Oshemereire Kuhana Ota Abaana Baawe?
“Nkaba mpurikiza buri motoka eyaabaire erabaho. Ogwo gukaba guri omurundi gwa Kashatu Jordan arikukyerererwa kugaruka omuka omu shaaha ezi yaabaire ashemereire kuba naagarukiraho. Nkaguma ninyebuuza, mbwenu shi arahi? Yaatunga oburemeezi? Kwonka shi tarikukimanya ngu twerarikiriire? Ku yaagarukire omuka, nkaba ndi haihi kwitwa ekiniga.”—GEORGE.
“Muhara wangye akateera orwari, kyandeetera kutiina munonga. Nkahinduka naamureeba ayekwitse aha mutwe kandi arikurira. Munyanya ow’emyaka ena akaba yaaheza kumuteera.”—NICOLE.
“Empeta tinaagiiba. Naagitorotoora! Natalie muhara waitu ow’emyaka mukaaga nikwo yaagizire n’amaisho ge garikworeka ngu buzima tiyaagiiba. Ahabw’okugira ngu akaguma naayehakana, kikatusaasa munonga twahika n’aha kurira. Tukaba nitukimanya ngu naabeiha.”—STEPHEN.
IKU oraabe ori omuzaire, noobaasa kuba nooyetegyereza enyehurira ezaagambwaho aharuguru? Waayeshanga omu mbeera nk’ezo, nooyebuuza oku oraahane omwana waawe nari ku kiraabe nikyetengyesa kumuhana? Mbwenu shi ni kibi okuhana abaana?
OKUHANA NIKI?
Omu Baibuli, ekigambo okuhana ti kigambo ekindi ekirikubaasa kukoresibwa kumanyisa okufubira. Okuhana kiine akakwate n’okutendeka, okwegyesa, n’okuhabura. Tikiine kakwate n’okutwariza kubi omuntu nari kuba enshaarizi.—Enfumu 4:1, 2.
Okuhana nikibaasa kushushanisibwa n’okuhinga. Omuhingi naabanza atebeekanisa eitaka, aitirira, ebimera abiha ebiriisa, kandi abirinda obukooko n’omwata. Ebimera ku birikuguma nibikura, nikibaasa kwetengyesa omuhingi kuguma naabisharira kugira ngu bibaase kukura gye. Omuhingi ogwo naakimanya ngu okukoresa emiringo etarikushushana n’obwegyendesereza, nikiija kumuhwera kugira ebimera birungi. Nikyo kimwe, abazaire nibareeberera abaana baabo omu miringo etarikushushana. Kwonka obumwe nikibaasa kubeetengyesa kuhana, ekirikuhwera abaana kukura omu muringo murungi nk’oku okusharira kurikuhwera ekimera kukura gye. Kwonka okusharira kwine kukorwa n’obwegyendesereza, kyaba kitari ekyo, ekimera nikibaasa kutunga enkojo etarikurugaho. Nikyo kimwe, abazaire bashemereire kuhana abaana baabo omu muringo gwa rukundo.
Yehova Ruhanga, naateeraho abazaire eky’okureeberaho kirungi omu nshonga egi. Omuringo ogu arikuhanamu abaheereza be abeesigwa ab’omu nsi, ni murungi, ekirikubareetera ‘kukunda kuhanwa.’ (Enfumu 12:1) Nibahamira aha kuhanwa kandi tibarikukureka. (Enfumu 4:13) Noobaasa kuhwera omwana waawe kwikiriza okuhanwa orikuteeraho kutooreza emiringo egi eshatu ei Ruhanga arikuhanamu. Naahana omu muringo (1) gwa rukundo, (2) gw’obwengye, (3) ogurikwesigwa.
OKUHANA OMU MURINGO GWA RUKUNDO
Rukundo niyo erikuhiga Ruhanga kuhana. Baibuli neegira eti: ‘Ou Yehova akunda, amuhana, nk’oku ishe w’omwana ahana omwana we ou ashemerererwa.” (Enfumu 3:12) Kwongyerera ahari ekyo, Yehova ni “Ruhanga n’ow’okusaasira n’embabazi, kandi tarahuka kugira ekiniga.” (Okuruga 34:6) Ahabw’enshonga egyo, Yehova tarikukoresa kubi bushoboorozi bwe. Tarikukoresa bigambo bibi, tarikwomesereza bandi, nari kubakiniika, kandi ebyo n’ebintu “ebirikucumita nka rurara.”—Enfumu 12:18.
HURIKIZA
Hatariho kubanganisa, abazaire tibarikubaasa kutooreza Yehova omu bwijwire aha bikwatiraine n’okutarahuka kugira ekiniga. Obumwe nikiba kigumiire kimwe kugumisiriza, kwonka omu mbeera nk’ezo ijuka ngu okufubira oine ekiniga ni kubi, ni kukureetera kurengyesereza kandi tikurikurugamu birungi. Kwongyerera ahari ekyo, okufubira ahabw’okugira ngu oine ekiniga nikuba kutari kuhana. Nikiba nikimanyisa ngu waaremwa kutegyeka ekiniga.
Kwonka waahana na rukundo kandi otaine kiniga, nihaija kurugamu ebirungi. Yetegyereza oku George na Nicole, bamwe aha bazaire abaagambwaho aha kutandika baatwarize.
SHABA
“Jordan ku yaagarukire omuka, nyowe n’omukazi wangye tukaba twine ekiniga kingi, kwonka titurayorekire kiniga obu yaabaire naatushoboororera. Ahabw’okugira ngu bukaba buri nyekiro, tukacwamu kugaaniira aha nshonga egyo omu kasheeshe. Tukashaba hamwe twaza kubyama. Omu kasheeshe, tukaba turi omu mbeera nungi kugaaniira nawe n’okumuhika aha mutima. Akaikiriza ebiragiro ebyatairweho kandi yaikiriza ngu okutwaza omu muringo gutahikire ekaba eri enshobe. Tuketegyereza ngu okurahuka kugamba waaba oine ekiniga, tikirikurugamu birungi. Buri murundi ogu twabaire tubanza kuhurikiza kikaba kituhwera kutunga ebirungi.”—George.
GAMBA
“Nkaguubwa kubi munonga ku naareebire oku mutabani wangye yaateire munyaanya akashaasha. Omu mwanya gw’okumufubira ahonaaho, nkamugira ngu eze omu kishengye kye, ahabw’okugira ngu nkaba nyine ekiniga kingi ntarikubaasa kucwamu gye. Bwanyima ku naikaikaine, nk’amushoboororera ngu obushaarizi tiburikwikirizibwa kandi naamworeka n’oku yaahutaarize munyaanya. Okutwaza omu muringo ogu kikamuhwera. Akashaba munyaanya okusaasirwa kandi yaamugwa n’omu kifuba.”—Nicole.
Buzima, rukundo niyo eshemereire kuba neetuhiga kuhana n’obu kyakuba nikyetengyesa okufubira.
OKUHANA OMU MURINGO GW’OBWENGYE
Yehova ‘naahana arikubariirira.’ (Yeremia 30:11; 46:28) Naateekateeka aha mbeera zoona, nangwa n’ezo ezitarikurahuka kureebwa. Mbwenu shi abazaire nibabaasa kumutooreza bata? Stephen, owaagambwaho aha kutandika naashoboorora ati: “N’obu turaabe twagwirwe kubi kandi tutarayetegyereize ahabw’enki Natalie yaagumire naayehakana empeta, tukateeraho kuteekateeka aha myaka ye n’okwetegyereza kwe.”
Robert, Iba wa Nicole, nawe naateeraho kuteekateeka aha mbeera zoona. Abaana baatwaza omu muringo gutahikire, naaguma naayebuuza ati: ‘Ogu nigwo murundi gw’okubanza kukikora nainga atwire naakikora? Omwana ogu aruhire nari tarikwehurira gye? Mbwenu shi eki yaakora nikyoreka ngu hariho oburemeezi obundi obu aine?’
Abazaire abarikwetegyereza bashemereire kwijuka ngu abaana ti bantu bakuru. Entumwa Paulo ekyo akaba naakyetegyereza obu yaagira ati: “Obu naabaire ndi muto, nkaba ngamba nk’omuto, nyetegyereza nk’omuto.” (1 Abakorinso 13:11) Robert naagira ati: “Kimwe aha bintu ebirikumpwera kuguma nyikaikaine n’okweijutsya oku naabaire nintwaza obu naabaire nkiri omwojo.”
Ni kikuru munonga kugira emiteekateekyere ehikire kwonka tutarikushwekyerera emitwarize nari emicwe mibi. Waateekateeka aha bi omwana waawe arikubaasa kukora, n’ebi atarikubaasa, hamwe n’embeera ezindi noija kubaasa kuhana omu muringo ogutagwereire rubaju kandi ogw’obwengye.
OKUHANA OMU MURINGO OGURIKWESIGWA
Malaki 3:6 nihagira hati: “Nyowe MUKAMA timpinduka.” Abaheereza ba Ruhanga nibeesiga amazima g’ebigambo ebyo kandi nibahurira baine oburinzi ahabw’okukimanya. Abaana n’abo nibenda kuguma nibahanwa omu muringo ogurikwesigwa. Waaguma noohindura omu muringo ogu orikuhanamu kurugiirira aha nyehurira yaawe, omwana waawe naabaasa kubuzabuzibwa nari agire amaganya.
Ijuka ngu Yesu akagira ati: “Ebigambo byanyu bibe, Eego, Eego nari Ngaaha, Ngaaha.” Ebigambo ebyo nibikwata n’aha bazaire. (Matayo 5:37) Banza oteekateekye aha ki orikuza kugamba kubaasa kwetantara kugamba ebi otarikwija kuhikiiriza. Ku oraabe waarabwire omwana waawe ngu yaagira oku yaatwaza kubi noija kumufubira, teeraho kureeba ngu waakihikiiriza.
Okuhurizana gye n’omwana waawe nikiija kukuhwera kuhamira aha ki ocwiremu. Robert naashoboorora ati: “Abaana baitu ku barikumbeihabeiha nkaikiriza ngu bakore ekintu eki omukazi wangye yaabazibiire, ku ndikukimanya ngu baambeiha, nimpindura eki ndikuba ncwiremu kubaasa kushagika omukazi wangye.” Abazaire baaba bataikirizaine aha nshonga, nikiba kiri kirungi kugaaniira aha nshonga ezo bari bonka kandi bacwemu ekintu kimwe.
OKUHANA NIKWETENGYESA
Waatooreza Yehova orikuhana omu muringo gwa rukundo, ogw’obwengye, kandi ogurikwesigwa, noobaasa kugira obuhame ngu okuteeraho kwawe nikwija kugasira abaana baawe. Obuhabuzi bwawe nibwija kuhwera abaana baawe kukura kuba abantu abarikwetegyereza, ab’obujunaanizibwa, kandi abaine emiteekateekyere mirungi. Nk’oku Baibuli erikugira: “Manyiiza omwana omuhanda ogu ashemereire kutoora; kandi n’obu arikura, tarigurugamu.”—Enfumu 22:6.