EKICWEKA EKY’OKWEGA 7
‘Hurira Ebigambo by’Omunyabwengye’
“Tega okutu, ohurire ebigambo by’abanyabwengye.”—ENF. 22:17.
EKYESHONGORO 123 Okworobera Entebeekanisa ya Yehova ey’Obwebembezi
EBIRAAGAMBWEHOa
1. Nitubaasa kuheebwa buhabuzi ki, kandi ahabw’enki twena twine kubuheebwa?
TWENA obumwe n’obumwe nituba twine kuheebwa obuhabuzi. Obundi, nitubaasa kweshabira obuhabuzi omuntu ou turikuha ekitiinisa. Kandi obumwe, ow’eishe-emwe orikufayo naabaasa kutuhabura tutakahabire, reero bwanyima tukeefuuza. (Gal. 6:1) Kandi, omuntu naabaasa kutuhabura twakora enshobe y’amaani. N’obu twakuheebwa obuhabuzi ahabwa nshonga ki, twine kubwikiriza. Okwikiriza obuhabuzi n’eky’oburungi bwaitu, kandi nikibaasa kujuna amagara gaitu!—Enf. 6:23.
2. Kuhikaana n’Enfumu 12:15, ahabw’enki twine kworobera obuhabuzi?
2 Ekyahandiikirwe kikuru eky’ekicweka eki nikituhiga ‘kuhurira ebigambo by’omunyabwengye.’ (Enf. 22:17) Tihaine orikumanya byona, kwonka butoosha nihaba hariho omuntu orikukiza mugyenzi we obwengye nari okumanya. (Shoma Enfumu 12:15.) N’ahabw’ekyo twayorobera obuhabuzi nikyoreka ngu turi abacureezi. Nikyoreka ngu nitumanya obugarukiro bwaitu, kandi nitwenda obuhwezi kubaasa kuhika aha bigyendererwa byaitu. Omugabe Sulemaani omunyabwengye, arikuhwerwa omwoyo gurikwera akahandiika ati: ‘Ahu abahi b’obwengye baingi bari, [enaama] nizihikiirizibwa.’—Enf. 15:22.
Ni buhabuzi ki ahari obu oburikukugumira kwikiriza? (Reeba akacweka 3-4)
3. Nitubaasa kuheebwa obuhabuzi mu miringo ki?
3 Nitubaasa kuhaburwa omu muringo ogutari gwa butunu nari ogwa butunu. Obuhabuzi obutari bwa butunu ni buuha? Nitubaasa kushoma ekintu omu Baibuli nari omu bitabo byaitu, kitureetere kuteekateeka aha muhanda gugwire ogu turimu, reero tuhindureho. (Heb. 4:12) Obwo nibwo buhabuzi obutari bwa butunu. Kandi shi obuhabuzi obwa butunu ni buuha? Omureeberezi nari ow’eishe-emwe ondiijo okuzire omu by’omwoyo naabaasa kutugambira ekintu eki twine kukoraho. Obwo n’obuhabuzi obwa butunu. Haagira owaayoreka ngu naatukunda akatuha obuhabuzi oburikwegamira ahari Baibuli, twine kworeka ngu twasiima turikuhurikiza kandi tukabugyenderaho.
4. Kurugiirira aha biri omu Omubuurizi 7:9, twine kutwaza tuta twaheebwa obuhabuzi?
4 Amazima gari ngu, nitukira kugumirwa kwikiriza obuhabuzi obwa butunu. Nangwa nitubaasa n’okuguubwa kubi. Ahabw’enki? N’obu turaabe nitumanya ngu tituhikiriire, nikibaasa kutugumira kwakiira obuhabuzi omuntu yaatugambira enshobe yaitu. (Shoma Omubuurizi 7:9.) Nitubaasa kwehozaho. Nitubaasa kwebuuza ekigyendererwa ky’omuntu owaatuha obuhabuzi, nari nitubaasa kutakunda omuringo ogu yaatuhamu obuhabuzi. Nitubaasa n’okumwetomboitera, turikuteekateeka tuti: ‘Niwe oha oshemereire kumpa obuhabuzi? Nawe aine enshobe eze!’ Buzima, twaheebwa obuhabuzi obu tutarikwenda, nitubaasa kubwehuzya nari tusherure aha ndiijo ou turikuteekateeka ngu naija kutugambira eki turikwenda kuhurira.
5. Nituza kushwijuma ki omu kicweka eki?
5 Omu kicweka eki nituza kureeba, abarikugambwaho omu Baibuli abaayangire obuhabuzi n’abaabwikiriize. Kandi nituza nookureeba ekiraatuhwere kworobera obuhabuzi kandi tukabugasirwamu.
BAKANGA OBUHABUZI
6. Nitwegyera ki aha ku Omugabe Rehoboamu yaatwarize ku yaahairwe obuhabuzi?
6 Teekateeka ahari Rehoboamu. Ku yaahindukire omugabe wa Israeli, abantu bakaija kugira eki baamushaba. Bakamushaba ngu abatuubize aha mirimo ei ishe Sulemaani yaabaire abahaire kukora. Omugabe Rehoboamu, akakora gye kwehanuuza aha bashaija bakuru aba Israeli oku araagarukemu abantu. Abashaija bakuru aba bakahabura omugabe ngu yaakora eki abantu baamushaba, nibaija kuguma nibamuheereza. (1 Bag. 12:3-7) Kwonka, Rehoboamu taramazirwe n’obuhabuzi obu abashaija bakuru baamuhaire, akeebuuza aha b’orwingano rwe. Abashaija aba baine kuba baabaire bari omu myaka ya 40, n’ahabw’ekyo baine kuba baabaire nibamanya bingi. (2 Bus. 12:13) Kwonka aha murundi ogu, bakaha Rehoboamu obuhabuzi bubi. Bakamugira ngu ayongyere aha migugu y’abantu. (1 Bag. 12:8-11) Rehoboamu akatunga emiteekateekyere ebiri, n’ahabw’ekyo akaba naabaasa kushaba Yehova kumuhwera kumanya obuhabuzi obu araakuratire. Kwonka we, akacwamu kwikiriza obuhabuzi obwabaire nibumushemeza obw’abashaija bato. Ebyahikire ahari Rehoboamu n’Abaisraeli bikaba bibi munonga. Naitwe, nitubaasa kuheebwa obuhabuzi obu tutarikukunda. Kwonka, bwaba nibwegamira aha Kigambo kya Ruhanga twine kubwikiriza.
7. Nitwegyera ki aha Mugabe Uziya?
7 Omugabe Uziya akanga obuhabuzi. Akataaha omu hekalu ya Yehova omu mwanya ogwabaire nigwikirizibwamu abanyamurwa bonka, yaateeraho kwoterera obubaane. Abanyamurwa ba Yehova bakamugira bati: “Ti murimo gwawe, Uziya kwoterera [Yehova] obubaane, kureka n’ogw’abanyamurwa.” Uziya akatwaza ata? Ku ogire ngu akeecureeza yaikiriza obuhabuzi akaba naija kuruga omu hekalu ahonaaho, kandi Yehova akaba naija kumusaasira. Beitu, ‘Uziya akagira ekiniga.’ Ahabw’enki yaayangire obuhabuzi? Akateekateeka ngu obu ari omugabe, aine obushoboorozi bw’okukora eki arikwenda. Kwonka Yehova tikwo yaabaire naakireeba. Ahabw’okugira ngu, Uziya akagira omweragiiro, akarwara ebibembe kandi “yaaguma ari omubembe okuhitsya aha izooba eri yaafeereireho.” (2 Bus. 26:16-21) Nitwegyera aha Mugabe Uziya ngu n’obu twakuba twine bujunaanizibwa ki, twayanga obuhabuzi oburikwegamira ahari Baibuli, titurikwija kuguma nitusiimwa Yehova.
BAIKIRIZA OBUHABUZI
8. Yobu akatwaza ata ku yaahairwe obuhabuzi?
8 Okutaana n’eby’okureeberaho bibi ebi twaheza kureeba, Baibuli erimu eby’okureeberaho birungi eby’abantu abaatungire ebirungi ahabw’okwikiriza obuhabuzi. Teekateeka ahari Yobu. N’obu araabe yaabaire naatiina Ruhanga, akaba atahikiriire. Akarengwa amaganya, gaamureetera kugira emiteekateekyere egwire. N’ekyarugiremu, Elihu na Yehova bakamuha obuhabuzi obwa butunu. Yobu akatwaza ata? Akeecureeza yaikiriza obuhabuzi. Akagira ati: ‘Nikyo kingambiise ebi ntarikushoborokyerwa . . . Nikyo ndikwetamirwa, nkeeteisiza omu mucuucu n’omu iju.’ Yehova akaha Yobu emigisha ahabw’okuba omucureezi.—Yob. 42:3-6, 12-17.
9. Musa akataho ky’okureeberaho ki ekirungi eky’okworobera obuhabuzi?
9 Musa akataho eky’okureeberaho kirungi obu yaikiriza obuhabuzi bwanyima y’okukora enshobe y’amaani. Eizooba rimwe, akagira ekiniga kandi tiyaahaisa Yehova ekitiinisa. N’ekyarugiremu, akafeerwa omugisha gw’okutaaha omu Nsi Eyaaraganisiibwe. (Kub. 20:1-13) Musa ku yaashabire Yehova kuhindura omu ncwamu ye, akamugira ati: “Otagaruka kungambira ahari ekyo kigambo.” (Bir. 3:23-27) Musa taraagwirwe kubi. Kureka, akaikiriza eki Yehova yaacwiremu, kandi Yehova akagumizamu naamukoresa kwebembera Abaisraeli. (Bir. 4:1) Yobu na Musa n’eby’okureeberaho birungi ebi twine kutooreza aha bikwatiraine n’okwikiriza obuhabuzi. Yobu akahindura emiteekateekyere ye, omu mwanya gw’okwekwatsakwatsa. Musa akooreka ngu yaikiriza obuhabuzi bwa Yehova arikuguma ari omwesigwa nangwa na bwanyima y’okufeerwa ekintu ky’omuhendo munonga.
10. (a) Enfumu 4:10-13 nihooreka ngu nitugasirwa tuta twikiriza obuhabuzi? (b) Abamwe boorekire miteekateekyere ki aha buhabuzi?
10 Nitugasirwa twatooreza abashaija abeesigwa nka Yobu na Musa. (Shoma Enfumu 4:10-13.) Ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe baingi nikyo bakozire. Yetegyereze eki ow’eishe-emwe Emmanuel, orikutuura Congo, arikugamba aha kurabura oku yaatungire: “Ab’eishe-emwe abakuzire omu by’omwoyo omu kibiina kyangye ku baareebire ngu ndi haihi kugwa omu kabi k’eby’omwoyo, bakampwera. Nkagyendera aha buhabuzi bwabo, kandi eki kikampwera kwetantara oburemeezi bwingi.”b Munyaanyazi-itwe Megan kuruga Canada naagamba aha buhabuzi ati: “Ti kugira ngu butoosha bakaba baampa obuhabuzi obu ndikwenda kuhurira, kwonka nibwo naabaire mba nshemereire kuheebwa.” Kandi ow’eishe-emwe Marko kuruga Croatia naagira ati: “Nkafeerwa obujunaanizibwa, kwonka ku ndikureeba enyima nyetegyereza ngu obuhabuzi obu naahairwe bukampwera kugaruka kuhamya omukago gwangye na Yehova.”
11. Ow’eishe-emwe Karl Klein akagamba ki aha kwikiriza obuhabuzi?
11 Omuntu ondiijo owaagasiirwe ahabw’okwikiriza obuhabuzi n’Ow’eishe-mwe Karl Klein owaaheereizeho aha Kakiiko Akareeberezi. Ow’eishe-emwe Klein arikugamba aha byafaayo bye, akagamba obu Joseph F. Rutherford munywani we ow’aha mara yaamuha obuhabuzi. Ow’eishe-emwe Klein naikiriza ngu akeehurira kubi ahabw’obuhabuzi obu yaahairwe. Naagira ati: “[Ow’eishe-emwe Rutherford] ku yaagarukire kundeeba, akandamutsya ashemuukire aha maisho ati: ‘Ni gaahi Karl!’ Kwonka ahabw’okugira ngu nkaba ninkyehurira kubi, nkamugarukamu ndikujunjuma. Akangira ati: ‘Karl, oyegyendesereze! Omuregi ariyo naakurumba!’ Ndikubwerabwera nkagarukamu nti: ‘Otafayo tihaine ekiriho, Ow’eishe-emwe Rutherford.’ Kwonka buzima akareeba ngu tinshemereirwe, kandi akagaruka yaandabura ati: ‘Kare. Kwonka nabwo oyegyendesereze. Omuregi ariyo naakurumba.’ Ka yaabaire ahikire! Twaguma tubikiire ow’eishe-emwe enziika, na munonga yaagamba eki ahikire kugamba . . . , nikyorobera Omuregi kututega.”c (Efe. 4:25-27) Ow’eishe-emwe Klein akaikiriza obuhabuzi bw’Ow’eishe-emwe Rutherford, kandi bakaguma baine omukago murungi.
NIKI EKIRIKUBAASA KUTUHWERA KWIKIRIZA OBUHABUZI?
12. Obucureezi nibutuhwera buta kwikiriza obuhabuzi? (Zaaburi 141:5)
12 Niki ekirikubaasa kutuhwera kwikiriza obuhabuzi? Twine kuba abacureezi turikwijuka ngu tituhikiriire, kandi ngu obumwe nitubaasa kukora eby’obushema. Nk’oku twaba twareebire, Yobu akaba aine emiteekateekyere egwire. Kwonka bwanyima akahindura emiteekateekyere ye kandi Yehova akamuha emigisha. Ahabw’enki? N’ahabw’okugira ngu Yobu akaba ari omucureezi. Akooreka ngu n’omucureezi arikwikiriza obuhabuzi obu Elihu yaamuhaire, n’obu Elihu araabe yaabaire ari muto ahariwe. (Yob. 32:6, 7) Nikyo kimwe, obucureezi nibutuhwera kugyendera aha buhabuzi n’obu twakuba nituteekateeka ngu tibwine kutuheebwa, nari owaabutuha yaakuba ari muto. Omureeberezi kuruga Canada naagira ati: “Obu tutarikubaasa kwereeba nk’oku abandi barikutureeba, titurikubaasa kutunguuka abandi baaba batatuhaire obuhabuzi?” N’oha omuriitwe otarikwenda kwongyera kuteeraho kugira emitwarize y’omwoyo gurikwera, kandi tukahikiiriza gye obuheereza bw’Ekikristaayo?—Shoma Zaaburi 141:5.
13. Tushemereire kureeba tuta obuhabuzi obu turikutunga?
13 Obuhabuzi bureebe nka rukundo ei Ruhanga akwiniire. Yehova naatwendeza ebirungi. (Enf. 4:20-22) Yaatuhabura kurabira omu Kigambo kye, ebitabo ebirikwegamira ahari Baibuli, nari Omukristaayo okuzire, naaba naatworeka ngu naatukunda. ‘We naatuhana ngu tugasirwe,’ nk’oku kirikworekwa omu Abaheburaayo 12:9, 10.
14. Twine kuta omutima ahari ki twaheebwa obuhabuzi?
14 Ta omutima aha buhabuzi, gutari omuringo ogu bwaheebwamu. Obumwe, nitubaasa kuteekateeka ngu twaheebwa obuhabuzi omu muringo mubi. Amazima gari ngu, orikuha obuhabuzi aine kuteeraho kureetera omuntu kworoberwa kubwikiriza.d (Gal. 6:1) Kwonka twaheebwa obuhabuzi twine kuta omutima aha butumwa, n’obu twakuba nituteekateeka ngu twabuheebwa omu muringo mubi. Nitubaasa kwebuuza tuti: ‘N’obu ndaabe ntarikusiima omuringo ogu naaheebwamu obuhabuzi, kwonka ebi baangambira n’amazima? Nimbaasa kwehuzya obutahikiirira bw’owaampabura nte omutima aha nshonga ei yaangambira?’ N’eky’obwengye kuba niitwe twasherura omuringo ogu turaagasirwe omu buhabuzi obu turikuheebwa.—Enf. 15:31.
SHABA OBUHABUZI KUBAASA KUGASIRWA
15. Ahabw’enki twine kushaba obuhabuzi?
15 Baibuli neetuhiga kushaba obuhabuzi. Enfumu 13:10 neegira eti: “Obwengye bugirwa abaikiriza kuhaburwa.” Ebigambo ebyo bihikire! Abarikushaba obuhabuzi omu mwanya gw’okutegyereza ngu omuntu ondiijo aije abubahe, nibakira kutunguuka omu by’omwoyo okukira abatarikubushaba. N’ahabw’ekyo yeshabire obuhabuzi.
Ahabw’enki munyaanyazi-itwe omuto naashaba obuhabuzi okuzire omu by’omwoyo? (Reeba akacweka 16)
16. Ni ryari obu turikubaasa kusherura obuhabuzi?
16 Ni ryari obu turikubaasa kushaba obuhabuzi Abakristaayo bagyenzi baitu? Teekateeka aha mbeera ezi. (1) Munyaanyazi-itwe yaashaba omubuurizi ondiijo kumwegaitaho omu kwegyesa omwegi, reero bwanyima yaamubuuza oku arikubaasa kwongyera kwegyesa gye. (2) Munyaanyazi-itwe otari omu bushwere naayenda kugura emyenda, n’ahabw’ekyo yaashaba munyaanyazi-itwe okuzire omu by’omwoyo kumugambira eki arikuteekateeka aha bi yaatoorana. (3) Ow’eishe-emwe ariyo naaza kuha orubazo rwa boona orw’okubanza. Yaashaba ow’eishe-emwe ondiijo orikumanya kuha gye embazo kumuhurikiza yaaba naayegyezamu, kandi amuhabure ahu aine kuboneza. Nangwa n’ow’eishe-emwe orikuba amazire emyaka mingi erikuha embazo nikiba kiri kirungi kushaba obuhabuzi abagambi abatwire nibaha embazo, kandi agyendere aha buhabuzi bwabo.
17. Nitubaasa kugasirwa tuta omu buhabuzi?
17 Omu saabiiti ezirikukurataho nari ameezi, twena nitwija kuheebwa obuhabuzi bwa butunu nari obutari bwa butunu. Ekyo kyabaho, ijuka enshonga ezi twagambaho. Guma ori omucureezi. Ta omutima aha butumwa atari owaabureeta. Kandi gyendera aha buhabuzi obu waaheebwa. Omuriitwe tihaine owaazairwe ari omunyabwengye. Kwonka twahurira obuhabuzi kandi tukabugyenderaho, Ekigambo kya Ruhanga nikiraganisa ngu nitwija “kugira obwengye.”—Enf. 19:20.
EKYESHONGORO 124 Tugume Tuhamiire Ahari Yehova
a Abaheereza ba Yehova nibamanya obukuru bw’okworobera obuhabuzi oburikwegamira ahari Baibuli. Kwonka obumwe, ti kyorobi kwikiriza obuhabuzi. Ahabw’enki? Kandi niki ekiraatuhwere kugasirwa omu obuhabuzi obu turikuheebwa?
b Amaziina agamwe gahindwirwe.
d Ekicweka ekirikukurataho, nikiza kworeka oku abarikuha obuhabuzi barikubaasa kukikora omu muringo gw’obwengye.