Yehova enzetipasa mphamvu panthawe yantendele komasoti panthawe ya nkhondo

Paul: Sewo tenze osangalala ngako! Wenze mwezi wa Novemba mu 1985, ndipo tenze paulwendo woluta ku utumiki wasu woyamba waumishonale—ku Liberia, ku Nchingulo kwa Africa. Ndeke yetenze tikwela ipanama ku Senegal. Anne enena kuti: “Kwasala tyala wani awa na kanthu kuti tifwike ku Liberia!” Pavuli pake, techimvwa chilengezo chakuti: “Ŵanthu akuya ku Liberia ofunika aseluke mundeke. Ku Liberia kuli ŵanthu oukila boma, n’chifukwa chake ndeke ingafwikelini.” Kwamasiku 10 okonkhapo tenkhala ku Senegal kung’anda kwa amishonale, ndipo tenzekumvwa nkhani zofumila ku Liberia zokhuza mathilaki onyamula vitanda va ŵanthu komasoti malamulo amphamvu amene enzeikiwa olesha kulondela alwendo pang’anda,—chifukwa cha vigaŵenga vanfuti.

Anne: Sewo techita vinthu mosamala ngako. Olo penenze nikali ntontho nenzechita vinthu mosamala ngako. Newo nenzechita wowa olo kuti nitendeshe msewu wamotoka! Koma sewo tenze osimikija ntima kuti tilute kuyachita utumiki wasu.

Paul: Newo na Anne tevyalikila ku nchingulo kwa England, ndipo kwawo na kwasu penze msenga wamakilomita 8. Petisilija sikulu ku sekondale, tonse aŵili teyamba upainiya chifukwa makolo ŵangu na amayi ŵake Anne, enzetilimbikisa ngako. Penenze na vyaka 19 eniita kuti nikatumikile pa Beteli, ndipo naye Anne eyemba kutumikila pa beteli pavuli pakuti talungulana mu 1982.

Anne: Sewo tenzesangalala kutumikila pa Beteli, koma nthawe zonse tenzefuna kuyatumikila kufunikila thandizo. Kutumikila pa Beteli pamozi na ŵanthu amene kale enze amishonale kwetiyavya ngako. Tenzeipemphelela nkhani yamene iyi nsiku iliyonse kwavyaka vitatu, tetyo tisangalala ngako mu 1985 petiitiwa kuti tikaloŵe kilasi namba 79 ya Sikulu ya Giliyadi! Pavuli pake, etiuja kuti tikatumikile ku Liberia ku Nchingulo kwa Africa.

CHIKONDI CHECHITIWONESHA ENEKWASU NA AKALONGOSI CHETIYAVYA KUPILILA MAVUTO

Paul: Sewo tikwela ndeke yoyambilila kuluta ku Liberia malamulo olesha kufwika kwa ndeke pechichosewa. Ŵanthu enzechita wowa ngako ndipo malamulo olesha kufuma pang’anda nchingulo enze akalikata ntchito. Ŵanthu enzeyopa ngako akamvwa zungo ya motoka yenzezimwila mulilo m’maketi ndipo onse enzethaŵa. Kuti mitima yasu inkhale pansi, tenzeŵelenga buku ya Masalimo tili pamozi usiku uliwonse. Koma utumiki wasu tenzeukonda ngako. Anne enzetumikila mu gawo ya mpingo monga mmishonale, ndipo newo nenzetumikila pa Beteli pamozi na John Charuk.a Newo nephunzila vinthu vinyinji kuli yove chifukwa enkhala ku Liberia kwa nthawe itali, ndipo enzeziŵa luweme mavuto komasoti vinthu venzekumana navo enekwasu na akalongosi m’chalo chamene ichi.

Anne: Kansi ndaŵa yanji sewo teyamba kukonda ngako chalo cha Liberia mokulumija teti? N’chifukwa cha vinthu venzechita enekwasu na akalongosi akwamene uko. Ove etiwonesha chikondi chikulu ngako, komasoti enze okhulupilika. Sewo teyamba kukatijana nawo ngako; eve enze monga ni banja yasu yanyowani. Mawu ŵawo anzelu etitang’isha ngako mwauzimu. Kulalikila m’chalo chamene ichi kwenze kokondwelesha ngako. Tikafwika pang’anda ya munthu muutumiki anecho enzewamijiwalini tikafumapo mokulumija! Ŵanthu enzekambilana nkhani za m’Baibolo poyenda m’misewu. Keno wewo uli nawo pafupi wenzengoŵavwendela noyamba kutandala nawo. Tenzephunzila Baibolo na ŵanthu anyinji ngako ndipo yenze ntchito ikulu kuti tikophunzila nawo onse. Gawo yamene iyi yenze iweme ngako!

YEHOVA ETIPASA MPHAMVU PA NTHAWE YETENZE NA WOWA

Paul: Pepita vyaka 4 chalo chamene ichi chili pantendele, koma mu 1989 vinthu vechinja mochitisha wowa—ŵanthu eyamba nkhondo ya paukwawo. Gulu youkila boma ilonda malo pafupi na Beteli pa Djulayi 2 mu 1990. Kwamyezi itatu sewo tenzekwanishalini kulaŵijana na ŵanthu am’vyalo viyakine, kupamikijapo ŵanthu am’banja mwasu komasoti likulu yasu yapa chalo chonse. Chiwawa komasoti chisokonezo chenze paliponse, kwenze njala, ndipo anakazi anyinji enzembwitiliwa. Mavuto amene awo epitilija kuchitika kwa vyaka 14, ndipo ekhuza chalo chonse chamene icho.

Anne: Ŵanthu antundu uyakine enzeniyata nopaya ŵanthu antundu uyakine. Masodja ankhondo enze paliponse munjila. Ove enze na visulo vinyinji vankhondo komasoti enze na vovwala vachilwendo, ove enzeloŵa m’mang’anda notola chilichonse chakufuna. Masodja ayakine enzepaya ŵanthu monga ni nkhuku. Vitanda va ŵanthu enzeviunjika nthutu-nthutu, ndipo nthutu iyakine yenze pafupi na nthambi. Vamene ivi venzechitikila pafupi na Beteli. Mboni zokhulupilika zenzepaiwa, kupamikijapo amishonale ŵasu okondewa aŵili.

Akhilisitu ayakine enzeika moyo wawo pangozi pofisa Akhilisitu ayawo antundu weyenzepaya masodja ankhondo. Amishonale komasoti enekwasu apa Beteli, echitasoti chimozi-mozi pofisa enekwasu na akalongosi m’mang’anda ŵawo. Ku Beteli, enekwasu ayakine efisa Akhilisitu m’vipinda vapansi ndipo ayakine enzenkhala na sewo m’vipinda vasu vammululu. M’chipinda chasu, sewo tenzenkhala na banja iyakine ya ŵanthu 7.

Paul: Nsiku iliyonse, masodja enzeyeja-yeja kuti aloŵe m’vipinda vasu kuti awone keno tufisalini ŵanthu. Kuti tinkhale otetezeka, sewo tenze na ŵanthu 4: Aŵili enzesonjelela na pawindo ndipo ayakine aŵili enzeluta pamulyango wampanda. Enekwasu aŵili ali pamulyango akapitilija kuika manja ŵawo kusogolo, niye kuti vinthu vili luweme. Koma akaika manja ŵawo kuvuli niye kuti masodja avuta ngako, tetyo enekwasu enzenkhala pawindo enzeluta mokulumija kuyafisa azishamwali ŵasu.

Anne: Nsiku iyakine enekwasu aliyekwanishe kulesha masodja kuti aloŵe mumpanda. Newo na kalongosi muyakine teloŵa m’chinjausi nolikhomela ndipo mwenze kabati yamene munthu akaloŵamo nofisama ungakwanishelini kumuwona. Kalongosi wenenze naye eloŵa m’kabati yamene iyo nofisama pakamalo katontho. Masodja ewela m’chipinda chapalulu mwetenze sewo na nfuti zawo. Ove eniyata chiseko mwamphamvu chifukwa enzekalipe. Paul eŵapapatila kuti osati aloŵe ponena kuti “Mwanakazi wangu ali m’chinjausi.” Kuti niziŵilije pakamalo kechifisama kalongosi m’kabati pechitika zungo, komasoti venitolela nthawe kuti nisilije kulonga luweme vinthu venzemo, tetyo muŵili wangu wonse weyamba kututumila mwamphamvu na wowa. Kansi sembe nekwanisha tyani kusegula chiseko? Newo nepemphela chamuntima, ndipo nemupapatila Yehova kuti aniyavye. Pavuli pake, nisegula chiseko noŵapasa moni ntima uli mmalo. Nsodja muyakine enikankha noloŵa m’chinjausi kuyasegula kabati noyamba kusakila-sakila. Yove aliyekhulupilile pechiwona kuti muliye munthu aliyense. Nsodja wamene uyo pamozi na gulu ya ayake esakilasoti m’vipinda viyakine vammululu komasoti malo osiyana-siyana. Koma aliyekwanishesoti kufwana munthu aliyense.

CHONADI CHENZESANIKA MONGA NI LAITI MUMFINZI

Paul: Nthawe zinyinji, sewo tenzekulyalini mmawa, koma pulogilamu ya kulambila kwammawa yapa Beteli chenze chakulya chasu cha mmawa. Tonse tenzeziŵa kuti kuŵelenga nophunzila Baibolo kungatiyavye kuti tikwanishe kupilila nsiku iliyonse.

Kuti chakulya na manzi venze vesililatu sewo komasoti enekwasu ayakine nofumapo pa nthambi, azishamwali ŵasu ŵetenzefisa sembe epaiwa. Nthawe komasoti njila yenzetipasila chakulya Yehova yenzetidabwisa nthawe ziyakine. Yehova enzetipasa vinthu vetenzefunikila notiyavya kuti tipitilije kunkhala odekha.

M’chalo pemwenze nfinzi, kugweleŵela kwa chonadi kwesanika ngako. Enekwasu na akalongosi enzefunika kuthaŵa moweleja-weleja kuti apulumushe moyo wawo, koma epitilija mphela kunkhala na chikhulupililo chotang’a, ndipo enkhala mphela odekha penzekumana na mavuto onse amene aŵa. Ŵanthu ayakine enena kuti vinthu venzechita popilila mavuto onse amene awo “venzeŵakonzekelesha nthawe ya chisauso chikulu.” Akulu komasoti enekwasu achilumbwana otang’a ntima, echita vonse vangakwanishe kuti ayavye enekwasu na akalongosi. Enekwasu na akalongosi amene athaŵila kudela imozi enzeyavyana, ndipo enzekatishila ntchito vinthu vakwanisha kufwana nsanga kuti apange Ng’anda ya Ufumu ndipo enzesonkhana. Panthawe yenzekumana na mavuto, chiyembekezo chawo chekula komasoti etang’ishiwa ngako chifukwa chakuti enzepezeka pamisonkhano, komasoti kulalikila kuli ayakine. Petenzepeleka thandizo, tekhuziwa ngako enekwasu pechisenga vyola voikamo mabuku muutumiki mmalo mosenga vovwala. Ŵanthu amene enze na chisoni chifukwa cha vinthu viipa veŵachitikila pankhondo enzemvwishila uthenga uweme. Ove enzedabwa akawona kuti a Mboni ni osangalala komasoti ochita vinthu mosiyana na ayawo; ove enzesanika monga ni laiti m’chalo chanfinzi. (Mat. 5:14-16) Chifukwa chakuti enekwasu enze na khama yolalikila, masodja ayakine ankhanza enkhala Akhilisitu.

YEHOVA ETITANG’ISHA PETENZESIYANA NA ENEKWASU

Paul: Nthawe ziyakine, sewo tenzefuluka-fuluka kufuma m’chalo chiyakine noluta chiyakine kwamaulwendo atatu pachaka chimozi, ndipo vamene ivi venzechitika kaŵili-kaŵili. Kalongosi muyakine mmishonale efotokoza luweme ngako mwetenzemvwila kuti: “Ku Giliyadi, sewo tephunzila kuti tufunika kuika ntima wasu wonse pautumiki ndipo niye vetenzechita. Tetyo, kusiyana na Akhilisitu ayasu panthawe yenze pamavuto kwenzetiŵaŵa ngako!” Chokondwelesha n’chakuti tenze na mwayi woyavya gawo ya nthambi yaku Liberia uku tili m’vyalo viyakine vapafupi.

Anne: M’mwezi wa Meyi mu 1996, sewo na enekwasu ayakine aŵili tepanga ulwendo na motoka ya Beteli kuti tikatwale mapepa ayakine ofunika ngako okhuza mweyenzeyendela ntchito ya Ufumu ku Liberia. Tenzefuna kuyenda msenga wa makilomita 16 kuti tikafwike kumalo otetezeka kupitilila tauni. Tikaliyefwika kutali, dela yasu yeukiliwa. Vigaŵenga vokalipa velijila nfuti mmululu, ndipo petipanama veniselusha newo pamozi na enekwasu aŵili noiŵa motoka Paul ali mwamene umo. Mphamvu zasu zesililatu na wowa. Mwazizizi, techingowona Paul akuza pakati pachigulu cha ŵanthu uku ochoka milapo pamphumi. Chifukwa chakuti maganizo enze esokonezeka, teyamba kuganiza kuti amulasa na nfuti, koma nzelu peziwelamo teziŵa kuti aliyemulase, chifukwa sembe aliyekwanishe kuyenda! Nsodja muyakine niye emuniyata Paul penzemufumya m’motoka. Mwamwayi, chenzelini chilonda chikulu ngako.

Pafupi na sewo, penze thilaki ya masodja yozula na ŵanthu amene enze na wowa ngako ndipo yenze pafupi kunyamuka. Sewo teilamatila m’mbali-m’mbali na manja. Dilaiva eileving’a ngako ponyamuka ndipo patontho sembe tipona. Tiyeja kumupapatila kuti akoyenda luweme, koma aliyetimvwile chifukwa enze na wowa ngako. Techimvwa luweme petifwika, koma tesililatu ntchito na kutipwa komasoti chifukwa cha wowa.

Paul: Tilimbuŵe na lukungu komasoti tili na vovwala vokezuka pansana, teyamba kuloleshana modabwa ndipo tenzekhulupililalini kuti tili moyo. Sewo teyona pa sanga pafupi na chikapa-kapa chamene adani enze echilijila nfuti, ndipo nsiku yokonkhapo niye chetinyamula pakuya ku Sierra Leone. Sewo tesangalala chifukwa tefwika amoyo tonse, koma tenzedela nkhaŵa ngako Akhilisitu ayasu ku Liberia

YEHOVA ETIPASA MPHAMVU KUTI TIKWANISHE KUPILILA MAVUTO AYAKINE

Anne: Petifwika ku Beteli yaku Freetown, ku Sierra Leone, tenze otetezeka komasoti enzetisamalila luweme. Koma newo neyamba kuganizila vinthu viipa vetikumana navo. Nsiku iliyonse nenzechita wowa kuti pachitike chinthu chiyakine chiipa ngako, ndipo maganizo ŵangu enzenkhalalini mmalo. Nthawe zinyinji usiku nenzevundumuka pabedi chifukwa choganizila vinthu viipa. Vamene ivi vikachitika, olo kuŵensa kwenzenivuta. Paul enzenikata nopemphela nane. Tenzeimba nyimbo za Ufumu mpaka ntima wangu ukankhala pansi. Nenzewona kuti nichite usilu ndipo nipitilijelini kunkhala mmishonale.

Nizaluŵelini vinthu vechitika pavuli pake. Sondo yamene iyo tilondela magazini aŵili. Imozi yenze Ukani! [wa Chipwitikizi] wa 8 Djuni, 1996. Magazini yamene iyi yenze na nkhani yakuti “Como lidar com a síndrome do pânico.” Pavuli pake neyamba kumvwisha chifukwa chake vinthu vamene ivo venzenichitikila. Yachiŵili yenze Nsanja ya Olonda ya 15 Meyi, 1996 yamene yenze na nkhani yakuti “Kodi mphamvu zawo amazipeza kuti?” Nsanja ya Olonda yamene iyo yenze na chithunzi cha bemphenuwa wowonongeka papilo imozi. Nkhani yamene iyo ifotokoza kuti molingana na bemphenuwa wamene opitilija kulya komasoti kundalala olo kuti mapapilo ŵake awonongeka ngako, nase Yehova angatiyavye kuti tipitilije kuyavya ayakine olo kuti nise okhumudwa ngako. Nkhani zamene izi zenze monga ni chakulya chopasa mphamvu chofumila kwa Yehova chamene chenze chapa nthawe yake. (Mat. 24:45) Kufufuza noika mufailo nkhani monga ni zamene izi kweniyayva ngako. Nthawe peipita, nileka kutamana ngako nikakumbukila vinthu viipa vetikumana navo.

YEHOVA ETIPASA MPHAMVU PETILONDELA UTUMIKI WANYOWANI

Paul: Nthawe iliyonse tikajokelasoti ku Liberia tusangalala ngako. Pofwika kumapeto kwa chaka cha 2004, tekwanisha vyaka vopitilila 20 tuchita utumiki wasu. Nkhondo yenze isila. Enekwasu enzelinganija kuti kumangiwe ofesi ya nthambi. Koma mosayembekezeleka tiujiwa kuti tikachite utumiki uyakine.

Vamene ivi venze vovuta ngako kuli sewo. Tenzeikonda ngako banja yasu yauzimu—kansi sembe tekwanisha tyani kupilila? Panthawe yetisiyana na abanja ŵasu amene tenzeŵakonda noluta ku Giliyadi, tefwana madaliso amene owela tikaliika m’manja mwa Yehova. Tetyo, tevomela utumiki wamene uyo wanyowani. Utumiki wamene uyo sembe wechitisha kuti tikankhale m’vyalo vapafupi na ku Ghana.

Anne: Telila ngako petenzefuma ku Liberia. Mkwasu wachikulile komasoti wanzelu zina yake Frank etidabwisa pechilaŵila kuti: “Za sewo muluŵeko!” Ndipo efotokoza kuti: “Tuziŵa kuti mulekelini kutiganizila, koma ntima wanu wonse muuike pautumiki wanu wanyowani. Yehova niye wakupasani utumiki wamene uyu, tetyo mukoganizila ngako za enekwasu na akalongosi akwamene uko.” Vechitiuja mkwasu wamene uyo vetiyva kuziŵa vatingachite kuti tifwane ayasu anyowani m’chalo chamene ŵanthu anyinji enzetiziŵalini, ndipo chilichonse chenze chanyowani kuli sewo.

Paul: Koma pakaliye pita nthawe itali, teyamba kukonda banja yasu yauzimu yanyowani ku Ghana. Ku Ghana kwenze a Mboni anyinji ngako! Tephunzila vinyinji petiwona kukhulupilika kwa ayasu anyowani, komasoti chikhulupililo chawo chotang’a. Petitumikila ku Ghana kwa vyaka 13, pechitika chinthu chiyakine chodabwisha. Sewo tisengewa kuti tikatumikile ku ofesi ya nthambi yaku Kenya yamene ili kummawa kwa Africa. N’chendi kuti tiŵayewa ngako enekwasu na akalongosi aku Ghana na ku Liberia. Koma pakaliyepita nthawe itali, sewo tefwanasoti ayasu anyowani pakati pa enekwasu na akalongosi okondewa aku Kenya. Komasoti molingana na mwevenzele ku Ghana na ku Liberia, penze ntchito ikulu ngako yetenzefunika kuti tiikate ku Kenya.

VINTHU VATAMPHUNZILA POCHITA MAUTUMIKI OSIYANA-SIYANA

Anne: Newo pamoyo wangu, nakumana na mavuto akulu, ndipo nthawe ziyakine nenzechita wowa ngako. Kukumana na mavuto komasoti vinthu vamene vuika moyo wasu pangozi, kungatikhuze mwakuthupi komasoti mwam’maganizo, ndipo tingayembekezelelini kuti Yehova akotiteteza kuvinthu vamene ivi. Palipano nikamvwa kulila kwa nfuti, nulwala mmala ndipo manja ŵangu osililatu mphamvu. Koma naphunzila kudalila thandizo iliyonse yanganipase Yehova pofuna kuti anitang’ishe, kupamikijapo thandizo yofumila kuli enekwasu na akalongosi. Nawona kuti kupitilija kuphunzila, kupemphela, kupezeka pamisonkhano, komasoti kulalikila vingatiyavye kuti tipitilije kuchita utumiki wasu.

Paul: Ŵanthu ayakine angakonshe kuti “Kansi wewo usangalala na utumiki wako?” Nthawe ziyakine vyalo vingankhale viweme, koma pangankhalesoti vinthu viyakine voika moyo wa ŵanthu pangozi. Lomba n’chinji chanusangalala nacho ngako kupambana vyalo? Enekwasu na akalongosi okondewa amene ni banja yasu yauzimu. Olo kuti nise ŵanthu ofumila m’vinkhalidwe vosiyana-siyana, sewo tuyendela mfundo zolingana. Sewo tenzeganiza kuti etitumija kuti tikatang’ishe enekwasu na akalongosi, koma kulaŵila chendi ove niye etang’isha sewo.

Ukwasu wapachalo chonse ni mphaso yodabwisha yofumila kwa Yehova! Tili m’banja yapachalo chonse! Malingana keno tili m’gulu ya Mulungu, niye kuti tili na banja komasoti ng’anda. Nise osimikija kuti keno tingapitilije kudalila Yehova, yove azatipase mphamvu kuti tikwanishe kupilila vivute vityani.—Afi 4:13.