Newo nikali pitilija kuphunzila vinthu

Newo nevyalika mu 1927 mutauni itontho pafupi naku Chicago, ku Illinois, muchalo cha America. Makolo ŵangu, ali na ŵana 5—Jetha, Don, newo, Karl, komasoti Joy. Tonse tenze osimikija ntima kuchita vonse vatingakwanishe potumikila Yehova. Jetha eloŵa kilasi namba 2 ya sikulu ya Giliyadi mu 1943. Akwangu atatu eluta kuyatumikila ku Beteli yaku Brooklyn, ku New York. Don eluta mu 1944, Karl eluta mu 1947, komasoti Joy eluta mu 1951. Chisanzo chawo chiweme komasoti chisanzo chiweme cha makolo ŵangu venitang’isha ngako.

MWETIPHUNZILILA CHONADI M’BANJA MWASU

Makolo ŵangu enzeŵelenga Baibolo komasoti enzekonda Mulungu, ndipo etiphunzisa kuti nase tikomukonda. Koma nkhondo yoyamba yapachalo chonse peichitika ku Europe, atata ŵangu eleka kulemekeza vipembezo. Koma amama, enzemutembeja ngako Mulungu chifukwa chakuti ekwanisha kupulumuka pa nkhondo nojokela kung’anda, tetyo ove euja atata kuti: “A Karl, tiyeni tiyambesoti kuluta kutchetchi.” Pavuli pake atata enena kuti: “Nikupelekeje pakuya kutchetchi, koma newo nikalowe lini.” Amama eŵakonsha kuti: “Ndaŵa yanji?” Ove eyankha kuti: “Panthawe ya nkhondo asogoleli achipembezo enzepemphelela masodja am’chalo chawo kuti awine pankhondo, kumbali iyakine asogoleli achipembezo chimo na chimo enzepemphelela masodja ŵawo! Kansi vamene ivi vutanthauza kuti Mulungu enzeyavya masodja ambali zonse?”

Nsiku iyakine amama penze eluta kutchetchi, Amboni za Yehova aŵili egogoza chiseko cha ng’anda yasu. Ove epasa atata ŵangu mabuku aŵili a Light, buku yoyamba komasoti yachiŵili amene enzenena vokhuza buku ya Chivumbuluso. Atata echita nawo chidwi ngako mabuku amene awo ndipo eŵalondela. Pavuli pake amama pechiŵawona mabuku amene awo, eyamba kuŵaŵelenga. Nsiku iyakine amama echimvwa chilengezo pawailesi chosenga ŵanthu kuti akophunzila Baibolo pokatishila ntchito mabuku a Light. Ove esankha kuti alute. Panthawe yechiluta, mwanakazi muyakine wamene enze pamuliyango eŵalondela. Tetyo, ove emuwonesha mabuku aŵili ndipo emukonsha kuti, “Kansi mwewo muphunzila mabuku aŵa kuno?” Mwanakazi wamene uyo eyankha kuti: “Eye, mungaloŵe.” Pa sondo yokonkhapo, amama etola newo pamozi na akwangu kuti tilute nawo pamozi, ndipo kufumila pansiku yamene iyo, tenzeluta kumaphunzilo sondo iliyonse.

Pamisonkhano iyakine, wochitisha enisenga kuti niŵelenge Salimo 144:15, yamene yunena kuti ŵanthu amene olambila Yehova, onkhala osangalala. Newo nesangalala nayo ngako lemba yamene iyi. Nesangalalasoti na lemba ya—1 Timoteyo 1:11, yamene yunena kuti Yehova ni “Mulungu wachisangalalo,” komasoti Aifenso 5:1, yamene yunena kuti tufunikila ‘kukonkheja Mulungu.’ Panthawe yamene iyo, neziŵa kuti nufunikila kunkhala wosangalala chifukwa chakuti nili na mwayi wotumikila Nyamalenga wasu,—komasoti kuti nufunikila kumutembeja chifukwa cha mwayi wamene uyu ndipo vinthu vamene ivi viŵili, niye vanuyeja-yeja kuchita pa moyo wangu wonse.

Mpingo wapafupi na kwetenzenkhala wenze ku Chicago ndipo penze msenga wamakilomita 32 kuti tikafwike. Koma olo n’tetyo, sewo tenzeluta kuti tikapezeke pamisonkhano ndipo neyamba kuziŵa vinthu vinyinji vokhuza Baibolo. Nukumbukila kuti panthawe iyakine wamene enzesogoja misonkhano elata Jetha kuti apeleke ndemanga. Yove penzepeleka ndemanga, chamuntima neganiza kuti: ‘Newo nenzeiziŵa yankho yamene iyi. Kuti nenze napanamika kwanja nane sembe nayankhako.’ Kufumila nsiku yamene iyo, newo neyamba kukonzekela komasoti kupeleka ndemanga pamisonkhano. Koma chofunika ngako n’chakuti newo pamozi na akwangu tenkhala paushamwali wotang’a na Yehova. Pofwika mu 1941, nebatizika nonkhala wa Mboni za Yehova.

TEPHUNZILA VOKHUZA YEHOVA PA NSONKHANO WACHIGAWO

Newo nukumbukila luweme ngako nsonkhano wachigawo wamu 1942 wamene wechitikila ku Cleveland, ku Ohio. Malo opitilila 50 aku America, ŵanthu etetekela pulogilamu ya nsonkhano wamene uyo kupitila pafoni. Banja yasu yemanga nsasa pamozi na enekwasu ayakine pafupi na malo a nsonkhano. Panthawe yamene iyo, kwenzechitika Nkhondo Yachiŵili yapachalo chonse, komasoti Amboni za Yehova enzetamanishiwa ngako. Kukafipa, enekwasu enzepanamika mamotoka noyasha malaiti akusogolo posanika mbali iyakine ya nsasa. Komasoti onse enze epangana kuti motoka iliyonse ikonkhala na munthu woilindila usiku wonse. Pakawoneka chizindikilo cha ŵanthu osokoneza, enekwasu amene awo enzefunikila kulija mabelo amotoka noyasha malaiti akusogolo pofuna kusokoneza adani ŵawo. Pavuli pake, ayakine enzefunikila kuluta kuyaŵayavya. Peniwona vamene ivo newo neliuja kuti: ‘ŵanthu a Yehova ni ŵanthu okonzekela chilichonse!’ Chifukwa cha vamene ivi, newo neyona ntima uli m’malo ndipo tiliye kumane na vuto iliyonse.

Papita vyaka, newo neyamba kuganizila vinthu vechitika pansonkhano wamene uyo ndipo neziŵa kuti amama aliyewoneshe nkhaŵa mwa njila iliyonse komasoti enzechitalini wowa. Ove enzekhulupilila ngako Yehova komasoti gulu yake, ndipo nizaluŵelini chisanzo chawo chiweme.

Petenze tikaliyechita nsonkhano wachigawo wamene uyo, amama enze eyamba kutumikila monga mpainiya wonkhazikika. Tetyo, ove enzemvwishila mwatchelu ngako nkhani zenzelaŵiliwa zokhuza utumiki wanthawe zonse. Petenzejokela kung’anda ove enena kuti, “Newo nenzefuna kuti nipitilije kutumikila monga mpainiya, koma ningakwanishelini kuchita upainiya uku nupitilija kusamalila neka ng’anda yasu.” Pechilaŵila tetyo, etikonsha keno sewo tingakonde kuŵayavya. Sewo tivomela. Tetyo, ove etiyaŵila ntchito zapang’anda kuti tikokata tikaliye kulya chakulya chakummawa. Tetyo, sewo tikaluta kusikulu, ove enzeyamba asimikijila poyamba kuti chilichonse chili luweme ndipo pavuli pake enzeluta mu Utumiki. Amama enzenkhala bize ngako, koma enzetisamalila luweme nthawe zonse. Tikafuma kusikulu panthawe ya chakulya cha nzuŵa, ove nthawe zonse enzetiyembekezela kuti tizalyele pamozi. Komasoti nthawe ziyakine tikafuma kusikulu, tenzeluta nawo pamozi muutumiki, ndipo vamene ivi venzetiyavya kuwona mwaulili moyo wa mpainiya.

NTHAWE YETIYAMBA UTUMIKI WANTHAWE ZONSE

Newo neyamba kuchita upainiya nili na vyaka 16. Olo kuti atata ŵangu enze akaliye batizika monga wa Mboni za Yehova, ove enzefuna kuziŵa mwavuyendela vinthu pamoyo wangu. Nsiku iyakine usiku, newo neŵafotokozela kuti nikaliyefwana munthu waningaphunzile naye Baibolo olo kuti nuyeja-yeja mwaningakwanishile. Pavuli pake, neŵakonsha kuti, “Kansi mungakonde kuti nikophunzila namwe Baibolo?” Pavuli poganizila, ove eniuja kuti, “Newo nuwonalini chifukwa chilichonse chaningakanile kuphunzila Baibolo.” Pavuli pake, newo nenkhala na mwayi wochitisha phunzilo ya Baibolo atata ŵangu monga phunzilo yangu yoyamba!

Sewo tenzephunzila buku yakuti “A Verdade Vos Tornará Livres.” Pavuli pake, newo neziŵa kuti atata oniyavya kuti ninkhale ticha muweme komasoti kuti nikophunzila ngako Baibolo. Mwachisanzo, paphunzilo ya Baibolo petisilija kuŵelenga ndime iyakine, ove enena kuti: “Newo namvwisha vayunena buku yamene iyi. Koma kansi wewo uchita tyani kuti usimikijile kuti vayunena n’vachendi?” Newo nenzeyembekezelalini kuti anganikonshe tetyo. Chifukwa cha vamene ivi, neyankha kuti: “Nuziŵalini mwaningafotokozele nkhani yamene iyi palipano koma paphunzilo yokonkhapo nizakuujeni.” Newo nekwanisha chendi kuyankha. Nefwana mavesi am’Baibolo amene enzefotokoza mfundo zetenzephunzila. Kufumila nsiku yamene iyo kuluta kusogolo, newo nephunzila kusakila-sakila komasoti kukonzekela luweme nikaliyeluta kuyaphunzila na munthu Baibolo. Vamene ivi veniyavya kuti nikule mwauzimu komasoti viyavya atata. Ove eyamba kukatishila ntchito vinthu venzephunzila, ndipo ebatizika mu 1952.

KUCHITA UTUMIKI WAPA BETELI KWENIYAVYA KUTI NIPITILIJE KUPHUNZILA VINTHU

Penikwanisha vyaka 17, newo nefuluka pang’anda pa makolo ŵangu. Jethaa eyamba kutumikila monga m’mishonale, komasoti Don, eyamba kutumikila pa Beteli. Onse aŵili enzesangalala ngako pochita utumiki wawo, ndipo vamene ivi venitang’isha ngako. Chifukwa cha vamene ivi, newo nilemba fomu kuti nilute ku Beteli komasoti yosenga kuti nikaloŵe Sikulu ya Giliyadi, ndipo nesiya nkhani yonse m’manja mwa Yehova kuti asankhe njila yanganikatishile ntchito. Pavuli pake, neitiwa kuti nikatumikile pa Beteli mu 1946.

Newo natumikila m’mautumiki osiyana-siyana. Komasoti naphunzila vinthu vinyinji ngako pa vyaka 75 vanankhala pa Beteli. Mwachisanzo, netumikila mu dipatimenti yodinda mabuku, yama akaunti, komasoti mudipatimenti yotumija nolondela mabuku. Koma chinthu chofunika ngako n’chakuti kutumikila pa Beteli kwaniyavya kuti nikule mwauzimu. Mwachisanzo, nephunzila vinyinji kupitila mu kulambila kwa mmawa komasoti nkhani ziyakine zulaŵiliwa pa Beteli.

Newo nephunzilasoti vinthu vinyinji kufumila kuli nsaza wangu Karl, wamene eyamba kutumikila pa Beteli mu 1947. Yove enzekonda kuphunzila komasoti enzepeleka malangizo aweme ofumila m’Baibolo. Nthawe iyakine nemusenga kuti aniyavye kuziŵa vaningachite kuti nikalaŵile luweme nkhani yenenzekonzekela. Nemufotokozela kuti nasakila-sakila vinthu vinyinji, koma nuziŵalini mwaningakatishile ntchito mfundo zanafwana. Pofuna kuniyavya, yove enikonsha kuti, “Joel, kansi nkhani yako ili na mutu wakuti tyani?” Panthawe yamene iyo neziŵilatu mfundo yake,—newo nenzefunikila kukatishila ntchito mfundo zokatijana na mutu wa nkhani nosiya mfundo zosafunikila. Ndipo newo niliyeluŵe phunzilo yamene iyo.

Kuti tikosangalala ngako patutumikila pa Beteli, tufunikila kuchita vonse vatingakwanishe pokata ntchito yolalikila ndipo vinthu vatingakumane navo pantchito yamene iyi, vingatitang’ishe ngako. Newo nukumbukila luweme ngako panthawe yechinitola mkwasu muyakine kuti tikachite ulwendo woweleja nchingulo ku Bronx, mu tauni ya New York, kuli mwanakazi muyakine wamene enze elondela Magazini a Nsanja ya Mulonda komasoti Ukani! Poyamba kutandala naye, sewo temuuja kuti, “Nchingulo muno tuyavya ŵanthu kuziŵa vinthu viweme vayuphunzisa Baibolo.” Pavuli pake, yove eyankha kuti, “keno ninkhani yokhuza Baibolo mungaloŵe.” Petiloŵa, tekambilana naye mavesi anyinji am’Baibolo amene onena za Ufumu wa Mulungu komasoti chalo chanyowani. Yove echita chidwi ngako ndipo euja azishamwali ŵake anyinji kuti azankhalepo paulwendo uyakine sondo yokonkhapo. Pavuli pake, yove pamozi na mwanalume wake enkhala atumiki okhulupilika a Yehova.

VINTHU VENIPHUNZILA KULI MWANAKAZI WANGU

Newo nenzesakila munthu waningalungulane naye kukali vyaka pafupi-fupi 10 nikaliyeziŵana na mwanakazi wangu! Kansi muziŵa cheniyavya kuti nifwane mwanakazi muweme? Newo nenzepemphela komasoti kuganizila ngako konsho iyi yokonkhapo, ‘Kansi nufuna nizachite chinji pavuli pakuti nalungula?’

Pavuli pa nsonkhano wachigawo wamu 1953, wamene wechitikila ku sitediyamu yaku Yankeen, neziŵana na kalongosi Mary Aniol. Yove eloŵa sikulu ya Giliyadi pamozi na mulongosi wangu Jetha, ndipo enzetumikila pamozi monga amishonale. Mary enifotokozela mosangalala ngako vokhuza mwewenzeyendela utumiki wake waumishonale ku Caribbean, komasoti vokhuza maphunzilo ŵake ŵenzechitisha kwavyaka vinyinji. Nthawe peyenzepita, sewo teyamba kukondana ngako. Telungulana mu Epulayelo m’chaka cha 1955. Nthawe zinyinji, newo nenzewona kuti Mary ni mphaso yofumila kwa Yehova, ndipo enzeniphunzisa vinthu vofunika ngako. Yove enzesangalala na utumiki uliwonse, enze wakhama, enzechita vinthu moganizila ayakine, komasoti nthawe zonse enzeika Ufumu pa malo oyamba. (Mat. 6:33) Sewo tetumikila monga opanamila dela kwavyaka vitatu, ndipo mu 1958, teitiwa kuti tikatumikile pa Beteli.

Newo nephunzila vinthu vinyinji ngako kuli yove. Mwachisanzo, petilungulana tenzeŵelengela pamozi Baibolo. Tenzeŵelenga mavesi pafupi-fupi 15 paulwendo umozi. Aliyense akaŵelenga mbali iyakine ya mavesi amene awo, tenzekambilana vataŵelenga komasoti mwatingavikatishile ntchito pamoyo wasu. Nthawe zinyinji, Mary enzeniuja vinthu vechiphunzila ku Giliyadi komasoti penzechita utumiki waumishonale. Vinthu veniphunzila kuli yove, veniyavya kuyangijila luso yangu yolaŵila nkhani komasoti kuziŵa vaningachite potang’isha akalongosi.—Miy. 25:11.

Mwanakazi wangu wokondewa Mary, emwalila mu 2013. Newo nufunishisha ngako kuti nikamuwonesoti muchalo cha nyowani! Koma nthawe yamene iyo ikaliye fwika, nine wosimikija ntima kupitilija kulola kuti Yehova akoniphunzisa komasoti kumudalila na ntima wangu wonse. (Miy. 3:5, 6) Kuganizila vakuti azachite ŵanthu a Yehova muchalo chanyowani, kunitonthoja komasoti kuniyavya kunkhala wosangalala. N’vosakaikisha kuti muchalo chanyowani, sewo tizaphunzile vinthu vinyinji ngako kufumila kuli Mulangizi wasu Nkulu! Ningakwanishelini kumutembeja Yehova chifukwa cha vinthu vonse viweme ngako vawaniphunzisa mpaka pano komasoti chifukwa cha kuwama ntima kwake kukulu kwawaniwonesha.