NKHANI YOPHUNZILA N.° 28
NYIMBO N.° 88 Niziŵisheni njila zanu
Kansi ndaŵa yanji tufunikila kusenga malangizo kuli ayakine?
“Koma ŵanthu amene osenga malangizo onkhala na nzelu.”—MIY. 13:10.
CHOLINGA CHA NKHANI INO
Munkhani ino, tiwone vatingachite kuti tikopindula ngako tikapasiwa malangizo.
1. Kansi tingachite tyani kuti tikopanga vosankha mwanzelu kuti vinthu vikotiyendela luweme? (Miyambo 13:10; 15:22)
SEWO tonse, tufuna kupanga vosankha mwanzelu. Komasoti tufuna kuti vinthu vatasankha vikotiyendela luweme. Mawu a Mulungu otiuja vatingachite kuti vamene ivi vikwanishike.—Ŵelengani Miyambo 13:10; 15:22.
2. Kansi Yehova otilonjeza chinji?
2 Kulaŵila chendi, munthu muweme ngako watingasenge nzelu komasoti malangizo ni Atata ŵasu Yehova. Yove elonjeza kuti akotiyavya, ndipo enena kuti: “Nizakupase malangizo nokulolela.” (Sal. 32:8) Mawu amene aŵa, owonesha kuti Yehova ochita vinyinji osati tyala kutipasa malangizo. Yove otiganizila ngako komasoti otiyavya kuti tikokatishila ntchito malangizo ŵake.
3. Kansi tikambilane chinji mu nkhani ino?
3 Mu nkhani ino, tiyankhe makonsho okwanila 4 pokatishila ntchito Mawu a Mulungu: (1) Kansi nufunikila kunkhala na minkhalidwe yotyani kuti nikopindula ngako nikapasiwa malangizo aweme? (2) Kansi niŵani anganipase malangizo aweme? (3) Kansi ningawoneshe tyani kuti nulondela luweme malangizo? (4) Ndaŵa yanji nufunikila kupewa kuti ayakine akonipangila vosankha?
KANSI NI MINKHALIDWE YOTYANI YATUFUNIKILA KUNKHALA NAYO?
4. Kansi tufunikila kunkhala na minkhalidwe yotyani kuti tikopindula na malangizo aweme?
4 Tufunikila kunkhala olichefya kuti tikopindula tikapasiwa malangizo aweme. Tikoziŵa kuti nthawe ziyakine tufunikila kuyavyiwa na ayasu amene oziŵa vinyinji kuti tikwanishe kupanga chosankha mwanzelu. Yehova angatiyavyelini keno niselini olichefya. Malangizo aliwonse ofumila mu Mawu a Mulungu ŵatingalodele angakwanishelini kutiyavya, ndipo tingalingane na mwala wamene uwombalini ukatiliwa manzi. (Mik. 6:8; 1 Pet. 5:5) Koma keno nise olichefya, tikokonkheja mokulumija malangizo ofumila mu Baibolo komasoti kupindula nawo.
5. Kansi sembe ni chinji chechitisha kuti Mfumu Davite iyambe kumeka?
5 Ganizilani vatingaphunzile kufumila pa chisanzo cha Mfumu Davite. Venze vosavuta kuti ayambe kumeka chifukwa cha vinthu vinyinji vechikwanisha kuchita pamoyo wake. Yove akaliye nkhala Mfumu, enze wotchuka chifukwa cha luso yake yoimba. Komasoti esengewa kuti akoimba nyimbo kung’anda kwa Mfumu. (1 Sam. 16:18, 19) Yehova esankha Davite kuti ankhale Mfumu komasoti emupasa mzimu utuŵa wamene wechitisha kuti akochita vinthu mwamphamvu. (1 Sam. 16:11-13) Yove enzesoti wotchuka kuli ŵanthu antundu wake chifukwa cha nkhondo zenzewina poniyatana na adani ŵa Aisilaeli, kupamikijapo nsodja muyakine wamphamvu wa Afilisiti zina yake Goliyati. (1 Sam. 17:37, 50; 18:7) Kuti Davite enze womeka, sembe eganiza kuti ofunikilalini kupasiwa malangizo na ŵanthu ayakine chifukwa cha vinthu vonse vechikwanisha kuchita. Koma Davite aliyechite tetyo.
6. Kansi tuziŵa tyani kuti Davite enzelondela luweme malangizo? (Onani chithunzi .)
6 Ufumu wake pewinkhazikika, Davite epitilija kukatijana ngako na ŵanthu amene enzemupasa malangizo. (1 Mbiri 27:32-34) Olo panthawe yenze akaliye nkhala Mfumu, Davite enze wokonzeka kulondela malangizo nthawe zonse. Yove enzelondelalini tyala malangizo ofumila kuli analume, koma elondelasoti malangizo ofumila kuli mwanakazi muyakine zina yake Abigaeli. Yove enze mwanakazi wa Nabala munthu wamena enzeve ulemu, wosatembeja komasoti wolikuja. Davite molichefya ekonkheja malangizo ŵake aweme, ndipo kuchita vamene ivi kwimuyavya kuti osati achite vinthu viipa ngako.—1 Sam. 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Mfumu Davide elondela molichefya malangizo ŵechimupasa Abigayeli ndipo eŵakatishila ntchito(Onani ndime 6)
7. Kansi tingaphunzile chinji kufumila pa chisanzo cha Davite? (Mlaliki 4:13) (Onani vithunzi.)
7 Tingaphunzilepo vinthu viyakine kufumila pa chisanzo cha Davite. Mwachisanzo, payakine tuziŵa vinthu vinyinji kupambana ayasu olo tili na udindo ukulu. Olo vili tetyo, tingachite luweme kukumbukila kuti tuziŵalini vinthu viyakine, ndipo tufunikila kupasiwa malangizo. Komasoti molingana na Davite, tikonkhala okonzeka kulondela malangizo aweme mosaganizila kuti niŵani watipasa malangizo amene awo. (Ŵelengani Mlaliki 4:13.) Tikachita tetyo, tizapewe mavuto akulu ngako amene angakhuze sewo komasoti ayasu.
Tikomvwishila na ntima wonse malangizo aweme mosaganizila kuti niŵani watipasa (Onani ndime 7)c
KANSI NIŴANI ANGATIPASE MALANGIZO AWEME?
8. Ndaŵa yanji Yonatani enze woyenelela kupeleka malangizo kuli Davite?
8 Onanisoti chinthu chiyakine chatingaphunzile kufumila pa chisanzo cha Davite. Yove enzemvwishila malangizo ofumila kuli ŵanthu amene enze paushamwali uweme na Yehova komasoti amene enzeziŵa luweme mavuto ŵenzekumana nawo. Mwachisanzo, penzefuna kuziŵa keno Mfumu Sauli ingayambesoti kunkhala naye mwantendele, Davite emvwishila malangizo a Yonatani mwana wa Sauli. Ndaŵa yanji Yonatani ekwanisha kumupasa malangizo aweme? Chifukwa chakuti Yonatani enze paushamwali uweme na Yehova, komasoti enzeziŵa luweme vochita va Sauli. (1 Sam. 20:9-13) Kansi vamene ivi vutiphunzisa chinji?
9. Kansi ni ŵanthu otyani ŵatingasenge malangizo? Pelekani chisanzo. (Miyambo 13:20)
9 Tikafuna malangizo, tingachite luweme kukonsha munthu wamene ali paushamwali uweme na Yehova komasoti wamene oziŵa vinthu vinyinji pankhani yamene iyo.a (Ŵelengani Miyambo 13:20.) Mwachisanzo, tiyelekezele kuti nkwasu wachilumbwana osakila kalongosi wangalungulane naye. Kansi niŵani angamupase malangizo aweme? Malangizo ofumila kuli muyake wamene ni mbeta, angankhale aweme peka-peka keno ofumila mu Baibolo. Koma nkwasu wamene uyo angafwane malangizo oyavya ngako kuli banja yotang’a ya Chikhilisitu yamene yumuziŵa luweme komasoti yamene vinthu vuiyendela luweme kwa kwanthawe itali.
10. Kansi ni chinji chatikuti tikambilane?
10 Pofwika pano, takambilana minkhalidwe iŵili yatufunikila kunkhala nayo, komasoti taziŵa kuti ni ŵanthu otyani angatipase malangizo aweme. Lomba tiyeni tikambilane chifukwa chake tufunikila kulondela luweme malangizo, komasoti keno ni viweme kulola kuti ayasu akotisankhila vochita.
KANSI NINGAWONESHE TYANI KUTI NUFUNA CHENDI KULONDELA MALANGIZO?
11-12. (a) Kansi ni chinji chatufunikila kupewa? (b) Kansi Lehobowamu echita chinji penzefunikila kupanga chosankha pankhani yofunika ngako?
11 Nthawe ziyakine tingawone monga munthu ofuna malangizo. Koma keno pansi pa ntima wasankha kale vakufuna, yove osakila tyala ŵanthu amene angamupase malangizo okatijana na vakufuna yove. Munthu wotetyo, angaphunzilepo kanthu kufumila pa vinthu vichitikila Mfumu Lehobowamu.
12 Lehobowamu enkhala Mfumu ya Isilaeli pavuli pa imfwa ya atata ŵake Solomo. Lehobowamu pechinkhala Mfumu, vinthu venze vikaliŵayendela luweme ngako Aisilaeli. Koma olo ni tetyo, ove enzewona kuti Solomo enzeŵakatisha ntchito mwaukapolo. Ŵanthu eluta kwa Lehobowamu nomusenga mopapatila kuti aŵapepushileko ntchito zenzekata. Lehobowamu eŵasenga kuti amupase nthawe yakuti aganizile za nkhani yamene iyo. Yove poyamba esenga malangizo kuli ŵanthu akulu-akulu amene enzepeleka malangizo kuli atata ŵake Solomo. (1 Maf. 12:2-7) Koma olo ni tetyo, yove aliye konkheje malangizo ŵechimupasa akulu-akulu amene awo. Kansi ndaŵa yanji echita vamene ivo? Payakine yove enze esankha kale vochita ndipo enzefuna kuti akulu-akulu amene awo amupase malangizo okatijana na vinthu venzefuna kuchita. Keno venze tetyo, ni vosadabwisa kuti ekonkheja malangizo ŵechimupasa achilumbwana ayake chifukwa enze okatijana na venzefuna yove. (1 Maf. 12:8-14) Lehobowamu ekatishila ntchito malangizo ofumila kuli achilumbwana ayake poyankha vechimusenga ŵanthu. Monga vokonkhapo vake, ŵanthu anyinji emupandukila ndipo esankha mfumu iyakine kuti ikoŵalamulila. Kufumila pamene apo kuluta kusogolo, Lehobowamu ekumana na mavuto osiyana-siyana.—1 Maf. 12:16-19.
13. Kansi ni chinji chingatiyavye kuziŵa keno tulondela luweme malangizo?
13 Kansi tingaphunzilepo chinji kufumila pa chisanzo cha Lehobowamu? Tikasenga malangizo kuli ayakine, tikoŵalondela na ntima wonse. Kansi tingachite tyani vamene ivi? Tingachite luweme kulikonsha kuti ‘Kansi nukana kukatishila ntchito malangizo ŵanalondela chifukwa chakuti okatijanalini na vanufuna newo? Ganizilani chisanzo chokonkhapo.
14. Kansi tufunikila kukumbukila chinji tikalondela malangizo? Pelekani chisanzo. (Onanisoti chithunzi.)
14 Tiyelekezele kuti nkwasu muyakine wafwana ntchito yamalipilo aweme. Akaliye vomela ntchito yamene iyo osenga malangizo kuli nkulu. Yove onena kuti ntchito yamene iyo ingamuchitishe kuti akankhale kutali na banja yake kwa nthawe itali. Pavuli pake, nkulu omukumbusha kuti chinthu chikulu chakufunikila kuchita ni kusamalila banja yake mwauzimu. (Aife. 6:4; 1 Tim. 5:8) Mmalo momvwila, nkwasu wamene uyo okana malangizo amene awo noyambasoti kusenga akwasu ayakine kuti amupase malangizo. Kansi nkwasu wamene uyo ofuna chendi malangizo olo wasankha kale vochita ndipo ofuna munthu muyakine kuti akatijane na vawasankha? Tufunikilalini kuluŵa kuti ntima wasu ni wachinyengo. (Yer. 17:9) Nthawe ziyakine malangizo ŵatuwona kuti angatipindulilelini, niye angatiyayve kuti tipange vosankha mwanzelu.
Kansi tusakila chendi malangizo olo tusakila munthu angakatijane na maganizo ŵasu? (Onani ndime 14)
KANSI NUFUNIKILA KUSENGA AYAKINE KUTI AKONIPANGILA VOSANKHA?
15. Kansi tufunikila kunkhala osamala kuti tipewe chinji, ndipo ndaŵa yanji?
15 Aliyense ali na udindo wolisankhila yeka vochita. (Agal. 6:4, 5) Mokatijana na vatakambilana, munthu wanzelu osakila malangizo mMawu a Mulungu komasoti kuli Akhilisitu otang’a mwauzimu akaliye panga chosankha. Koma olo ni tetyo, tufunikila kupewa kuuja ayakine kuti atipangile chosankha. Munthu angachite vamene ivi pokonsha munthu wakudalila kuti “Kansi sembe mwachita tyani kuti ni mwewo muli na vuto yamene iyi?” Ayakine otolela vechichita ayawo pechikumana na vuto yolingana na yamene iyo mmalo moganizila ngako vangachite paŵeka.
16. Kansi ni vuto yotyani yenzekumana nayo Akolinto pankhani ya nyama zopelekewa nsembe kuli mafano, ndipo aliyense enze na udindo wotyani? (1 Akolinto 8:7; 10:25, 26)
16 Ganizilani vokhuza vuto iyakine yenzekumana nayo Akhilisitu oyambilila mumpingo waku Kolinto pa nkhani ya nyama zopelekewa nsembe kuli mafano. Paulo elembela kalata Akhilisitu amene awo ndipo eŵauja kuti: “Tuziŵa kuti fano nikanthulini komasoti kuti kuliye Mulungu muyakine, koma mmozi yeka.” (1 Ako. 8:4) Poganizila mfundo yamene iyi, ŵanthu ayakine mumpingo wamene uyo eyamba kuwona kuti paliye vuto kulya nyama nzenzegulisa ŵanthu ku maketi pavuli pakuti zapelekewa nsembe ku mafano. Ayakine enzekana kulya nyama zamene izo kuti osati avutike na chikumbuntima chawo. (Ŵelengani 1 Akolinto 8:7; 10:25, 26.) Wenze udindo wa Mkhilisitu aliyense kusankha vangachite pankhani yamene iyo. Paulo aliyeuje Akhilisitu aku Kolinto kuti akopangila ayawo vosankha, olo kuti akopanga vosankha potolela venzechita ayawo. Aliyense wa ove enze na udindo ‘woliyankhila yeka kwa Mulungu.’—Alo. 14:10-12.
17. Kansi tingakumane na mavuto otyani keno tuchita vinthu motolela ayakine? Pelekani chisanzo. (Onani vithunzi.)
17 Kansi masiku ŵano tingakumanesoti na vuto monga ni yamene iyi? Ganizilani nkhani ya tuvigawo tutontho-tutontho twa milopa. Ni udindo wa Mkhilisitu aliyense kuvomela olo kukana tuvigawo twamene utu.b Nthawe ziyakine tingawone monga nkhani yamene iyi niyovuta ngako kuimvwisha luweme. Koma tikokumbukila kuti kupanga vosankha pa nkhani monga ni yamene iyi, ni mbali ya katundu watufunikila kunyamula seka. (Alo. 14:4) Kusankha vochita potolela ayakine pankhani yamene iyi kungawononge chikumbuntima chasu. Chikumbuntima chasu chingokata ntchito luweme keno tuchiphunzisa komasoti kuchikatishila ntchito. (Ahe. 5:14) Lomba ni panthawe yanji yatufunikila kusenga malangizo kuli Mkhilisitu wotang’a mwauzimu? Ni pavuli pakuti tasakila-sakila paseka koma tikalifunikila kuyavyiwa kuti tiziŵe mwatingakatishile ntchito mfundo zamu Baibolo polimbana na vuto yamene iyo.
Tikoyamba tasakila-sakila paseka tikaliyesenga malangizo okhuza nkhani iyakine (Onani ndime 17)
PITILIJANI KUSENGA MALANGIZO
18. Kansi ni vinthu votyani vawatichitila Yehova?
18 Yehova wawonesha kuti otidalila ngako potilola kuti tikosankha seka vochita. Etipasa Mawu ŵake amene ni Baibolo. Komasoti watipasa azishamwali anzelu amene angatiyavye kukatishila ntchito mfundo zamu Baibolo pa moyo wasu. Vamene ivi vuwonesha kuti Yehova otisamalila luweme ngako monga Tata wachikondi. (Miy. 3:21-23) Kansi tingawoneshe tyani kuti tutembeja?
19. Kansi tingachite tyani kuti Yehova apitilije kukondwela nase?
19 Makolo osangalala ngako akawona ŵana ŵawo okula noyamba kutumikila Yehova na ntima wonse komasoti kuyavya ŵanthu ayakine. Molingana na vamene ivi, Yehova osangalala ngako akatiwona tupitilija kukula mwauzimu, tusenga malangizo komasoti kupanga vosankha vowonesha kuti tumulemekeza.
NYIMBO N.° 127 Kansi nufunika kunkhala munthu wotyani
a Nthawe ziyakine, Akhilisitu angachite luweme kusenga malangizo kuli ŵanthu asatumikila Yehova pankhani za chuma, thandizo ya chipatala komasoti nkhani ziyakine.
b Kuti mumvwe vinyinji vokhuza nkhani yamene iyi, onani buku ya Sangalalani na moyo kosasila! phunzilo 39 mfundo 5 komasoti mbali yakuti “Phunzilani vinyinji.”
c MAWU OFOTOKOZA CHITHUNZI: Nkulu opeleka malangizo kuli nkulu muyake chifukwa cha mawu ŵechilaŵila pa nsonkhano wa akulu.