Mareferensiya ya Kabukhu ka Mitsonkhano ka Moyo Wathu na Utumiki
2-8 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | CIYAMBO 22-23
“Mulungu Adayeza Cikhulupiro ca Abalahamu”
(Ciyambo 22:1, 2) Patsogolo pace Mulungu wacadidi adayeza Abalahamu, ndipo adamucemera aciti: “Abalahamu!” ndipo iye adatawira aciti: “Ndiri pano ine!” 2 Tenepo iye adati: “Ndaphata minyendo, tenga Izaki mwana wako m’bodzi yekhayo, omwe umbamufuna kwene-kwene, uyende naye ku Moriya ndipo ukamupereke ninga ntsembe yakupsereresa ku phiri libodzi pa mapiri yomwe ndin’dzakulatiza.”
(Ciyambo 22:9-12) Tenepo iwo adafika pa mbuto yomwe Mulungu wacadidi akhadamuuza, ndipo Abalahamuyo adakonza guwa la ntsembe pamwepo, acilonga nkhunizo padzulu pa guwalo. Ndipo iye adamanga manja na minyendo ya Izaki mwana wace, acimuikha paguwa lantsembe, padzulu pa nkhunizo. 10 Ndipo Abalahamu adatenga cisuco kuti aphe mwana waceyo. 11 Koma anjo wa Yahova adamucemera kucokera kudzulu, aciti: “Abalahamu, Abalahamu!” Ndipo iye adatawira aciti: “Inde mbuya wangu!” 12 Tenepo anjoyo adati: “Leka kumupweteka mulumbwanayo, ndipo leka kumucita kuipa, pakuti tsapano ndadziwa kuti iwepo umbagopa Mulungu, pakuti ulibe kulambiza mwana wako, omwe ni m’bodzi yekha basi.”
(Ciyambo 22:15-18) Ndipo anjo wa Yahova adacemera Abalahamu kaciwiri kucokera kudzulu, 16 aciti: “‘Ndikulumbira mu dzina langu’, walewa Yahova, ‘thangwe rakuti iwepo wacita bzimwebzi ndipo ulibe kundilambiza mwana wako, omwe ni m’bodzi yekha basi, 17 n’cadidi, ine ndin’dzakusimba ndipo ndin’dzawandisa mbeu yako ninga nyenyezi za kudzulu ndipo ninga mcenga wa m’mphepete mwa nyanza, ndipo mbeu yako in’dzakunda mizinda ya anyamadulanthaka wace. 18 Kucokera mwa mbeu yako, mitundu yentsene ya padziko lapantsi in’dzagumana bzisimbo thangwe wabvera mafala yangu.’”
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Ciyambo 22:5) Abalahamu adauza atumiki wace kuti: “Bakasalani pano na buluyu, inepano na mwananguyu tinkuyenda kukanamata, tin’kugumanani tsampanopa.”
Pomwe akhagoneka atumiki wace omwe akhamuperekeza wale, Abalahamu adalewa kuti: ‘Bakasalani pano na buluyu, inepano na mwananguyu tinkuyenda kukanamata, tinkugumanani tsapanopa.’ (Ciy. 22:5) Kodi Abalahamu akhathandauza ciyani na mafala yamweya? Kodi Abalahamu akhanamiza atumiki wace, pa kuwauza kuti Izaki angadabwerera naye pomwe, acidziwa kuti akuyenda kamupereka ntsembe? Ne. Bibliya limbatithandiza kudziwa bzomwe Abalahamu akhakumbuka. (Werengani Wahebereu 11:19.) Abalahamu akhadziwa kuti ‘Mulungu akhana mphanvu za kumulamusa [Izaki] kwa anyakufa.’ Inde, Abalahamu akhakhulupira kuti Izaki angadalamusidwa. Iye akhadziwa kuti Yahova akhadabwezera mphanvu yace ya kubereka na ya mkazi wace Sara napo akhali wakukalamba. (Waheb. 11:11, 12, 18) Abalahamu akhadziwa kuti palibe cinthu comwe Yahova angatazire kucita. Tenepo, iye akhakhulupira kuti ciri-centse comwe cingacitike pa ntsiku imweyire, mwana wace angadadzabwerera pomwe acikhala na moyo ndipo mapiciro yentse ya Yahova yangadakwanisika. Thangwe race tin’kupenukira lini kuti Abalahamu akhacemeredwa ‘baba wa wentse omwe ana cikhulupiro.
(Ciyambo 22:12) Tenepo anjoyo adati: “Leka kumupweteka mulumbwanayo, ndipo leka kumucita kuipa, pakuti tsapano ndadziwa kuti iwepo umbagopa Mulungu, pakuti ulibe kulambiza mwana wako, omwe ni m’bodzi yekha basi.”
it-1 tsa. 853 ndi. 5-6
Kudziwiratu Bzakutsogolo, Kuleweratu Bzomwe Bzin’dzacitika
Kusankhula kudziwa ayai kusaya kudziwa bzomwe bzin’dzacitika. Luso lakudziwiratu bzomwe bzin’dzacitika ayai lakudziwiratu bza kutsogolo lin’funika kumbaphatisidwa basa mwakubverana na cirungamo ca Mulungu, na mwakubverana na bzomwe iye ambafuna; ndipo bzin’funika kubveranambo na bzomwe Bibliya limbapfunzisa pakulewa bza iye. Mwakusiyana na cipfunziso comwe cimbalewa kuti bzomwe bzimbacitika bzidalewedweratu kale kuti bzingadadzacitika, bzinembo bzakusiya-siyana bzimbalatiza kuti Mulungu ambayamba kupenda nkhani iri-yentse ndipo pambuyo pace ambacita cakusankhula mwakubverana na kupenda komwe acitako.
Tenepo, pa cinembo ca Ciyambo 11:5-8 pambafotokoza kuti Mulungu adabwera, aciyamba kupenda momwe bzinthu bzikhaliri ku Babeli, ndipo pambuyo pa kupendako acisankhula bzakucita kuti aimise basa lakumanga lakusaya kulungama lomwe likhacitika kumweko. Pomwe kuipa kukhadanyanya ku mizinda ya Sodoma na Gomora, Yahova adadziwisa Abalahamu bza kupenda komwe iye akhafuna kukacita ku mizindayi (mwa kuphatisa basa ma anjo yace) kuti ‘akawone penu bzikhalidi ninga momwe bzikhalewedwera mwakubverana na kulira kwa wanthu komwe kukhafika kwa iye, ndipo adalewambo kuti penu bzikhali lini tenepo iye angadadziwa bzimwebzo.’ (Ciy 18:20-22; 19:1) Yahova adalewambo bza kufuna ‘kumudziwa bwino Abalahamu’, ndipo pomwe Abalahamu adafika pakufuna kupereka mwana wace Izaki ninga ntsembe, Yahova adalewa kuti: “Tsapano ndadziwa kuti iwepo umbagopa Mulungu, pakuti ulibe kulambiza mwana wako, omwe ni m’bodzi yekha basi.”—Ciy 18:19; 22:11, 12; yezezerani na Nehemiya 9:7, 8; Wagalata 4:9.
it-1 tsa. 604 ndi. 5
Kodi bzidakwanisika tani Abalahamu kuwonedwa kukhala munthu wakulungama napo kuti infa ya Jezu ikhanati kucitika?
Cikhulupiro ca Abalahamu pabodzi na mabasa yace, bzidacitisa kuti iye awonedwe kukhala wakulungama. (War 4:20-22) Tsono bzimwebzi bzikuthandauza lini kuti iye pabodzi na wanthu winango wakukhulupirika omwe adakhala na moyo pomwe Kristu akhanati kubwera, akhali wakulungamiratu na wakusaya pikado. Koma thangwe ra kulatiza cikhulupiro pa bzinthu bzabwino bzomwe bzikhadalewedweratu kale pakulewa bza ‘mbeu’ na nyongo yomwe adalatiza yakuteweza malamulo ya Mulungu, iwo akhawonedwa lini kukhala wakusaya kulungama na wakusaya makhalidwe yabwino ninga momwe wanthu winango wentse akhaliri. (Ciy 3:15; Psal 119:2, 3) Mwa lufoyi, Yahova akhawawona kukhala wakusaya mathangwe, mwakusiyana na wanthu omwe akhanamata lini Mulungu. (Psal 32:1, 2; Wayef 2:12) Mwa njira imweyi, napo kuti akhali wanthu wa pikado koma thangwe ra cikhulupiro cawo, Mulungu akhakwanisa kucita nawo bzinthu mwakudeka mtima na kuwasimba acipitiriza kuwalatiza lufoyi lace lakukhulupirika. (Psal 36:10) Napo bzikhali tenepo, iwo akhazindikira kuti akhafunika kulomboledwa ku pikado ndipo akhadikhirira na mtima wentse nthawe yomwe Mulungu angadadzawacitira bzimwebzi.—Psal 49:7-9; Waheb 9:26.
9-15 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | CIYAMBO 24
“Mkazi Wakuti Izaki Alowole”
(Ciyambo 24:2-4) Ndipo Abalahamu adauza mtumiki wace, omwe akhali mkulu pa mui pace, na nyakunyang’anira bzinthu bzace bzentse, kuti: “Ndaphata minyendo, ikha boko lako pantsi pa ncafu yangu, 3 ndipo nin’dzakucitisa kuti ulumbire mwa Yahova, Mulungu wakudzulu na wa dziko la pantsi, kuti un’dzatengera lini mwana wangu mkazi pakati pa wana wa Akanani omwe ndiri kukhala pakati pawowa. 4 M’mbuto mwace, ndoko ku dziko langu, komwe kuna adzinza wangu kuti ukanyang’anire mkazi, mwana wangu Izaki.”
(Ciyambo 24:11-15) Ndipo iye adagodamisa ngamirazo pafupi na mcera wa madzi kunja kwa mzinda. Kukhadoka ndipo ikhali nthawe yomwe akazi akhambayenda kukatunga madzi. 12 Tenepo iye adati: “Yahova Mulungu wa mbuya wangu Abalahamu, citisani kuti bzinthu bzindifambire bwino ntsiku yalero ino, ndipo dekerani mtima mbuya wangu Abalahamu. 13 Ndidaima pano, pafupi na mcera wa madzi, ndipo wana wa mu mzindamu akubwera kudzatunga madzi. 14 Ndikukumbira kuti mtsikana omwe ndimuuzeyo kuti: ‘Ndaphata minyendo, siya pantsi mtsuko wako wa madzi kuti ndimwe,’ ndipo omwe anditawire kuti: ‘Mwani, ndipo nin’tungambo madzi kuti ngamira zanu zimwe,’ akhaliretu umweyo mkazi omwe mwasankhulira mtumiki wanu Izaki, ndipo ndithandizeni kuzindikira kuti mwalatiza kudeka mtima kwanu kukulu kwa mbuya wangu.” 15 Akanati kumaliza kulewalewa, adafika Rebeka omwe akhali mwana wa Betuyeli; ndipo Betuyeli akhali mwana wa Milika, omwe akhali mkazi wa Naori, m’bale wace wa Abalahamu. Rebekayo akhana mtsuko paphewa pace.
(Ciyambo 24:58) Ndipo iwo adacemera Rebeka acimubvunza kuti: “Kodi iwepo uniyenda pabodzi na munthuyu?” Ndipo iye adati: “Inde, ndiniyenda.”
(Ciyambo 24:67) Patsogolo pace, Izaki adamutenga Rebeka aciyenda naye mu tendi ya mayi wace Sara, ndipo iye adakhala mkazi wace. Izaki Adayamba kumufuna kwene-kwene; ndipo adatsangalazidwa pambuyo pakusaikidwa mayi wace.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Ciyambo 24:19, 20) Pambuyo pakumupasa madzi yakumwa, iye adalewa kuti: “Nin’tungambo madzi kuti ngamira zanuzi zimwe mpaka izo kukhondwa.” 20 Tenepo iye adatsanula mwakanfulumize madzi yomwe yakhali mu mtsukoyo mu cakumwera bzifuwo acithamanga kazinji-kentse kukatunga madzi, ndipo adapitiriza kutunga madziyo mpaka ngamira zentse kukwana kumwa.
(Ciyambo 24:65) Ndipo iye adabvunza mtumikiyo kuti: “Kodi ni mbani ule omwe akucokera m’munda mule kuti adzagumana nafe?” Ndipo mtumikiyo adatawira kuti: “Ni mbuya wangu.” Tenepo iye adatenga nguwo yakumpsinkhira m’msolo, acibzimpsinkha nayo.
16-22 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | CIYAMBO 25-26
“Esau Adagulisa Ukulu Bwace”
(Ciyambo 25:27, 28) Pomwe alumbwanawo adakula, Esau adadzakhala msodzi waluso, na mulimi; koma Djakobo akhali munthu wakulungama ndipo akhakhala m’matendi. 28 Ndipo Izaki akhafuna kwene-kwene Esau thangwe rakuti akhambam’phera nyama, tsono Rebeka akhafuna kwene-kwene Djakobo.
it-1 tsa. 1242
Djakobo
Mwakusiyana na m’bale wace Esau, omwe akhafunidwa na pai wace, msodzi wa m’thengo wakusaya kukhazikika, Djakobo ambafotokozedwa ninga ‘munthu wakulungama [Heb., tam], wakukhala m’matendi’, omwe akhali makabusa na wakukhulupirika pa mabasa ya pamui ndipo akhafunidwa kwene-kwene na mai wace. (Ciyambo 25:27, 28) Fala Lacihebereu lakuti tam, m’mbuto zinango limbaphatisidwa basa pakufotokoza bza wale omwe ambabvumidwa na Mulungu. Mwa ciratizo, ‘wanthu omwe ambafuna kupweteka anzawo’ ambadekedwa lini na munthu wakulungama; koma Yahova ambatitsimikizira kuti “tsogolo la munthu umweyu [wakulungama] lin’dzakhala lakukondwa.” (Mim 29:10; Psal 37:37) Munthu wakukhulupirika Djobi adalatiza kukhala wakulungama [Heb., tam] “ndipo akhatcenkha bzakuipa.”—DJobi 1:1, 8; 2:3.
(Ciyambo 25:29, 30) Ntsiku inango pomwe Djakobo akhaphika kamphodza, Esau adafika kucokera kumunda, ndipo akhadaneta kwene-kwene. 30 Na tenepo Esau adauza Djakobo kuti: “Ndaphata minyendo, fulumiza, ndipasembo pang’ono kamphodza wako m’fuirayu, thangwe ndaneta kwene-kwene! Ndipopa adapasidwa dzina lakuti Edomu.
(Ciyambo 25:31-34) Tsono, Djakobo adauza Esau kuti: “Cakuyamba, ndigulisire ugo bwako bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa.” 32 Ndipo Esau adapitiriza kuti: “Inepano nin’funa kufa! Kodi ugo bwangubo, buna phindu lanyi kwa inepano?” 33 Tsono Djakobo adati: “Lumbira cakuyamba!” Iye adalumbiradi acigulisa ugo bwacebo kuna Djakobo. 34 Tenepo, Djakobo adapasa Esau pau na kamphodza; iye adadya, adamwa ndipo patsogolo pace adamuka aciyenda. Mwa njira imweyi, iye adanyoza ugo bwace bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa.
Thangwe Ranyi Tin’funika Kumbatenda?
Mpsakupasa ntsisi kuti, wanthu winango wa mu nthawe zakale adalatiza kusaya kutenda. Mwa ciratizo, napo Esau adaleredwa na abereki omwe akhafuna na kulemekeza Yahova, iye akhatenda lini bzinthu bzakupambulika. (Werengani Wahebereu 12:16.) Kodi iye adacita tani bzimwebzo? Esau adagulisa ukulu bwace bwakuyamba kubadwa kwa m’bale wace ng’ono, Djakobo, mwa kucinjanisa ukulu bwacebo na mbale ya kamphodza. (Ciyambo 25:30-34) Patsogolo pace, Esau adasunama kwene-kwene thangwe ra cakusankhula caceco. Ndipo thangwe rakuti alibe kutenda udindo bomwe akhanabo, iye akhalibe mathangwe yakubveka yakudandaulira, pomwe alibe kupasidwa bzisimbo thangwe ra kukhala wakuyamba kubadwa.
it-1 tsa. 835
Mwana Wakuyamba Kubadwa
Kuyambira mu nthawe zakale, mwana wakuyamba kubadwa akhalemekezedwa kwene-kwene ndipo ndiye omwe akhadzapita nkhankha kuti atsogolere mui wentse. Ndipo iye akhambatambira magawo mawiri pa bzinthu bzentse bza pai wace. (Bzak 21:17) Pa nthawe inango pomwe pakhacitika madyo, Zuze adalemekeza Rubeni mwakubverana na udindo bwace ninga mwana wakuyamba kubadwa. (Ciy 43:33) Koma ni nthawe lini zentse pomwe Bibliya limbalemekeza wana wakuyamba kubadwa mwakubverana na udindo bwawobo. Koma limbaikha pa mbuto yakuyamba wale omwe kazinji ambalatiza kukhala wakukhulupirika m’mbuto mwa wana wakuyamba kubadwa.—Ciy 6:10; 1Nkha 1:28; yezezerani na Ciyambo 11:26, 32; 12:4; Onanimbo HERANÇA; PRIMOGENITURA.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Ciyambo 25:31-34) Tsono, Djakobo adauza Esau kuti: “Cakuyamba, ndigulisire ugo bwako bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa. 32 Ndipo Esau adapitiriza kuti: “Inepano nin’funa kufa! Kodi ugo bwangubo, buna phindu lanyi kwa inepano?” 33 Tsono Djakobo adati: “Lumbira cakuyamba!” Iye adalumbiradi acigulisa ugo bwacebo kuna Djakobo. 34 Tenepo, Djakobo adapasa Esau pau na kamphodza; iye adadya, adamwa ndipo patsogolo pace adamuka aciyenda. Mwa njira imweyi, iye adanyoza ugo bwace bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa.
(Wahebereu 12:16) ndipo muwonesese kuti pakati panu paleke kuwoneka munthu wakucita upombo, ne munthu wakusaya kutenda bzinthu bzakupambulika ninga Esau, omwe adacinjanisa udindo bwace bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa na cakudya comwe angadadya kabodzi kokha.
Mibvunzo Yakucokera Kwa Anyakuwerenga
Tsono, n’ciyani comwe mpostolo Paulo akhafuna kulewa pa Wahebereu 12:16? Vesiri limbati: ‘Muwonesese kuti pakati panu paleke kuwoneka munthu wakucita upombo, ne munthu wakusaya kutenda bzinthu bzakupambulika ninga Esau, omwe adacinjanisa ugo bwace bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa na cakudya comwe angadadya kabodzi kokha.’
Pa vesiri, Paulo akhalewa lini bza mzere omwe Mesiya adabadwira, koma akhapereka mcenjezo kwa Akristau. Iye adawauza kuti: ‘Pitirizani kulungamiza njira zomwe nzayo zanu zinkufamba . . . kuti paleke kuwoneka munthu wakusaya kutambira kudeka mtima kukulu kwa Mulungu.’ Mwakubverana na Paulo, Akristauwo angadatambira lini kudeka mtima kukulu kwa Mulungu bzingadakhala kuti iwo acita upombo, bzomwe bzingadakhala bzakupasa nsisi kwene-kwene. (Wahebereu 12:12-16) Ndipo mwakucita bzimwebzi, iwo angadakhala ninga Esau, omwe alibe ‘kutenda bzinthu bzakupambulika’ thangwe ra kufuna kuteweza bzikhumbo bzace.
Mwakubverana na bzomwe bzikhacitika pa nthawe imweire, pinango Esau akhana mwayi wakumbapereka ntsembe kwa Yahova. (Ciy 8:20, 21; 12:7, 8; Djobi 1:4, 5) Koma Esau akhandofuna kuteweza bzikhumbo bzace, mwakuti adapereka ugo bwace bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa kwa Djakobo thangwe ra kamphodza. Pinango Esau adacita bzimwebzi kuti atcenkhe mabvuto yomwe Yahova akhadalewa kuti yangadadzacitikira mbadwo za Abalahamu. (Ciy 15:13) Ndipo Esau adalatizambo kuti iye akhalemekeza lini bzinthu bzakupambulika mwa kulowola akazi awiri omwe akhanamata lini Yahova, ndipo bzimwebzi bzidasunamisa kwene-kwene abereki wace. (Ciy 26:34, 35) Kulewa cadidi, iye akhali wakusiyana kwene-kwene na Djakobo, omwe adalowola mkazi omwe akhanamata Mulungu wacadidi!—Ciy 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Ciyambo 26:7) Pomwe wanthu wa kumweko akhamubvunza bza mkazi wace, iye akhambalewa kuti: “Umweyu ni mpfumakazi yangu.” Iye akhagopa kulewa kuti “Umweyu ni mkazi wangu,” thangwe iye akhakumbuka kuti: “Wanthuwa kuno angandiphe thangwe ra Rebekayu,” pakuti iye akhadadeka kwene-kwene.
it-2 tsa. 245 ndi. 6
Kunama
Bibliya limbaletsa kunama. Koma bzimwebzi bzimbathandauza lini kuti ifepano tin’funika kumbalewa cadidi kwa munthu omwe angafunikire lini kudziwa cadidico. Jezu adapereka malango yakuti: “Lekani kupasa mbwaya bzinthu bzakucena, ne kuthusira nkhumba ngale zanu, kugopera kuti zingaponde-ponde ngalezo, patsogolo pace, zingakuzungunukireni zicikukhabvulani.” (Mat 7:6) Thangwe ra bzimwebzi, mu nthawe zinango Jezu akhambalewa lini bzentse ayai akhambaperekeratu lini mitawiro mwacigwatho pa mibvunzo minango yomwe ingadamubweresera ngozi. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Ju 7:3-10) Ndipo bzikuwonekeratu padeca kuti pinango ni thangwe race Abalahamu, Izaki, Rahabi, na Elizeu alibe kulewa cadidi centse kwa wale omwe akhali lini anamati wa Yahova.—Ciy 12:10-19; kapitulo 20; 26:1-10; Djos 2:1-6; Tiy 2:25; 2Wam 6:11-23.
23-29 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | CIYAMBO 27-28
“Djakobo Adasimbidwa”
(Ciyambo 27:6-10) Ndipo Rebeka adati kwa Djakobo mwana wace: “Ndabva pai wako akhauza m’bale wako Esau kuti: 7 ‘Kandiphere nyama ndipo undiphikire cakudya cakukoma kuti ndidye; ndipo ndikamala, ndikusimbe pamaso pa Yahova pomwe ndikanati kufa.’ 8 Tenepo mwanangu, ubvesese mwatceru, ndipo ucite bzomwe ndikuuzebzi. 9 Ndaphata minyendo, ndoko kuna bzifuwo kule ndipo undibweresere kuno tumbuzi tuwiri twakunenepa bwino kuti ndiphikire pai wako cakudya cakukoma, ninga momwe iwo ambafunira. 10 Ndipo patsogolo pace, ukapereke kwa pai wako kuti akadye, kuti akamala, akusimbe pomwe iwo akanati kufa.”
(Ciyambo 27:18, 19) Tenepo iye adayenda pomwe pakhana pai wacepo acicemera kuti: “Baba!” ndipo Izaki adatawira kuti: “Ndiri pano! Ndiwe yani, kodi ndiwe mwanangu?” 19 Djakobo adati kwa baba wace: “Ndine Esau, mwana wanu wakuyamba. Ndamala kucita bzentse ninga momwe mukhadandiuzira kuti ndicite. Ndaphata minyendo, khalani pantsi kuti mudye nyama yomwe ndasodza, ndipo mukamala mundisimbe.”
(Ciyambo 27:27-29) Tenepo, iye adafendera pafupi acimumpsompsona, ndipo baba waceyo adabva pfungo la bzakubvala bzace. Na tenepo, iye adamusimba aciti: Ehede, pfungo la mwana wangu liri ninga pfungo la munda wakusimbidwa na Yahova. 28 Mulungu wacadidi akupase mame yakudzulu na mataka ya ndovolo ya pa dziko la pantsi; ndipo akuwanzire cakudya na vinyu ipsa. 29 Mbumba zikutumikire ndipo mitundu ya wanthu ikugodamire. Ukhale mbuya kwa abale wako, ndipo wana wa mai wako akugodamire. Akhale wakutembereredwa ule omwe an’kutemberera ndipo asimbidwe ule wentse omwe an’kusimba.”
it-1 tsa. 341 ndi. 6
Cisimbo
Mu nthawe zakale pomwe baba akanati kufa, akhambayamba kusimba wana wace. Ndipo imweyi ikhali nkhani yakufunika kwene-kwene. Ndipopa Izaki adasimba Djakobo m’mbuto mwa Esau, pa kukumbuka kuti akhali mwana wace wakuyamba Esau. Ndipopa Izaki adakumbirira moyo wabwino Djakobo m’mbuto mwa m’bale wace Esau, thangwe rakuti Izakiyo akhali zimola na wakukalamba acikumbira kuti Yahova akwanirise cisimboci. (Ciy 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Waheb 11:20; 12:16, 17) Ndipo pambuyo pakuzindikira, iye adatsimikiza cisimbo comwe akhadaciperekaco acicithumizira. (Ciy 28:1-4) Pomwe akhanati kufa, Djakobo adayamba kusimba wana wa Zuze, ndipo patsogolo pace adasimba wana wace. (Ciy 48:9, 20; 49:1-28; Waheb 11:21) Mu njira ibodzi-bodzi, pomwe Mozeji akhanati kufa, adasimba mtundu wentse wa Jirayeri. (Bzak 33:1) Mu bzakucitika bzentsebzi, bzakutewera bzace bzimbalatiza kuti bzisimbobzi bzikhambalewedwa ninga mapolofesiya. Mu nthawe zinango pakusimbapo, boko la nyakusimbayo likhambaikhidwa pa msolo pa omwe akhasimbidwayo.—Ciy 48:13, 14.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Ciyambo 27:46–28:2) Pambuyo pa bzimwebzi, Rebeka akhambauza Izaki kuti: “Ndikukomedwa lini pomwe na moyo wangu thangwe ra wana wa Hete. Penu Djakobo anilowola mkazi pakati pa wana wa Hete ninga momwe bziriri na wana wa m’dziko linowa, ndiye kuti bziri bwino inepano kufa.”
28 Tenepo, Izaki adacemera Djakobo ndipo adamusimba, acimuuza kuti: “Leka kutenga mkazi pakati pa wana wa Akanani. 2 Ndoko ku Padani-aramu, kumui kwa Betuyeli, pai wa mai wako, ndipo ukabzitengere mkazi kumweko, pakati pa wana wa Labani m’bale wa mai wako.
(Ciyambo 28:12, 13) Ndipo iye adalota: Adawona ntsikada itali yomwe ikhacolera pantsi mpaka kudzulu; ndipo ma anjo ya Mulungu yakhambakwira yacimbabuluka mwakuphatisa basa ntsikadayo. 13 Kudzulu kwace kukhana Yahova, ndipo iye adati: “Inepano ndine Yahova, Mulungu wa baba wako Abalahamu na Mulungu wa Izaki. Dziko lomwe udagonali nin’dzalipereka kwa iwepo na kwa mbadwe zako.
30 MARÇO–5 ABRIL
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | CIYAMBO 29-30
“Kulowola kwa Djakobo”
(Ciyambo 29:18-20) Djakobo akhafuna kwene-kwene Rakeli, tenepo iye adati: “Ndine wakukonzeka kukuphatirani basa magole manomwe thangwe ra Rakeli mwana wanu.” 19 Tenepo Labani adati: “Bziri bwino kwa inepano kumupereka kuna iwepo, kuposa kumupereka kuna mwamuna munango. Pitiriza kukhala nande pano.” 20 Ndipo Djakobo adaphata basa magole manomwe kuti atenge Rakeli; koma kwa iye yadandokhala ninga ntsiku zakucepa thangwe akhamufuna kwene-kwene mtsikanayo.
(Ciyambo 29:21-26) Tenepo Djakobo adauza Labani kuti: “Ndipaseni mkazi wangu, thangwe ntsiku zangu zakwana kuti ndigone naye.” 22 Tenepo, Labani adakonkhanisa wanthu wentse wa kumweko, acikonza madyo. 23 Koma pomwe kudadoka, iye adatenga mwana wace Leya acikamupereka kuna Djakobo kuti agone naye. 24 Ndipo Labani, adaperekambo mtumiki wace Zilipa kuti akhale nyabasa wa mwana wace Leya. 25 Macibese yace, Djakobo adawona kuti akhali Leya! Tenepo iye adati kwa Labani: “N’ciyani mwandicitiraci? Kodi ndiribe kukuphatirani basa thangwe ra Rakeli? Thangwe ranyi mwandipusisa?” 26 Labani adatawira, aciti: “Kuno timbacita lini tenepo, kuyamba kulowozesa mwana mng’ono pomwe mkulu wace akanati kulowodwa.
it-2 tsa. 341 ndi. 3
Malowozi
Kusekerera Malowozi. Napo kuti mu nthawe ya Ajirayeri malowozi yakhalibe mwambo wakukhazikisidwiratu wa momwe yangadacitikira, koma ikhali nthawe yacikondweso cikulu. Ndipo pa ntsiku ya malowoziyo, nyakulowodwayo akhambateweza malango yomwe yakhadakhazisidwa kale pakulewa bza momwe angadafunikira kucita bzinthu. Cakuyamba iye akhambasamba acidzola mafuta yakununcira. (Yezezerani na Rute 3:3; Zakiyeri 23:40.) M’nthawe zinango mwa kuthandizidwa na akazi winango, akhambamanga mceka m’ciuno mwace, acibvala nguwo icena yakukonzedwa bwino mwakubveranambo na momwe bzinthu bzikhaliri pa moyo wace. (Jer 2:32; Cibvu 19:7, 8; Psal 45:13, 14) Bzingakhala bzakukwanisika iye akhambabvala tubzinthu twakubzidekesera nato (Zai 49:18; 61:10; Cibv 21:2) ndipo iye akhambafunika nguwo yakulula yomwe ikhambamumpsinkha kucokera ku msolo mpaka kuminyendo. (Zai 3:19, 23) Bzimwebzi bzikutithandiza kubvesesa kuti ni mwa njira iponi Labani adakwanisa kupusisa nayo Djakobo, mwakuti iye alibe kukwanisa kuzindikira kuti Labani akhamupasa Leya m’mbuto mwa kumupasa Rakeli. (Ciy 29:23, 25) Rebeka adampsinkha msolo wace na duku pomwe akhafendera kuti agumane na Izaki. (Ge 24:65) Bzimwebzi bzikhambalatiza kubvera na kuzindikira kwace udindo bwa omwe akufuna kukhala mwamuna waceyo.—1Wak 11:5, 10.
(Ciyambo 29:27, 28) Kondwa naye mkaziyu m’dzinga wentse wakusekerera malowozi yace. Patsogolo pace un’dzanditumikira pomwe magole manomwe ndipo un’dzapasidwa winangoyu.” 28 Djakobo adacitadi bzimwebzo, acisekerera m’dzinga wa mkazi ule, ndipo patsogolo pace Labani adamupasa mwana wace Rakeli kuti akhale mkazi wace.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Ciyambo 30:3) Tenepo iye adati: “Uyu nyabasa wangu Bila, gonani naye, kuti andibalire wana; kuti mwa iye ndikhalembo na wana.”
it-1 tsa. 50
Kutenga Mwana wa Munthu Munango Kuti Akhale Mwana Wako
Rakeli na Leya akhambawona wana wa Djakobo omwe akhadabala na anyabasa wawo ninga wawo caiwo, ‘thangwe akhadabadwira pamui pawo’ (Ciy 30:3-8, 12, 13, 24) Wana amwewa akhana ugo bwakutambirambo utaka pabodzi na wana omwe adabaliwa na akazi wa Djakobo. Iwo akhali wana caiwo wa Djakobo, ndipo, pakuti anyabasawa akhambatongedwa na Rakeli na Leya, ndipopa wanawambo akhali wawo.
(Ciyambo 30:14, 15) Ikhali nthawe ya kubvuna tirigu, pomwe Rubeni akhazunga m’munda ndipo iye adawona mandaragora m’mundamo. Ndipo adayatenga acikayapereka kuna mayi wace Leya. Ndipo Rakeli adauza Leya kuti: “Ndaphata minyendo, ndipasenimbo pang’ono mandaragora ya mwananuya.” 15 Ndipo Leya adati: Kodi kunditengera mwamuna komwe wacitaku kulibe kukwana? Ukufuna kunditengera pomwe mandaragora ya mwana wanguya? Tenepo Rakeli adati: “Bzabveka, iye an’dzagona na imwepo lero, kuti ticinjane na mandaragora ya mwananuya.”