BZOMWE ANYAKUWERENGA AMBABVUNZA . . .

Kodi miyambo yomwe imbacitidwa pa Natale njakuphonyeka?

Natale imbawonedwa ninga nsiku ya madyo ya kukumbukira kubadwa kwa Jezu. Miyambo mizinji yomwe imbaphatisidwa basa pa nsiku imweyi, pinango ingaticitise kubvunza kuti: Kodi miyambo yakucitidwa pa Natale idayamba tani kubverana na kubadwa kwa Jezu?

Cinthu cibodzi comwe cidayamba kubveranisa miyambo na kubadwa kwa Jezu ni cidapi ca Papai Noel. Nsiku ya kusekerera yomwe munthu ambabvala ndebvu zicena, bzakubvala bzifuwira bza Papai Noel omwe ambabweresa cidziwiso cakuti kun’khala na Natale yabwino. Bzakubvala bzimwebzi bzimbakonzedwa na empreza yakugulisa bzakumwa ya ku América kuyambira mu gole la 1931. M’magole ya 1950, wanthu winango wa ku Brasil adacinjanisa Papai Noel na munthu wakundendemezera wa kwawoko wakucemeredwa Yavu Waciindiya. Kodi n’ciyani cidadzacitika? Munthu munango wakucemeredwa Carlos E. Fantinati adalewa kuti Papai Noel sikuti adandokunda Yavu Waciindiya yekha koma adakundambo “kubadwa kwa Jezu ndipo iye adakhala nyakuimira wakudziwika wa madyo ya 25 Dezembro.” Tsono, kodi bzidapi bza Papai Noel ni bvuto lokhalo lomwe liripo pa nkhani ya Natale? Kuti titawire mbvunzo umweyu bwerani tibwerere nthawe za kumbuyo Cikristau cikanati kuyamba.

Bukhu la Encyclopedia Britannica lidalewa kuti: “Mkati mwa magole madzana mawiri yakuyambirira, Cikristau citayamba, pakhala kutsutsana kwa mphanvu pakulewa bza nsiku yakubadwa kwa Jezu.” Thangwe ranyi? Thangwe rakuti Akristau wakhawona kuti kusekerera nsiku yakubadwa ni miyambo yacikunja, ndipo ni cinthu comwe akhafunika kucitcenkha. N’cadidi m’Bibliya mumbagumanika lini mbuto yomwe imbalewa bza nsiku yomwe Jezu adabadwa.

Mkati mwa magole madzana manai yakuyambirira EC, napo Akristau wakuyambirira wadatsutsa mwambo wa kusekerera Natale koma akulu-akulu wa Gereja ya Katolika wadalimbikisa Nataleyo. Gerejayi ikhafuna kulimbisa makumbukidwe yace pakucosa miyambo yakudziwika kwene-kwene yakuyambisidwa na cipembedzo ca Ciroma na madyo yomwe wakhambacita pa nyengo ya kudjedjera. Bukhu la Christmas in America lakunembedwa na Penne L. Restad lidalewa kuti gole liri-lense, kuyambira pa Dezembro 17 mpaka pa Janeiro 1, “wanthu azinji wa ku Roma ambacita madyo, kucita masenzeka, kucita bziwonesero, na madyo manango ya kulemekeza mirungu yawo.” Ndipo pa 25 Dezembro Waroma akhasekerera kubadwa kwa Dzuwa lakusaya kukundika. Pa nthawe imweyire, Gereja ya Katolika ikhalimbisa Waroma azinji kumbasekerera kubadwa kwa Jezu m’mbuto mwa kumbasekerera kubadwa kwa dzuwa. Bukhu la Santa Claus, a Biography, lakunembedwa na Gerry Bowler limbalewa kuti: “Bzidakwanisika iwo kugwera mu msampha wakumbacita madyo yamweya napo pa nthawe yomwe ikhali yakudjedjera.” N’cadidi kuti iwo “akhaikha nsiku zipsa pa miyambo yacikale.”

Bzinkuwonekeratu kuti bvuto la kusekerera Natale imbacokera ku ciyambi cace cakuipa. Mu bukhu lace la Battle for Christmas, Stephen Nissenbaum adalewa bza Natale kuti “yambandokhala madyo ya miyambo yacikunja yomwe ambandonamizira kuti idayambisidwa na Akristau.” Na tenepo, Natale imbalemekeza lini Mulungu na Mwana wace, Jezu Kristu. Kodi imweyi ni nkhani ing’ono? Bibliya limbabvunza kuti: ‘Kodi pana kubverana kuponi pakati pa cirungamo na kusaya kubvera cakutonga? Nguponi mbverano pakati pa ceza na mdima?’ (2 Wakolinto 6:14) Ninga muti omwe udagonyoka omwe bzin’kwanisika lini kuuthamula, Natale imbabveseseka lini momwe idayambira ndipo ‘ingalungamizike lini.’​—Mimwani 1:15.