MSOLO 10
“Mafala ya Yahova Yakhayenda Yacimwazika”
Pedru adatsudzulidwa, ndipo cizunzo ciribe kukwanisa kuimisa basa lakupalizira mafala yabwino
Nkhaniyi yacokera pa Mabasa 12:1-25
1-4. Kodi ni bvuto liponi lomwe Pedru adagumana nalo, ndipo mungadakhala ndimwepo mungadabva tani?
PEDRU adabva baludya lamphanvu pomwe msuwo wa simbi udafungulidwa. Akhadamangidwa na makorenti ndipo anyakunyang’anira m’kawoko awiri adamuperekeza mpaka mu sela yace. Patsogolo pace, adadikhirira kwa maora mazinji, ayai ntsiku zizinji kuti adziwe bzomwe bzingadamucitikira. Mu kawoko yomwe akhali ire akhandowona anyakunyang’anira m’kawoko, makorenti, maparede na magrade.
2 Patsogolo pace, adauzidwa mafala yomwe yakhali lini yabwino. Mambo Herode Agripa Wakuyamba akhadatsimikiza kupha Pedru.a Bzomwe Herode akhafuna bzikhali kudzaimisa Pedru patsogolo pa mbumba Paskwa ikamala; kuphedwa kwa mpostoloyu kungadakhala mphaso yakufuna kukondwesa mbumba. Kumweku kukhali lini kundogopswa basi, thangwe pakhadandopita nthawe pang’ono basi kucokera pomwe mamboyu akhadapha mpostolo Tiyago.
3 Bukhali usiku bomwe mangwana yace Pedru angadaphedwa. Kodi Pedru akhakumbuka ciyani mu mdima omwe ukhali mu kawoko mule? Kodi iye akhakumbukira bza mafala yomwe Jezu akhadamuuza, yakuti angadadzayendesedwa ku mbuto yomwe akuifuna lini kuti akaphedwe? (Juw. 21:18, 19) Pinango Pedru akhabzibvunza penu nthawe yakuti bzimwebzire bzicitike ikhadakwana.
4 Bzingadakhala kuti bzacitikira imwepo, kodi mungadabzibva tani? Azinji angadaluza cidikhiro, acikumbuka kuti palibe muti wakuphata. Tenepo, kwa mteweri wacadidi wa Jezu Kristu, palibe cinthu comwe cingamucitise kumaliratu cidikhiro. N’thangwe ranyi? Mbatiwoneni bzomwe tingapfunze na bzomwe Pedru pabodzi na Akristau winango adacita pomwe akhazunzidwa.
“Gwere Likhamupempherera . . . Usiku na Masikati” (Mabasa 12:1-5)
5, 6. (a) N’thangwe ranyi ndipo ni mwa njira iponi yomwe Mambo Herode Agripa Wakuyamba adaboneresera gwere? (b) Kodi gwere lidatokonyedwa tani na infa ya Tiyago?
5 Ninga momwe tawonera mu msolo wa m’mbuyomu, kutendeuka kwa Korneliyo pabodzi na famidya yace omwe akhali wanthu wa mtundu unango, cidakhala cinthu cakukondwesa kuna gwere lacikristau. Tsono ndokumbukirani momwe Adjuda winango omwe akhali lini Akristau adabvera pomwe adawona Adjuda azinji pabodzi na wanthu wa mitundu inango akunamata pabodzi mwakutsudzuka mu gwere lacikristau.
6 Herode, omwe akhadziwa bwino bza ndale, adayamba kuzunza kwene-kwene Akristau, na bzimwebzi adawona mpata wakuti Adjuda amufune. Kulewa cadidi, iye akhadziwa kuti mpostolo Tiyago akhadabverana kwene-kwene na Jezu Kristu, ndipopa “iye adatonga kuti Tiyago m’bale wace wa Juwau, aphedwe na xipada.” (Mab. 12:2) Ndokumbukirani momwe gwere lidabvera na bzimwebzi! Tiyago akhali m’bodzi mwa apostolo atatu omwe adawona kusandulika kwa Jezu na bzakudabwisa bzinango. (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Thangwe rakuti Tiyago pabodzi na m’bale wace Juwau akhacita bzinthu na nyongo, Jezu adawapasa dzina lakuti “Wana wa Mpheni.” (Mar. 3:17) Mwakusaya kupenukira, gwere lidaluza munthu wakukhwimika na wakukhulupirika omwe akhali mpostolo wakufunidwa.
7, 8. Kodi gwere lidacita ciyani pomwe Pedru adaikhidwa m’kawoko ?
7 Ninga momwe Agripa akhafunira, kuphedwa kwa Tiyago kudakondwesa Adjuda. Thangwe ra kukomedwa na bzimwebzi, iye adakumbuka bza kupha Pedru ulendo bwakutewera. Ninga momwe bzikufotokozedwera kumayambiriro kwa msolo uno, iye adatonga kuti Pedru amangidwe. Pinango Agripa akhakumbukira kuti, m’mbuyomu apostolo adakwanisa kucoka m’kawoko , ninga momwe tidawonera mu Msolo 5 wa bukhu lino. Kuti aleke kuthawa pomwe, nakuti bzentse bzifambe bwino, iye adatonga kuti Pedru amangidwe na makorenti pakati pa acikunda awiri ndipo akhalipo acikunda winango 16 omwe akhaphata basa mwa kumbacinjana usiku na masikati, kuti mpostoloyu aleke kuthawa. Acikundawo angadalekerera kuti Pedru athawe, mulandu wa Pedruyo ungadakhala wawo. Kodi pa nkhani yakunesa ninga imweyi, n’ciyani comwe abale wacikristau wa Pedru angadacita?
8 Gwere likhadziwa bwino-bwino bzomwe lingadacita. Pa Mabasa 12:5 pambati: “Tenepo Pedru adapitiriza kukhala m’kawokomo, tsono gwere likhamupempherera kwa Mulungu, usiku na masikati.” Kulewa cadidi, gwere lidapempherera m’bale wawo wakufunidwa Pedru mwakudandaulira na mwakucokera pantsi pa mtima. Kufa kwa Tiyago kulibe kumalisa cidikhiro ca Akristauwa ne kuwacitisa kukumbuka kuti kupemba kulibe phindu. Yahova ambalemekeza kwene-kwene mipembo. Ikakhala ikubverana na kufuna kwace, iye ambaitawira. (Aheb. 13:18, 19; Tiy. 5:16) Limweri ni pfunziro likulu kwa Akristau ntsiku zino.
9. Pakulewa bza mipembo, kodi tikupfunza ciyani na Akristau wakuyambirira omwe adapempherera Pedru?
9 Kodi mukudziwa abale omwe akugumana na mayezo? Pinango akugumana na cizunzo, kuletsedwa kwa basa lathu ayai matsoka ya cirengedwe. Tenepo, aphatanidzenimbo abale amwewa m’mipembo yanu. Pinango mukudziwa abale winango omwe akugumana na mabvuto yakusaya kuwoneka, ninga mabvuto ya m’banja, msunamo ayai kuyezedwa cikhulupiro. Pomwe mukanati kupemba, mungayambe kukumbukira bza abale azinji omwe mungagume madzina yawo mu mpembo pomwe mukulewalewa na Yahova, omwe ni “Mbveseri wa mpembo.” (Sal. 65:2) Ifepano, timbafunikirambo mipembo ya abale wathu wauzimu, tikakhala tikugumana na mabvuto.
Timbapempherera abale wathu omwe ali m’kawoko thangwe ra cikhulupiro cawo
‘Nditewere’ (Mabasa 12:6-11)
10, 11. Fotokozani momwe anjo wa Yahova adacosera Pedru m’kawoko.
10 Kodi Pedru akhacita thupo na bzinthu bzomwe akhabzidikhirira? Tikudziwa lini, koma usiku bwace bwakumalizira bwa m’kawoko mule, iye adagona tulo twa mphanvu, pomwe acikunda awiri akhamulindira. Mwamuna wa cikhulupiroyi akhadziwa kuti, pa ciri-centse comwe cingadamucitikira mangwana yace, Yahova angadamusamalira. (Aro. 14:7, 8) Tsono Pedru akhadziwa lini bzinthu bzakudabwisa bzomwe bzikhafuna kucitika. Mwadzidzidzi, ceza cidabvunika m’kawoko yomwe akhaliyo. Anjo m’bodzi adabwera ndipo acikundawo akhamuwona lini, iye adalamusa Pedru mwakamkulumize. Makorenti yomwe yakhadamanga manja ya Pedru yale yadagwa pantsi!
‘Adafika pa msuwo wa simbi wakupitira mu mzinda ndipo msuwoyo udafunguka okha.’ — Mabasa 12:10
11 Anjoyo adauza Pedru bzinthu bzomwe akhafunikira kucita, adamuuza kuti: “Lamuka, fulumiza! Konzeka ndipo bvala xango zako. . . . Bvala cakubvala cako cakunja.” Pedru adacitadi bzimwebzo pa nthawe imweyoletu. Pakumalizira anjoyo adati: ‘Nditewere,’ ndipo ndibzodi bzomwe Pedru adacita. Iwo adacoka m’kawokomo, adapita na kutsogolo kwa acikunda omwe akhadaima ku mbali yakunja ndipo adapitiriza kufamba mwakazizizi mpaka pa msuwo ukulu wa simbi. Kodi angadakwanisa tani kucoka na pa msuwopo? Napo penu Pedru adabzicita mbvunzo umweyu, iye adatawiridwa pa nthawe imweyoletu. Pomwe iwo akhadasala pang’ono kufika pa msuwopo, “msuwoyo udafunguka okha.” Mu tumphindi twakucepa, iwo adabula aciyenda na msewu unango ndipo kumweko anjoyo adanyembereka. Pomwe Pedru adasala yekha adazindikira kuti bzentsenebzi bzikhacitikadi ndipo kukhali lini kulota. Iye akhadatsudzulidwa! — Mab. 12:7-11.
12. N’thangwe ranyi kungakhale kwakulimbikisa kukumbukira momwe Yahova adapulumusira Pedru?
12 Kodi mpsakukondwesa lini kukumbukira bza mphanvu zakusaya malire za Yahova pakupulumusa atumiki wace? Pedru akhadaikhidwa m’kawoko na mambo omwe akhana thandizo la umambo bomwe bukhali bwamphanvu kwene-kwene pa nthaweyo. Napo bzikhali tenepo, Pedru adacoka m’kawoko mwakusaya kuneseka. N’cadidi kuti Yahova ambacita lini bzakudabwisa ninga bzimwebzi kwa atumiki wace wentse. Iye alibe kucita bzimwebzi na Tiyago, ne na Pedruyo pomwe mafala ya Jezu yakulewa bza iye yadakwanisika. Ntsiku zino, Akristau ambadikhirira lini kupulumusidwa mwakudabwisa. Koma timbadziwa kuti Yahova alibe kucinja. (Malak. 3:6) Ndipo tsapanopapa, iye an’dzaphatisa basa mwana wace kuti adzapulumuse mamidyau mazinji ya wanthu omwe ali m’kawoko yakunesa kuithawa yomwe ni infa. (Juw. 5:28, 29) Kudziwa bzimwebzi kungatithandize kukhala wakukhwimika kuti tipirire cizunzo.
“Adamuwona Ndipo Adadabwa Kwene-kwene” (Mabasa 12:12-17)
13-15. (a) Kodi Akristau omwe akhadatsonkhana mu nyumba ya Maria adabva tani pomwe adawona Pedru? (b) Kodi bukhu la Mabasa limbadzafotokoza bza mbani, ndipo Pedru adakacita ciyani komwe adayenda?
13 Pedru adaima pa mseu ule ndipo kukhana mdima acimbakumbuka komwe angayende. Patsogolo pace, adakumbukira bza Mkristau munango wakucemeredwa Maria omwe akhakhala pafupipo. Bzikuwoneka kuti iye akhali mamsiwa ndipo akhana kobiri. Nyumba yace ikhali ikulu yomwe gwere lentse lingadakwana. Iye akhali mai wace wa Juwau Marko, omwe ambagumidwa kakuyamba mu bukhu la Mabasa, ndipo na kupita kwa nthawe Pedru adayamba kuwona Marko ninga mwana wace. (1 Ped. 5:13) Usiku bumwebu, abale na mpfumakazi azinji akhadatsonkhana pa mui pa Maria ndipo akhapemba na mtima wentse napo kuti bukhali usiku kwene-kwene. Kulewa cadidi, iwo akhapempherera Pedru kuti acoke, koma akhadziwa lini momwe Yahova angadawatawirira!
14 Pedru adagogodza msuwo wakupitira mu kintale komwe kukhali kutsogolo kwa nyumbayo. Mtsikana munango omwe akhali nyabasa, dzina lace Roda, dzina la Cigerego lomwe limbathandauza “Rosa” adayenda kuti akafungule msuwoyo. Mtsikanayo akhakhulupira lini bzomwe akhabva. Likhali fala la Pedru! Iye adakomedwa kwene-kwene mwakuti, m’mbuto mwakumufungulira, adasiya Pedru adaima pa msuwo, ndipo adathamanga m’nyumba acikauza wanthu omwe akhali mwemo kuti Pedru akhali panja. Iwo akhakumbuka kuti mtsikanayo akupenga, tsono mtsikanayo adapitiriza kuwauza mwakutsimikiza. Iye akhapitiriza kulewalewa thangwe akhadziwa kuti bzomwe akhalewabzo bzikhali bzacadidi. Pakuzindikira kuti pinango iye akhadawonadi cinthu, winango adalewa kuti pinango akhali anjo omwe akhadabwera mu dzina la Pedru. (Mab. 12:12-15) Pa nthawe imweyo, Pedru akhapitiriza kugogodza mpaka iwo adadzabva acimufungulira.
15 Pomwe adafungula msuwoyo, iwo “adamuwona ndipo adadabwa kwene-kwene”! (Mab. 12:16) Iwo adakomedwa kwene-kwene ndipo adayamba kucita baludya mwakuti Pedru adadzacita kuwauza kuti anyamale kuti awafotokozere bzomwe bzikhadacitika. Ndipo iye adawauza kuti akauzembo nkhaniyo nyakupfunza Tiyago pabodzi na abale winango, kuti iye ayende, pomwe acikunda wa Herode akanati kumuwona. Pedru adayenda ku mbuto ya mkhomeko, komwe angadakapitiriza na basa lace mwakukhulupirika. Kucokera pa nthawe imweyi, bukhu la Mabasa limbafotokoza bza utumiki na ulendo bwa umisiyonario bwa mpostolo Paulo. Kuyambira pa nthawe imweyire, Pedru adadzagumidwa pomwe kabodzi kokha pa Mabasa kapitulo 15, pomwe iye adawathandiza kumalisa nkhani ya mgwatidwe. Koma tingakhale na citsimikizo centse cakuti iye adalimbisa cikhulupiro ca abale wace wauzimu kuli-kwentse komwe adayendako. Pomwe Pedru adacoka pamui pa Maria usiku bule, kulewa cadidi abale wentse omwe akhadatsonkhana pamwepo adakomedwa kwene-kwene.
16. N’thangwe ranyi tikukhulupira kuti tin’dzatambira bzisimbo bzizinji kutsogoloku?
16 Nthawe zinango, Yahova ambapasa atumiki wace bzinthu kuposa bzomwe iwo akhadikhirira, aciwacitisa kukhala wakukondwa mu njira yakuti bzingawanese kubvesesa. Ni momwe abale wauzimu wa Pedru adabvera usiku bule. Ndipo pinango timbabvambo tenepa tikatambira bzisimbo bza Yahova ntsiku zino. (Mim. 10:22) Kutsogoloku, tin’dzawona mapiciro yentse ya Yahova yakukwanisika pa dziko lentse. Bzomwe bzin’dzacitika bzin’dzakhala bzakudekeza kwene-kwene kuposa momwe tikukumbukira. Tenepo, tikapitiriza kukhala wakukhulupirika, tingakhale na citsimikizo cakuti kutsogolo tin’dzakhala wakukondwa.
“Anjo wa Yahova Adacitisa Kuti Iye Aduwale” (Mabasa 12:18-25)
17, 18. Kodi n’ciyani cidacitisa wanthu kuyamba kutumbiza Herode?
17 Kuthawa kwa Pedru kudadabwisa Herode ndipo iye alibe kukomedwa nabzo. Herode adatuma wanthu kuti akanyang’ane Pedru mwakamkulumize, ndipo patsogolo pace, adatonga kuti acikunda wale acitidwe mibvunzo. Iwo adatengedwa kuti “apasidwe nyathwa”, pinango-pentse kukaphedwa. (Mab. 12:19) Kulewa cadidi, Herode Agripa akhali munthu omwe akhalibe ntsisi ndipo akhali wakuipa mtima. Kodi munthu wakuipayu adalangidwa?
18 Bzikuwoneka kuti Agripa adacita manyazi thangwe alibe kukwanisa kupha Pedru, koma mwakamkulumize adanyang’ana mipata yakumalisa manyazi yaceyo. Padawoneka nkhani inango yomwe idacitisa kuti anyamadulanthaka wa Herode Agripa akumbire kukhazikisa mtendere, ndipo iye akhafunisisa kulewalewa pakati pa wanthu azinji. Luka adalewa kuti pakukonzekera, “Herode adabvala bzakubvala bza umambo.” Josefo, mdziwi wa nkhani za kale-kale omwe akhali Mdjuda, adanemba kuti cakubvala ca Herode cikhadakonzedwa na prata, mwakuti akakhala akubvunikidwa cikhayetima ndipo akhawoneka wa ulemerero. Tenepo munthu wakubzikuzayu adayamba kulewalewa. Thangwe ra kufuna kukondwesa Herode, wanthu wale adayamba kukuwa kuti: “Yamweya ni mafala ya mulungu, sikuti ya munthu.” — Mab. 12:20-22.
19, 20. (a) N’thangwe ranyi Yahova adalanga Herode? (b) Kodi n’thangwe ranyi timbatsangalazidwa na nkhani ya kufa kwa Herode?
19 Ulemerero bumwebu bukhathemera Mulungu, ndipo iye akhawona bzentse bzire! Herode adakhala na mwayi wakutcenkha kuphedwa. Iye angadatsimula wanthu wale ayai angadaleka kutawiriza bzomwe iwo akhadalewabzo. M’mbuto mwace, iye adakhala ciratizo ca mwani wakuti: “Kusamwa kumbaphesa.” (Mim. 16:18) “Pa nthawe ibodzi-bodziyo, anjo wa Yahova adacitisa kuti iye aduwale,” adacitisambo kuti mambo wakunesa na wakubzikuza ule afe mu njira yakuwawa. Herode “adafa mwakucita kudyedwa na nkhonye.” (Mab. 12:23) Josefo adanemba pomwe kuti Herode Agripa adakundidwa mwadzidzidzi, ndipo adathumizira kuti mamboyu adazindikira kuti akhafa thangwe ra kubvuma kutumbizidwa na wanthu. Josefo adanemba kuti Agripa adaduwala ntsiku zakukwana 5 akanati kufa.b
20 Nthawe zinango bzingawoneke ninga kuti wanthu omwe ambacita bzinthu bzakuipa ambabonera lini na bzomwe ambacitabzo. Mbatilekeni kudabwa na bzimwebzi, thangwe “dziko lentse liri m’manja mwa nyakuipayo.” (1 Juw. 5:19) Nthawe zinango, atumiki wakukhulupirika wa Mulungu, ambawawidwa akawona ninga kuti wanthu amwewa akulangidwa lini. Ndipopa, nkhani ninga zimwezi zimbatitsangalaza; zimbatilatiza momwe Yahova ambacitira bzinthu na kutikumbusa kuti iye ambafuna cirungamo. (Sal. 33:5) Napo patenge nthawe, cirungamo cace cin’dzacitika.
21. Kodi ni nfundo iponi yakufunika kwene-kwene yomwe imbafotokozedwa pa Mabasa kapitulo 12, ndipo n’thangwe ranyi bzimwebzi bzimbatitsangalaza ntsiku zino?
21 Nkhaniyi imbamala na nfundo yakudekeza kwene-kwene yakuti: “Mafala ya Yahova yakhayenda yacimwazika, ndipo wanthu azinji akhayakhulupira.” (Mab. 12:24) Nkhani imweyi yakulewa bza kupita patsogolo kwa basa lakupalizira pinango ikutikumbusa bza momwe Yahova akusimbira basali ntsiku zathu zino. Bzikuwonekeratu kuti kapitulo 12 ya Mabasa imbandolewa lini bza kuphedwa kwa mpostolo m’bodzi na kuthawa kwa munango. Koma imbalewambo bza momwe Yahova adacitira kuti anyaze Sathani thangwe akhafuna kupfudza gwere lacikristau na kumalisa basa lakupalizira. Misampha ya Sathaniyi iribe kuphata basa. Bzentse bzomwe akukumbuka kudzacitira wanthu wa Yahova kutsogolo bzin’dzaphatambo lini basa. (Zai. 54:17) Tenepo, wale omwe ambakhala ku mbali ya Yahova na Jezu Kristu ambacita mbali pa basa lomwe palibe omwe angalimalise. Kodi bzimwebzi mpsakulimbisa lini? Ni mwayi ukulu kuthandizira basa lakupalizira “mafala ya Yahova” ntsiku zino!
a Onani kwadru yakuti “Mambo Herode Agripa Wakuyamba.”
b Dotolo munango adalewa kuti bzizindikiro bza matenda bzomwe Josefo na Luka adanemba, pinango bzidayambisidwa na nkhonye zomwe zidadzala m’mautumbo mwace. Nkhonye zimwezi nthawe zinango zimbacita kusanzidwa ayai zimbacoka m’thupi mwa munthu pambuyo pa munthuyo kufa. Bukhu linango lidalewa kuti: “Luka ninga dotolo, pakufotokoza bwino-bwino bza infa ya Herode, bzikulatiziratu kuti infayi ikhali yakugopswa.”