OKAPITULU 6
Ovakwatesiko Vovakulu Vewaneno Vena Otyilinga Otyinene
PAULU wahonekelele ewaneno liova Filipu okuti: “Onthwe ovo Paulu na Timotiu, ovapika va Kilisitu Sesusi, twahonekela ovasukuki aveho veli kumwe na Kilisitu Sesusi veli mo Filipu, aveho novakulu vewaneno, novakwatesiko vovakulu vewaneno.” (Fili. 1:1) Paulu pokwapopia onondaka ombo, watumbula-po ovakwatesiko vovakulu vewaneno. Ngwe ankho vakwatesako unene ovakulu vewaneno. Na hono ovakwatesiko vovakulu vewaneno otyo valinga, ya otyo tyeeta ombembwa mewaneno.
2 Ove ovakwatesiko vovakulu vewaneno vomewaneno lienyi uvei? Wii ovipuka valinga vikukwatesako tupu vikwatesako aveho mewaneno? Siovaa upanda unene ovilinga valinga. Paulu wapopia okuti: “Ovalume vaundapa umwe nawa, velipa enyina ewa, no pokupopia tyeyumba-nthumbi mu Kilisitu Sesusi, vapopia umwe tyehena tyinkhe.” — 1 Tim. 3:13.
ETYI OMUNTHU ENA OKULINGA AKALE OMUKWATESIKO WOVAKULU VEWANENO
3 Ovakwatesiko vovakulu vewaneno ovanthu vana veiwe okuti vaendela mweetyi Ombimbiliya ipopia. Kavanyane novipuka mahi valinga umwe nawa ovilinga vapewa. Momukanda Paulu ahonekelele Timotiu, wapopile-mo ovipuka omunthu ena okulinga akale omukwatesiko wovakulu vewaneno. Watile: “Ovakwatesiko vovakulu vewaneno navo valinge vokuna onduvia, ha vomalaka evali, ha vokuliyumba vala kovinyu, ha velungavi liokufunina mounkhembi, o vokukakatela motyipuka tyikola tyaholekwa tyonthumbi nomutima upumphi. Tupu nkhele vatalwe nawa ine vata-mo umwe; haa pahe avalingi ovakwatesiko vovakulu vewaneno, mahi putyina vahahungwa. Ovaundapi vokukwatesako valinge vala ovalume vomukai wike, valulika nawa ovana vavo, no veumbo liavo aveho.” (1 Tim. 3:8-10, 12) Tyina ovakwatesiko vovakulu vewaneno vaendela mweetyi Ombimbiliya ipopia, petupu apa ovanthu mavanyingilila vahunge Onombangi mba Siovaa.
4 Ovakwatesiko vovakulu vewaneno aveho, onohanyi ambuho vaundapa movilinga viokwivisa. Valinga umwe nga Sesusi ankho una ombili novilinga viokwivisa. Otyipuka otyo valinga tyilekesa okuti Siovaa uhanda ovanthu vayovolwe. — Isa. 9:7.
5 Ovakwatesiko vovakulu vewaneno vavala nawa, ononthate, kavapopi ovipuka viehesilivila, vena onondunge, vehiwa umwe okuhetekelwa. Vapunga nawa ovipuka, ya ovanthu vevelinga unene onthilo. Vetyii okuti oupanga wavo na Siovaa, otyo otyipuka tyesukisa unene. Tupu vetyii okuti ovilinga valinga mewaneno haviokunyana vala, mahi ovilinga viesukisa unene. — Titu 2:2, 6-8.
6 Ovalume ovo ‘vatalwa nawa ine vata-mo umwe.’ No pweetyi nkhele vehenepewe ovilinga ovio, tyamoneka umwe nawa okuti tyili velipakula ku Siovaa. Evi valinga vilekesa okuti otyipuka vesuka vali natyo ovilinga vya Siovaa. Velikwatehila vapewe ovilinga ovikwavo meongano. Tyili ovanthu umwe vehiwa okuhetekelwa. — 1 Tim. 3:10.
OVILINGA VALINGA
7 Ovakwatesiko vovakulu vewaneno valingila ovipuka ovinyingi ovanthu mewaneno. Mokonda yovipuka ovio valinga, ovakulu vewaneno vena vali omuvo wokulinga ovipuka ovikwavo viayemba kokulongesa nokunthita ovanthu mewaneno. Tyina ovakulu vewaneno veveavela ovilinga, vasoka kweetyi ava mavapewa ovilinga viatyo vevila, no kovipuka ovanthu mewaneno vesukisa.
Ovakwatesiko vovakulu vewaneno valingila ovipuka ovinyingi ovanthu mewaneno. Mokonda yovipuka ovio valinga, ovakulu vewaneno vena vali omuvo wokulinga ovipuka ovikwavo viayemba kokulongesa nokunthita ovanthu mewaneno
8 Ovilinga vimwe valinga ovievi: Vamwe vena otyilinga tyokwavela ovanthu omikanda, ovakwavo o tyokuvalula ovanthu veya meliongiyo, no tyokuvalula onombongo mbapakwa movikasa, no tyokwavela ovanthu omukanda wonotelitoliu. Nkhele ovakwavo vapewa otyilinga tyokutambeka ovanthu omikolofone momaliongiyo, no tyokukala ponomakina mbokuhikisa, ovakwavo valekesa ovanthu povipundi. Tupu valinga ovipuka ovikwavo vali vakwateseko ovakulu vewaneno. Mokonda okusukula Mondywo Yomaliongiyo nokwiviukisa otyilinga tyimwe otyinene, pamwe ovakulu vewaneno vakoya omukwatesiko wovakulu vewaneno alulike otyilinga otyo.
9 Momawaneno amwe okuna ovakwatesiko ovanyingi vovakulu vewaneno, tyiti umwe ou ulinga otyilinga etyi, ou ulinga otyilinga etyi. Mahi momawaneno mwehena ovakwatesiko ovanyingi vovakulu vewaneno, omukwatesiko wovakulu vewaneno ulinga ovilinga ovinyingi. Ine mewaneno mutupu ovakwatesiko ovanyingi vovakulu vewaneno, ovakulu vewaneno vapondola okukoya ovalume vambatisalwa, vata-mo umwe, ovanthu vekahi nawa, opo valinge ovilinga vimwe. Navo mavanoñgonoka ovipuka, pahe tyina vamalingi ovakwatesiko vovakulu vewaneno, ovipuka vevii-ale. Ine mewaneno mutupu ovakwendye vata-mo, ovakulu vewaneno vapondola okukoya omuhikwena wambatisalwa-le una oupanga wapama na Siovaa, wapama motyili, alinge ovilinga vimwe. Mahi otyo hakuti pahe wakala omukwatesiko wovakulu vewaneno. Omunthu wapama motyili oyouna una onondunge, ufenda Siovaa, ovipuka alinga vihiwa umwe okuhetekelwa. Novanthu tyina vemutala ñgaa, vatala umwe okuti omunthu ukahi nawa. Kakambe komaliongiyo, tupu kasete, apeho wenda movilinga viokwivisa, uundapa unene meumbo, kelimane ounye novipuka viasila, uvala nawa, onthate, ya ovipuka aviho alinga vikahi nawa.
10 Momawaneno okwehena ovakulu ovanyingi vewaneno, omukwatesiko wovakulu vewaneno wata-mo, upondola okukoywa atomphole nomwivisi wahanda okumbatisalwa, omapulo eli pana pokwati Evi Viapotoyolwa “Onthele 1: Etyi Ovanthu va Siovaa Vetavela.” Mokonda “Onthele 2: Evi Omunthu wa Huku Alinga” ipopia ovipuka viayemba komunthu mapulwa, ina okulingwa nomukulu wewaneno.
11 Pamwe ovakulu vewaneno vasoka okuti hahe omunthu tyitie hono alingi otyilinga etyi, muhuka alingi otyikwavo. Mahi hahe vali omunthu alinge otyilinga tyike ehimbwe, mokonda utyinoñgonoka vali nawa etyivili okutyilinga umwe nawa.
12 Momawaneno amwe, ovakulu vewaneno vapondola okwaavela ovilinga ovikwavo omukwatesiko wovakulu vewaneno ukahi nokukula. (1 Tim. 4:15) Ine mewaneno mutupu ovakulu ovanyingi vewaneno, omukwatesiko wovakulu vewaneno, upondola okukala omukwatesiko womukulu wotyikundyi, ya pamwe akala umwe omukwatesiko wotyikundyi. Mahi ovakulu vewaneno apeho vena okumukwatesako. Ovakwatesiko vovakulu vewaneno, vapondola okupewa ononthele meliongiyo Omwenyo Wetu Novilinga Vietu, nokweendesa Elilongeso Liombimbiliya Mewaneno, ya atee umwe vapondola okulinga omalongomona meliongiyo liokonthyulilo yosimanu. Tyina pamakala vapondola okupewa ovilinga ovikwavo, mahi oputyina vala vaendela mweetyi Ondaka ya Huku ipopia. (1 Pet. 4:10) Pokukwatesako ovakulu vewaneno, ovakwatesiko vovakulu vewaneno vena umwe okutyilinga nomutima auho, avehetyilingi ngatyina vetyikuluminywa.
13 Namphila ovilinga ovakulu vewaneno valinga vielikalela neevi vilinga ovakwatesiko vovakulu vewaneno, mahi aveho vaundapela vala Huku, atyiho valinga otyilinga tyikola, tyikwatesako ewaneno okukula. Ine omukwatesiko wovakulu vewaneno ulinga umwe nawa ovilinga viae, omunthu utyivila okulongesa nawa, tupu usuka novanthu, nga pakala nae upondola okukala omukulu wewaneno.
14 Ine umukwendye, okuti hatyo wambatisalwa pahe, okuti ukahi nokulikwatehila ukale omukwatesiko wovakulu vewaneno? (1 Tim. 3:1) Omanima aeho, ovanthu ovanyingi veli nokutavela otyili. Otyo tyesukisila ovalume vapama motyili vayunge ovanthu va Siovaa. Likwatehila ukale notyilinga otyo. Suka na vakwenyi, vekwatesako. Opo utyivile, hetekela etyi ankho Sesusi alinga. (Mat. 20:28; Swau 4:6, 7; 13:4, 5) Ine ukala omunthu wotyali, ukwatesako vakwavo, mohambukwa. (Ovil. 20:35) Naina, kwatesako vakwenyi mweevi vesukisa. Noove komba Mondywo Yomaliongiyo nokwiiviukisa nawa. Ine meliongiyo Omwenyo Wetu Woukilisitau Novilinga Vietu omunthu ankho malingi onthele keile, upondola okuliaava oilingi. Okukala omukwatesiko wovakulu vewaneno, tyahanda omunthu wapama motyili, tupu uhole Siovaa, ulilongesa apeho Ondaka yae. (Ovii. 1:1, 2; Ngal. 5:22, 23) Ine ulikwatehila ulinge umwe nawa ononthele mbove momaliongiyo, vakwenyi mavetyimono okuti uyumbwa onthumbi. — 1 Kol. 4:2.
15 Ovakwatesiko vovakulu vewaneno vakoywa nomphepo ya Huku opo vakwateseko ovanthu mewaneno. Aveho mewaneno vena okupandula ovilinga valinga, avetavela atyiho vapopilwa, opo navo vetyivile okulinga nawa ovilinga vapewa. Ine tuvetavela matulekesa okuti tupandula Siovaa wetwavela ovalume vakwatesako ovanthu vae okukala tyaongana nawa. — Ngal. 6:10.