besteden. Ik dacht dat we nog jaren de tijd hadden om hun leven te vormen, maar nu zijn ze bijna volwassen. Wij hebben de periode waarin ze het meest te beïnvloeden waren, door onze vingers laten glippen.” Begin vanaf de vroegste kinderjaren!

[Kader op blz. 12]

’OPLEIDING’ TOT VOLWASSENE

„Leid een knaap op overeenkomstig de weg voor hem” (Spr. 22:6). Een kind dient opgeleid te worden in de hoedanigheden die hij als volwassene nodig heeft, zoals besluitvaardigheid, het tonen van initiatief, en zelfbeheersing.

Vooral de tienerjaren — een overgangsperiode — zijn moeilijk. Het ene moment kan een kind klagen: „Je hoeft me niet voor te schrijven wat ik moet doen!” en een uur later vraagt hij: „Mam, wat moet ik nu doen?” U kunt het kind helpen door deze overgangsperiode heen te komen, door niet te beperkend maar ook niet te toegeeflijk te zijn.

[Illustratie op blz. 11]

Help uw kind een goede verhouding tot God op te bouwen door samen over de bijbel te leren