Ove Ankho Utyiiale?
Omokonda yatyi Ombimbiliya ihonyekela efendelo lia huku yomatutu Baale nomaundalelapo?
O huku yo va Kanaa Baale, ankho vati yakolela konthele yolutyito. Ovafendi vayo, ankho vetavela okuti Baale oe uyelesa ovilia ovinyingi momapia avo, novipako ovinyingi. Omukanda Manners and Customs in the Bible, wati “okulingila otyihola po nomphango mbankhimana mbo potyilongo, tyivovesa oohi, mokonda tyilunda o huku yombila Baale nomukai wae Ashera, okuava ovilia ovinyingi nomambamba ovipako.”
Ova Kanaa ankho vetavela okuti Baale wenda kohi yoohi po kwenye, tyina amatili ku Mot huku yo kwenye no yo nonkhia. Tyina ombila ihimbika okuloka, ankho vetavela okuti epondolo lia Baale liakondoka, ngotyo, ovilia nomuenyo vikondoka vali okukala ovinyingi. Moluotyo, ova Kanaa ankho valinga otyipito tyomuvo oo nomaundalelapo omanyingi. Otyo tyilekesa omokonda yatyi ova Isilayeli vokuelipakele mefendelo lia Baale yo Peor, valingilile ‘omaundalelapo novafikuena vo Moabe.’—Números 25:1-3.
[Ehangununo liolutalatu pefo 10]
EVAI LIEMANYA LIA BAALE YOMITETANENA MOTYITA 14-13 P.K.E.
[Ehangununo liolutalatu pefo 10]
Musée du Louvre, Paris
[Ehangununo liolutalatu pefo 10]
Oityi Jesus ankho apopia, etyi ati ovanongo vovihonekwa no va Faliseu ankho vekahi “ngomalangalo atungwa nawa”?
Jesus wapopile ovanongo vovihonekwa no va Faliseu okuti ovemphinia etyi ati: “Onwe mukahi ngomalangalo akolongwa a alombwa nohala, kondye amoneka okuti efiwa, mahi mokati eyula omankhipa a vana vankhia, novipuka aviho viasila.” (Mateus 23:27) Ova Judeu ankho vatunga omalangalo omamanya amoneka nawa, mokonda veelomba nohala, tyina ombila yamatyiko, monthiki 15 ya Adar, mohanyi ilandulwa no yo Pasikwa. Mokonda tyina ombila iloka, ohala itundako.
Ngetyi tyapopia omukanda The Jewish Encyclopedia, wati omalangalo ankho apakwa enyingilikilo opo ahasilise “ounyingi wovaenda vatauluka omatapalo potyipito tyo Pasikwa.” Otyitumino tyahonekwa mu Números 19:16, tyati kese umwe ukuata kotyivimbi, nokenkhipa liomunthu wankhia, ine okelangalo, ukala tyahasukukile ononthiki epandu-vali. Ova Isilayeli vahasukukile, ankho kavapondola okukala pefendelo, inkha vetyilinga ankho vena okuipawa. (Levítico 15:31) Jesus wapopile ongeleka konthele oyo, etyi ankho kuakamba ononthiki mbehehi pala o Pasikwa. Ngotyo, ovateheleli ankho vahinangela otyituwa otyo tyokulomba nohala omalangalo kese nima. Jesus ankho ulekesa okuti ononkhalamutwe mbonongeleya ankho vokumuyele, mokati kavo kavasukukile ngetyi vamoneka kondye, iya okukala puvo omunthu usila mopamphepo.