Mukowonesha ulemu kuli ayakine

1. Ndaŵa yanji tonse tufuna kulemekezewa? (Miyambo 22:1)

KANSI mwewo musangalala ŵanthu akakulemekezani? Tukaikilalini kuti niye mwamumvwila. Munthu aliyense ofuna kulemekezewa. Munthu akatipasa ulemu tusangalala ngako ndipo tuliwona kuti nise ofunika. Ni chifukwa chake Baibolo yunena kuti “kulemekezewa ni kuweme kupambana golide na siliva”!—Ŵelengani Miyambo 22:1.

2-3. Ndaŵa yanji nthawe ziyakine vingativute kuwonesha ulemu kuli ayakine, ndipo ni ŵani watufunikila kuwonesha ulemu?

² Ni nthawe zonselini pavunkhala vipepu kuwonesha ulemu kuli ayakine. Chifukwa chimozi ni chakuti tukwanisha kuwona vinthu vakuphoniyesha ayasu. Kuyangijila pamene apo, tunkhala mu chalo chamene ŵanthu anyinji aliye ulemu. Koma sewo tufunikila kunkhala osiyana na ove. Ndaŵa yanji? Chifukwa Yehova ofuna kuti sewo, ‘tikolemekeza ŵanthu amitundu yonse.’—1 Pet. 2:17.

³ Mu nkhani ino, tiwone kuti ulemu utanthauza chinji komasoti mwatingauwoneshele kuli ayakine (1) mu banja mwasu, (2) mumpingo, komasoti (3) kuli ŵanthu amene otumikilalini Yehova. Tikambilane mwatingachitile vamene ivi olo pa nthawe yovuta ngako.

KANSI KULEMEKEZA AYAKINE KUTANTHAUZA CHINJI?

4. Kansi kulemekeza ayakine kutanthauza chinji?

⁴ Tikawona minkhalidwe iweme yali nayo munthu muyakine, udindo wali nawo komasoti vinthu vawachita pamoyo wake, sewo tuyamba kumulemekeza. Koma ni vowonekelatu kuti ulemu ngawo-ngawo ufunikila kunkhala wofumila muntima.—Mat. 15:8.

5. Kansi ni chinji chingatiyavye kuti tikolemekeza ayakine?

⁵ Yehova ofuna kuti tikowonesha ulemu kuli ŵanthu ayakine. Mwachisanzo, yove otiuja kuti tufunikila kulemekeza “olamulila akulu-akulu.” (Alo. 13:1, 7) Koma ayakine anganene kuti, “Nine wokonzeka kulemekeza munthu aliyense, malingana keno yove ochita vinthu viweme.” Kansi kaganizidwe kamene aka ni kaweme? Monga atumiki a Yehova, sewo tulemekezalini ŵanthu ayakine chifukwa cha vinthu vakuchita olo vinthu vasachita. Chinthu chofunika ngako chamene chutichitisha kuwonesha ulemu kuli ayakine—ni chikondi chasu kwa Yehova komasoti ntima wofuna kuchita vinthu vomukondwelesha.—Yos. 4:14; 1 Pet. 3:15.

6. Kansi ni visanzo votyani vamene vuwonesha kuti tingakwanishe kulemekeza ŵanthu amene otilemekezalini? Fotokozani. (Onanisoti chithunzi.)

⁶ Ayakine angalikonshe kuti: ‘Kansi ni vokwanishika kuwonesha ulemu kuli munthu wamene onilemekezalini?’ Eye ni vokwanishika. Onani visanzo ivi vokonkhapo. Mfumu Sauli echitisha nsoni mwana wake Yonatani pamenso pa ŵanthu ayakine. (1 Sam. 20:30-34) Koma olo ni tetyo, Yonatani epitilija kulemekeza Sauli wamene enze atata ŵake komasoti kuniyata nawo pamozi nkhondo. (Eks. 20:12; 2 Sam. 1:23) Nkulu wa ansembe zina yake Eli, eyopejela Ana kuti wakolwa. (1 Sam. 1:12-14) Koma Ana elaŵila naye mwaulemu Eli, olo kuti ŵanthu onse mu Isilaeli enzeziŵa vinthu venzephoniyesha monga kolo komasoti nkulu wa ansembe. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Komasoti ŵanthu aku Atene, emukhumudwisa ngako ntumwi Paulo ponena kuti yove enze munthu ‘wobwetuka.’ (Ntchi. 17:18) Koma olo ni tetyo, Paulo ewonesha ulemu penzelaŵila nawo. (Ntchi. 17:22) Visanzo vamene ivi vuwonesha kuti kukonda ngako Yehova komasoti kuyopa kumukhumudwisa, kungatichitishe kuti tikolemekeza ayakine olo pa nthawe yovuta ngako. Lomba tiyeni tikambilane za ŵanthu watufunikila kuwonesha ulemu komasoti chifukwa chake.

MUKOWONESHA ULEMU MU BANJA MWANU

7. Ndaŵa yanji nthawe ziyakine vingativute kuwonesha ulemu kuli ŵanthu amu banja mwasu?

⁷ Ndaŵa yanji ni kovuta? Sewo tusila nthawe ikulu tili pamozi na ŵanthu a mu banja mwasu. Chifukwa cha vamene ivi, tuziŵa luweme vinthu vakuchita luweme olo vakuphoniyesha munthu aliyense mu banja mwasu. Ayakine angolimbana na nkhaŵa zosiyana-siyana olo matenda, ndipo tuvutika kuŵasamalila. Komasoti ayakine olaŵila olo kuchita vinthu mwa njila yamene yutikhumudwisa. Mmalo moyavya kuti mu banja munkhale ntendele komasoti kuti vinthu vikoyenda luweme, ayakine ochita vinthu mosoŵa ulemu ngako na ŵanthu a mu banja mwawo. Vamene ivi vusokoneza nkatijano mu banja. Tingayelekezele banja na muŵili wa munthu. Matenda okangisha muŵili wa munthu kuti ukokata ntchito luweme. Molingana na vamene ivi, keno ŵanthu mu banja mwamene umo olemekezanalini, vingachitishe kuti banja yamene iyo osati ikoyenda luweme. Koma molingana na matenda anyinji amene ali na mankhwala, ni vokwanishika kuphunzila kuwoneshana ulemu mu banja.

8. Ndaŵa yanji ni kofunika kuwonesha ulemu kuli ŵanthu amu banja mwasu? (1 Timoteyo 5:4, 8)

⁸ Ndaŵa yanji tufunikila kuwonesha ulemu? (Ŵelengani 1 Timoteyo 5:4, 8.) Mukalata yake yoyamba yoluta kuli Timoteyo, Paulo efotokoza vatingachite powonesha ulemu kuli ŵanthu a mu banja mwasu poŵapasa vinthu vakufunikila. Koma tuchitalini vamene ivo mokakamijika. Paulo ewonesha kuti chifukwa chikulu chowoneshela ulemu kuli ŵanthu a mu banja mwasu, chufunikila kunkhala ‘kulipeleka kwasu kwa Mulungu.’ Vamene ivi vutanthauza kuti tuchita vamene ivi chifukwa chokonda Yehova, ndipo tuwona kuti kusamalila ŵanthu a mu banja mwasu ni mbali ya kulambila kwasu. Yehova niye eyambisha banja. (Aife. 3:14, 15) Tetyo, keno tuwonesha ulemu kuli ŵanthu a mu banja mwasu, tulemekeza Yehova wamene eyambisha banja. (1 Tim. 5:4.) Chamene ichi ni chifukwa chikulu ngako chakuti tikowonesha ulemu kuli ŵanthu a mu banja mwasu!

9. Kansi mwanalume na mwanakazi wake angawoneshane tyani ulemu? (Onanisoti vithunzi.)

⁹ Kansi tingawoneshe tyani ulemu? Mwanalume wamene olemekeza mwanakazi wake akankhala kwayeka olo pamenso pa ayakine, owonesha kuti yove ni wofunika ngako. (Miy. 31:28; 1 Pet. 3:7) Yove angamuniyatelini, kumuchitisha nsoni, olo kumuchitisha kuliwona kuti ni wosafunika. Mwanalume muyakine waku Argentina zina yake Ariel,a enena kuti: “Chifukwa cha matenda ŵali nawo mwanakazi wangu, nthawe ziyakine olaŵila mawu amene onikhumudwisa ngako. Vamene ivi vikachitika, newo nuyeja kukumbukila kuti vinthu vakulaŵila yove nthawe ziyakine vunkhalalini vofumila mu ntima mwake. Lemba yamene yuniyavya ngako pa nthawe yovuta monga ni yamene iyo, ni ya 1 Akolinto 13:5, yamene yunilimbikisa kuti nikolaŵila naye mwaulemu mmalo molaŵila naye mwaukali.” (Miy. 19:11) Mwanakazi olemekeza mwanalume wake polaŵila vinthu viweme vokhuza yove kuli ŵanthu ayakine. (Aife. 5:33) Yove opewa kulaŵila naye mwaukali, nthabwala ziipa, komasoti kulaŵila mawu omunyoza; Yove oziŵa kuti nkhalidwe yamene iyi ili monga ni nguwe ndipo ingawononge banja. (Miy. 14:1) Kalongosi muyakine waku Italy enena kuti: “Mwanalume wangu olimbana na nkhaŵa zosiyana-siyana. Ndipo nthawe ziyakine, newo nuganiza kuti ochita vinthu mopitilila malile pa nkhani yamene iyi. Poyamba, mawu ŵenenzelaŵila komasoti chinso changu, venzewonesha kuti numulemekezalini. Koma pavuli pake, niziŵa kuti kutandala ngako na ŵanthu aulemu kuniyavya kuti ni komulemekeza ngako.”

10. Kansi ŵana angawoneshe tyani kuti olemekeza makolo ŵawo?

¹⁰ Keno nimwe wachilumbwana, mukomvwila malangizo ŵakukupasani makolo ŵanu. (Aife. 6:1-3) Mukolaŵila nawo mwaulemu. (Eks. 21:17) Ndipo makolo ŵanu pakukula, mukoŵawonesha ulemu poŵachitila vinthu vakufunikila pa moyo wawo. Mukochita vonse vamungakwanishe poŵasamalila. Ganizilani chisanzo cha María. Atata ŵake amene ni a Mbonilini pechilwala, venzevovuta ngako kuli María kuti aŵasamalile chifukwa enzemuchitila vinthu viipa. Yove enena kuti: “Newo nenzepemphela kuti Mulungu aniyavye kuti nikolemekeza atata komasoti kuŵawonesha ulemu wamene uyo kupitila mu vochita vangu. Newo nenzeliuja kuti: “Keno Yehova oniuja kuti nikolemekeza makolo, ni vosakaikisha kuti yove anganiyavye kuchita vamene ivi. Mukupita kwa nthawe, newo niziŵa kuti nenzefunikilalini kuyembekeza kuti atata achinje mwakuchitila vinthu kuti niyambe kuŵalemekeza.” Keno tulemekeza ŵanthu a mu banja mwasu olo kuti ochitalini luweme vinthu viyakine, tuwonesha kuti tulemekeza Yehova wamene eyambisha banja.

MUKOWONESHA ULEMU MU MPINGO

11. Ndaŵa yanji vingativute kuwonesha ulemu kuli akwasu na akalongosi?

¹¹ Ndaŵa yanji ni kovuta? Akwasu na akalongosi ochita vonse vangakwanishe kuti akokatishila ntchito mfundo za mu Baibolo pa moyo wawo. Koma olo ni tetyo, nthawi ziyakine ove angatichitile vinthu viipa, kutikhumudwisa olo kutiweluza mosoŵa chilungamo. Keno nkwasu watichitila chinthu chamene chatichitisha kunkhala na “chifukwa chodandaulila,” vingativute kuti tipitilije kuchita naye vinthu mwaulemu. (Akol. 3:13) Koma kansi ni chinji chingatiyavye?

12. Ndaŵa yanji ni vofunika kuti tikowonesha ulemu kuli akwasu na akalongosi? (2 Petulo 2:9-12)

¹² Ndaŵa yanji tufunikila kuwonesha ulemu? (Ŵelengani 2 Petulo 2:9-12.) Mu kalata yake yachiŵili, Petulo enena kuti ŵanthu ayakine mu mpingo enzelaŵila mosoŵa ulemu vokhuza “ŵanthu amene apasiwa ulemelelo na Mulungu,” olo kuti vokhuza akulu. Angelo okhulupilika enzewona vinthu vonse venzechitika. Koma kansi ove echita tyani? Chifukwa chakuti “olemekeza Yehova,” ove aliye laŵile chilichonse ponyoza ŵanthu amene awo. Vamene ivi ni vochitisha chidwi ngako! Angelo angwilo aliye laŵile mawu aliwonse aipa kuli ŵanthu amene awo olikuja. Mmalo mwake, ove esiya nkhani yamene iyo mmanja mwa Yehova kuti aweluze. (Alo. 14:10-12; Yuda 9.) Angelo amene aŵa otiphunzisa mfundo iyakine yofunika ngako. Keno tufunikilalini kunyoza ŵanthu amene ni adani a Yehova, niye kuti tufunikilalini soti kunyoza akwasu na akalongosi. Mmalo mwake, ‘tikoyamba ni sewo’ kuŵawonesha ulemu. (Alo. 12:10) Keno tuchita vamene ivi tuwonesha kuti tulemekeza Yehova.

13-14. Pelekani visanzo va mwatingawoneshele ulemu mumpingo. (Onanisoti vithunzi.)

¹³ Kansi tingawoneshe tyani ulemu? Akulu, mukoyeja-yeja kuphunzisa mwachikondi. (Filim. 8, 9) Mukafuna kupeleka malangizo kuli nkwasu olo kalongosi, mukochita vamene ivo mowama ntima osati muli kalipe. Akalongosi, mwewo mungayavye ngako Akhilisitu ayanu mu mpingo keno mupewa tonjo. (Tito 2:3-5) Tonse tingawoneshe kuti tulemekeza akulu keno tukonkheja malangizo ŵawo. Njila iyakine yatingachitile vamene ivi ni kuŵatembeja chifukwa cha khama yakuwonesha posogoja misonkhano, kulinganija ntchito yolalikila komasoti kuyavya ŵanthu amene oyenda “mu njila yophoniyeka.”—Agal. 6:1; 1 Tim. 5:17.

¹⁴ Kalongosi muyakine zina yake Rocío, venzemuvuta kulemekeza nkulu muyakine wamene emupasa malangizo. Yove enena kuti: “Newo nekhumudwa ngako chifukwa nenzewona kuti aliye nilangize mwachikondi. Nikankhala ku ng’anda, newo nezelaŵila vinthu viipa vokhuza yove. Olo kuti nenzefunalini kuti ŵanthu ayakine aziŵe, nenzewona kuti nkulu wamene uyo oniganizilalini ndipo niliyekonkheje malangizo ŵake.” Kansi ni chinji chemuyavya Rocío? Yove efotokoza kuti: “Penenzeŵelenga Baibolo, newo newona lemba ya 1 Atesalonika 5:12, 13. Peniziŵa kuti nenzewoneshalini ulemu kuli nkwasu wamene uyo, chikumbuntima changu chenivutisha ngako. Nipemphela kwa Yehova ndipo nefufuza mu mabuku ŵasu kuti nifwane nkhani zamene zinganiyavye kuchinja mwenenzechitila vinthu. Pavuli pake, neziŵa kuti nkwasu wamene uyo enzeve vuto koma newo, chifukwa nenze na ntima womeka. Lomba naziŵa kuti ningakwanishe kuwonesha ulemu kuli ayakine keno nine wolichefya. Pakali mphela vinthu viyakine vanufunikila kuchinja, koma nuchita vonse vaningakwanishe kuti nikowonesha ulemu kuli ayakine ndipo vamene ivi vuniyavya kunkhala na ntendele wa Mulungu.”

MUKOWONESHA ULEMU KULI ŴANTHU AMENE OTUMIKILALINI YEHOVA

15. Kansi ndaŵa yanji vingankhale vovuta kuwonesha ulemu kuli ŵanthu amene otumikilalini Yehova?

¹⁵ Ndaŵa yanji ni kovuta? Tikankhala mu utumiki ni vachilwendolini kukumana na ŵanthu amene olemekezalini vayuphunzisa Baibolo. (Aife. 4:18) Ŵanthu ayakine okana kumvwishila uthenga wasu vinthu vechikumana navo pa moyo wawo. Kuyangijila pamene apo, mabwana ŵasu ayakine komasoti maticha ni ŵanthu ovuta ngako. Ayasu aku ntchito olo kusikulu angotichitila vinthu viipa. Mwa patontho na patontho, tingaleke kuŵalemekeza ŵanthu amene aŵa komasoti kuŵachitila vinthu mowama ntima.

16. Ndaŵa yanji ni vofunika kuwonesha ulemu kuli ŵanthu amene otumikilalini Yehova? (1 Petulo 2:12; 3:15)

¹⁶ Ndaŵa yanji tufunikila kuwonesha ulemu? Tikokumbukila kuti Yehova owona mwatuchitila vinthu na ŵanthu amene omutumikilalini. Ntumwi Petulo euja Akhilisitu kuti minkhalidwe yawo iweme ingachitishe kuti ŵanthu ayakine “azatamande Mulungu.” Ni chifukwa chake Petulo eŵauja kuti akofotokoza vinthu vakukhulupilila “mofasa komasoti mwaulemu ngako.” (Ŵelengani 1 Petulo 2:12; 3:15.) Viliye kanthu kuti tulaŵila vatukhulupilila ku khoti olo kuli aneba ŵasu, nthawe zonse tufunikila kuchita vinthu monga kuti tili pa menso pa Yehova pochita vinthu na ŵanthu amene otumikilalini Yehova. Kulaŵila chendi, Yehova owona komasoti kumvwa vinthu vonse vatulaŵila na mwatuvilaŵilila. Chamene ichi ni chifukwa chikulu ngako chatufunikila kuwonesha ulemu pochita vinthu na ŵanthu amene otumikilalini Mulungu!

17. Kansi tingawoneshe tyani ulemu kuli ŵanthu amene otumikilalini Yehova?

¹⁷ Kansi mungawoneshe tyani ulemu? Tikankhala mu utumiki, tufunalini kuti ŵanthu ayakine akoliwona kuti ni osafunika chifukwa chakuti oziŵalini vinyinji vokhuza Baibolo. Mmalo mwake, tikowona kuti ove otipambana komasoti ni ofunika ngako kwa Mulungu. (Hag. 2:7; Afil. 2:3) Munthu muyakine akakunyozani chifukwa cha vinthu vamukhulupilila, osati mukomuwejela. Osalaŵila chilichonse pofuna kuliwonesha kuti muziŵa vinthu, chamene chingakhumudwise ŵanthu ayakine. (1 Pet. 2:23) Keno mwalaŵila mawu ayakine mosaganiza luweme, mukopepesa mokulumija. Kansi mungawoneshe tyani ulemu kuli ayanu aku ntchito? Mukokata ntchito molimbikila komasoti mukowona minkhalidwe iweme yali nayo ayanu aku ntchito komasoti abwana ŵanu. (Tito 2:9, 10) Keno muchita vinthu mwachilungamo komasoti mulimbikila ntchito muzakondweleshe Yehova, olo kuti nthawe ziyakine ŵanthu okondwelalini namwe.—Akol. 3:22, 23.

18. Ndaŵa yanji kuwonesha ulemu kuli ayakine ni kofunika?

¹⁸ Mu nkhani ino, takambilana vifukwa viweme vowoneshela ulemu kuli ayakine! Taphunzila kuti keno tuchita vamene ivi mu banja mwasu, tulemekeza Yehova wamene eyambisha banja. Molingana na vamene ivi, keno tuwonesha ulemu kuli akwasu na akalongosi mu mpingo tulemekeza Atata ŵasu akululu. Ndipo keno tulemekeza ŵanthu amene otumikilalini Yehova, tusiya muliyango wosegula kuti nsiku iyakine nawo azalemekeze Mulungu wasu nkulu. Olo kuti ŵanthu ayakine otichitilalini vinthu mwaulemu monga ni mwatuchitila sewo, kuwonesha ulemu ni chinthu chofunika ngako. Ndaŵa yanji? Chifukwa chakuti Yehova azatidalise. Yove elonjeza kuti: “Amene onilemekeza nizaŵalemekeze.”—1 Sam. 2:30.