Okuti Ankho Utyiyale?
Oñgeni ovikonde mo Roma ankho vilingwa?
Otyivela Ovikonde ko Roma Ankho Vapakwa Momunyino
Moutumini wo Roma ankho muna ononkhuatwa ononyingi mbapolwa kovilongo ovikuavo. Ovanthu ovo ankho omatolopa ahapondola okukondoka vali keumbo liavo ine okukapila ombunga yavo.
Ononkhuatwa ombo ononyingi ankho vaundapa momatoto okuheya omamanya akolela, ovakuavo momapia no momaumbo ovahona. Ovikonde ovio, ankho vivalekwa otyivela momunyino tyahonekwa okuti inkha namakahateka nkhondolei koukonde. Vana ankho vahanda okuhena, tyina vamavasiwa vahonekwa oletela F (fugitivo) ilekesa okuti ankho uhanda okuhena.
Mu Filemon omukanda Wombimbiliya apostolu Paulu watuma Onesimu ankho wahena kounkhuatwa akondoke komuhona wae Filemon. Namphila ankho Filemon ena ehunga liokupaka Onesimu koukonde, Paulu emuiti opo “emutambule nawa,” noluembia noupanga omuwa.—Filemon 10, 11, 15-18.
Omokonda yatyi o Fenisia kohale ankho yankhimanena otinda purpura?
O Fenisia mononthiki mbuno, o Libano, ankho otyilongo tyankhimana unene mokonda yotinda itiwa purpura yelifwa nonkhula, konyima tyeya okuihanwa okuti epundaumbo lio Tiro. Salomau Ohamba yo Isilayeli kohale wapakele mondyuo ya Huku ovinyanga vialombwa “notinda oyo” vialingwa novanongo voko Tiro. (2 Crônicas 2:13, 14)
Otinda purpura ankho yakolela vali pomuvo opo, haunene mokonda yonkhalelo ilingwa. Tete, ankho vakuata ovinyama ovinyingi melunga vikahi ngonongonge.a Pala okulomba vala otyinyanga tyike ankho tyesukisa omahuku 12.000. Vali, avapolomo omahuku atyo opo vapolemo otinda oyo. Otinda aihonyekwa nomongwa ainyanekwa pomutenya mononthiki ononthatu. Konyima, aipakua mombiya aitelekwa nomaande omelunga ononthiki ononyingi.
Movityita ovinyingi viomanima, namphila ankho valandesa ovipuka ovinyingi nokutuminwa novilongo ovikwavo, o Fenisia yatualako nokuiiwe okuti o Tiro yo purpura, nonkhalelo ilingwa. Omanyingilikilo amwe alekesa oñgeni otinda oyo ankho ilingwa avahiwa Melunga Mediterraneo nokoutakelo wo Cádiz, ko Espanya.
a Omakola ovinyama ovio moule ena 5-8 cm.