RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • w15 6/1 rup. 6-7
  • Sayansi Eine Obugarukiro

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Sayansi Eine Obugarukiro
  • Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2015
  • Ebirikushushana
  • Oku Sayansi Erikukukwataho
    Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2015
Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2015
w15 6/1 rup. 6-7
Omunyasayansi ari omu eicondoorezo

OMUTWE OGURI AHA MUNAARA | SAYANSI EIHIRE BAIBULI AHA MUREMBE?

Sayansi Eine Obugarukiro

Omu myaka egi, ebitabo bingi ebirikushoboorora aha miteekateekyere y’abo abatarikwikiririza omuri Ruhanga bikanyire. Ebitabo ebi bishemeize abantu baingi baatandika n’okubihaajanaho. Aha bikwatiraine n’enshonga egi, omuhangu omwe orikwetwa David Eagleman akahandiika ati: “Abashomi abamwe nibateekateeka ngu . . . abanyasayansi nibamanya buri kimwe.” Kandi akongyeraho ati: “Kwonka abanyasayansi abarungi n’abo abarikwikiriza ebiteekateeko ebindi, kandi omurimo gwabo nigutwariramu okujumbura ebisya.”

Omuhangu w’eby’omu mwanya naakoresa ekitangaazo

Emyaka mingi enyima, abanyasayansi abaine etalanta bakozire eby’okutangaaza barikuteeraho kusherura eby’okugarukamu by’ebibuuzo ebigumire ebirikukwata aha buhangwa. Kwonka abamwe, bakozire enshobe nyingi omu kucondooza kwabo. Isaac Newton akaba ari omwe aha banyasayansi ab’amaani. Akooreka oku amaani agarikukurura ebintu kubigarura ahansi garikuhwera ensi, enyonyoozi, n’ebizinga kwetoorora. Akajumbura gumwe aha muringo gw’ebibaro ogwaizire kuhwera munonga omu kujumbura kompyuta. Kwonka, Newton akeega n’eby’okuheesha okurimu emiguruko omu kuteeraho kuhindura rusasi n’ebindi byoma kubiihamu ezaabu.

Emyaka erikurenga 1,500 Newton atakabaireho, Ptolemy Omugriika orikwega eby’omu mwanya akajumbura eby’omu mwanya arikukoresa amaisho ge gonka. Akaba ayetegyereza eby’omu mwanya omu bwire bwa nyekiro kandi akaba ari omuhangu aha kuteera maapu. Kwonka akaba naikiriza ngu ensi niyo yaabaire eri entima y’ebintu byona. Omushaija orikwetwa Carl Sagan nawe orikwega aha ntwaza y’eby’omu mwanya akahandiika ahari Ptolemy ati: “Abo boona abaabaire nibamwikiririzamu bakaba bahabisiibwe kumara emyaka 1,500, ekirikworeka ngu tihariho buhame ngu abanyabwengye tibarikubaasa kwikiriza ebigwire.”

Omunyasayansi naashoma Baibuli

N’obunaku obu abanyasayansi nibatunga oburemeezi nibwo bumwe omu kuteeraho kwabo. Mbwenu shi hariho obu baribaasa kushoboorora gye ebirikukwata aha nsi n’eiguru? N’obu turaabe twine kumanya okutunguuka oku sayansi ekozire n’oku erikutugasira, twine n’okumanya obugarukiro bwayo. Omuhangu Paul Davies akeetegyereza ati: “Okuteeraho kusherura entebeekanisa nungi erikushoboorora omu bwijwire ahari buri kintu, tikurumu matsiko goona.” Ebigambo ebyo birimu amazima agatarikubanganisibwa ngu: Abantu tibarikubaasa kwetegyereza gye ebihangirwe. N’ahabw’ekyo abanyasayansi baaba nibaikiriza ngu nibabaasa kushoboorora buri kimwe ekiriho, nikiba kiri eky’obwengye kubeegyendesereza.

Baibuli neegamba aha kutangaaza kw’ebyahangirwe eti: “Reeba, ebyo nibyo, kwonka n’otw’aha rubaju omu mitwarize ye, kandi n’ebi tumuhuriraho ni bikye munonga nk’okugambirana omu kutu.” (Yobu 26:14) Hakiriyo bingi ebi abantu batarikubaasa kumanya kandi bakeetegyereza. Ebigambo by’Entumwa Paulo, ebyahandiikirwe emyaka nka 2,000 enyima, na hati bihikire: “Yeimwe! obutungi bwa Ruhanga, obwengye bwe n’okumanya kwe ka bitaine bugarukiro! Emicwere ye n’emitwarize ye tibirikubaasa kumanywa.”​—Abarooma 11:33.

Buzima Baibuli neigutsa ebyetengo byaitu omu miringo ei sayansi etarikubaasa

Obuhabuzi Obu Sayansi Etarikubaasa Kuha

N’obu sayansi eraabe neeshoboorora aha bihangirwe, Baibuli yo neeha emisingye n’obuhabuzi oburikuhwera abantu kugira obusingye na bagyenzi baabo, kandi bakagira okushemererwa n’okumarwa. Yetegyereze bimwe aha by’okureeberaho ebi.

  • Ekiganja ky’engaro eky’akamanyiso k’okwemerera

    Okurinda Okuhenda Ebiragiro

    Okuha amagara ekitiinisa

    “Otariita.”​—Okuruga 20:13.

    “Weena orikwanga mwene ishe n’omwitsi.”​—1 Yohaana 3:15.

    Ba ow’obusingye kandi oburinde

    “Reka ebibi, okore ebirungi; sherura obusingye, kandi obukuratire.”​—Zaaburi 34:14.

    “Abareeta obusingye babiba embibo omu busingye ezireeta ebyana by’okuhikiirira.”​—Yakobo 3:18.

    Yetantare obushaarizi

    Yehova “agyeza abahikiriire kwonka ababi n’abakunda endwano omutima gwe gubanga.”​—Zaaburi 11:5.

    “Otarigirira eihari orikunyagisa abandi amaani, kandi omu mitwarize ye otarigira ei waamwegaho. Ahakuba omuntu orikwehabagiza n’ekirikunugwa ahari Ruhanga.”​—Enfumu 3:31, 32.

  • Eka

    Okushemererwa omu Ka

    Yorobera abazaire baawe

    “Abaana, mworobere abazaire baanyu omuri Mukama, ahakuba nikyo kihikire. Tiina sho na nyoko; (ekyo nikyo kiragiro ky’okubanza ekirimu okuraganisibwa.) Obone kuba gye, okahangaara omu nsi.”​—Abaefeso 6:1-3.

    Yegyesa gye abaana baawe

    “Murekye kugwisa kubi abaana baanyu, kureka mubarere, nimubategyeka gye, kandi nimubeegyeseza omuri Mukama.”​—Abaefeso 6:4.

    “Mutagwisa kubi abaana baanyu, barekye kuhahaara emitima.”​—Abakolosai 3:21.

    Kunda ou oshweraine nawe omuhe n’ekitiinisa

    “Omuntu weena omuriimwe akunde omukazi we, nk’oku ayekunda; n’omukazi nawe ashemereire kutiina iba.”​—Abaefeso 5:33.

  • Omuti

    Okurinda obuhangwa

    Ebirikukwata aha baabaire basiisire Israeli eya ira, Baibuli neegira eti: “Ensi esiisirwe abagitwiremu . . . N’abatuuzi baamwo bakasingwa orubanja.” (Isaaya 24:5, 6) Ruhanga naija kucwera orubanja abo abarikushiisha obuhangwa. Naija ‘kuhwerekyereza abahwerekyereza b’ensi.’ (Okushuuruurwa 11:18) Tibarikwija kuguma batafubiirwe ahabw’ebikorwa byabo.

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo