Mareferensiya ya Kabukhu ka Mitsonkhano ka Agosto 2018
6-12 AGOSTO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | LUKA 17-18
“Mbatendani”
(Luka 17:11-14) Tsono pomwe Jezu akhayenda ku Jeruzalemu, adapita na pakati pa Samariya na Galileya. 12 Ndipo, pomwe adapita m’mudzi munango, anyamapere khumi adabwera kudzagumana naye, koma iwo akhadaima patali na iye. 13 Ndipo iwo adakuwa aciti: “Jezu, Mpfunzisi, tibvereni nsisi!” 14 Pomwe iye adawawona, adawauza kuti: “Ndokoni mukabziwonese kwa wansembe.” Tenepo, pomwe iwo akhayenda adacenesedwa.
Nfundo zakuthumizira pa Lu 17:12, 14 mu nwtsty
anyamapere khumi: Mu nthawe za m’Bibliya, bzinkuwoneka kuti anyamapere akhambakhala pabodzi ninga thimu, ndipo bzimwebzi bzikhacitisa kuti ambathandizane winango na mwanzace. (2Wam 7:3-5) Cakutonga ca Mulungu cikhalewa kuti wanthu wa mapere akhafunika kukhala kwawokha. Ndipo nyamapere akhafunika kucenjeza wanthu penu ali pafupi mwakukuwa kuti: ‘Wakupswipa, wakupswipa!’ (Mwam 13:45, 46) Mwakubverana na bzomwe Cakutonga cikhalewa, anyamapere khumi wale adaima patali na Jezu.—Onani nfundo yakuthumizira pa Mateu 8:2 na Glossário mu Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada pa mafala yakuti “Lepra; Leproso.”
Ndokoni mukabziwonese kwa wansembe: Jezu akhabvera Bzakutonga pomwe akhali pa dziko la pansi pano, iye adazindikira kuti unsembe bwa Aroni bukhaphata basa pa nthawe imweyire, ndipo adauza anyamapere omwe iye akhadawapoza wale kuti ayende kwa wansembe. (Mat 8:4; Mar 1:44) Mwakubverana na Cakutonga ca Mozeji, wansembe akhafunika kuwona munthuyo penu mapere yaceyo yapoladi ayai ne. Munthu wa mapere akapola, akhafunika kuyenda ku templo kuti akapereke mphaso zakufotokozedwa m’Cakutonga.—Mwam 14:2-32.
(Luka 17:15, 16) M’bodzi wa iwo, pomwe adawona kuti akhadacenesedwa, adabwerera acimbatumbiza Mulungu mwakucita kukuwa. 16 Ndipo iye adagodamira Jezu mpaka nkhope yace kukhuya pansi, acimutenda. Munthuyo akhali Msamariya.
(Luka 17:17, 18) Na tenepo, Jezu adati: “Kodi ni wanthu lini khumi omwe acenesedwa? Tsono winango apfembawo ali kuponi? 18 Kodi palibe munthu ali-wense omwe abwerera kuti adzatumbize Mulungu kupambula munthu wa mtundu munangoyu basi?”
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Luka 17:7-10) “Mbani wa imwepo, acikhala na kapolo omwe ankulima ayai ankuusa bzifuwo, ndipo akabwera kucokera ku mundako angamuuze kuti: ‘Bwereratu pa citawo pano kuti tidzadye’? 8 M’mbuto mwace, kodi an’dzamuuza lini kuti: ‘Ndikonzere cakudya ca maulo, ubvale vintala ucinditumikira kufikira pomwe ndinimaliza kudya na kumwa, patsogolo pace iwepo un’dzadyambo na kumwa’? 9 Ndipo munthuyo angamutende lini kapoloyo thangwe bzomwe wacitabzo ni basa lace, kodi n’tenepo lini? 10 Mpsibodzi-bodzimbo na imwepo, mukamala kucita bzinthu bzense bzomwe mukhadauzidwa kuti mucite, mbalewani kuti: ‘Ndife akapolo wapezi-pezi. Tandocita bzomwe tikhafunikira kucita.’”
Nfundo yakuthumizira pa Lu 17:10 mu nwtsty
ndife akapolo wapezi-pezi: Fala lace cairo, “wakusaya basa; wakusaya phindu.” Jezu akhathandauza lini kuti akapolowo, ayai anyakupfunza wace akhali wakusaya basa. Koma mwakubverana na nkhaniyi mafala yakuti ‘ndife akapolo wapezi-pezi’ yambafuna kulatiza kuti akapolowo akhafunika kumbabziwona mwa njira yakuthemera, ndipo akhafunika lini kubziwona ninga kuti akhafunikira kupasidwa mbiri ayai ulemu pa bzomwe akhacita. Adziwi winango ambalewa kuti Jezu adaphatisa basa hipérbole komwe ni kuyezezera mwakunyanyira. Ndipo mafalaya yangathandauze kuti “ndife akapolo, ndipo tin’themera lini kupasidwa mbiri.”
(Luka 18:8) Ine ndinkukuuzani: Iye an’dzacitisa kuti cirungamo cicitike mwakamfulumize. Tenepo, Mwana wa munthu akadzafika, kodi an’dzagumanadi cikhulupiro ici pa dziko la pansi?”
Nfundo yakuthumizira pa Lu 18:8 mu nwtsty
cikhulupiro ici: Ayai “mtundu uyu wa cikhulupiro.” Fala lace cairo, “cikhulupiro.” Fala lacigirego lakusanduliziridwa kuti ‘cikhulupiro’ linkulatiza kuti Jezu akhalewa lini bza cikhulupiro ciri-cense. Iye akhalewa bza cikhulupiro cakupambulika ninga ca mkazi mansiwa omwe iye adamulewa m’there lace. (Lu 18:1-8) Bzimwebzi bzimbaphatanidza kukhala na cikhulupiro pa mphanvu ya mpembo na kukhala na cikhulupiro kuti Mulungu an’dzacita cirungamo kwa anyakusankhulidwa wace. Bzinkuwoneka kuti Jezu adacita mbvunzoyu kwa anyakupfunza wace kuti iwo ambakumbuke bza momwe cikhulupiro cawo ciriri. Ikhali nthawe yakuthemera kwa Jezu kulewa bza there lakulewa bza mpembo na cikhulupiro thangwe iye akhadandomaliza kulewa bza mayezo yomwe angadadzagumana nayo.—Lu 17:22-37.
13-19 AGOSTO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | LUKA 19-20
“Bzomwe Tingapfunze na There la Kobiri Khumi za Mina”
(Luka 19:12, 13) Tenepo iye adati: “Munthu munango wa m’banja laciumambo adacita ulendo bwakuyenda ku dziko lakutali kuti akakhale mambo, acibwerera. 13 Tenepo, adacemera akapolo wace khumi, ndipo adawapasa mina khumi aciwauza kuti: ‘Citani malonda na minazi mpaka inepano nditabwerera.’
There la Kobiri Khumi za Mina
Iye adati: ‘Munthu munango wa m’banja laciumambo adacita ulendo bwakuyenda ku dziko lakutali kuti akakhale mambo, acibwerera.’ (Luka 19:12) Ulendobo budatenga nthawe itali. Bzinkuwonekeratu kuti Jezu ni ‘munthu wa m’banja laciumambo’ omwe adayenda ‘ku dziko lakutali,’ komwe ni kudzulu ndipo adayenda kumweko kuti Baba wace akamupase umambo.
Mu there limweri, Jezu adalewa kuti akanati kucoka ‘munthu wa m’banja laciumamboyo,’ adacemera akapolo wace khumi, ndipo adapasa ali-wense kobiri ibodzi ya siriva ya mina, aciwauza kuti: ‘Citani malonda na minazi mpaka inepano nditabwerera.’ (Luka 19:13) Kobiri ya siriva ya mina ikhana mphanvu kwene-kwene, thangwe rakuti mina ibodzi ikhakwana kulipira munthu omwe walima m’munda kwa minyezi mitatu.
Pakuti nthawe inango Jezu adandendemezera anyakupfunza wacewo na anyabasa wakubvuna, pinango anyakupfunzawo adazindikira kuti ndiwo omwe akhali ninga anyabasa khumi wa mu thereli. (Mateu 9:35-38) Mpsakubveka kuti Jezu alibe kukumbira anyakupfunza wace kuti acite basa la kubvuna caiko. M’mbuto mwace, iye akhalewa bza kubvuna anyakupfunza winango omwe angadadzagumana mbuto mu Umambo bwa Mulungu. Anyakupfunzawo adaphatisa basa bzinthu bzakupambulika bzomwe akhanabzo kuti agumane wanthu winango wakuti adzapite mu Umambobo.
(Luka 19:16-19) Tenepo, wakuyamba adabwera, acilewa kuti: ‘Mbuya, mina yanu ire yaphindula mina zinango zakukwana khumi.’ 17 Iye adamuuza kuti: ‘Wacita bwino, kapolo wabwino! Pakuti walatiza kukhulupirika pa kacinthu kang’ono, tambira udindo bwakunyang’anira mizinda khumi.’ 18 Tenepo, adafika waciwiri, acilewa kuti: ‘Mbuya, mina yanu yaphindula mina zinango zakukwana zixanu.’ 19 Iye adamuuzambo kuti: ‘Iwepombo, tambira udindo bwakunyang’anira mizinda mixanu.’
There la Kobiri Khumi za Mina
Anyakupfunzawo angadazindikira kuti iwo akhali ninga akapolo omwe adaphatisa basa bzinthu bzakupambulika bzomwe akhanabzo kuti agumane anyakupfunza winango azinji, iwo angadazindikirambo kuti Jezu akhakomedwa kwene-kwene na bzomwe akhacitabzo. Ndipo angadakhulupirambo kuti Jezu an’dzawasimba thangwe ra nyongo yawo. Pa nkhani imweyi, sikuti anyakupfunza wense wa Jezu akhana moyo na luso lakundendemerana. Tsono Jezu, omwe akhadikhira kutambira ‘Umambo,’ an’dzawasimba thangwe ra kuphata basa la kunyang’ana anyakupfunza na nyongo na mwakukhulupirika.—Mateu 28:19, 20.
(Luka 19:20-24) Koma munango adafika, acilewa kuti: ‘Mbuya, mina yanu ire iyi, ndikhadaimangirira pa nguwo ndiciibisa. 21 Thangwe ndikhana mantha na imwepo mbuya, pakuti ndimwe munthu wakuipa mtima; mumbatenga pa bzomwe mulibe kukoyesa ndipo mumbabvuna bzomwe mulibe kubzala.’ 22 Iye adamuuza kuti: ‘Na mafala yakoya, inepano ndin’kuyeruza, kapolo wakuipa. Un’funa kulewa kuti iwepo ukhadziwa kuti inepano ndine wakuipa mtima, omwe ndimbatenga pa bzomwe ndiribe kukoyesa ndipo ndimbabvuna pa bzomwe ndiribe kubzala? 23 Tsono thangwe ranyi ulibe kukakoyesa kobiri yanguyi kwa anyakukoya kobiri? Tenepo, pomwe ndabwerapa, inepano ndingadatambira na juro.’ 24 “Na bzimwebzi, iye adauza omwe akhali pamwepowo kuti: ‘Mutengereni minayo ndipo kapaseni omwe ana mina khumi ule.’
There la Kobiri Khumi za Mina
Pakuti kapoloyo alibe kukwanisa kuthumizira cuma ca umambo bwa mbuya wace, iye adaluza mina yaceyo. Apostolo akhadikhirira nthawe yomwe Jezu angadadzatonga ninga mambo mu Umambo bwa Mulungu. Tsono mwakubverana na bzomwe Jezu adalewa pa nkhani ya kapolo wakumalizira ule, pinango iwo adazindikira kuti akacita utofu, an’dzagumana lini mbuto mu Umambo.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Luka 19:43) Thangwe zin’dzakufikira nsiku zomwe anyamadulanthaka wako an’dzamanga mpanda wa miti yakusongoka mwakukuzungulira. Anyamadulanthaka wako an’dzakuphingiza na kukutsautsa kucokera ku mbali zense.
Nfundo yakuthumizira Lu 19:43 mu nwtsty
an’dzamanga mpanda wa miti yakusongoka: Fala lacigirego lakuti khaʹrax limbandogumanika kabodzi kokha m’Bzinembo bzacigirego bzacikristau. Ndipo iro limbakhala linkulewa bza “miti yakusongoka yomwe ikhaphatisidwa basa pakukonza mipanda” ndipo likhathandauzambo “mpanda wakutcingira” wakukonzedwa na acikunda. Mafala ya Jezuya yadakwanisika m’gole la 70 EC pomwe acikunda wa Roma mwakutsogoleredwa na Tito, adazungulira mzinda wa Jeruzalemu, aciwutcinga na mpanda wa miti yakusongoka. Cakulinga cace cikhali cakuti Ajuda aleke kuthawa, kuwapasa mantha na kuphingiza kupita kwa cakudya mu mzindamo nakuti wanthuwo abonere na njala acibzipereka okha. Kuti iwo akwanise kumanga mpanda wa mitiyu, acikunda wa Aromawo adagwata miti yense yomwe ikhali pafupi na mzindayu.
(Luka 20:38) Iye ni Mulungu wa wanthu wamoyo, sikuti wa anyakufa, pakuti kwa iye wense ana moyo.”
Nfundo yakuthumizira Lu 20:38 mu nwtsty
pakuti kwa iye wense ana moyo: Ayai “momwe iye ambawonera, wense ana moyo.” Bibliya limbalatiza kuti wanthu omwe ana moyo koma ambanamata lini Mulungu, iwo ambawonedwa na iye ninga wanthu wakufa. (Wayef 2:1; 1Tim 5:6) Mwakundendemerana na bzimwebzi, atumiki wa Yahova omwe adafa, ambawonedwa wamoyo na Mulungu thangwe iye an’dzakwanirisa piciro lace lakudzawalamusa.—War 4:16, 17.
20-26 AGOSTO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | LUKA 21-22
“Cipulumuso Cathu Ciri Pafupi”
(Luka 21:25) “Ndipo kun’dzawoneka bzizindikiro pa dzuwa, mwezi na nyenyezi, ndipo pansi pano wanthu an’dzabonera ndipo nzeru zin’dzawamalira thangwe ra kuunga kwa nyanza, na mabimbi yace.
(Luka 21:26) Wanthu an’dzakomoka na mantha, pakukumbukira bzomwe bzin’dzacitikira dziko lense, pakuti mphanvu zakudzulu zin’dzagwededzeka.
(Luka 21:27, 28) Ndipo an’dzawona Mwana wa munthu ankubwera m’mitambo na mphanvu na umbiri bukulu. 28 Bzikadzayamba kucitika bzinthu bzimwebzi, dzaimeni, mucidzadjigumisa misolo yanu, thangwe cipulumuso canu ciri pafupi.”
Tsimikizani ‘Kupitiriza Kufuna Abale’!
‘Khalani wakulimba mtima.’ (Werengani Wahebereu 13:6.) Kukhulupira kwathu Yahova kumbatilimbisa mtima, bziribe basa mabvuto yomwe timbagumana nayo. Kulimba mtima kumweku ndiko kumbaticitisa kuti tikhale na makhalidwe ya bwino. Lufoyi pabodzi na makhalidwe ya bwino ya abale wathu, yan’dzatithandiza kumanga na kulimbisa ubale bwathu. (1 Wat. 5:14, 15) Napo pomwe dzikoli lin’dzakhala mu mdima pa citsautso cikulu, ifepano tin’dzakwanisa ‘kuima ticidzadjigumisa misolo [yathu]’ pakudziwa kuti cipulumuso cathu ciri pafupi.—Luka 21:25-28.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Luka 21:33) Kudzulu na dziko la pansi bzin’dzamala, koma mafala yangu cipo yacidzamala.
Nfundo zakuthumizira pa Lu 21:33 mu nwtsty
Kudzulu na dziko la pansi bzin’dzamala: Bzinembo bzinango bzimbalatiza kuti kudzulu na dziko la pansi bzin’dzakhala mpaka kale-kale. (Ciy 9:16; Psal 104:5; Mpal 1:4) Mafala ya Jezuya yangabveke ninga hipérbole (kuyezezera mwakunyanyira). Tenepo iye akhafuna kulewa kuti napo bzicicitika bzinthu bzomwe bzingakwanisike lini ninga kumala kwa kudzulu na dziko lapansi, tsono mafala yace yangadakwanisika basi. (Ndendemezerani na Mateu 5:18.) Tsono, pinango kudzulu na dziko la pansi komwe kunkulewedwa pa vesiri ni kwakuyezezera, komwe kumbacemeredwambo kuti ‘kudzulu kwa kale na dziko la pansi lakale’ pa Cibvumbulutso 21:1.
koma mafala yangu cipo yacidzamala: M’cigirego padaphatisidwa mafala mawiri yakuti “nee” mwakutewerana, kuthandauza kulamba mwakutsimikiza bzomwe bzalewedwabzo. Bzimwebzi bzimbalatiza kuti bzomwe Jezu akhadalewa bzingadakwanisika bzense.
(Luka 22:28-30) Na tenepo imwe ndimwe omwe mudakhala nane m’matsautso yangu, 29 ndipo ine ndin’cita namwe mpangano upsa ninga momwe baba wangu adacita nane mpangano wa umambo, 30 kuti mudye mucimwa pa citawo cangu mu umambo bwangu mucikhala m’mipando kuti mutonge madzinza khumi na mawiri ya Jirayeri.
27 AGOSTO–2 SETEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | LUKA 23-24
“Khalani Wakukonzeka Kulekerera Winango”
(Luka 23:34) Ndipo Jezu adati: “Baba, alekerereni thangwe ankudziwa lini bzomwe ankucita.” Ndipo iwo adagawana bzakubvala bzace, mwa kucita, maere.
(Luka 23:43) Jezu adamutawira aciti: “Cadidi, ndikukuuza lero kuti, iwepo un’dzakhala nane m’Paraizo.”
(Luka 24:34) ndipo akhambati: “Mbuya walamusidwadi ndipo awonekera kwa Simau!”
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Luka 23:31) Thangwe, penu ankucita tenepa na muti uwisi, an’dzacita tani, tsono na muti wakuuma kale?”
Nfundo yakuthumizira pa Lu 23:31 mu nwtsty
penu ankucita tenepa na muti uwisi, . . . tsono na muti wakuuma kale: Jezu akhalewa bza mtundu wa Ajuda. Ajudawo akhali ninga muti omwe ukhadasala pang’ono kuuma, pakuti Jezu akhanati kufa ndipo pakhana Ajuda winango omwe akhamukhulupira. Tsono Jezu angadaphedwa, ndipo Ajuda wakukhulupirika angadadzozedwa na mzimu wakucena acikhala mbali ya Jirayeri wauzimu. (War 2:28, 29; Wag 6:16) Pomwe ingadafika nthawe imweyi, mtundu wa Jirayeri ungadakhala wakufa mwauzimu, ninga muti wakuuma.—Mat 21:43.
(Luka 23:33) Ndipo pomwe adafika pa mbuto yakucemeredwa Nkhadzi, adamukhomerera pa muti pabodzi na akapondo wale. M’bodzi adamukhomerera ku madidi kwace ndipo munango kumadzere kwace.
Bzithunzi-thunzi na mavidiyo mu nwtsty
Perego pa Pfupa la Katende
Cithunzi-thunzici cinkulatiza pfupa la katende wa munthu omwe adakhomereredwa perego yakutalimpha masentimetro 11.5. Pfupali lidagumanidwa mu 1968, pomwe akhacera matere ya kumpoto kwa Jeruzalemu, ndipo iro nda m’magole ya utongi bwa Roma. Bzimwebzi bzidapasa wanthu wakufufudza bzinthu bza kale umboni bwakuti perego zikhaphatisidwadi basa pakukhomerera wanthu pa muti. Pinango peregoyi ingandendemere na zomwe acikunda wa Roma adaphatisira basa pakukhomerera Jezu Kristu pa muti. Pfupali lidagumanidwa m’kaxa inango yakale yakukoyera mafupa, momwe akhambaikha mafupa ya munthu wakufa pambuyo pa thupi lace kubvunda. Bzimwebzi bzinkulatiza kuti munthu wakuphedwa mwakucita kukhomereredwa pa muti akhambakamuikhambo m’thenje.