Abraiau Ankho Olie?
OVANTHU vehehi vankhimana unene monongeleya. Ova Judeu, nova Musulumanu, Novakristau, vahumba Abraiaua uhole okupopiwa ngatyina ‘omulume omunene Movihonekwa,’ “nongeleka ongwa yekolelo.” Ombimbiliya imuihana okuti “o he yaaveho vena ekolelo.”—Romanos 4:11.
Omokonda yatyi ovanthu vahumbila unene Abraiau? Omokonda Abraiau oe vala Ombimbiliya ipopia ovikando vitatu okuti epanga lia Huku!—2 Crônicas 20:7, okatoi; Isaías 41:8; Tiago 2:23.
Mahi tupu, Abraiau wali omunthu ngonthue. Wali novitateka ovinyingi ngonthue iya etyivili okuvifinda nawa. Uhanda okunoñgonoka oñgeni etyivila? Tala etyi Ombimbiliya ipopia konthele yomulume oo wakolela unene.
Ontheto Yae Noku Atyitilwa
Abraiau watyitua menima 2018 P.K.E., ekulila mo Ur. (Gênesis 11:27-31) O Ur ankho epundaumbo enene lina olumono. Tupu ovanthu mo Ur ankho vafenda unene ovilolo. Tate ya Abraiau, Tera, tyafuile ankho nae ufenda ovilolo. (Josué 24:2) Mahi, Abraiau waholovona okufenda vala Jeovab tyipona ovilolo novihuku ovikuavo vihena omuenyo.
Oityi tyalundile Abraiau okulinga etokolo olio? Etyi Abraiau atyitwa, Sem omona wa Noe ankho nkhele una omuenyo, Sem wankhia etyi palamba omanima 150. Inkha Abraiau akalele epanga liomulume oo omukulu Sem, oñgeni otyo tyemukuatesako? Sem ñgeno walongesa Abraiau oñgeni vahupa Kombila Onene. Tupu ñgeno welilongesa esilivilo liokufenda Jeova Huku wayovolele Sem nombunga yae Kombila Onene.
Tyilinge o Sem ine ovakuavo valongesa Abraiau, oe wetavelele nawa etyi alongeswa konthele ya Huku yotyotyili. Etyi Jeova “omutali womitima,” atala Abraiau, wamona otyipuka tyimwe otyiwa momulume oo, emukuatesako okukula nawa mopaspilitu.—Provérbios 17:3; 2 Crônicas 16:9.
Omuenyo Wae
Abraiau wakalele nomuenyo umwe wehambu, namphila pamwe ankho ena ovitateka. Tala vala ovipuka vimwe viaendele momuenyo wae.
▪ Etyi Abraiau ankho ekahi mo Ur, Huku wemutolela atunde motyilongo atyitilwa, aye kotyilongo Oe memulekesa. Namphila Abraiau na Sara ankho kavetyii ovipuka aviho, oku mavaende ine omokonda yatyi Huku evetolela vatundemo, vetavela. Abraiau na Sara vakalele momakaka motyilongo tyo Kanaa, okukala ngo nongendi mokueenda kuomuenyo wavo auho.—Atos 7: 2, 3; Hebreus 11:8, 9, 13.
▪ Etyi Abraiau na Sara ankho nkhele vehena ovana, Jeova walaele okuti mu Abraiau mamutundu elongo enene. Jeova ayawisako okuti onombunga ambuho pano pohi mambupewa ononkhano onongwa menyina lia Abraiau. (Gênesis 11:30; 12:1-3) Konyima, Jeova wapopia vali okuti nkhele uhanda okufuisapo omulao oo. Wapopila Abraiau okuti ombuto yae maikala onyingi, ngonothungululu meulu.—Gênesis 15:5, 6.
▪ Etyi Abraiau ankho ena omanima 99 iya Sara ankho uhungi ko 90, Jeova walaele okuti mavakala nomona. Otyo komaiho ovanthu ankho tyimoneka ngoti hatyili, mahi Abraiau na Sara liwa-liwa vanoñgonoka okuti kutupu natyike “Jeova ehevili okulinga.” (Gênesis 18:14) Etyi Abraiau alinga omanima 100, wakala nomona, emuluku okuti o Isake. (Gênesis 17:21; 21:1-5) Huku alae okuti menyina lia Isake, ovanthu mavapewa ononkhano ononyingi onongwa.
▪ Etyi palamba omanima omanyingi, Jeova waita Abraiau otyipuka tyimwe tyepuiya: Waita Abraiau aavele omona wae onthyolwa Isake ngotyilikutila, namphila ankho nkhele omukuendye uhenenepe nokuhena ovana. Namphila okusoka okukala tyehena omona wae tyemuihamene unene, Abraiau ankho wafuapo pala okulinga etyi Jeova emuita, iya aave Isake ngotyilikutila. Abraiau ankho utyii okuti Huku una epondolo liokututilisa Isake, inkha tyesukisa, opo afuisepo omulao Wae. (Hebreus 11:19) Momuvo oo wepuiya etyi Abraiau ankho ehungi okuipaa omona wae, Huku emutyilika, ahupisa omuenyo wa Isake. Oe wapanda Abraiau mokonda wetavela nomutima auho. Iya Jeova apitulula omulao alingile Abraiau.—Gênesis 22:1-18.
▪ Abraiau wankhia etyi ankho ena omanima 175. Ombimbiliya yati okuti oe “wankhia tyakulupa nawa-nawa,” aiyawisako okuti “ombuale umwe yakulupa unene.” (Gênesis 25:7, 8) Ngotyo, Abraiau wamuene omulao omukuavo wa Huku okufuiswapo, wati, oe makala nomuenyo omule, konyima ankhi nombembwa.—Gênesis 15:15.
Epingo Liae
Abraiau wavilapo vali tyipona vala omunthu wongeleya ine wehipululo kohale. Alo hono, ehipululo liomuenyo wae, liakolela unene pala onthue. (Hebreus 11:8-10, 17-19) Tutalei ovituwa oviwa vikuana Abraiau ankho ena. Matuhimbika notyituwa tyae tyiiwe vali unene—ekolelo.
[Onondaka Poutoi]
a Potete, Abraiau ankho wiiwe okuti o Abrau, iya omukai wae ankho o Sarai. Konyima, Huku wapilulula enyina Abrau alikala Abraiau, lihangununa okuti “o Tate Yotyinyingi Tyovanthu,” iya Sarai akala Sara, lihangununa okuti “Omukai Womunene.” (Gênesis 17:5, 15) Mahi, mononthele ombu, matuvetumbula okuti Abraiau na Sara.
b Jeova enyina lia Huku ngetyi tyipopia Ombimbiliya.
[Okakasa pefo]
Omunthu Wakolela Mehipululo Liombimbiliya
Movikapitulu ekwi viotete Viombimbiliya, omukanda wa Genesis upopia ovanthu ovanyingi vekolelo vakaleleko kohale, okukutikinyamo, Abele, na Enoke, na Noe. Mahi, movikapitulu 15 vialandulako wapopia vala omuenyo womulume wike, Abraiau.
Anthi, ovipuka vimwe vikahi Mombimbiliya viapopiwa tete konthele ya Abraiau. Mongeleka, mehipululo lia Abraiau tuvasamo. . .
▪ etyi Huku apopia tete okuti ondyakulilo ine Omuameni wovaumbili vae.—Gênesis 15:1; tala Deuteronômio 33:29; Salmo 115:9; Provérbios 30:5.
▪ etyi apopilwa tete okuti wakolela mu Huku.—Gênesis 15:6.
▪ otyikando tyotete ondaka omuuli.—Gênesis 20:7.
▪ onondaka mbotete mbupopia oluembia he ena nomona wae.—Gênesis 22:2.