NKHANI YAKUPFUNZA 51
Cidikhiro Canu Cakutsogolo Cin’dzakwanisikadi
“Cidikhiroco cimbatisunamisa lini.” — AROMA 5:5.
NYIMBO 142 Tiphatisise Cidikhiro Cathu
BZOMWE TIN’PFUNZAa
1. Thangwe ranyi Abalahamu akhafunika kupitiriza kudikhirira mwana?
YAHOVA adapicira xamwali wace Abalahamu kuti iye angadadzakhala na mwana, ndipo mitundu mizinji ya pa dziko la pantsi ingadadzasimbidwa thangwe ra iye. (Genesesi 15:5; 22:18) Abalahamu akhatsimikizira kuti bzomwe Mulungu adalewa bzingadakwanisikadi thangwe akhana cikhulupiro cakulimba kwa iye. Napo bzikhali tenepo, pomwe Abalahamu akhana magole 100 ndipo mkazace Sara akhana magole 90, iwo akhanati kukhala na mwana. (Genesesi 21:1-7) Tsono Bibliya limbalewa kuti: “Thangwe ra cidikhiro, [Abalahamu] akhana cikhulupiro cakuti angadakhala pai wa wanthu wa mitundu izinji, mwakubverana na bzomwe Mulungu akhadamuuziratu.” (Aroma 4:18) Imwepo mukudziwa bwino kuti bzomwe Abalahamu akhadikhirira bzidakwanisikadi. Iye adadzakhala pai wa mwana omwe akhamudikhirira kwene-kwene, Izaki. Thangwe ranyi Abalahamu akhatsimikizira kuti Yahova angadakwanirisa piciro lace?
2. Thangwe ranyi Abalahamu akhatsimikizira kuti piciro la Yahova lingadakwanisikadi?
2 Abalahamu “akhana citsimikizo centse cakuti bzomwe Mulungu akhadamuuzabzo, bzingadadzacitikadi” thangwe akhali pa uxamwali bwakulimba na Yahova. (Aroma 4:21) Yahova adamubvuma Abalahamu, ndipo adamuwona kuti akhali wakulungama thangwe ra cikhulupiro cace. (Tiyago 2:23) Ninga momwe ambalatizira Aroma 4:18, Abalahamu akhana cikhulupiro pabodzi na cidikhiro. Mbatiwoneni bzomwe mpostolo Paulo adalewa pakulewa bza cidikhiro, ninga momwe bzidanembedwera mu kapitulo 5 ya Aroma.
3. Kodi Paulo adalewa ciyani pakulewa bza cidikhiro?
3 Paulo adafotokoza kuti n’thangwe ranyi tingakhale na citsimikizo cakuti ‘cidikhiro cathu cimbatisunamisa lini.’ (Aroma 5:5) Ndipo iye adatithandizambo kubvesesa bzomwe tingacite kuti cidikhiro cathu cikule. Mu nkhani ino, tin’cezerana bzomwe Paulo adalewa pa Aroma 5:1-5. Pomwe tikucita bzimwebzi, kumbukirani bza moyo wanu. Mukacita bzimwebzi, mun’dzakwanisa kuwona kuti cidikhiro canu cimbakhala na mphanvu na kupita kwa nthawe. Ndipo nkhani ino in’fotokozambo momwe imwepo mungacitisire kuti cidikhiro canu cikule kuposa momwe ciriri. Cakuyamba, mbaticezeraneni bza cidikhiro cabwino comwe Paulo adalewa kuti cingatisunamise lini.
CIDIKHIRO CATHU CABWINO
4. N’ciyani comwe cimbafotokozedwa pa Aroma 5:1, 2?
4 Werengani Aroma 5:1, 2. Paulo adanembera Akristau wa ku Roma mafalaya. Abale wa ku Roma adapfunza bza Yahova na Jezu, adakhala na cikhulupiro ndipo adakhala Akristau. Ndipopa Mulungu “adawawona kukhala wakulungama thangwe ra cikhulupiro cawo.” Ndipo adawadzoza na mzimu wakucena. Iwo angadadikhirira bzisimbo bzabwino ndipo angadakhala na citsimikizo centse cakuti angadabzitambira.
5. Kodi anyakudzozedwa ana cidikhiro ciponi?
5 Patsogolo pace, Paulo adanembera Akristau wakudzozedwa wa ku Efezo bza cidikhiro comwe Mulungu adawapasa. Iwo angadatambirambo “cuma ca ulemerero comwe [adakoyera] anyakucena ninga utaka.” (Aefezo 1:18) Ndipo Paulo adalatizambo Akristau wa ku Kolose komwe iwo angadatambirira utaka bwawo. Iye adati: “Cidikhiro comwe adakukoyerani kudzulu.” (Akolose 1:4, 5) Cidikhiro ca Akristau wakudzozedwa n’cakuti akafa alamusidwe aciyenda kukakhala na moyo kudzulu, komwe an’katonga pabodzi na Jezu. — 1 Atesalonika 4:13-17; Apokalipse 20:6.
M’bale F. W. Franz adafotokoza mwakubveka bwino bza cidikhiro comwe Akristau wakudzozedwa anaco (Onani ndime 6)
6. Kodi n’ciyani comwe m’bale munango wakudzozedwa adalewa bza cidikhiro cace?
6 Akristau wakudzozedwa ambakomedwa na cidikhiro cimweci. M’bodzi wa anyakudzozedwawo, M’bale Frederick Franz, adalewa momwe akhabvera na cidikhiro comwe anacoci. Iye adati: “Cidikhiro cathu cin’dzakwanisikadi. M’bodzi na m’bodzi wa ifepano wa 144 000 an’dzatambira bzomwe Mulungu adapicira.” Pambuyo pa kutumikira Yahova mwakukhulupirika magole mazinji, mu 1991, M’bale Franz adalewa kuti: “Tikadawona kuti cidikhiro cathu n’cakufunika kwene-kwene. Pomwe tikudikhirira bzimwebzo, timbapitiriza kutenda. . . . Ndipo ni cinthu comwe tin’funika kucidikhirira napo papite magole mazinji. Kuposa kale-kale, cidikhiro cangu nimbaciwona kuti n’cakufunika kwene-kwene.”
7-8. Kodi ni cidikhiro ciponi comwe atumiki azinji wa Yahova anaco? (Aroma 8:20, 21)
7 Atumiki azinji wa Yahova ntsiku zino ana cidikhiro cakusiyana. Iwo ana cidikhiro ninga comwe Abalahamu akhanaco cakudzakhala na moyo wakusaya kumala pa dziko la pantsi pomwe lin’dzakhala likutongedwa na Umambo bwa Mulungu. (Ahebereu 11:8-10, 13) Paulo adafotokoza bza mabaibai yabwino kwene-kwene yomwe wale omwe ana cidikhiro cimweci an’dzatambira. (Werengani Aroma 8:20, 21.) Pomwe imwepo mudabva kakuyamba bza piciro la m’Bibliya lakulewa bza kutsogolo, n’ciyani comwe cidakudekerani kwene-kwene? Kodi mudadekedwa thangwe rakuti nthawe inango imwepo mun’dzakhala wakulungamiratu ndipo mun’dzacita lini pomwe pikado? Ayai mudakomedwa kwene-kwene pomwe mudadziwa kuti adzinza wanu omwe adafa an’dzakhala pomwe na moyo m’paraizo? Thangwe ra “cidikhiro” comwe Mulungu adatipasa, imwepo mukudikhirira bzinthu bzabwino kwene-kwene kutsogoloku.
8 Bziribe basa penu tikudikhirira kudzatambira moyo wakusaya kumala kudzulu ayai pa dziko la pantsi pano, tina cidikhiro cabwino kwene-kwene comwe cimbatipasa mathangwe yakukhalira wakukondwa. Ndipo cidikhiro cathuco cingapitirize kukhala cakulimba. Bzomwe Paulo adanemba patsogolo pace bzimbafotokoza momwe bzimwebzi bzingacitikire. Mbatiwoneni bzomwe iye adalewa pakulewa bza cidikhiro cathu. Kucita bzimwebzi kun’dzaticitisa kukhala na citsimikizo cakuti cidikhiro cathu cin’dzapitiriza kukula ndipo cin’dzatisunamisa lini.
KODI N’CIYANI CINGACITISE KUTI CIDIKHIRO CATHU CIKULE?
Akristau wentse an’funika kudikhirira kugumana na mabvuto (Onani ndime 9-10)
9-10. Ninga momwe bzidacitikira na Paulo, n’ciyani comwe Akristau angadikhirire? (Aroma 5:3) (Onani bzithunzi-thunzi.)
9 Werengani Aroma 5:3. Onani kuti pa mavesiya Paulo adalewa kuti tikagumana na mabvuto, cidikhiro cathu cimbakula kwene-kwene. Bzimwebzi bzingatidabwise kwene-kwene. Kulewa cadidi, ateweri wentse wa Jezu angagumane na mabvuto. Mbatiwoneni ciratizo ca Paulo. Iye adauza Akristau wa ku Tesalonika kuti: “Ifepano tikhali pabodzi na imwepo, tidakuuzaniletu kuti tin’dzagumana na matsautso, ndipo bzacitika ninga momwe mukudziwira.” (1 Atesalonika 3:4) Ndipo kwa abale wa ku Kolinto, iye adanemba kuti: “Tikufuna lini kuti muleke kudziwa bza mazunzo yomwe tidagumana nayo . . . ndipo ne tikhakumbukira lini kuti tingadapulumuka.” — 2 Akolinto 1:8; 11:23-27.
10 Akristau ntsiku zino angagumanembo na mabvuto yakusiyana-siyana. (2 Timotio 3:12) Tanimbo imwepo? Kodi mudayamba kuzunzidwa thangwe rakuti mudakhulupira Jezu na kukhala mteweri wace? Pinango-pentse axamwali wanu na adzinza wanu akhambakucitirani bzinthu bzakuipa. Ayai pinango patrau wanu ayai anzanu wa ku basa ambakuzunzani thangwe rakuti mumbacita bzinthu mwakukhulupirika. (Ahebereu 13:18) Kodi imwepo mudazunzidwa kale na boma thangwe ra kupalizira wanthu winango bza cidikhiro canu? Bziribe basa mabvuto yomwe tingagumane nayo, koma Paulo adalewa kuti tin’funika kukhala wakukondwa. Thangwe ranyi iye adalewa bzimwebzi?
11. Thangwe ranyi tin’funika kukhala wakutsimikiza kupirira mabvuto yali-yentse?
11 Tingakhale wakukondwa napo kuti tikubonera thangwe timbadziwa kuti bzimwebzi bzimbatithandiza kukulisa khalidwe lakufunika kwene-kwene. Ninga momwe ambalewera Aroma 5:3, “mabvuto yathu yambabala kupirira.” Akristau wentse an’dzagumana na mabvuto, ndipopa iwo an’dzafunika kupirira. Na tenepo, tentsenefe tin’funika kukhala wakukonzeka kupirira mabvuto yali-yentse yomwe tingagumane nayo. Tin’dzatambira bzisimbo bzomwe tikudikhirira pokha-pokha tikapirira na kupitiriza kutumikira Yahova. Tin’funika lini kukhala ninga wale omwe Jezu akhakumbukira pomwe akhalewa bza mbeu zomwe zidagwera pa mwala pomwe pakhalibe mataka mazinji. Pakuyamba iwo adabvuma fala la Mulungu mwakukondwa, tsono pomwe “citsautso ayai cizunzo” cidayamba, iwo adagwa mwakamfulumize. (Mateu 13:5, 6, 20, 21) N’cadidi kuti kugumana na cizunzo ayai mabvuto kumbakhala lini kwakupusa ayai kwakudekeza, tsono tikapirira timbadzagumana bzisimbo bzizinji. Mwa njira iponi?
12. Kodi ni phindu liponi lomwe timbakhala nalo tikapirira mabvuto?
12 Tiyago adafotokoza phindu la kupirira mabvuto. Iye adanemba kuti: “Imwepo mukapitiriza kupirira, bzimwebzi bzin’dzakupfunzisani, ndipo imwepo mun’dzaphonya lini m’bzinthu bzentse nakuti palibe comwe mun’dzasaya.” (Tiyago 1:2-4) Tiyago akufotokoza bza kupirira ninga basa lomwe iye akufuna kucita. Iye akufotokoza kuti kupirira kuna basa ayai kuna cakulinga. Iko kungakuthandizeni kukulisa makhalidwe ninga cikhulupiro na kuthemba Mulungu. Tsono pana phindu pomwe linango lomwe timbagumana tikapirira.
13-14. Kodi kupirira kumbacitisa ciyani, ndipo kukubverana tani na cidikhiro? (Aroma 5:4)
13 Werengani Aroma 5:4. Paulo adalewa kuti kupirira “kumbacitisa kuti tifunidwe na Mulungu.” Kupirira kwanu kumbacitisa kuti mufunidwe na Mulungu. Bzimwebzi bzin’funa lini kulewa kuti Yahova ambakomedwa thangwe rakuti imwepo mukugumana na mabvuto. Bzomwe Mulungu ambakomedwa nabzo ndimwepo. Kupirira kwanu kumbacitisa kuti mufunidwe. Cimweci ni cisimbo cabwino kwene-kwene! — Salimo 5:12.
14 Kumbukirani kuti Abalahamu adagumana na mabvuto mazinji. Ndipo pomwe iye adapirira mwakukhulupirika, Yahova adakomedwa naye. Yahova akhamuwona ninga xamwali wace ndipo akhamuwona kuti ngwakulungama. (Genesesi 15:6; Aroma 4:13, 22) Bzimwebzi bzingaticitikirembo. Yahova ambakomedwa nafe sikuti thangwe ra basa lomwe timbacita ayai komwe timbatumikira. Iye ambatifuna thangwe ra kupirira kwathu mwakukhulupirika. Ndipo bziribe basa magole yathu, bzomwe bzikuticitikira ayai luso lomwe tinalo, tentsenefe tingakwanise kupirira. Kodi pana bvuto linango lomwe likukucitisani kupirira mwakukhulupirika tsapano? Penu ndibzo, khalani wakukondwa thangwe ra kudziwa kuti Yahova akukomedwa namwe. Kudziwa kuti tikukondwesa Mulungu, kungaticitise kuti tikhale wakukondwa ndipo kungalimbise cidikhiro cathu.
CIDIKHIRO CATHU CINGAKHALE CAKULIMBA
15. Kodi ni nfundo inango iponi yomwe Paulo adafotokoza, ndipo n’thangwe ranyi azinji angaibvesese lini?
15 Ninga momwe Paulo adalewera, tikapirira mabvuto mwakukhulupirika timbakondwesa Mulungu. Onani momwe Paulo adapitirizira kulewa bzimwebzi. Iye adati: “Kupirira kwathu kumbacitisa kuti tifunidwe na Mulungu ndipo kufunidwa kwathu na Mulungu, kumbatipasa cidikhiro, ndipo cidikhiroco cimbatisunamisa lini.” (Aroma 5:4, 5) Wanthu winango angabvesese lini bzimwebzi. Thangwe ranyi? Thangwe ninga momwe timbawonera pa Aroma 5:2, Paulo adalewa kuti Akristau wa ku Roma akhana kale cidikhiro, “cidikhiro cakutambira ulemerero bwa Mulungu.” Munthu angabzibvunze kuti: ‘Penu Akristau wa ku Roma akhanaco kale cidikhiro, thangwe ranyi Paulo adafotokoza pomwe bza cidikhiroco?’
Cidikhiro comwe mukhanaco pomwe mudayamba kupfunza Bibliya cakula kwene-kwene ndipo cimbakucitisani kutenda Yahova (Onani ndime 16-17)
16. Kodi n’ciyani comwe cimbacitisa kuti cidikhiro ca munthu cikule? (Onani bzithunzi-thunzi.)
16 Tingakwanise kubvesesa bzomwe Paulo akhafuna kulewa tikakumbukira kuti cidikhiro ni cinthu comwe cimbakula. Kuti tibvesese, tingayezezere bzimwebzi tenepa: Kodi imwepo mukukumbukira pa ntsiku yakuyamba yomwe mudabva bza cidikhiro comwe ciri mu Fala la Mulungu? Pa nthawe imweyo pinango imwepo mudawona kuti nkhani yakuti tin’dzakhala na moyo mpaka kale-kale m’paraizo pa dziko la pantsi ikhali yabwino. Tsono mukhatsimikizira lini kuti bzimwebzi mpsacadidi. Koma pomwe mudamudziwa bwino Yahova na mapiciro yace yomwe yambafotokozedwa m’Bibliya, mudatsimikizira kuti bzimwebzi bzin’dzakwanisikadi.
17. Kodi n’ciyani cimbacitisa kuti cidikhiro cathu cipitirize kukula pambuyo pa kubzipereka na kubatizidwa?
17 Pambuyo pa imwepo kubzipereka kwa Yahova mucibatizidwa, kupfunza bzizinji bza Yahovayo na kukhala wakukhwima mwauzimu bzacitisa kuti cidikhiro canu cipitirize kukula. (Ahebereu 5:13–6:1) Pinango bzomwe bzimbafotokozedwa pa Aroma 5:2-4 bzidakucitikiranimbo. Imwepo mudagumana na mabvuto mazinji. Tsono mudayapirira ndipo bzimwebzi bzidacitisa kuti mufunidwe na Mulungu. Thangwe ra kudziwa kuti iye ambakufunani ndipo ambakomedwa namwe, tsapano imwepo muna mathangwe mazinji yakukucitisani kudikhirira bzire bzomwe iye adapicira. Cidikhiro canu calimba kwene-kwene kuposa pakuyamba. Imwepo mukukwanisa kuwona kuti cidikhiroco n’cacadidi kwa imwepo, ndipo bzimwebzi bzikukudekerani kwene-kwene. Mwakusaya kupenukira, bzimbakucitisani kuti mucinje momwe mumbacitira bzinthu na wanthu wa m’banja mwanu, momwe mumbacitira bzakusankhula bzanu na momwe mumbaphatisira basa nthawe yanu.
18. Kodi ni citsimikizo ciponi comwe Yahova adatipasa?
18 Mpostolo Paulo adafotokoza cinthu cakufunika kwene-kwene cakulewa bza cidikhiro comwe imwepo mumbakhala naco pambuyo pa kufunidwa na Mulungu. Iye adatsimikizira kuti cidikhiro canu cin’dzakwanisikadi. Thangwe ranyi imwepo mungakhulupire bzimwebzi? Paulo adafotokoza bza citsimikizo ca Mulungu kwa Akristau, pomwe adalewa kuti: “Cidikhiroco cimbatisunamisa lini, thangwe lufoyi la Mulungu lidathululidwa m’mitima mwathu, mwakuphatisa basa mzimu wakucena omwe tidapasidwa.” (Aroma 5:5) Imwepo muna mathangwe mazinji yakukhulupira cidikhiro comwe Mulungu adakupasani.
19. Kodi imwepo mungakhale na citsimikizo ciponi pakulewa bza cidikhiro canu?
19 Kumbukirani bza cidikhiro comwe Yahova adapasa Abalahamu na momwe Yahovayo adamufunira na kumuwona ninga xamwali wace. Bzomwe Abalahamu akhadikhirira bzidacitikadi. Bibliya limbalewa kuti: “Pomwe Abalahamu adadikhirira mwakupirira, iye adatambira bzomwe akhadauzidwa kuti angadadzapasidwa.” (Ahebereu 6:15; 11:9, 18; Aroma 4:20-22) Iye alibe kusunamisidwa. Imwepo mungakhale na citsimikizo cibodzi-bodzici cakuti mukapitiriza kukhala wakukhulupirika, mun’dzatambira bzinthu bzomwe mukudikhirira. Cidikhiro canu n’cacadidi; ndipo limweri ni thangwe lomwe lin’funika kukucitisani kukhala wakukondwa sikuti wakusunama! (Aroma 12:12) Tenepo, ninga momwe Paulo adanembera, tikufuna kuti “Mulungu omwe ambapereka cidikhiro akudzazeni na cikondweso centse pabodzi na mtendere, thangwe ra kumukhulupira kwanu kuti mudzale na cidikhiro mwakutsogoleredwa na mzimu wakucena.” — Aroma 15:13.
NYIMBO 139 Bziyezezereni Kuti Muli M’paraizo
a Mu nkhani ino, tin’cezerana bza cidikhiro cathu cakutsogolo. Tiniwona kuti ico n’ciyani na momwe tingatsimikizire kuti cin’dzakwanisikadi. Ndipo Aroma kapitulo 5 an’tithandiza kuwona kusiyana komwe kulipo pakati pa cidikhiro comwe tinaco tsapano na comwe tikhanaco pomwe tidayamba kupfunza Bibliya.