NKHANI YA PA TSAMBA LAKUYAMBA | THANGWE RANYI JEZU ADABONERA ACIFA?
Kodi Bzimwebzi Bzidacitikadi?
Nthawe ya cirimo mu 33 EC, Jezu m’Nazaleti adaphedwa. Iye adanamiziridwa kuti akhali nyakupumpsa, acimenyedwa mwakupasa nsisi ndipo adakhomereredwa pa muti. Iye adakhala na infa yakuwawa kwene-kwene. Koma Mulungu adamubwezeresa pomwe ku moyo, ndipo nsiku 40 patsogolo pace, Jezu adabwerera kudzulu.
Nkhani yakudabwisayi timbaidziwa thangwe ra Evanjedyo [mabukhu manayi ya Mateu, Marko, Luka na Juwau] ya m’Bzinembo Bzacikristau Bzacigirego, bzakudziwika ninga Cipangono Cipsa. Kodi bzinthu bzimwebzi bzidacitikadi? Umweyu ni mbvunzo ukulu kwene-kwene. Penu bzimwebzi bziribe kucitika, kukhulupira Kristu nkwakusaya phindu ndipo cidikhiro ca moyo wakusaya kumala Mparaizo cingakhale kuposa kulota basi. (1 Wakolinto 15:14) Mwa njira inango, penu bzimwebzi bzidacitikadi, n’cidikhiro cabwino kwene-kwene comwe winango angafunikembo kudziwa. Kodi nkhani zimwezi n’zacadidi ayai n’cidapi basi?
BZOMWE NKHANI ZACADIDI ZIMBALEWA
Mwakusiyana na nkhani za bzidapi, Evanjedyo zakunembedwa zimbafotokoza nkhani zakulondoza na zakubveka bwino. Mwa ciratizo, m’mwemo mudadzala na madzina ya mbuto zacaizo, mbuto zomwe wanthu angazifike nsiku zino. Izo zimbalewa bza wanthu wacaiwo, ndipo wanthu wakudziwa bzinthu bzakale adatsimikizirambo bzimwebzo.—Luka 3:1, 2, 23.
Jezu caiyeyo ambafotokozedwa na anembi wa nkhani wa magole dzana lakuyamba na laciwiri.a Kufa kwace ninga momwe Evanjedyo zimbalewera kumbatsimikizika mwakubverana na momwe Aroma akhaphera wanthu pa nthaweyo. Kuthumizira bzimwebzi, bzakucitika bzimbafotokoza mwakubveka bwino na mwakulondoza ndipo zicilewambo bza anyakupfunza wa Jezu mwakusaya kubisa cinthu. (Mateu 26:56; Luka 22:24-26; Juwau 18:10, 11) Bzinthu bzensenebzi bzinkulatiziratu kuti anyakunemba Evanjedyo adanemba bza Jezu mwakukhulupirika na mwakulondoza.
TANI BZA KULAMUSIDWA KWA JEZU?
Napo kuti wanthu azinji ankubvuma kuti Jezu adakhala na moyo acifa, winango akadapenukira. Napo apostolo wace pakuyambirira alibe kukukhulupira nkhani yakuti iye akhadalamusidwadi. (Luka 24:11) Wense kupenukira kudamala, pomwe iwo pabodzi na anyakupfunza winango adawona Jezu pa nthawe zakusiyana-siyana pomwe iye akhadalamusidwa. Tenepo, pa nthawe inango, adawonekera kwa mboni zakupitirira 500.—1 Wakolinto 15:6.
Anyakupfunza wa Jezu napo angadakhala pangozi yakukhala m’kawoko ayai kuphedwa, iwo mwakukhwimika adapalizira bza kulamusidwa kwa Jezu kuna wense, napo kwa wale womwe adamupha. (Mabasa 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Kodi anyakupfunzawa angadakhwimika kucita bzimwebzi angakhala kuti iwo alibe kutsimikiza bzakuti Jezu akhadalamusidwadi kwa anyakufa? N’cadidi, kulamusidwa kwa Jezu n’cakucitika cikulu kwa Akristau kuyambira kalekale mpaka tsapano.
Nkhani za mu Evanjedyo zakulewa bza kufa kwa Jezu na kulamusidwa kwace zidakhala umboni bukulu bwakuti bzimwebzi bzidacitikadi. Kuwerenga mwakusamala nkhani zimwezi kun’dzakutsimikizirani kuti bzimwebzi bzidacitikadi. Kutsimikizira kwanu kungalimbisidwe mukabvesesa thangwe lomwe bzimwebzi bzidacitika. Nkhani inkutewerayi in’dzafotokoza bzimwebzi.
a Tacitus, adabadwa mkati mwa magole ya m’ma 55 EC, adanemba kuti: “Kristu, komwe kudacokera dzina lakuti [Akristau], adapasidwa nyathwa ikulu kwene-kwene mkati mwa utongi bwa Tiberio m’manja mwa Ponsiyo Pilato.” Jezu ambadziwikambo na Suetonio (wa magole dzana yakuyamba); Flavio Josefo mjuda (wamagole dzana yakuyamba) na Pliniyo nduna yacitswaka ya ku Bitinia (kumayambiriro kwa magole madzana mawiri).