Babuti​—Muwatikaye abana benyu eryanza Yehova

1-2. Busanaki amasako malebe w’eBiblia anganabya n’omughaso munene okw’itwe omughulu emyatsi yamabinduka omw’ibyaho ryetu.

EKIRO omulume n’omukali bakalunga, kangyi-kangyi omusyakulu w’endeko akabalabiraya omukania w’eBiblia owalebirye endwa. Amasako awali omo mukania oyo si mahya-mahya okw’ibo. Aliwe eritsuka ekiro ekyo n’erilola embere, amahano ayo akabya w’omughaso munene okw’ibo. Busanaki? Kundi bamabibya bandu abatahenie, bakendibya bakakolesya amahano ayo.

² Ko bikanabya bitya omughulu aBakristo abatahenie bakabya babuti. Omo myaka mingyi, banganabya ibabiryowa emikania mingyi eyilebirye erilembera abana. Aliwe lino, amahano awali omo mikania eyo akendibya w’omughaso munene okw’ibo. Bakendibana omwana oyo litolere ibalembera ibibene-bene. Oyu ka ni mubírí alitohire! Kwenene, omughulu emyatsi yikabinduka omw’ibyaho ryetu amasako malebe w’eBiblia akabya w’omughaso munene okw’itwe. Oyu ni mwatsi mughuma owakaleka abaramya ba Yehova ibasoma aMasako, n’erilengekania kugho ko buli “ebiro byosi” by’eribyaho lyabo ngoko abami be Israeli babya basabirwe erikola.​—Ebi. 17:19.

3. Omo mwatsi ono tukendikania okuki?

³ Babuti muwite olusunzo lughuma l’oko syonzunzo nyingyi esyo oMukristo angabya nasyo, ni bughambu erikangirirya abana benyu oko Yehova. Aliwe, eribakangirirya emyatsi eyilebirye oMungu wetu lisa siritosire, litolere imwakola bingyi okw’aho. Ngambe imwawatikya abana benyu erimwanza kutsibu. Mwangakolaki mutoke eriwatikya abana benyu eryanza Yehova? Omo mwatsi ono tukendikania oko syokanuni ini sy’eBiblia esyangabawatikya inywe babuti. (2 Tim. 3:16) Kandi tukendilangira ababuti Bakristo balebe nga mobabana endundi yo bati omw’ikolesya amahano w’eBiblia.

ESYOKANUKI INI ESYANGAWATIKYA ABABUTI

4. Ni kanuni kahi k’erimbere akangatokesya ababuti eriwatikya abana babo eryanza Yehova? (Yakobo 1:5)

⁴ Akanuni 1: Usondaye obusondoli bwa Yehova. Usabe Yehova uti akuhe amenge awo ulaghireko utoke eriwatikya abana baghu erimwanza. (Soma Yakobo 1:5.) Iye yo Mundu oyutolere kundu erituha amahano. Hali emyatsi mingyi eyikaleka itwikirirya ekyo. Tukanaye okw’ibiri ya kuyo. Oko mwatsi w’eribya mubuti, Yehova yo wasi bingyi kulenga. (Esy. 36:9) Ow’akabiri, amahano w’amenge awakatuha akaletera endundi mughulu wosi.​—Isa. 48:17.

5. (a) Ni myatsi yahi eyo endondeka ya Yehova yikaha ababuti busana n’eriwatikya abana babo? (b) Ngoko kiryakanganibawa omo video, muukighaki oko nzira eyo mughala na mwali wetu Amorim bakalemberamo abana babo?

⁵ Erilabira eKinywa kiwe n’endondeka yiwe, Yehova akaha ababuti b’emyatsi mingyi erilua omo Biblia eyangabawatikya erikangirirya abana babo erimwanza. (Mat. 24:45) Eky’erileberyako, wanganabana amahano awatolere w’omo mwatsi “Msaada zaidi kwa ajili ya familia,” owahuluka omo myaka mingyi omo gazeti Amuka! ey’eritsapisya, na lino yabiribya oko site yetu ye enternete. N’esyovideo nyingi esiri oko jw.org, syanganawatikya ababuti erikolesya amahano wa Yehova bakakangirirya abana babo.b​—Emi. 2:4-6.

6. Tata mughuma akayowa ati busana n’obusondoli obo iye na mukali wiwe bakabana erilua oko ndondeka ya Yehova?

⁶ Ababuti bangyi babirikangania erisima busana n’obuwatikya obo Yehova abiribaha erilabira endondeka yiwe. Tata mughuma oyukahulawa mo Joe akabugha ati: “Erilembera abana basatu b’omo kwenene si mwatsi molomolo. Ingye na mukali waghe tubeghere erisaba Yehova tuti atuwatikaye. Kandi twabirilangira kangyi-kangyi ngoko omwatsi mulebe kutse evideo byabya bikahuluka oko ndambi eyitolere erituwatikya erikinda omwatsi owakalire owo tulue tukalwa nagho. Erisonda obusondoli bwa Yehova abiribya mwatsi owo tukakola biro byosi.” Joe na mukali wiwe babirifumbula ngoko emyatsi n’esyovideo esyo bikawatikaya abana babo eriyitunda hakuhi na Yehova.

7. Busanaki litolere ababuti ibayikasa kutsibu eribya eky’erileberyako ekyuwene? (Abanya Roma 2:21)

⁷ Akanuni 2: Ubye eky’erileberyako ekyuwene. Abana bakayiteghereraya emibere y’ababuti babo yo kutsibu kandi kangyi-kangyi bak’igha emibere yabo. Eribugha ekwenene, sihali omubuti oyuhika-hikene. (Rom. 3:23) Nomo bine bitya, ababuti b’amenge bakayikasa eribya eky’erileberyako ekyuwene oko bana babo. (Soma Abanya Roma 2:21.) Akakania oko bana, tata mughuma mwabugha ati: “Bali ng’ebifuta ebikakura obuli kindu.” Akatomekako ati: “Ebyo tukayikasa eribakangirirya byamatendihambana n’ebyo tukakola, ibakenditubwira.” Neryo twamanza tuti abana betu banze Yehova, litolere itw’ibene-bene itwabya n’olwanzo oluwatire okw’iye kandi olulangirikire.

8-9. Ebinywa bya Andrew n’ebya Emma byamakw’ighisyaki?

⁸ Hali nzira nyingyi esyo ababuti bangakolesya erikangirirya abana babo eryanza Yehova. Ulebaye ekyo mughala wetu ow’emyaka 17 oyukahulawa mo Andrew akabugha: “Ababuti baghe babya babeghere erinyikangirirya ngoko erisaba ni ry’omughaso munene. Omo buli righolo, Tata inyakasaba naghe, nibya nomo nangabya inabirisaba. Obuli kiro ababuti betu ibakatubwira bati: ‘Mwanganakania na Yehova ngendo nyingyi ngoko mwanzire.’ Busana n’ekyo, omusabe abiribya w’omughaso munene kutsibu omo ngebe yaghe. Lino ngasaba bweghu-bweghu kandi ngalangira Yehova mo Tata oyunyanzire.” Babuti, mubye imunibukire ngoko olwanzo lwenyu oko Yehova lwanganawatikya abana benyu nabo erimwanza.

⁹ Tulebaye n’eky’erileberyako kya Emma. Omughulu tata wiwe asighanaya ekihanda, mwasighira mama wiwe y’eminda mingyi kutsibu. Emma akabugha ati: “Ihakabya emighulu mingyi eyo mama akabulirawa esyofranga, aliwe, inyabeghere erikania oko nzira esyo Yehova akawatikiraya mw’abaghombe biwe. Monayilangirira kw’ikirirye kwenene ebyabya akakania erilabira emibere yiwe y’eribyaho. Mama inyakakolesaya eby’abya akakangirirya.” Esomo ni yahi? Ababuti banganakangirirya erilabira eky’erileberyako, nibya n’omughulu bali omo mibere eyikalire.​—Gal. 6:9.

10. Ababuti Baisraeli babya ibanganakolesya ehyanya hyahi erikania n’abana babo oko Yehova? (Eryibuka Ebihano 6:6, 7)

¹⁰ Akanuni 3: Ubye ukakania n’abana baghu. Yehova mwasaba aBaisraeli ba kera ati babye bakakangirirya abana babo okw’iye mughulu wosi. (Soma Eryibuka Ebihano 6:6, 7.) Ababuti abo babya n’ehyanya hingyi omo musibo ehy’erikania n’abana babo n’eribawatikya eryanza Yehova. Ng’Eky’erileberyako, omulwana Muisraeli abya inyanganalabya endambi nene akawatikya baba wiwe erihera embuto kutse erihulula. Na mwali wabo, abya inyanganalabya ndambi nene akawatikya nyinya y’erisona, eriluka, n’eyindi mibírí y’omo nyumba. Kundi ababuti n’abana ibakakola omubírí wo haghuma, babya ibanganakania oko myatsi mingyi y’omughaso. Ng’Eky’erileberyako, banganakanirye oko mubere wa Yehova w’obubuya n’erilebya ng’anemuwatikya ekihanda ky’ati.

11. Munabwire ababuti banganakania n’abana babo mughulu wahi?

¹¹ Lino engebe siyikiri nga kera. Omo bihugho bingyi ababuti n’abana sibangalabya endambi yo haghuma omo musibo. Ababuti banganabya oko mubírí n’abana ibane ekalasi. Neryo, litolere ababuti ibayikasa eribana ehyanya ehy’erikania n’abana babo. (Efe. 5:15, 16; Flp. 1:10) Akaghuma k’oko hyanya ehyo, w’omughulu w’eriramya ly’eka. Mughala wetu mulwana oyukahulawa mo Alexander akabugha ati: “Baba waghe isyalibula erikola endegheka y’eriramya ly’eka, kandi isyalilighira ekindu kyosi-kyosi kitukakiraye erilabya endambi eyo yo haghuma. Itukabya twabibugha er’igha, itwakania oko myatsi.”

12. Omutwe w’ekihanda atolere inyibukaki omughulu w’eriramya ry’eka?

¹² Wamabya iwuli mutwe w’ekihanda, wangakolaki eriramya ly’eka litoke eritsemesya abana baghu? Wangan’igha n’abana baghu ekitabu kyetu kihya-kihya Tsemera Engebe Kera na Kera! Ekitabu ekyo, kikendileka ikyabolobera eribya n’emikania eyuwene. Wanzire abana baghu ibakukanirya nga bakayowa bati kandi nga ni byahi byo bikabahanga-hangaya, neryo isiwakolesaya endambi y’eriramya ry’eka busana n’erikania oko makosa wabo kutse eribakunga. Kandi isiwanatahitana abana baghu bamabya n’amalengekania awatahambene n’esyokanuni sy’eBiblia. Omo mwanya w’ekyo, ngambe iwatsema bakakukanirya erilua oko mutima ebyo bakalengekanaya kandi nibya litolere iwabawatikya babye bakabugha naghu butsira eryubaha. Wanganawatikya abana baghu bo ndeke wamabiminya ngoko bakayowa kwenene.

13. Ni hindi hyanya hyahi ehyo ababuti bawite ehy’eriwatikya abana babo eriyitunda hakuhi na Yehova?

¹³ Babuti, kisi mubye mukasondekania ehyanya hy’omo musibo ehy’eriwatikya abana benyu eriyitunda hakuhi na Yehova. Simutolere erilindira ekiro mukigha nabo eBiblia lisa imo mwabakangirirya oko Mungu wetu w’olwanzo. Tulebaye ebyo koyo mughuma oyukahulawa mo Lisa akabuhga: “Motwakolesya ebyosi ebitutimbireko erikangirirya abana betu oko Yehova. Ng’Eky’erileberyako, omughulu embwa yetu yabya ikakola omwatsi mulebe owakasekaya abana, itukabwirabo tuti ekyo kikakanganaya ngoko Yehova ni Mungu w’obutseme kandi ngoko akatsemera engebe ng’itwe.”

14. Busanaki ni ky’omughaso ababuti eriwatikya abana babo erisombola abira n’amenge? (Emisyo 13:20)

¹⁴ Akanuni 4: Muwatikaye abana benyu erisombola abira abuwene. Ekinywa ky’oMungu kikakanganaya ndeke-ndeke ngoko abira betu banganaleka itwabya bandu buwene kutse abatuwene. (Soma Emisyo 13:20.) Babuti, munasi abira b’abana benyu? Mwanabirisungana nabo n’erilabya nabo endambi nyilebe? Mwangawatikya muti abana benyu eribya n’abira abanzire Yehova? (1 Kor. 15:33) Mwanganabawatikya omughulu mukakokaya abandu abanzire Yehova erikola emyatsi y’obunya-kirimu yo kughuma nenyu n’abana benyu.​—Esy. 119:63.

15. Ababuti bangawatikya abana babo bo bati eribya n’abira abuwene?

¹⁵ Tata mughuma oyukahulawa mo Tony akakanganaya ebyo iye na mukali wiwe bakola eriwatikya abana babo eribya n’abira abuwene. Akabugha ati: “Omo myaka mingyi, ingye na mukali waghe itubeghere erikokya eka wetu abaghala n’abali betu mbiriri-mbiriri, abalwana n’abakulire. Itukalya akalyo n’erikola eriramya ry’eka haghuma nabo. Eyo ni nzira ngulu eyangawatikya eriminya abanzire Yehova n’abakamukolera n’obutseme. Motwatsumulwa busana n’erikokya eka wetu y’abalebya b’emitimbo, abamisionere, n’abandi. Ebyo babiriyilolerako, omuhwa wabo, n’omutima wabo w’eriyiherera mobighisya abana betu b’emyatsi mingyi kandi mobyabawatikya eriyitunda hakuhi na Yehova.” Babuti, muyisoghe eriwatikya abana benyu eribya n’abira abuwwene.

ISIMWAHERAYA AMAHA!

16. Ababuti bangayira bati omwana amabibugha ati syanzire erikolera Yehova?

¹⁶ Byangabya biti mwamabya imwabirikola ebyosi ebyo mwangatoka, neryo omughuma w’oko bana benyu inyabugha ati syanzire erikolera Yehova? Isimwabugha muti omubírí w’eribya babuti abiribalema. Yehova abirituha itwe bosi​—n’omwana wenyu kutya​—ekihembo ky’obwiranda bw’eriyisombolera, ni bughambu obutoki bw’erisombola nga tunemwendikolera Yehova kutse iyehe. Omwana wenyu amabya imwakasombola erileka Yehova, isimwaheraya amaha muti syendisyasyamusubira. Mwibuke omusyo w’omwana muhererya. (Luka 15:11-19, 22-24) Omulwana oyo mwakola emyatsi mingyi eyituwene, aliwe oko nduli, mwasubula. Abandu bangyi banganabugha bati: “Olo lwabya lughano kutse hadisi.” “Ikwa omwana waghu naye anganasubira Yehova?” Inga! Kwenene, ekyo kyo kyahikira omulwana mughuma oyukahulawa mo Elie.

17. Ekyahikira Elie kyamakusikya mutima kiti?

¹⁷ Elie akakanaya oko babuti biwe ati: “Mobayikasa erinyiwatikya eryanza Yehova n’eKinywa kiwe, eBiblia. Aliwe, omughulu nabya n’emyaka hakuhi 15, monatsuka eriyisamambula.” Elie mwatsuka erikola emyatsi eyitatolere omo bubiso-biso, ababuti biwe mobayikasa erimuwatikya erisighala hakuhi na Yehova, aliwe mwatwowa. Abere abilua omo nyumba y’ababuti, mwayighenderya omo mighendere eyituwene. Nomo bine bitya, ihakanabya akatambi inyakania n’omughuma w’oko bira biwe oko myatsi y’omo Biblia. Elie akabugha ati: “Eribya ngakanirya omwira waghe y’oko Yehova ko ngendo-ngendo, molyaleka naghe inatsuka eribya ngamulengekaniako. Lyolo-lyolo, embuto y’ekwenene y’eBiblia eyabya yighotsere omo mutima waghe​—embuto eyo ababuti baghe bayikasa erihera​—moyatsuka erikula.” Oko ndambi eyitolere, Elie mwasubira ekwenene.c Terilengekania ababuti biwe nga mobatsema kungahi kundi mobayikasa kutsibu erimukangirirya eryanza Yehova inyakine mulere!​—2 Tim. 3:14, 15.

18. Ukayowa wuti busana n’ababuti abakayikasa kutsibu eriwatikya abana babo eryanza Yehova?

¹⁸ Inywe babuti, Yehova abiribaha ekihembo kibuya kundu, ni bughambu erilembera ekihanda kihya ky’abaramya ba Yehova b’omo biro ebikasa. (Esy. 78:4-6) Oyo si mubírí molo, kandi tukabasima kutsibu erilua oko mutima busana n’omubírí wenyu owakalire ow’eriwatikya abana benyu! Mwamabilola embere erikola ekyosi ekyo mwangatoka eriwatikya abana benyu eryanza Yehova n’eribakangirirya erimw’owa, mwanganikirirya ngoko Tata wetu w’olwanzo w’elubula akenditsemesibwa.​—Efe. 6:4.