Abazaire Muriise Gye Abaana Baanyu
“Yezirikye kumanya amatungo gaawe oku gari.”—ENF. 27:23.
1, 2. (a) Abariisa b’entaama omuri Israeli eya ira bakaba baine bujunaanizibwa ki? (b) Abazaire nibashushana n’abariisa b’entaama mu muringo ki?
ABARIISA b’entaama omuri Israeli eya ira, bakaba baine bingi by’okukora. Bakaba baine kwemera omushana gw’amaani, obutiti, kurinda entaama ngu zitariibwa enyamaishwa nari ngu bataziiba. Abariisa bakaba baine kushwijuma entaama zaabo butoosha kandi bakaragurira ezirwaire n’eziine obuhuta. Bakaba bakira kuta omutima munonga aha nto ahabw’okugira ngu niziba zitaine maani nk’enkuru.—Kut. 33:13.
2 N’abazaire Abakristaayo nikwo bari batyo, ahabw’okuba baine kugira emitwarize nk’ey’abariisa b’entaama. Baine obujunaanizibwa bw’okworora abaana baabo “nibabeegyeseza omuri” Yehova. (Efe. 6:4) Mbwenu shi ogwo n’omurimo gworobi? Ngaaha! Abaana nibateganisibwa ebishuba bya Sitaane ebijanjaire munonga hamwe n’okutahikiirira kwabo. (2 Tim. 2:22; 1 Yoh. 2:16) Ku oraabe oine abaana, noobaasa kubahwera ota? Ka tushwijume ebintu bishatu ebi orikubaasa kukora kuhwera abaana baawe, okubamanya gye, okubariisa omu by’omwoyo, n’okubahabura.
MANYA GYE ABAANA BAAWE
3. Abazaire nibabaasa kukora ki kumanya oku abaana baabo bari?
3 Omuriisa murungi w’entaama naashwijuma buri ntaama kuhamya ngu eine amagara marungi. Noobaasa kukora nikyo kimwe aha baana baawe omu muringo gw’akamanyiso. Baibuli neegira eti: “Yezirikye kumanya amatungo gaawe oku gari.” (Enf. 27:23) Kubaasa kukora eki, oine kufayo kumanya ebi abaana baawe barikukora, ebiteekateeko byabo n’enyehurira zaabo. Noobaasa kubimanya ota? Gumwe aha miringo mirungi n’okugaaniira n’abaana baawe butoosha.
4, 5. (a) Niki ekirikubaasa kuhwera abaana kugaaniira n’abazaire baabo? (Reeba ekishushani aha kutandika.) (b) Okozire ki kureetera abaana baawe kworoberwa kugaaniira naiwe?
4 Abazaire abamwe bashangire ngu tikyorobi kugaaniira n’abaana baabo baaba abari omu mushogoyo, ahakuba abaana nk’abo nibabaasa kugira enshoni kugamba ebi barikuteekateeka n’enyehurira zaabo. Abaana baawe ku baraabe nikwo bari, noobaasa kukora ki? Omu mwanya gw’okugyema omwana waawe kugaaniira naiwe kumara obwire buraingwa, teeraho kugaaniira nawe mwaba muri omu mirimo eya butoosha. (Bir. 6:6, 7) Noobaasa kutaho entebeekanisa y’okukora nawe emirimo. Noobaasa kugyendaho nawe aha bigyere nari omu motoka, ogire omuzaano ogu waazaana nawe, nari okore nawe emirimo ey’aha ka. Omu mbeera nk’ezi omwana waawe ori omu mushogoyo naabaasa kuhurira aikaikaine kandi agambe ekimuri aha mutima.
5 Kwonka shi ku waakukora ebi byona omwana waawe akanga kugaaniira naiwe? Obwo nooba oine kukoresa omuringo ogundi. Nk’eky’okureeberaho, omu mwanya gw’okutandika orikubuuza muhara waawe oku eizooba rye ryagyenda, noobaasa kugamba aha ku eizooba ryawe ryagyenda. Nawe naabaasa kukugambira oku erye ryagyenda. Nari kubaasa kumanya eki omwana waawe arikuteekateeka aha nshonga ezimwe, buuza ebibuuzo ebitarikworeka ngu niwe orikugambaho. Noobaasa kumubuuza oku banywani be barikutwara enshonga ezo. Bwanyima noobaasa kumubuuza obuhabuzi obu arikubaasa kuha banywani be.
6. Nikimanyisa ki okugirira abaana baawe obwire n’okuba oyorobi kuhikwaho?
6 Buzima abaana baawe kubaasa kworoberwa kugaaniira naiwe, bashemereire kukireeba ngu obainiire obwire kandi ngu kyorobi kukwirira haihi. Abazaire baaba nibakira kwetwara nk’abaine bingi by’okukora, abaana baabo eminyeeto nibabaasa kwanga kubagambira oburemeezi bwabo. Nikimanyisa ki okworoberwa kugaaniira naiwe? Eki nikikira aha kubagira ngu, “eshaaha yoona nimubaasa kumpikaho.” Eminyeeto nibaba nibenda kureeba ngu noofayo aha buremeezi obu baine kandi toshemereire kubatwariza kubi baagira eki baakugambira. Abazaire baingi bataireho eky’okureeberaho kirungi omu nshonga egi. Kayla ow’emyaka ikumi na mwenda naagira ati: “Nimbaasa kugambira tata buri kimwe. Tarikunshara ekirimi, kandi tarikuncwera rubanja; kureka naahurikiza ebindikumugambira. Bwanyima ampa obuhabuzi burungi.”
7. (a) Omuzaire naabaasa kworeka ata ngu tarikugwera rubaju omu nshonga ezimwe nk’okuriima? (b) Abazaire nibabaasa kwetantara bata kugwisa kubi abaana baabo?
7 Nangwa n’obu mwakuba nimugamba aha nshonga nkuru nk’okuriima, yetantare kuta omutima aha kurabura okeebwa kwegyesa abaana baawe omuringo oguhikire ogw’okutwazamu omu nshonga egyo. Teekateeka aha ky’okureeberaho eki: Ka tugire ngu waaza omu hoteeri kurya, kandi okashanga akapapura akarikworeka eby’okurya ebi baine kariho okurabura aha by’okurya ebirimu obukooko oburikurwaza. Noobaasa kuruga omu mwanya ogwo oze omu hoteeri endiijo. N’abaana nibabaasa kutwaza batyo baija ngu obahe obuhabuzi okaguma noobarabura kwonka. (Shoma Abakolosai 3:21.) Omu mwanya gw’ekyo, gaaniira nabo otarikugwera rubaju. Munyaanyazi-itwe ow’emyaka 25 orikwetwa Emily naagira ati: “Abazaire bangye ku barikuba nibagamba aha kurima, tibarikukugambaho nka kubi. Nibata omutima aha kushemererwa okurikuruga omu kumanya gye omuntu n’okutunga ow’okutaaha nawe omu bushwere. Eki kimpwereire kutatiina kugaaniira nabo aha kuriima. Buzima nimba niinyenda ngu mbagambire omuntu ou ndikuriima omu mwanya gw’okubashereka.”
8, 9. (a) Ni birungi ki ebirikuruga omu kuhurikiza abaana baawe otarikubashara ekirimi? (b) Ni birungi ki ebirugire omu kuhurikiza abaana baawe?
8 Kuhikaana n’ebi Kayla yaagambire, noobaasa kworeka ngu togumire kuhikwaho orikuhurikiza abaana baawe. (Shoma Yakobo 1:19.) Omuzaire omukazi ori wenka orikwetwa Katia naagira ati: “Ira nkaba ntahurikiza muhara wangye. Nkaba ntamuha mugisha kuhezayo eki arikugamba. Nkaba mba nduhire munonga ntarikubaasa kuhurikiza nari ntarikwenda ngu anteganise. Kwonka ahabw’okuhindura aha mitwarize yangye, muhara wangye nawe akahindura eye. Hati ayeyongyeire munonga kukwatanisa nanye.”
Bahurikize kubaasa kubamanya (Reeba akacweka 3-9)
9 Omushaija omuzaire orikwetwa Ronald nawe akatunga oburemeezi nk’obwo n’omuhara ow’emyaka 16. Naagira ati: “Ku yaangambiire ngu naariima omwojo aha ishomero, omu kubanza nkaguubwa kubi munonga.” Naayongyeraho ati: “Kwonka ku naateekateekire aha ku Yehova arikugumisiririza abaheereza be, nkamanya ngu ni kirungi kuha muhara wangye omugisha gw’okugamba oku arikwehurira, ntakamuhaire buhabuzi. Ninshemererwa ahabw’okureeba ngu ekyo nikyo naakozire! Nkabaasa kwetegyereza enyehurira za muhara wangye. Ku yaaherize kugamba, kikanyorobera kugamba nawe omu muringo gwa rukundo. Kikaantangaaza kureeba ngu akaikiriza obuhabuzi bwangye. Akooreka ngu buzima naayenda kuhindura aha mitwarize ye.” Okuguma noogaaniira n’abaana baawe butoosha nikikubaasisa kumanya ebiteekateeko byabo n’enyehurira zaabo. Eki nikiija kubahwera munonga baaba baine eby’okucwamu.a
RIISA ABAANA BAAWE OMU BY’OMWOYO
10, 11. Noobaasa kuhwera ota abaana baawe kutahaba?
10 Omuriisa murungi w’entaama naamanya ngu emwe aha ntaama ze neebaasa kuhaba erugye omu zindi. Obundi neebaasa kubeihwabeihwa obunyaatsi oburi hangahari, mporampora erugyeho ehabe kuruga omu ntaama ezindi. Omu muringo nigwo gumwe, omwana naabaasa kuhaba omu by’omwoyo mporampora, arikubeihwabeihwa emikago mibi nari eby’okweshemeza ebibi. (Enf. 13:20) Noobaasa kuzibira ota embeera nk’egyo kubaho?
11 Waaba nooyegyesa abaana baawe okareeba enshobe, gira eki waakoraho ahonaaho. Teeraho kuhwera abaana baawe kwongyera kuhamya emitwarize mirungi ei baine. (2 Pet. 1:5-8) Okuramya kw’eka n’obwire burungi bw’okukora ekyo. Omu kworeka obukuru bw’entebeekanisa egi, Obuheereza Bwaitu obw’Obukama aka Okitoba 2008 kakagira kati: “Emitwe y’amaka nibahigwa kuhikiiriza obujunaanizibwa obu Yehova abahaire kuhamya ngu butoosha entebeekanisa y’okwega Baibuli okw’eka erikugasira boona yaakuratirwa.” Nookuratira gye entebeekanisa kuriisa baana baawe omu by’omwoyo? Hatariho kubangaanisa, abaana baawe nibasiima munonga ahabw’okureeba ngu noofayo munonga kwebembeza ebyetengo byabo eby’omwoyo.—Mat. 5:3; Fil. 1:10.
Bariise gye omu by’omwoyo (Reeba akacweka 10-12)
12. (a) Eminyeeto bagasiirwe bata omu kugira okuramya kw’eka butoosha? (Twariramu n’akabokisi “Nibakusiima.”) (b) Iwe ogasiirwe ota omu kuramya kw’eka?
12 Yetegyereze oku omwishiki omunyeeto orikwetwa Carissa yaagambire aha ku Okuramya kw’Eka kugasiire eka yaabo. “Nikinshemeza kureeba twena omu ka tushutami hamwe turikugaaniira. Ku turikukora eki, nitweyongyera kwirirana haihi, n’okugira ebirungi bingi eby’okuguma nitwijuka. Tata naahamira aha ntebeekanisa yaitu y’Okuramya kw’Eka. Nikigaruramu amaani kureeba ngu naakutwara nka kukuru, kandi naanye nikiimpiga kukutwara nka kukuru. Eki nikimbaasisa kugira ahu naihirira kumuha ekitiinisa nka tata kandi omutwe gwangye omu by’omwoyo.” Munyaanyazi-itwe orikwetwa Brittney akagira ati: “Okuramya kw’eka kumbaasiise kwirira haihi n’abazaire bangye. Entebeekanisa egi neeyoreka ngu nibenda kuhurikiza oburemeezi bwangye kandi buzima nibafayo. Neetuhwera kuba eka eine obumwe kandi ehami.” Buzima, okuriisa abaana baawe omu by’omwoyo na munonga kurabira omu kuramya kw’eka, n’omuringo mukuru gw’okuba omuriisa murungi.b
HABURA ABAANA BAAWE
13. Omunyeeto naabaasa kutunga ata ekihika ky’okuheereza Yehova?
13 Omuriisa murungi naakoresa enkoni ye kuhabura n’okurinda entaama ze. Kimwe aha bigyendererwa bye ebikuru n’okuhabura entaama ze kuzooreka ahu ‘obunyaatsi’ burungi buri. (Ezk. 34:13, 14) Naimwe abazaire mwine ebigyendererwa by’omwoyo nk’ebyo? Mwine kuhabura abaana baanyu kugira ngu babaase kuheereza Yehova. Noobaasa kuba nooyenda ngu abaana baawe beehurire nk’omuhandiiki wa zaaburi owaahandiikire ati: “Ninshemererwa okukora ebi okunda, ai Ruhanga wangye; ebiragiro byawe biri omu mutima gwangye.” (Zab. 40:8) Eminyeeto abaine okusiima nk’okwo nibaija kwehayo ahari Yehova kandi babatizibwe. Kwonka, ekyo baine kukikora baakura barikubaasa kwecweramu kandi baine ekyetengo ky’okuheereza Yehova.
14, 15. (a) Abazaire Abakristaayo bashemereire kugira kigyendererwa ki? (b) Ahabw’enki eminyeeto nibabaasa kubangaanisa aha kuramya okw’amazima?
14 Kwonka shi abaana baawe ku baakuba nibareebeka nk’abatarikutunguuka omu by’omwoyo, obundi batarikuhamya gye ngu ebi barikwikiriza n’amazima? Teeraho kubahwera kukunda Yehova Ruhanga n’okusiima byona ebi abakoreire. (Kush. 4:11) Waabahwera kukora ekyo, nibabaasa kwecweramu kuheereza Ruhanga.
15 Kwonka shi abaana baawe ku baakutandika kubangaanisa? Noobaasa kubahwera ota kureeba ngu okuheereza Yehova buzima nikyo kirikukirayo oburungi, kandi ngu nikiija kubareetera okushemererwa okwabuzima? Teeraho kumanya ekirikubareetera kubangaanisa. Nk’eky’okureeberaho, omwana waawe naabaasa kuba atarikwikiriza enyegyesa emwe y’omu Baibuli, nari obundi ataine bumanzi bw’okushoboorora ab’orwingano rwe ebi arikwikiriza. Noobaasa kushanga ngu muhara waawe tarikwetegyereza gye emitindo ya Ruhanga, nari naahurira nk’ori wenka nari orikushoroorwa.
Bahabure waaba noogyenda nabo (Reeba akacweka 13-18)
16, 17. Abazaire nibabaasa kuhwera bata abaana baabo kuhindura amazima agaabo?
16 Kyona ekiraabe nikimureetera kubangaanisa, noobaasa kuhwera omwana waawe kweihiramu kimwe okubangaanisa kwona oku arikubaasa kuba aine omu by’omwoyo. Mu muringo ki? Bumwe aha buhabuzi obu abazaire baingi bashangire burikukora omu kumanya eki abaana baabo barikuteekateeka n’okubabuuza bati: “Nooyehurira ota ahabw’okugira ngu ori Omukristaayo? Iwe nk’omuntu otungiremu birungi ki? Ni bujunaanizibwa ki oburikutwarirwamu? Mbwenu shi nooreeba ngu ebirungi ebi orikutunga hati n’ebi oraatungye omu biro by’omumaisho nibikira obujunaanizibwa obu oine? Mu muringo?” Ebibuuzo ebi noobaasa kubita omu bigambo ebyawe omu muringo gw’embabazi kandi ogurikushemeza, beitu otashusha nk’ori omu icwero ry’emanja. Mwaba nimugaaniira, nimubaasa kuhikaanisa ebiteekateeko aha biri omuri Mako 10:29, 30. Eminyeeto abamwe nibabaasa kwenda kuhandiika ebiteekateeko byabo barikukoresa obubokisi bubiri, kamwe barikuhandiikamu obujunaanizibwa oburikutwarirwamu reero akandi barikuhandiikamu ebirungi ebi barikutunga. Okuhandiika ebi aha rupapura nikibaasa kubahwera kumanya oburemeezi obu baine n’oku barikubaasa kubusingura. Ku turaabe twine kwegyesa abarikwenda kumanya ebirikukiraho omu katabo Eki Baibuli Erikwegyesa na Okukunda kwa Ruhanga, mbwenu shi nituba tutaine kwegyesa n’abaana baitu omu butabo obwo?
17 Abaana baawe nibaba baine kwecweramu ou baraaheereze. Otakaateekateeka ngu abaana baawe nibaija kukunyuunyutamu okwikiriza nk’abarikukoresa orushekye. Amazima baine kugahindura agaabo. (Enf. 3:1, 2) Waayetegyereza ngu omwana waawe naagumirwa kuhindura amazima age, noobaasa kugarukamu kumwegyesa enyegyesa ezirikutandikirwaho. Muhwere kuteekateeka aha bibuuzo nk’ebi: “Nimmanya nta ngu Ruhanga ariho? Niki ekirikumpamiza ngu Yehova Ruhanga naantaho omutima? Ahabw’enki niinyikiriza ngu emitindo ya Yehova buzima n’ey’oburungi bwangye?” Yoreka ngu ori omuriisa murungi orikuhabura omwana nari abaana baawe orikubahamiza ngu emihanda ya Yehova niyo erikukirayo oburungi.c—Rom. 12:2.
18. Abazaire nibabaasa kutooreza bata Yehova Omuriisa Orikukirayo?
18 Abakristaayo boona nibenda kutooreza Omuriisa Orikukirayo. (Efe. 5:1; 1 Pet. 2:25) Abazaire okukira munonga bashemereire kumanya oku entaama zaabo ziri, nibo baana baabo ab’omuhendo, kandi bakakora kyona ekirikubaasika kubahabura kuhika aha migisha ei Yehova arikubaraganisa. Omu miringo yoona, riisa abaana baawe orikugumizamu kubatendekyera omu muhanda gw’amazima!
a Kubaasa kutunga obuhabuzi obundi, reeba akatabo Ekirikureeta Okushemererwa omu Ka eshuura 6, orupapura 64-75.
b Kubaasa kumanya ebirikukiraho, reeba ekicweka “Okuramya kw’Eka ni Kukuru Kubaasa Kuhonokaho!” omu Watchtower eya Okitoba 15, 2009, orupapura 29-31.
c Enshonga egi neegambwaho n’omu Watchtower eya Febwari 1, 2012, orupapura 18-21.