Amandelen — vruchten met een noot erin

VANAF mijn uitkijkpunt hoog op een heuvel zie ik onder mij een aantal witte eilandjes, verspreid over de blauwgroene vallei. Een blik van meer nabij onthult dat wat van een afstand velden met witte bollen popcorn leken, in werkelijkheid duizenden afzonderlijke bomen zijn, elk vol witte bloesems met fijne roze hartjes die de lucht vervullen met hun sterke geur. Deze verrukkingen die mijn zintuigen in vervoering brengen, vormen de beste beschrijving van een amandelboomgaard in volle bloei in de vroege lente.

Ik heb van jongs af aan van dit adembenemende gezicht genoten omdat ik opgroeide op een amandelkwekerij in een klein stadje in Californië. Ons gezin voorzag in zijn bestaan door het kweken en oogsten van deze verrukkelijke vruchten.

„Vruchten?” vraagt u. „Is een amandel geen noot?” Ja en nee. Hoewel gewoonlijk gedacht wordt dat amandelen noten zijn, is de amandel vreemd genoeg een vrucht. Hij behoort tot de familie waarvan ook andere steenvruchtbomen afstammen, namelijk de rozenfamilie. Steenvruchten zijn onder andere perziken, abrikozen en pruimen. Let de volgende keer dat u een perzikpit in uw hand hebt, eens op de nauwe overeenkomst in grootte en vorm met een amandel. Breek ze beide open, en u zult bemerken dat ook de zaden op elkaar lijken. U mag echter alleen de amandelen eten, omdat het eten van de zaden van vruchten zoals perziken u ziek kan maken.

Amandelen in de geschiedenis

De wortels van de geschiedenis van de amandel gaan ver terug tot in Klein-Azië en het gebied rond de Middellandse Zee. Reeds lang voor Christus’ tijd vormden amandelen een vast onderdeel van de voeding in het Midden-Oosten, en met recht.

Een handjevol gepelde amandelen vormt niet alleen een smakelijk hapje, maar is ook gezond. Amandelen bevatten belangrijke voedingsstoffen, alsook aanzienlijke hoeveelheden van de noodzakelijke vitaminen en mineralen. Dit zou kunnen verklaren waarom men in het Midden-Oosten amandelen zo hoog schatte als een regelmatig bestanddeel van het menu; en toen tijdens de Middeleeuwen de islam zijn grenzen uitbreidde, volgde dan ook in die nieuwe gebieden de cultivering van amandelen.

De door de moslims geplante gewassen floreerden in Spanje, en later ook in de Nieuwe Wereld via de koloniale verbreiding van de Spaanse missieposten in Californië. Nu, 200 jaar later, behoren amandelen tot Californië’s voornaamste boomgewassen, en de staat zelf is een van ’s werelds grootste producenten van amandelen.

Het gebruik van rookpotten

Tijdens de bloeiperiode lopen de amandelbloesemknoppen gevaar te worden beschadigd als ze te lang aan vrieskoude worden blootgesteld. In het verleden gebruikte men, om beschadiging van deze tere knoppen te voorkomen, rookpotten als bescherming tegen vorst. Deze oliegestookte potten werden op regelmatige afstanden van elkaar langs de bomenrijen geplaatst. Hoewel de kleine amandelknoppen enorm veel baat hadden bij de deken van vieze zwarte rook die werd geproduceerd, was dat met de plaatselijke bevolking niet het geval!

Stel u voor dat u schoon naar bed gaat en ’s morgens wakker wordt met uw gezicht bedekt met een roetlaagje dat is doorgedrongen tot in uw neusgaten en zelfs tot onder uw vingernagels zit! Geen gesloten ramen en deuren of een overvloed van water en zeep konden ons schoonhouden zolang de strijd van de rookpotten tegen de vorst aan de gang was.

Maar gelukkig is dat nu anders. In sommige boomgaarden gebruikt men nog steeds rookpotten, maar er worden nu met succes andere methoden gebruikt, tot grote vreugde van wie in zo’n gemeenschap van amandeltelers wonen.

Kletterende hagel van amandelen

Ook de methode om amandelen te oogsten is in de loop der jaren veranderd. Eertijds klommen ingehuurde krachten met grote rubber hamers behendig de bomen in en sloegen op de takken, waardoor de amandelen in een kletterende hagel op het beneden uitgespreide zeildoek vielen. De zeilen werden dan met een paard of tractor naar de volgende boom gesleept, waar het proces werd herhaald. Wanneer de zeilen te zwaar werden om voort te trekken, werden de amandelen in jutezakken gestopt en naar de pelmachine getransporteerd om te worden schoongemaakt.

Tegenwoordig worden in contrast daarmee machines gebruikt om de bomen te schudden, de amandelen te rapen en zelfs het vuil en afval en de schilletjes van de vruchten te verwijderen. Mijn vader was een van de eerste ontwerpers van een machine die door middel van een luchtstoot veel van het afval van de amandelvrucht zelf kon verwijderen.

Later stromen de amandelen automatisch door de verwerkingsfabriek. Daar worden ze gekraakt, schoongemaakt, gerangschikt naar grootte, gesorteerd door een elektronisch oog, en aan een laatste inspectie onderworpen.

Wat er vervolgens met sommige amandelen gebeurt, leidt tot allerlei appetijtelijke produkten. Stel u voor, een gewone amandel die plotseling wordt gearomatiseerd met de rook van notehout, knoflook of ui, of in een suikerlaagje wordt gestoken, gezouten, geroosterd, of wordt verwerkt tot amandelspijs — om maar een paar van de vele smakelijke veranderingen te noemen die ten doel hebben onze smaakpapillen in vervoering te brengen. En vergeet niet al dat verrukkelijks zoals chocoladerepen, banket en roomijssoorten die smakelijk zijn gemaakt met hele of geplette amandelen!

Opgroeien in en rond amandelboomgaarden heb ik buitengewoon aangenaam gevonden en die tijd is mij altijd bijgebleven. U denkt misschien dat ik wel alles te weten was gekomen wat er over die aparte vruchten met een noot erin te weten valt. Dat is niet helemaal waar. Mijn waardering voor de amandel groeide enorm toen ik de bijbel begon te bestuderen. „De bijbel?” vraagt u. Ja, door die studie heb ik ontdekt dat de amandelboom een belangrijke rol heeft gespeeld in Gods bemoeienissen met zijn volk.

Amandelen in de bijbel?

Wist u dat het Hebreeuwse woord voor amandelboom letterlijk „de waker” betekent, of „degene die wakker wordt”? Dit is passend wanneer wij bedenken dat in de landstreek Palestina de amandelboom zo ongeveer de eerste van alle vruchtdragende bomen is die, zelfs al in januari of begin februari, in bloei staat. Het helpt ook te verklaren wat God bedoelde toen hij verwees naar „een spruit van een amandelboom” (Jeremia 1:11, 12). Met andere woorden Jehovah God ’blijft wakker’ in verband met zijn beloften om die ten uitvoer te brengen.

Een ander voorbeeld van het gebruik van de amandelboom in de bijbel is het opwindende verslag van de episode dat de Israëlieten Aärons autoriteit als de door God aangestelde hogepriester in twijfel trokken. Om het geschil te beslechten, liet God de oversten van elk van de 12 stammen van Israël zijn gebiedersstaf brengen en deze voor de heilige ark der getuigenis leggen. Aärons staf, gemaakt van een tak van de amandelboom, werd naast de andere 12 gelegd. De volgende dag was het resultaat te zien — Gods zegel van goedkeuring op Aäron. Zijn staf was gedurende de nacht uitgebot; hij „bracht knoppen voort en deed bloesems ontluiken en droeg rijpe amandelen”. In plaats van de natuurlijke volgorde van uitbotten, bloeien en vrucht dragen, waren de drie stadia tegelijk aanwezig. Een heel groot wonder! — Numeri 17:1-11.

De amandel was ook een hooggeschatte lekkernij voor de Israëlieten. Toen bijvoorbeeld de oude patriarch Jakob de koning van Egypte gunstig wilde stemmen, zond hij geschenken, waaronder een hoeveelheid amandelen als een van de „voortreffelijkste produkten van het land” (Genesis 43:11). Bovendien werd de sierlijke amandelbloesem gebruikt als een patroon voor de kelken op de armen van de heilige lampestandaard in de tabernakel. — Exodus 25:33, 34.

Deze bijbelse verwijzingen naar de amandel hebben mij beslist meer waardering bijgebracht voor nog een van de wonderbaarlijke scheppingen die God heeft gemaakt voor het eindeloze genoegen van de mens.

Wanneer ik over de vallei uitkijk en het prachtige panorama zie van amandelboomgaarden in volle bloei, denk ik vaak aan deze woorden die zovele eeuwen geleden werden geschreven: „Looft Jehovah vanaf de aarde, . . . gij bergen en al gij heuvels, gij vruchtbomen en al gij ceders” (Psalm 148:7-9). — Ingezonden.

[Kader op blz. 26]

Amandelen — kleine pakketjes geconcentreerde energie

In amandelen zit heel wat voeding opgeslagen in een klein, draagbaar pakketje. Ze bevatten belangrijke voedingsstoffen uit alle vier basisgroepen waarin men voedsel kan onderverdelen — eiwitten, groenten, melkprodukten en granen. Laten wij eens hun samenstelling naar voedingswaarde onder de loep nemen.a

◻ KOOLHYDRATEN: Amandelen zijn een nuttige bron van complexe koolhydraten. Koolhydraten zijn de voornaamste bron van energie voor uw lichaam. Zo’n dertig gram amandelen, ongeveer 20 tot 25 stuks, staat gelijk aan 170 calorieën.

◻ VET: Van alle voedingsgewassen is de amandel een van de rijkste bronnen van vet. En amandelen bevatten geen cholesterol. Vet is een belangrijke energiebron; het is de doeltreffendste vorm waarin uw lichaam brandstof kan opslaan. Ongeveer de helft van het gewicht van een amandel bestaat uit plantaardige olie — een hoogwaardig onverzadigd vet.

◻ VEZELS: Dertig gram amandelen voorziet uw lichaam van ongeveer 10 procent van de dagelijkse behoefte aan vezels. Dat zijn meer vezels dan er in twee sneetjes volkorenbrood zitten.

◻ MINERALEN: Amandelen verschaffen een grote hoeveelheid van de essentiële mineralen fosfor, koper en magnesium. Mineralen zijn nodig voor de groei en juiste instandhouding van uw lichaam. Dertig gram amandelen bevat dezelfde hoeveelheid calcium als 70 gram melk en dezelfde hoeveelheid ijzer als 40 gram rundvlees of mager varkensvlees.

◻ EIWIT: Amandelen vormen een goede bron van plantaardige eiwitten. Eiwitten zijn noodzakelijk voor de groei en instandhouding van uw lichaam. Dertig gram voorziet in 10 procent van de in de VS geldende aanbevolen dagelijkse hoeveelheid eiwitten.

◻ VITAMINEN: Amandelen zijn een goede bron van riboflavine (vitamine B₂) en vitamine E. Vitaminen zijn noodzakelijk voor een goede gezondheid. Dertig gram amandelen bevat de hoeveelheid vitamine E (35 procent van wat in de VS per dag wordt aanbevolen) die wordt aangetroffen in ruim twee ons tarwekiemen of in vijf en een half tot zes ons lever.

[Voetnoten]