MSOLO 25
“Ndikukumbira kuti Ndikatongedwe na Seza!”
Paulo adatisiyira ciratizo ca momwe tingakhotcerere mafala yabwino.
Nkhaniyi yacokera pa Mabasa 25:1–26:32
1, 2. (a) Kodi ni bzinthu bziponi bzomwe Paulo adagumana nabzo? (b) Kodi ni mbvunzo uponi omwe ukubwera thangwe ra Paulo kukumbira kuti akatongedwe na Seza?
Acikunda akhapitiriza kulindira Paulo ku Sezareya. Pakhadapita magole mawiri, pomwe iye akhadabwerera ku Djudeya, ndipo Adjuda adayezera kumupha katatu kentse mu ntsiku zakucepa. (Mab. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Mpaka pa nthaweyi, bzomwe anyamadulanthaka wacewo akhafuna bziribe kukwanisika, tsono akhanati kucinja makumbukidwe yawo. Pomwe Paulo adawona kuti angadaperekedwa pomwe kwa anyamadulanthaka wacewo, iye adauza mtongi waciroma wakucemeredwa Festo kuti: “Ndikukumbira kuti ndikatongedwe na Seza!” — Mab. 25:11.
2 Kodi Yahova adabverana nayo makumbukidwe ya Paulo yakuti akatongedwe na Seza? Mtawiro wa mbvunzoyu, ngwakufunika kwene-kwene kwa ifepano omwe tikucitira umboni bwakukwanira pakulewa bza Umambo bwa Mulungu mu ntsiku zakumalizira zino. Tin’funika kudziwa penu ntsiku zino tingatewezerembo ciratizo ca Paulo pakulewa bza kukhotcerera na “kukhazikisa mwa lamulo mafala yabwino ya Mulungu.” — Afil. 1:7.
“Ndidaima Patsogolo pa Mpando Wakutongera wa Seza” (Mabasa 25:1-12)
3, 4. (a) Thangwe ranyi Adjuda adakumbira kuti Paulo ayendesedwe ku Jeruzalemu, ndipo iye adapulumuka tani? (b) Kodi Yahova ambathandiza tani atumiki wace ntsiku zino ninga momwe adathandizira Paulo?
3 Pomwe padapita ntsiku zitatu pambuyo pa Festo kuikhidwa ninga mtongi wa Djudeya, iye adayenda ku Jeruzalemu.a Kumweko, iye adabva “atsogoleri wa antsembe pabodzi na amuna wa udindo pakati pa Adjuda” akunamizira Paulo kuti akhadapalamula mulandu ukulu. Iwo akhadziwa kuti mtongi mupsayo akhafunika kukhala pa mtendere na iwo pabodzi na Adjuda wentse. Tenepo, adakumbira Festo kuti ayendese Paulo ku Jeruzalemu kuti akatongedwere kumweko. Tsono anyamadulanthaka wa Paulo adacita mkumbiroyu thangwe akhana cakulinga. Iwo akhafuna kuti amukhalirire pa njira yakuyenda ku Jeruzalemu kuti amuphe. Festo adalamba mkumbiro wawoyo mwakulewa kuti: “Mbayende na inepano [ku Sezareya] wale omwe ambatsogolera pakati panu, kuti akafotokoze penu mwamunayu adacitadi bzinthu bzakuphonyeka.” (Mab. 25:5) Mwa njira imweyi, Paulo adapulumuka pomwe ku infa.
4 Pa nthawe yomwe Paulo akhagumana na mabvuto yentseneya, Yahova akhamuthandiza mwakuphatisa basa Jezu. Kumbukirani kuti Jezu adauza mpostolo waceyu m’masomphenya kuti: “Khala wakukhwimika!” (Mab. 23:11) Ntsiku zino, atumiki wa Mulungu akugumanambo na mabvuto na kuzunzidwa. Yahova ambatikhotcerera lini pa mabvuto yentse, koma ambatipasa nzeru na mphanvu zakufunikira kuti tikwanise kupirira. Nthawe zentse tingathembe “mphanvu yakuposa yacibadwa” yomwe timbapasidwa na Mulungu wathu wa lufoyi. — 2 Ako. 4:7.
5. Kodi Festo adacita ciyani na nkhani ya Paulo?
5 Pomwe padapita ntsiku zing’ono-ng’ono, Festo “adakhala pa mpando wakutongera mirandu” ku Sezareya.b Pamwepo pakhana Paulo na omwe akhamunamizira. Pakutawira bzinthu bzomwe akhanamiziridwa na anyamadulanthaka wace, Paulo adalewa kuti: “Ndiribe kucita cinthu cakupitana na Lamulo la Adjuda, ayai kusaya kulemekeza templo ne kuphonyera Seza.” Mpostoloyo akhalibe kuphonya cinthu ndipo akhathemera kutsudzulidwa. Kodi n’ciyani comwe Festo adacita? Pakufuna kukondwesa Adjuda, iye adabvunza Paulo kuti: “Kodi iwepo un’funa kuyenda ku Jeruzalemu kuti ukatongedwe pamaso pangu thangwe ra bzinthu bzimwebzi?” (Mab. 25:6-9) Yamweya yakhali lini makumbukidwe yabwino. Paulo angadayendesedwa pomwe ku Jeruzalemu, iye angadakatongedwa na anyamadulanthaka wace, ndipo angadakamupha. Pamwepa Festo adacita kufuna kwace m’mbuto mwa kucita cirungamo caico. Pomwe Ponsiyo Pirato akhali mtongi, adacitambo bzibodzi-bodzibzi na Jezu. (Juw. 19:12-16) Ntsiku zino, pinango atongi winango angatitonge kuipa thangwe ra kufuna kukondwesa wanthu. Ndipopa, tin’funika lini kudabwa nyumba za mphala zikatonga wanthu wa Mulungu mwakusaya cirungamo.
6, 7. N’thangwe ranyi Paulo adakumbira kuti akatongedwe na Seza, ndipo ni ciratizo ciponi comwe adasiya kwa Akristau wacadidi ntsiku zino?
6 Cakulinga ca Festo cakufuna kukondwesa Adjuda, cingadaphesa Paulo. Ndipopa, Paulo adaphatisa basa ufulu bwace bwakukhala nzika ya Roma kuti abzikhotcerere. Iye adauza Festo kuti: “Inepano ndidaima patsogolo pa mpando wakutongera wa Seza, ni pompano pomwe inepano nin’funika kutongedwera. Ndiribe kucitira Adjuda cinthu cakuipa, ninga momwe imwepo mukubvera . . . Ndikukumbira kuti ndikatongedwe na Seza!” Kawiri-kawiri munthu akacita mkumbiro ninga umweyu, bzikhali bzakunesa kuucinja. Festo adatsimikizira Paulo mwakulewa kuti: “Iwepo wakumbira kuti ukatongedwe na Seza, uniyenda kukatongedwa na Sezayo.” (Mab. 25:10-12) Pakukumbira kuti akatongedwe na mtongi mkulu, Paulo adasiya ciratizo cabwino kwa Akristau wacadidi ntsiku zino. Anyakutsutsa akayezera kuyambisa “mabvuto mwakuphatisa basa malamulo” mwakuphonyeka, Mboni za Yahova zimbayenda ku nyumba za mphala kuti zikhotcerere mafala yabwino.c — Sal. 94:20.
7 Tenepo, pomwe padapita magole mawiri Paulo ali m’kawoko thangwe ra mulandu wakunamiziridwa, idakwana nthawe yakuti akatongedwe na Seza ku Roma. Tsono pomwe Paulo akhanati kuyenda, mtongi munango akhafuna kuwonana naye.
Penu mulandu wathu ulibe kutongedwa bwino timbakumbira kuti tikatongedwe ku nyumba ikulu ya mphala
“Inepano Ndidabvera” (Mabasa 25:13–26:23)
8, 9. N’thangwe ranyi Agripa adayenda ku Sezareya?
8 Pomwe padapita ntsiku zing’ono-ng’ono kucokera pomwe Paulo adakumbira kuti akatongedwe na Seza pamaso pa Festo, Mambo Agripa na m’bale wace wacikazi Berenise “adayenda ku Sezareya kuti akamusane na Festo” omwe akhali mtongi mupsa.d Pa nthawe ya umambo bwa Roma, akulu-akulu wa boma akhana cizolowezi ca kumbayenda kukazungira atongi apsa. Pomwe Agripa akhatenda Festo thangwe ra kuikhidwa ninga mtongi, mwakusaya kupenukira iye akhayezera kulimbisa uxamwali bwawo bomwe bungadadzamuthandiza kutsogolo. — Mab. 25:13.
9 Festo adauza Agripa nkhani ya Paulo, ndipo Agripayo adafunisisa kubva mpostoloyo. Mangwana yace, atongi awiriwo adakhala pa mpando wakutongera mirandu. Iwo akhacita bzinthu mwakubziwonesera pakufuna kulatiza kuti akhali wamphanvu na wakulemekezeka, tsono wanthu akhali tceru na bzomwe Paulo akhalewa. — Mab. 25:22-27.
10, 11. Kodi Paulo adalatiza tani kuti akhalemekeza Agripa, ndipo adamuuza ciyani pa bzomwe akhacita kale-kale?
10 Mwa ulemu Paulo adatenda Mambo Agripa thangwe ra kumupasa mpata kuti abzikhotcerere pamaso pace, mwa kuzindikira kuti mamboyo akhadziwa bwino miyambo yentse ya Adjuda na bzomwe bzikhacitisa kuti Adjudawo anesane. Paulo adayamba kulewa bza momwe moyo wace ukhaliri m’mbuyo, iye adati: “Inepano ndikhali Mfarizeu mwa kuteweza miyambo yakunesa ya cipembedzo cathu.” (Mab. 26:5) Ninga Mfarizeu, Paulo akhadikhirira kubwera kwa Mesiya. Tsapano ninga Mkristau, Paulo akhapalizira mwakukhwimika kuti Jezu Kristu ndiye Mesiya omwe Adjuda akhamudikhirira. Iye adafotokozera Agripa kuti akhatongedwa thangwe ra kupalizira kuti bzomwe Mulungu adapicira bzakwanisika, bzinthu bzomwe iye pabodzi na omwe akhamunamizirawo akhakhulupira. Mafala yamweya yadacitisa Agripa kufunisisa kubva bzizinji.e
11 Pakukumbukira nthawe yomwe akhaboneresa Akristau, Paulo adalewa kuti: “Inepano caiye ndikhadatsimikiza mu mtima mwangu kucita bzentse bzomwe ningadakwanisa kuti dzina la Jezu wa ku Nazareti lireke kumwazika. . . . Pakuti ndikhadakalipa nawo kwene-kwene [ateweri wa Kristu], ndidafika pa kuwatewera m’mbuyo mpaka kufika m’mizinda ya kutali.” (Mab. 26:9-11) Paulo akhanama lini. Wanthu azinji akhadziwa momwe Paulo akhazunzira Akristau. (Agal. 1:13, 23) Pinango Agripa akhabzibvunza kuti: ‘Kodi n’ciyani cidacitisa mwamuna ninga umweyu kucinja?’
12, 13. (a) Kodi n’ciyani cidacitisa kuti Paulo atendeuke? (b) Kodi Paulo akhathusa tani minyendo yace kumbuyo ninga ng’ombe yomwe imbathusa-thusa “minyendo yace kuti imenye mtcamu wa mbuya wace”?
12 Mbvunzo umweyu udatawiridwa na mafala ya Paulo yakuti: “Inepano ndikhayenda ku Damasko thangwe ndikhadabvumizidwa na atsogoleri wa antsembe kuti ndikacite bzibodzi-bodzibzo kumweko. Mambo, pomwe ine ndikhali mu mseu pa nthawe ya kumasikati, ndidawona ceza comwe cikhabvunika kwene-kwene kuposa dzuwa cakucokera kudzulu ndipo cidabvunika inepano pabodzi na wanthu omwe ndikhanawo pa ulendobo. Tentse tidagwa pantsi ndipo pamwepo ndidabva fala mu cirewedwe ca Cihebereu lakundiuza kuti: ‘Saulo, Saulo, thangwe ranyi iwepo ukundizunza? Iwepo ukubziboneresa wekha mwa kumbathusa minyendo yako kumbuyo ninga ng’ombe yomwe inkuthusa-thusa minyendo kuti imenye mtcamu wa mbuya wace.’ Tsono inepano ndidabvunza kuti: ‘Kodi ndimwe mbani Mbuya?’ Ndipo Mbuyayo adatawira kuti: ‘Ndine Jezu omwe iwepo ukumuzunza.’”f — Mab. 26:12-15.
13 Pomwe Paulo akhanati kuwona masomphenya yakudabwisa yale, ‘akhali ninga akuthusa minyendo kumbuyo, ninga ng’ombe yomwe ikuthusa minyendo kuti imenye mtcamu wa mbuya wace.’ Ninga cifuwo comwe cimbanyamula mitolo cingabzidzonge cikathusa minyendo kumbuyo kuti cimenye mtcamu wa mbuya wace, Paulo akhadabzidzonga mwauzimu pakucita bzinthu bzomwe bzikhabverana lini na kufuna kwa Mulungu. Pomwe Jezu omwe akhadalamusidwa adawonekera kwa Paulo mu mseu wakuyenda ku Damasko, adacitisa kuti mwamuna wabwinoyu, omwe akhadasocera, acinje makumbukidwe yace. — Juw. 16:1, 2.
14, 15. Kodi n’ciyani comwe Paulo adalewa pa nkhani ya kucinja komwe adacita pa moyo wace?
14 Kulewa cadidi, Paulo adacinja kwene-kwene pa moyo wace. Pakulewalewa na Agripa, iye adati: “Inepano ndidabvera masomphenya ya kudzulu yomwe ndidawonayo, tsono ndidafikisa mafalayo kuyambira kwa wanthu wakukhala ku Damasko, patsogolo pace ku Jeruzalemu, na kwa wanthu wa m’cigawo centse ca Djudeya pabodzi na kwa wanthu wa mitundu inango kuti iwo an’funika kukungula acitendeukira kwa Mulungu mwa kucita mabasa yakulatiza kuti akunguladi.” (Mab. 26:19, 20) Pakhadapita magole mazinji Paulo akukwanirisa basa lomwe akhadapasidwa na Jezu m’masomphenya yomwe adawonesedwa masikati yale. Kodi ni phindu liponi lomwe adaligumana? Wale omwe akhabvuma mafala yabwino yomwe Paulo akhayapalizira, akhakungula acisiya makhalidwe yawo yakuipa aciyamba kutumikira Mulungu. Wanthu amwewa akhakhala nzika zabwino, mwakubvera malamulo na kuthandizira kuti dziko lawo likhale na mtendere.
15 Tsono Adjuda omwe akhatsutsa Paulo, akhawona lini phindu lomwe wanthu akhakhala nalo kucokera pa mafala yomwe Paulo akhapalizira. Iye adalewa kuti: “Ndipopa Adjuda adandiphata mu templo ndipo akhafuna kundipha. Tenepo, pakuti Mulungu akundithandiza, ndikupitiriza mpaka lero kucitira umboni kwa wana na kwa akulu-akulu kubodzi.” — Mab. 26:21, 22.
16. Kodi tingatewezere tani Paulo pomwe tikulewalewa na atongi pabodzi na akulu-akulu wa boma bza cikhulupiro cathu?
16 Ninga Akristau wacadidi, ‘tin’funika nthawe zentse kukhala wakukonzeka kuti titawire munthu ali-wentse’ bza cikhulupiro cathu. (1 Ped. 3:15) Pomwe tikulewalewa na atongi pabodzi na akulu-akulu wa boma pakulewa bza bzinthu bzomwe timbakhulupira, bzingakhale bzakuthandiza kutewezera momwe Paulo adalewalewera na Agripa pabodzi na Festo. Tikambafotokoza mwa ulemu momwe cadidi ca m’Bibliya cikucinjira moyo wa wanthu sikuti kwa ife tekha, pinango tingatokonye mitima ya wanthu wa udindowa.
“Mu Kanthawe Kakucepa Iwepo Ungacinje Makumbukidwe Yangu Ndicikhala Mkristau” (Mabasa 26:24-32)
17. Kodi n’ciyani comwe Festo adacita pomwe Paulo akhabzikhotcerera, ndipo bzikundendemerana tani na ntsiku zino?
17 Pomwe atongi awiri wale akhatetekera umboni bwakusaya kugazika bomwe Paulo akhalewa, iwo adatokonyedwa kwene-kwene. Onani bzomwe bzidacitika: “Pomwe Paulo akhafotokoza bzinthu bzimwebzi mwakubzikhotcerera, Festo adalewa mwakukuwa kuti: ‘Paulo, iwepo ukupenga! Kupfunza kwako kwene-kwene kukukupengesa!’” (Mab. 26:24) Bzomwe Festo adacita, pinango bzimbalatiza makhalidwe yomwe wanthu azinji anayo ntsiku zino. Wanthu azinji ambawona ninga kuti omwe ambapfunzisa wanthu cadidi ca m’Bibliya ni atsiru. Wanthu azinji omwe adapfunza kwene-kwene m’dzikomu, bzimbawanesa kukhulupira bzomwe Bibliya limbapfunzisa pakulewa bza kulamusidwa kwa anyakufa.
18. Kodi Paulo adatawira tani Festo, ndipo n’ciyani comwe Agripa adalewa na mtawiro umweyu?
18 Tsono Paulo adatawira mtongiyo kuti: “Wakulemekezeka a Festo, inepano ndikupenga lini, ndikundolewa mafala ya cadidi na yanzeru. Kulewa cadidi, imwe mambo omwe inepano ndikulewalewa namwe mwakutsudzuka, mukudziwa bwino bzinthu bzimwebzi . . . Mambo Agripa, kodi imwepo mumbakhulupira Aprofeta? Ine nin’dziwa kuti mumbakhulupira.” Agripa adatawira kuti: “Mu kanthawe kakucepa iwepo ungacinje makumbukidwe yangu ndicikhala Mkristau.” (Mab. 26:25-28) Mafala yomwe Agripa adalewaya napo yacikhala kuti yakhacokera pantsi pa mtima, ayai ne, koma yakulatiza kuti bzomwe Paulo adalewa bzidatokonya kwene-kwene mamboyo.
19. Kodi Agripa na Festo adazindikira ciyani pa nkhani ya Paulo?
19 Tenepo, Agripa na Festo adaima, bzomwe bzikhalatiza kuti mtsonkhanoyo ukhadamala. “Pomwe iwo akhacoka, adayamba kulewalewa okha-okha kuti: ‘Munthu umweyu alibe kucita cinthu ciri-centse cakuthemera kufa ayai kumangidwa.’ Tenepo Agripa adauza Festo kuti: ‘Munthuyu angadatsudzulidwa bzingadakhala kuti iye alibe kukumbira kuti akatongedwembo na Seza.’” (Mab. 26:31, 32) Iwo akhadziwa kuti Paulo akhalibe mulandu. Tsapano, pinango iwo angadayamba kukhala na makumbukidwe yabwino pakulewa bza Akristau.
20. Kodi kucitira umboni atsogoleri wa boma komwe Paulo adacita, kudakhala na bzakutewera bziponi?
20 Pa atongi wamphanvu awiriwa, palibe omwe adabvuma mafala yabwino ya Umambo bwa Mulungu. Kodi bzidakhala bzakuthandiza mpostolo Paulo kukalewalewa na amunawa? Mtawiro ngwakuti inde. Thangwe ra Paulo ‘kuyendesedwa kwa amambo na atongi wa m’bzigawo’ ku Djudeya, bzidacitisa kuti acitire umboni kwa atsogoleri waciroma omwe mwa njira inango bzingadakwanisika lini. (Luk. 21:12, 13) Kuthumizira bzimwebzi, bzomwe Paulo adagumana nabzo na cikhulupiro comwe adacilatiza pomwe akhaboneresedwa, bzidalimbikisa abale wace wauzimu. — Afil. 1:12-14.
21. Kodi ni phindu liponi lomwe tingakhale nalo tikambapirira pa basa la Umambo?
21 Bzimwebzi bzimbacitikambo ntsiku zino. Tikapirira pa basa la Umambo, napo tikugumana na mayezo ayai kuzunzidwa, tingakhale na bzakutewera bzabwino kwene-kwene. Pinango tingakwanise kupalizira atsogoleri wa boma omwe mwa njira inango tingadakwanisa lini kuwafikira. Kupirira kwathu mwakukhulupirika kungalimbikise abale wathu wacikristau na kuwacitisa kukhala wakukhwimika pa basa lakucitira umboni bwakukwanira pakulewa bza Umambo bwa Mulungu.
a Onani kwadru yakuti “Mtongi Waciroma Porsiyo Festo.”
b “Mpando wakutongera mirandu” akhauikha padzaulu. Bzimwebzi bzikhalatiza kuti palibe omwe angadacinja bzomwe atongi asankhula ndipo bzikhafunika kulemekezedwa. Pirato akhadakhala pa mpando wakutongera miranduyo pomwe akhatetekera mirandu yomwe Adjuda akhanamizira Jezu.
c Onani kwadru yakuti “Mboni za Yahova Zimbakumbira Kuti Zikatongedwe ku Nyumba za Mphala Zikulu-zikulu Pakufuna Kukhotcerera Cadidi.”
d Onani kwadru yakuti “Mambo Herode Agripa Waciwiri.”
e Pakuti Paulo akhali Mkristau, akhabvuma kuti Jezu akhali Mesiya. Adjuda omwe akhalamba Jezu, akhawona Paulo ninga nyakupanduka. — Mab. 21:21, 27, 28.
f Pakulewa bza mafala ya Paulo yakuti akhacita ulendo “ku masikati”, mdziwi munango wa nkhani za m’Bibliya adalewa kuti: “Munthu omwe akhacita ulendo, akhapuma nthawe ya ku masikati thangwe kukhapsa kwene-kwene. Tsono akasaya kupuma, ni thangwe rakuti ana bzakucita mwakamkulumize. Tenepo, tikukwanisa kuwona kuti Paulo akhafuna kwene-kwene kuzunza Akristau.”