OMWATSI W’ERIGHA 16
OLWIMBO 87 Mwase! Muluhukibawe
Kyuwene okw’itwe eribya bira b’abaghala n’abali betu!
“Lebaya! Ngoko ni kibuya kandi ngoko kikatsemesaya erilangira abandu b’oMungu ibanikere haghuma omo bughuma!”—ESY. 133:1.
ENZUMWA NGULU
Tukendilangira emyatsi eyangatuwatikya eribya bira haghuma n’abaghala n’abali betu n’emiyisa eyo twangabana omw’ikola tutya.
1-2. Yehova atsomene kutsibu omwatsi wahi, kandi anzire itwakolaki?
YEHOVA atsomene kutsibu ngoko tukakolera abandi. Yesu mwakangirirya ngoko tutolere eryanza abalikyetu ngoko tuyanzire. (Mat. 22:37-39) Nibya litolere itwanza n’abandu abatikirirye. Omughulu tukakolera abandi bo ndeke, tukabya itwamigha eky’erileberyako kya Yehova Mungu ‘oyukaha eryuba liwe oko babi n’oko babuya, kandi akaha embula yiwe oko batunganene n’oko batatunganene.’—Mat. 5:45.
2 Nomo Yehova anzire abandu bosi, aliwe anzire kutsibu-tsibu abakamwowa. (Yoh. 14:21) Anzire netu itwabya nga ye. Akatuhana ati twanze kutsibu abaghala n’abali betu n’eribanza omo kwenene. (1 Pet. 4:8; Rom. 12:10) Olwanzo ng’olu luli ng’olwanzo olo tukabya nalo oko mutunga wetu kutse oko mwira wetu w’oko ndungu.
3. Litolere itwakolaki tutoke erikulya olwanzo lwetu?
3 Ngoko tutolere erisugha ndeke ebyo tukalima omo kalima ketu bitoke erikula, ko tunatolere tutya erilola embere erisugha olwanzo lwetu oko bandi lutoke erikula. Omukwenda Paulo mwahana Abakristo ati: “Mwanzane ebiro byosi ng’abasubeneko.” (Ebr. 13:1) Yehova anzire itwalola embere erikulya olwanzo lwetu oko bandi. Omwatsi ono akendikangania busanaki ni ky’omughaso eribya bira b’abaghala n’abali betu, kandi nga twangalola embere tuti erikola tutya.
BUSANAKI NI KY’OMUGHASO MUNENE ERIBYA BIRA B’ABAGHALA N’ABALI BETU?
4. Ngoko kiri omo Esyonyimbo 133:1, niki kyo kyangatuwatikya erilola embere erilangira obughuma obuli omo kati-kati ketu n’abaghala n’abali betu mo b’omughaso? (Ulebaye n’esyopitsa.)
4 Soma Esyonyimbo 133:1. Netu tuli n’amalengekania maghuma n’omuhandiki w’esyonyimbo oyo wahandika ati eribya bira haghuma n’abanzire Yehova ni “kibuya” kandi “kikatsemesaya.” Ngoko omundu mulebe anganatsuka eritendibya akalangira obubuya b’omuti munene, kundi anemulangiragho biro byosi, kutya netu twanganatsuka eritendibya tukalangira obubuya b’obughuma obuli omo kati-kati ketu n’abaghala n’abali betu. Tukalola oko baghala n’abali betu kangyi-kangyi, kwa muhwa ngendo nyingyi oko yenga. Niki kyo kyangatuwatikya erilola embere erilangira abaghala n’abali betu mo b’obughuli? Olwanzo lwetu oko baghala n’abali betu lukendilola embere erikula twamabya tukimya akatambi k’erilengekania ngoko obuli mughuma wa kubo ni w’omughaso munene oko ndeko n’okw’itwe.
Isiwalenza-lenzaya obubuya b’obughuma obuli omo kati-kati ketu (Ulebaye enungu 4)
5. Olwanzo olo tukakanganaya lwanganatula luti oko bandi?
5 Abandu balebe bakabya babihindana netu engendo y’erimbere bakaswekera kutsibu olwanzo oluli omo kati-kati ketu. Bakabya babilangira olwanzo olo, banganalw’ibayilangirira ndeke ngoko bamabibana ekwenene. Yesu mwabugha ati: “Abandu bosi bakendisyaminya ngoko muli bigha baghe, mwamabya n’olwanzo omo kati-kati kenyu.” (Yoh. 13:35) Tulebaye eky’erileberyako kya Chaithra, abya mukolo oko kalasi k’endata, aliwe kandi inianemwigha n’Abimiri ba Yehova. Mwaligha erihindana netu oko muhindano munene w’ekiharo. Enyuma sy’erihindana netu kibiri-biri ekiro ky’erimbere ky’omuhindano, mwabwira omukangirirya wiwe w’eBiblia ati: “Ababuti baghe sibalibatanikumbatira n’ekiro n’ekighuma, aliwe oko muhindano munene ono nabirikumbatirwa ngendo 52 oko kiro kighuma kisa! Mungayilangirira ngoko Yehova anemukolesya abandu abo erikangania ngoko anianzire. Nanzire eribya w’omo kihanda ekyo.” Chaithra mwalola embere erikola esyombinduka omo ngebe yiwe, n’oko 2024 mwabatisibwa. Oko kwenene, omughulu abahya bakalangira emibiiri yetu mibuya erihirako n’olwanzo olo tukakanganaya, kangyi-kangyi ekyo kikabakuna erikolera Yehova.—Mat. 5:16.
6. Eribya bira haghuma n’abaghala n’abali betu kikatuteghaya kiti?
6 Eribya bira haghuma n’abaghala n’abali betu kikatuteghaya. Paulo mwahana Abakristo balikyabo ati: “Mubye mukasubania mutima obuli kiro . . . kusudi omw’inywe simubye mundu oyo omutima wiwe abirikala-kala busana n’obutoki bw’erilolo obukateba omundu.” (Ebr. 3:13) Twamabibunika mutima, twanganalangira nga kikalire erikola ebyuwene, Yehova anganakuna Omukristo mulikyetu alangire ngoko twabiribunika mutima, neryo iniatuha obuwatikya obo tulaghireko. (Esy. 73:2, 17, 23) Oko kwenene, obuwatikya ng’obo bwanganabya ibo tulaghireko.
7. Olwanzo luhambene luti n’obughuma? (Abanya Kolosai 3:13, 14)
7 Tuli omo kikuto ky’abandu ekikayikasa erikanganania olwanzo, n’ekyo kikatuletera emiyisa mingyi. (1 Yoh. 4:11) Ng’eky’erileberyako, olwanzo lukatukuna eribya ‘tukavumiliana,’ n’ekyo kikawatikaya kutsibu eribya omo bughuma n’abaghala n’abali betu. (Soma Abanya Kolosai 3:13, 14; Efe. 4:2-6) Sihali ekindi kikuto omo kihugho kyosi ekikatsemera olwanzo n’obughuma ngoko tukatsemerabyo oko mihindano yetu.
UBYE UKASIKYA ABANDI
8. Yehova akatuwatikaya ati eribya omo bughuma n’abaghala n’abali betu?
8 Obughuma obuli omo kati-kati k’abaghala n’abali betu b’omo kihugho kyosi ni kitiko-tiko. Nomo situhika-hikene, Yehova akatuwatikaya erikanganania olwanzo. (1 Kor. 12:25) EBiblia ikatubwira yiti ‘twabirikangiriribwa n’oMungu ngoko ritolere itwanzana.’ (1 Tes. 4:9) Ekyo ni bugha ambu Yehova akakolesaya eBiblia eritukangania ebyo twangakola tutoke eribya bira haghuma n’abaghala n’abali betu. Twanganabya bandu ‘ababirikangiriribwa n’oMungu’ twamabya tukigha amakangirirya wiwe n’erikolesyagho. (Ebr. 4:12; Yak. 1:25) Ekyo, kyo Abimiri ba Yehova bakayikasa erikola.
9. Erisako ry’ Abanya Roma 12:9-13 likatukangirirayaki oko mwatsi w’erisikya abandi?
9 Ekinywa ky’oMungu kikatuwatikaya kiti eribya n’obwira haghuma n’abaghala n’abali betu? Ulebaye ebyo Paulo abugha oko mwatsi oyo, ebikabanika omo Abanya Roma 12:9-13. (Soma.) Paulo mwabugha ati, “mubye b’erimbere erisikya abandi.” Ekyo ni bugha ambuki? Ekyo ni bugha ambu litolere itwabya b’erimbere erikangania abandi b’olwanzo ‘lw’ekwenene’ omw’ibya tukaghanyirabo kutsibu, eribya tukakokyabo, eribya tukahitya, n’ebindi. (Efe. 4:32) Isiwalindirira uti abaghala n’abali betu bo babye b’erimbere eritsukisya obwira naghu, aliwe utolere “eribya w’erimbere” eritsukisya obwira nabo. Wamabikola utya ighukendiyilangirira ebyo Yesu abugha ati: “Erihitya rikaletera obutseme bunene kulenga erihabwa.”—Emib. 20:35.
10. Twangakangania tuti omuhwa ‘omw’ibya b’erimbere erisikya abandi’? (Ulebaye n’epitsa.)
10 Kikaswekaya erilangira ngoko enyuma sy’eritubwira ati tubye b’erimbere omw’ibya tukasikya abandi, Paulo mwalw’iniabugha ati, “mukole n’omuhwa, simubye baghata.” Omundu oyukakola n’omuhwa si mughata. Omughulu bakamuha omubiiri mulebe akalw’iniahuhiragho. Emisyo 3:27, 28 ikatuhana yiti: “Isiwaghana erikolera ebibuya abo utolere erikolerabyo wamabya iwanganatoka eribawatikya.” Neryo, omughulu tukalangira omundu mulebe oyulaghire oko buwatikya, tukalw’itwayikasa erimuwatikya butsira lindi-lindi. Situliyibwira tuti, eryo oghundi mundu akendimuwatikya!—1 Yoh. 3:17, 18.
Tutolere erikola omwatsi mulebe eriwatikya abaghala n’abali betu abalaghire oko buwatikya (Ulebaye enungu 10)
11. Niki kyo kyangatuwatikya eribya n’obwira haghuma n’abandi?
11 Eyindi nzira ey’erikangania ngoko tusikirye abandi, ry’eribya tukaghanyirabo luba babitukosera. Abanya Efeso 4:26 ikabugha yiti: “Eryuba isiryalenga imukinahitene.” Busanaki? Omulondo 27 akasubiraya ati: “Isimwaha Diabolo y’akanya.” Omo Kinywa kiwe, Yehova akatuhana kangyi-kangyi eribya tukaghanyira abandi. Abanya Kolosai 3:13 ikabugha yiti: “Mubye . . . n’erighanyirana omwanza.” Erighanyira abandi b’amakosa wabo ni nzira nguma eyuwene kutsibu y’eribya bira haghuma nabo. Omughulu tukaghanyira abandi ekyo kikatuwatikaya eribya “omo bughuma obukalua oko kirimu, kandi omo buholo obukaleka abandu ibabya omo bughuma.” (Efe. 4:3) Omo kikuhi erighanyira abandi, likasangira kutsibu oko bughuma n’obuholo.
12. Yehova akatuwatikaya ati eribya tukaghanyira abandi?
12 Oko kwenene kyanganatukalako erighanyira omundu oyulyatuhutalaya. Aliwe, ekirimu ky’oMungu kyanganatuwatikya erighanyira. Enyuma sy’erituhana yiti ‘twanzane omo kwenene,’ kandi yiti ‘tubye n’omuhwa,’ eBiblia ikatasyatomekako yiti: “Ekirimu ky’oMungu kibahiremo omuhwa” munene. (Rom. 12:11) Kwesi, ekirimu ky’oMungu kyanganatuwatikya erikangania abandi b’olwanzo lw’ekwenene n’erighanyirabo. Ekyo kyo kikaleka itwabya tukasaba Yehova obuwatikya.—Luka 11:13.
“SIHABYE ERIGHABANA OMO KATI-KATI KENYU”
13. Niki kyo kyangatsandya obughuma obuli omo kati-kati ketu?
13 “Abandu bosi” abali omo ndeko mubatakulira omo mibere mighumerera. (1 Tim. 2:3, 4) Busana n’ekyo hanganabya eritendisosana omo kati-kati ketu omo myatsi y’eriyipamba, y’emyambalo, y’amatunzo, kutse omo myatsi y’eriyitsemesyamo. Twamatendilebya ndeke, emyatsi eyo iyanganatsandya obughuma bwetu. (Rom. 14:4; 1 Kor. 1:10) Kundi oMungu abiritukangirirya eryanzana, litolere itwayikasa eritendimakirira amalengekania wetu tukayibwira tuti ebyo tulyasombola byo byuwene kulenga eby’abandi.—Filip. 2:3.
14. Litolere itwayikasa erikolaki mughulu wosi, kandi busanaki?
14 Kandi twanganawatikya endeko eritendibyamo erighabana twamabya tukabwira abandi mughulu wosi ebinywa ebikahimbabo. (1 Tes. 5:11) Omo biro bya lino-lino, abangyi b’oko bandu ababya ibabirileka erikola, n’ababya ibabirilusibwa omo ndeko banemusuba omo ndeko. Tunemubakokya n’obutseme bunene! (2 Kor. 2:8) Tulebaye ekyahikira mwali wetu oyo wabya iniabirileka erikola omo myaka 10. Akabugha ati: “Nabere nahika oko Kisenge ky’Obwami, obuli mundu mwaseka naghe n’eriniramukya.” (Emib. 3:19) Ekyo mukyaleka iniayowa ati? Akatasyatomekako ati: “Munayilangirira ngoko Yehova anemuniwatikya eritasyasubira obutseme byaghe.” Twamabiyikasa eribya tukabwira abandi ebinywa ebikasikayabo mutima, Kristo inianganatukolesya eriwatikya ‘abakanuba n’eriheka ebiritohire.’—Mat. 11:28, 29.
15. Ni ghundi mwatsi wahi wo litolere itwalola embere erikola endeko itoke eribya omo bughuma? (Ulebaye n’epitsa.)
15 Eyindi nzira y’erihiraho obuholo omo kati-kati ketu, by’ebinywa ebyo tukabugha. Yobu 12:11 yiti: “Okutu sikulilenga ebinywa kwehi ngoko olulimi lukagheraya akalyo?” Ngoko oyo wasi erihuka ndeke akatsuka erigherya akalyo kiwe atoke erilangira nga kanasihire embere sy’erihikako oko mesa, netu kutya litolere itwabya tukayiteghererya ndeke embere sy’eribugha. (Esy. 141:3) Biro byosi litolere ebinywa byetu ibyabya ebikahimba, ebikatuleraya, n’ebyo abandi bangabana mw’endundi.—Efe. 4:29.
Ulengekanaye embere sy’eribugha (Ulebaye enungu 15)
16. Ni bahi bo batolere kutsibu-tsibu eribya bakabugha ebinywa ebikahimba?
16 Abiba n’ababuti batolere eribya bakabugha ebinywa ebyangahimba. (Kol. 3:19, 21; Tito 2:4) N’abasyakulu b’endeko nabo batolere eribya bakatulerya n’erikirania esyombuli sya Yehova. (Isa. 32:1, 2; Gal. 6:1) Omusyo mughuma w’omo Biblia akatwibukaya ati: “Ekinywa ekikabughawa oko ndambi eyitolere, kyuwene kutsibu!”—Misyo 15:23.
TWANZE “OMO MIKOLERE N’OMO KWENENE”
17. Twangakangania tuti ngoko olwanzo lwetu oko baghala n’abali betu ni lw’ekwenene?
17 Omukwenda Yohana mwatuhana ati, “siritolere tukanza omo binywa bisa. Aliwe, ebyo tukakola byo bitolere ibyakangania ngoko twanzire abandi, kandi ritolere itwanzabo omo kwenene.” (1 Yoh. 3:18) Twanzire olwanzo lwetu oko baghala n’abali betu ilwabya lw’ekwenene. Twangakola ekyo kyo tuti? Twamabya tukalabya endambi haghuma n’abaghala n’abali betu itukendibya bira babo n’eribanza kutsibu. Okw’ekyo, tubye tukasondekania ehyanya hy’erilabya endambi haghuma n’abaghala n’abali betu. Twanganakola ekyo oko mihindano yetu n’omwitulira. Ubye ukalenderera abaghala n’abali benyu. Omughulu tukakola ekyo, tukakanganaya ngoko ‘twabirikangiriribwa n’oMungu ngoko ritolere itwanzana.’ (1 Tes. 4:9) Neryo itukendilola embere eriyilangirira “ngoko ni kibuya kandi ngoko kikatsemesaya erilangira abandu b’oMungu ibanikere haghuma omo bughuma!”—Esy. 133:1.
OLWIMBO 90 Tuhirane m’omuhwa