“Hati Muri Eihanga rya Ruhanga”
“Ira mukaba mutari ihanga, kwonka hati muri eihanga rya Ruhanga.”—1 PET. 2:10.
1, 2. Ni mpindahinduka ki eyaabaireho aha Pentekoote 33 Yesu aherize kuzaarwa, kandi ni baahi abaabaire bari omu ihanga rya Yehova erisya? (Reeba ekishushani aha kutandika.)
AHA Pentekoote 33 Yesu aherize kuzaarwa, Yehova akakora ekintu kikuru omu byafaayo. Hakabaho empindahinduka y’amaani. Aha eizooba eryo, Yehova arikukoresa omwoyo gwe ogurikwera, akatandikaho eihanga risya nibo “Baisraeli ba Ruhanga,” nari Israeli ey’omwoyo. (Gal. 6:16) Kutaana n’obunaku bwa Abrahamu, kikaba kitarikwetengyesa abantu ba Ruhanga kushara abashaija omuribo, kubaasa kumanywa. Omu mwanya gw’ekyo, Paulo arikugamba ahari buri omwe ori omu ihanga eri erisya akagira ngu “okusharwa okw’omu mutima” ahabw’omwoyo nikwo kurikwetengyesa.—Rom. 2:29.
2 Abaabandize kuba omu ihanga rya Ruhanga erisya bakaba bari entumwa n’abandi abarikurenga omuri igana abaabaire bari abeegi ba Kristo, abaabaire bateeraniire hamwe omu kishengye eky’ahaiguru omuri Yerusaalemu. (Byak. 1:12-15) Bakashukwaho omwoyo gurikwera, ekyababaasiise kuba abaana ba Ruhanga abashukirweho amajuta. (Rom. 8:15, 16; 2 Kor. 1:21) Eki kikahamya ngu endagaano ensya yaatandika kukora, ei Kristo yaabaire ari omuhikaanisa waayo kandi ekahamibwa eshagama ye. (Luk. 22:20; shoma Abaheburaayo 9:15.) Abeegi aba bakaba bamwe aha b’omu ihanga rya Yehova erisya. Omwoyo gurikwera gukababaasisa kubuurira omu ndimi zitari zimwe na zimwe ezaabaire nizigambwa Abayudaaya n’abaahindukire, abaabaire baizire Yerusaalemu barikuruga omuri Rooma kukuza eizooba rya Pentekoote. Abantu aba bakahurira kandi bayetegyereza omu ndimi zaabo “eby’amaani ebikozirwe Ruhanga” ebyabaire nibibuurirwa Abakristaayo abashukirweho amajuta.—Byak. 2:1-11.
EIHANGA RYA RUHANGA ERISYA
3-5. (a) Petero akagambira ki Abayudaaya aha izooba rya Pentekoote? (b) Niki ekyahwereire eihanga risya kukura obu ryabaire ritandikire?
3 Yehova akakoresa entumwa Petero kuhwera Abayudaaya n’abo abaahindukire, kutunga omugisha gw’okuza omu ihanga eri erisya, nikyo kibiina Ekikristaayo. Aha izooba rya Pentekoote, Petero akagambira Abayudaaya atarikutiina ngu baine kwikiriza Yesu ou baabaire bahanikire aha muti, ahakuba “Ruhanga akamuhindura Omukama kandi Kristo.” Abaabaire bamuhurikiize ku baabuurize eki baabaire baine kukora, Petero akabagarukamu ati: “Mweteise, mwena mubatizibwe omu iziina rya Yesu Kristo, mubone kusaasirwa ebibi byanyu; kandi nimwija kuheebwa ekiconco” ky’omwoyo gurikwera. (Byak. 2:22, 23, 36-38) Eizooba eryo, abantu nka 3,000 bakeegaita aha ihanga risya Israeli ey’omwoyo. (Byak. 2:41) Bwanyima, okubuurira n’obweziriki okw’entumwa kukeeyongyera kurugamu ebirungi. (Byak. 6:7) Eihanga erisya rikaba niryeyongyera kukura.
4 Bwanyima, omurimo gw’okubuurira gukahika n’omu Basamaria, kandi gwarugamu ebirungi. Abaingi bakabatizibwa omubuurizi Filipo, kwonka tibaratungire omwoyo gurikwera ahonaaho. Akakiiko akareeberezi omuri Yerusaalemu kakoohereza entumwa Petero na Yohaana kuza omu Basamaria aba abaabaire baahindukire, reero “baabataho engaro; baaheebwa” omwoyo gurikwera. (Byak. 8:5, 6, 14-17) N’ahabw’ekyo, Abasamaria aba nabo bakahinduka bamwe aha Israeli ey’omwoyo.
Petero akabuurira Koruneelio n’ab’omu ka ye (Reeba akacweka 5)
5 Omu gwa 36 Yesu aherize kuzaarwa, Petero akagaruka yaakoresibwa kuhwera abandi kutunga omugisha gw’okutaaha omu ihanga erisya, Israeli y’omwoyo. Eki kikabaho obu yaabuurira omukuru w’amahe ga Abarooma orikwetwa Koruneelio n’abanyabuzaare be hamwe na banywani be. (Byak. 10:22, 24, 34, 35) Baibuli neegira ngu “Petero ku yaabaire naakigamba” omwoyo gurikwera gwashuuma ahari boona abatari Bayudaaya abahuriire ekigambo ekyo. “Abaikiriize ab’omu bashazirwe, abaizire na Petero boona baatangaara ahabw’Abanyamahanga nabo kushukwaho ekiconco” ky’omwoyo gurikwera. (Byak. 10:44, 45) N’ahabw’ekyo, Abanyamahanga abatashazirwe nabo bakatunga omugisha gw’okuba bamwe aha bari omu Israeli ey’omwoyo.
“EIHANGA ERIRIKWETERERWA EIZIINA RYE”
6, 7. Abaabaire bari omu ihanga erisya bakaba baine kukora ki nk’eihanga “eririkwetererwa eiziina” rya Ruhanga?
6 Omu ruteerane rw’Abakristaayo b’akakiiko akareeberezi orwabaireho omu kyasha ky’okubanza omu gwa 49 Yesu aherize kuzaarwa, omwegi Yakobo akagira ati: “Simooni [Petero] yaaheza kubateekyerereza oku Ruhanga yaatandikire kutaayaayira Abanyamahanga okutoorana abantu omuribo kuba eihanga eririkwetererwa eiziina rye.” (Byak. 15:14) Eihanga eri erisya eryabaire niryetererwa eiziina rya Ruhanga rikaba ririmu Abayudaaya n’abatari Bayudaaya. (Rom. 11:25, 26a) Bwanyima, Petero akahandiika ati: “Ira mukaba mutari ihanga, kwonka hati muri eihanga rya Ruhanga.” Petero akooreka ekigyendererwa kyabo arikugira ati: “Imwe muri oruganda orutoorainwe, n’abanyamurwa b’obukama, eihanga eririkwera, abantu abu Ruhanga yaayetooraniire, ngu mubone kworeka oburungi bw’Owaabeetsire okuruga omu mwirima, okutaaha omu mushana gwe ogurikutangaaza.” (1 Pet. 2:9, 10) Bakaba baine kuranga ebirikukwata ahari ogwo ou baabaire nibajwekyera kandi bakahimbisa n’eiziina rye. Bakaba baine kugira obumanzi barikubuurira ebirikukwata ahari Yehova nk’ohikire kutegyeka byona.
7 Nk’oku kyabaire kiri aha Baisraeli ab’omubiri, Abaisraeli ab’omwoyo Yehova akabeeta abantu ‘abu yaayehangiire, ngu bamanyise eby’okuhimbisibwa kwe.’ (Isa. 43:21) N’obumanzi bakamanyisa abantu ngu Yehova niwe Ruhanga omwe ow’amazima kandi ngu baaruhanga abandi n’ab’ebishuba. (1 Tes. 1:9) Bakabuurira ebirikukwata ahari Yehova na Yesu “omuri Yerusaalemu, n’omuri Buyudaaya yoona, n’omuri Samaria, n’okuhitsya” omu bicweka by’ensi ebya hare.—Byak. 1:8; Kol. 1:23.
8. Ni kurabura ki oku entumwa Paulo yaahaire abaheereza ba Ruhanga omu kyasha ky’okubanza?
8 Omwe aha baabaire bari omu ‘ihanga eririkwetererwa eiziina’ rya Ruhanga omu kyasha ky’okubanza, akaba ari entumwa Paulo. N’obumanzi akabaasa kwemerera omu maisho g’abantu abakafiire yaabagambira ebirikukwata ahari Yehova, “Ruhanga owaahangire ensi n’ebintu byona ebirimu,” kandi “Mukama w’eiguru n’ensi.” (Byak. 17:18, 23-25) Paulo ari haihi kuhendera orugyendo rwe orwa kashatu orw’obumiisani, akarabura abo abaabaire nibeetererwa eiziina rya Ruhanga ati: “Nimmanya ngu, ku ndiheza kubarugaho, emishega eshuugire eryabataahirira, terisaasira busyo; kandi n’omuriimwe haryarugamu abantu, abarikugamba eby’obuhabe, niboosya abeegi ngu babakurate.” (Byak. 20:29, 30) Ekyasha ky’okubanza kirikuza kuhwa, kikaba nikireebwa butunu ngu abantu beehagwire aha mazima.—1 Yoh. 2:18, 19.
9. Niki ekyabaire aha ‘ihanga eririkwetererwa eiziina’ rya Ruhanga, bwanyima y’okufa kw’entumwa?
9 Bwanyima y’okufa kw’entumwa, abantu bakeeyongyera kwehagura aha mazima, kandi haatandikaho amakanisa maingi ag’amadiini g’ebishuba. Kutaanira kimwe n’abo ‘abarikwetererwa eiziina rya Ruhanga,’ Abakristaayo ab’ebishuba bakacwamu n’okwiha eiziina rya Ruhanga omu nvunuura zaabo za Baibuli enyingi. Bakaba nibakuratira emigyenzo y’ekikafiire kandi barikujumisa Ruhanga ahabw’okutwaza kubi n’okurwana entaro ezi baabaire nibeeta ezirikwera. N’ahabw’ekyo, kumara ebyasha bingi, Yehova akaba aine abantu bakye abeesigwa abarikumuramya omu nsi, kwonka bakaba batatebeekanisiibwe ‘nk’eihanga eririkwetererwa eiziina rye.’
ABANTU BA RUHANGA KUGARUKA KUMANYWA
10, 11. (a) Yesu akagamba ki omu nfumu ye ey’oburo n’enkyenzi? (b) Enfumu ya Yesu ekahikiirizibwa eta bwanyima ya 1914, kandi ekyo kikarugamu ki?
10 Omu nfumu erikukwata aha nkyenzi n’oburo, Yesu akagira ngu hakaba nihaija kubaho amadiini g’ebishuba kigume munonga kumanya ediini ehikire. Akagira ngu abantu ku baakubaire “bagwejegyeire,” Omuregi akaabibire enkyenzi omu musiri ogu Omwana w’omuntu yaabaire abibiremu embibo nungi. Byombi bikaba nibiija kukura hamwe kuhitsya “aha mperu y’obusingye obu.” Yesu akashoboorora ngu “embibo enungi” neejwekyera ‘abaana b’obukama’ kandi ngu “enkyenzi n’abaana b’Omubi.” Omu biro by’emperu, Omwana w’omuntu akaba naija kwohereza ‘abagyesi’ nibo baamaraika, kushoroora oburo obw’akamanyiso omu nkyenzi. Obwo abaana b’Obukama bakaba nibaija kurundaanwa. (Mat. 13:24-30, 36-43) Mbwenu shi eki kikahikiirira kita, kandi kikabaasisa kita Ruhanga kugira abantu abatebeekanisiibwe gye omu nsi?
11 ‘Emperu y’obusingye obu’ ekatandika omuri 1914. Omu rutaro orwabaireho omu mwaka ogwo, enkumi nkye z’Abakristaayo abashukirweho amajuta, nibo ‘abaana b’obukama,’ bakaba bari omu bukwatwa omu Babulooni Orukuru. Omuri 1919, Yehova akabacungura, arikubashoroora omu nkyenzi, nibo Bakristaayo ab’ebishuba. Akarundaana ‘abaana b’obukama’ yaabatebeekanisa gye, kuhikaana n’obunabi bwa Isaaya oburikugira buti: “Ensi ekaabaasa kuzaarwa omu izooba rimwe? Eihanga rikaabaasa kuruga omu nda omu kaanya kakye? Ahakuba Saayuuni ku yaarumirwe ati, ahonaaho yaazaara abaana be b’aboojo.” (Isa. 66:8) Saayuuni nikyo kibiina kya Yehova eky’ebihangirwe eby’omwoyo, kikazaara abaana b’aboojo kandi baahinduka eihanga.
12. Abashukirweho amajuta boorekire bata ngu nibo bantu abarikwetererwa eiziina rya Ruhanga obunaku obu?
12 Nk’Abakristaayo aba ira, abashukirweho amajuta nari ‘abaana b’Obukama’ bakaba baine kuba Abajurizi ba Yehova. (Shoma Isaaya 43:1, 10, 11.) Bakaba baine kuba ab’omutaano ahabw’emitwarize yaabo n’ahabw’okubuurira amakuru marungi g’Obukama omu nsi yoona okuba obujurizi aha mahanga goona. (Mat. 24:14; Fil. 2:15) Omu muringo ogu, babaasiise abantu baingi kugira enkoragana nungi na Yehova.—Shoma Danieli 12:3.
“KA TUGYENDE NAIMWE”
13, 14. Abatari Baisraeli ab’omwoyo kubaasa kuramya Yehova omu muringo ogurikusiimwa baine kukora ki, kandi eki kikagambwaho kita omu bunabi bwa Baibuli?
13 Omu kicweka ekihweire tureebire ngu omu Israeli eya ira, abanyamahanga bakaba nibaikirizibwa kuramya Yehova, kwonka abanyamahanga abo bakaba baine kuteeranira hamwe n’abantu ba Yehova. (1 Bag. 8:41-43) N’obunaku obu, abo abatari mu Israeli ey’omwoyo baine kuteeranira hamwe ‘n’abaana b’Obukama,’ nibo Bajurizi ba Yehova abashukirweho amajuta.
14 Baanabi babiri bakagamba aha bantu baingi abaakwizire kuramya Yehova bari hamwe n’abashukirweho amajuta omu biro by’emperu. Isaaya akagira ati: “Amahanga garyaija, gagire gati: Mwije twinamukye aha rushozi rwa MUKAMA omu nju ya Ruhanga wa Yakobo, atwegyese emitwarize ye, naitwe tubone kugigyenderamu ahabw’okuba ebiragiro biryaruga Saayuni, n’ekigambo kya MUKAMA kirugye Yerusaalemu.” (Isa. 2:2, 3) Nikyo kimwe, nabi Zekaria akagira ngu “enganda nyingi n’amahanga g’amaani baryaija kusherura MUKAMA ow’amahe omuri Yerusaalemu, n’okumweshengyereza ngu abagirire embabazi.” Akabagambaho ‘nk’abantu ikumi, abarikuruga omu mahanga aga buri rurimi’ abaabaire nibaija kukwata aha kijwaro kya Israeli ey’omwoyo omu muringo kw’akamanyiso barikugira bati: “Ka tugyende naimwe; ahabw’okuba tuhuriire ku Ruhanga ari naimwe.”—Zek. 8:20-23.
15. Ni murimo ki ogu ‘ab’entaama ezindi’ ‘barikugyendamu’ n’Abaisraeli ab’omwoyo?
15 ‘Ab’entaama ezindi’ ‘nibagyenda’ n’Abaisraeli ab’omwoyo omu murimo gw’okubuurira amakuru marungi g’Obukama. (Mak. 13:10) Nibaba bamwe aha bantu ba Ruhanga, nari “obusyo bumwe” n’abashukirweho amajuta, barikureebererwa ‘omuriisa omurungi,’ Kristo Yesu.—Shoma Yohaana 10:14-16.
OKURINDWA N’ABANTU BA YEHOVA
16. Yehova naija kukora ki ekiraarugyemu Haramagedoni?
16 Bwanyima y’okucwekyerezibwa kwa Babulooni Orukuru, abaheereza ba Yehova nibaija kutaahirirwa, kandi omu bwire obwo nitwija kwetenga oburinzi obu Yehova araahe abaheereza be. Okutaahirira oku nikwija kureetaho Haramagedoni orugamba oruraahendere “okubonabona kwingi.” (Mat. 24:21; Ezk. 38:2-4) Yehova naija kuta omu mutima gwa Googi ekiteekateeko ky’okutaahirira “abantu abaataarwirwe omu mahanga,” nibo bantu ba Yehova. (Ezk. 38:10-12) Ekyo ku kiraabeho, Yehova ahonaaho naija kutaaha omu nshonga kucungura abantu be, n’okurwanisa Googi hamwe n’abo boona abarikumushagika. Yehova naija kworeka ngu niwe ahikire kutegyeka byona, kandi ayeze n’eiziina rye, ahakuba naagira ngu ndyayemanyisa “omu maisho g’amahanga maingi. Haza obwo nibwo barimanya ku ndi” Yehova.—Ezk. 38:18-23.
Omu ‘kubonabona kwingi,’ nikiija kutwetengyesa kuguma nitukwatanisa n’ebibiina ebi turimu (Reeba akacweka 16-18)
17, 18. (a) Googi ku araataahirire abaheereza ba Yehova, nitwija kutunga buhabuzi ki? (b) Ku turaabe nitwenda ngu Yehova aturinde, twine kukora ki?
17 Googi ku araatandikye okutaahirira kwe, Yehova naija kugambira abaheereza be ati: “Imwe bantu bangye ‘mwe, nimwije mutaahe omu bishengye byanyu, Mube mwekingirainemu akanya kakye, Okuhitsya ahu ekiniga kiraahwere.” (Isa. 26:20) Omu bwire obwo, Yehova naija kutuha obuhabuzi oburaatuhwere kuhonokaho, kandi ‘ebishengye’ nibibaasa kuba biine akakwate n’ebibiina ebi turimu.
18 N’ahabw’ekyo, ku turaabe nitwenda kutunga oburinzi bwa Yehova omu bwire bw’okubonabona kwingi, twine kukimanya ngu Yehova aine abantu omu nsi, kandi ngu batebeekanisiibwe gye omu bibiina. Tushemereire kugyenda hamwe nabo kandi tukaguma nitukwatanisa n’ebibiina ebi turimu. Ka tuteereho kutooreza omuhandiiki wa zaaburi, owaagizire ati: “Okujuna n’okwa MUKAMA; omugisha gwawe gube aha bantu baawe.”—Zab. 3:8.