Tewezerani Cirungamo na Nsisi za Yahova

1, 2. (a) Kodi Jezu akhawona tani Cakutonga ca Mulungu? (b) Kodi anembi na Afarizeu akhaphatisa tani basa mwakuphonyeka Cakutonga ca Mulungu?

JEZU akhafuna Cakutonga ca Mozeji. Bzimwebzi bzimbatidabwisa lini thangwe Cakutongaci cidaperekedwa na Baba wace, Yahova, omwe ni Munthu wakufunika kwene-kwene pa moyo wa Jezu. Pa Psalymo 40:8, Bibliya limbafotokoza bza lufoyi lamphanvu la Jezu pa malamulo ya Mulungu, iro limbati: ‘Ndimbakomedwa kucita kufuna kwanu, imwe Mulungu wangu, ndipo cakutonga canu ciri mu mtima mwangu.’ Mwa mafala na bzicito Jezu adalatiza kuti Cakutonga ca Mulungu n’cakulungama, cimbapasa phindu nakuti nthawe zense cimbakwanisika.—Mateu 5:17-19.

² Jezu adawawidwa kwene-kwene pomwe adawona anembi na Afarizeu ankuphatisa basa mwakuphonyeka Cakutonga ca Baba wace, thangwe iwo akhacitisa kuti Cakutonga ciwoneke ninga cakunesa kuteweza. Iye adawauza kuti: ‘Mumbapereka cakhumi ca tumbewu twa minti, diriri, na citowe,’ bzomwe bzikhathandauza kuti iwo akhacita nyongo ya kuteweza tunfundo tung’ono-tung’ono twa Cakutonga. Tsono ndiponi bvuto lomwe iwo akhanalo? Jezu adafotokoza kuti: ‘Tsono mumbanyoza bzinthu bzakufunika bza cirungamo, nsisi na kukhulupirika.’ (Mateu 23:23) Afarizeu akhabvesesa lini thandauzo la Cakutonga ndipo akhabziwona ninga wakufunika kwene-kwene kuposa winango. Koma Jezu akhabvesesa thandauzo la Cakutonga na bzomwe mtemo uli-wense ukhalewa bza Yahova.

3. Kodi mu nkhani ino tin’cezerana ciyani?

³ Ninga akristau, tsapano tin’funika lini kuteweza Cakutonga ca Mozeji. (Waroma 7:6) Tsono n’thangwe ranyi Yahova adacitisa kuti Cakutongaci cigumanike m’Fala lace, Bibliya? Iye an’funa kuti tibvesese ‘nfundo za cakutongaco,’ ayai mitemo yace. Mwa ciratizo, kodi ni mitemo iponi yomwe timbapfunza na makonzedwe ya mizinda yakuthawira? Mu nkhani yapitayi, tidawona bzomwe nyakupha munthu mwa ngozi akhafunika kucita na bzomwe tingapfunze. Ndipo mu nkhani ino, tiniwona bzomwe mizinda yakuthawira ingatipfunzise pakulewa bza Yahova na momwe tingatewezerere mikhalidwe yace. Ndipo tinigumana mitawiro ya mibvunzo mitatu iyi: Kodi mizinda yakuthawira imbalatiza tani kuti Yahova ngwansisi? Kodi mizindayo imbatipfunzisa ciyani pakulewa bza momwe Mulungu ambawonera moyo? Ndipo imbalatiza tani kuti Yahova ngwacirungamo? Pa cakucitika ciri-cense, mbacitani nyongo ya kutewezera Baba wanu wa kudzulu.—Werengani Wayefezo 5:1.a

MULUNGU ADALATIZA NSISI ZACE MWA KUSANKHULA MIZINDA YAKUTHAWIRA YAPAFUPI

4, 5. (a) Kodi n’ciyani comwe cikhacitisa kuti nyakuthawa aleke kuneseka kupita mu mzinda wakuthawira? (b) Kodi bzimwebzi bzimbatipfunzisa ciyani pakulewa bza Yahova?

⁴ Yahova adasankhula mizinda mitanthatu yakuthawira yomwe ikhali pafupi na Ajirayeri. Iye adauza Ajirayeriwo kuti asankhule mizinda mitatu ku ng’ambu iri-yense ya mkulo wa Joridano. N’thangwe ranyi? Thangwe iye akhafuna kuti nyakuthawa ambapite mu mzindamo mwakamfulumize na mwakusaya kunesa. (Mirewengo 35:11-14) Ndipo miseu yakuyendera ku mizindayi ikhakonzedwa bwino ndipo ikhafunika kusamalidwa. (Bzakutonga 19:3) Mwakubverana na mwambo wa Ajuda, m’miseumo mukhana bzizindikiro bzomwe bzikhathandiza anyakuthawawo kuzindikira mizindayo. Pakuti mu Jirayeri mukhana mizinda yakuthawira, Mjirayeri omwe angadapha munthu mwa ngozi akhafunika lini kukapotera m’dziko lacirendo, thangwe kumweko iye angadakapumpsidwa, aciyamba kunamata mirungu yakunama.

⁵ Kumbukirani ibzi: Mwakubverana na lamulo la Yahova, munthu omwe wapha mwanzace akhafunika kuphedwambo. Koma iye adacitambo makonzedwe yakuti munthu omwe wapha mwanzace mwa ngozi acitiridwe nsisi na kukhotcereredwa. Mfotokozi munango wa Bibliya adalewa kuti: “Makonzedweya yakhadalinganizidwa bwino ndipo yakhali yakusaya kunesa kuyabvesesa na kuyateweza.” Yahova ni muyeruzi lini wakuuma mtima omwe ambandonyang’ana mathangwe kuti alange atumiki wace. M’mbuto mwace, iye ‘ngwakudzala na nsisi.’—Wayefezo 2:4.

6. Kodi n’ciyani comwe cinkulatiza kuti Afarizeu akhatewezera lini nsisi za Yahova? Fotokozani.

⁶ Afarizeu akhafuna lini kucitira nsisi wanthu winango. Ndipo mwakubverana na mwambo wa Ajuda, Afarizeu akhakhululukira lini munthu omwe wawaphonyera kupitirira katatu. Kuti alatize kuipa kwa khalidwe lawolo, Jezu adafotokoza bza there la Mfarizeu na nyakukhomesa mtsonkho omwe akhapemba. Mfarizeuyo adalewa kuti: ‘Imwe Mulungu, ndinkukutendani kuti ndiri lini ninga wanthu winangowa omwe mbanyakupamba, wakusaya kulungama na apombo, ndipo ndirimbo lini ninga nyakukhomesa mtsonkhoyu.’ Kodi Jezu akhathandauza ciyani na thereli? Iye akhathandauza kuti Afarizeu ‘akhambawona anzawo ninga wakusaya kufunika,’ tenepo iwo akhawona lini kufunika kwa kucitira nsisi winango.—Luka 18:9-14.

7, 8. (a) Kodi mungatewezere tani nsisi za Yahova? (b) N’thangwe ranyi tin’funika kukhala wakubzicepswa kuti tikwanise kukhululukira winango?

⁷ Tewezerani Yahova pa nkhani ya kulatiza nsisi, sikuti Afarizeu. (Werengani Wakoloso 3:13.)b Mbabvumani munthu akakumbira kuti mumukhululukire. (Luka 17:3, 4) Bzibvunzeni kuti: ‘Kodi ndimbakhululukira winango mwakamfulumize, napo akandiphonyera kazinji kense? Kodi ndimbacita nyongo ya kukhazikisa mtendere na munthu omwe wacita bzinthu bzomwe bzandikalipisa?’

⁸ Kuti tikwanise kukhululukira munthu, tin’funika kukhala wakubzicepswa. Afarizeu akhabziwona kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa anzawo, ndipopa iwo akhafuna lini kukhululukira winango. Tsono ninga Akristau tin’funika kukhala wakubzicepswa ‘ticimbawona winango kukhala wakutiposa’ ticiwakhululukira na mtima wense. (Wafiripo 2:3) Tingabzibvunze kuti, ‘Kodi ndimbatewezera Yahova mwa kukhala wakubzicepswa?’ Tikakhala wakubzicepswa, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kuti winango atipepese ndipo bzin’dzakhalambo bzakusaya kunesa kuti tiwakhululukire. Tenepo, tin’funika kucitira nsisi winango ticireka kumbakalipa mwakamfulumize.—Mpalizi 7:8, 9.

LEMEKAZANI MOYO NDIPO LEKANI ‘KUKHALA NA MULANDU WA MULOPA’

9. Kodi Yahova adathandiza tani Ajirayeri kuwona kuti moyo ngwakupambulika?

⁹ Thangwe libodzi lomwe lidacitisa kuti pakhale mizinda yakuthawira likhali lakukhotcerera Ajirayeri ku mulandu wa mulopa wa munthu omwe waphedwa mwa ngozi. (Bzakutonga 19:10) Yahova ambafuna moyo ndipo iye ambawenga nyakupha. (Mimwani 6:16, 17) Tenepo, ninga Mulungu wacirungamo na wakucena, iye angadalekerera lini munthu omwe wapha mwanzace napo mwa ngozi. N’cadidi kuti munthu omwe wapha mwanzace mwa ngozi akhacitiridwa nsisi. Koma cakuyamba, munthuyo akhafunika kufotokozera akulu-akulu nkhani yaceyo. Ndipo akulu-akuluwo akawona kuti munthuyo adaphedwa mwa ngozi, nyakuphayo akhafunika kukhala mu mzinda wakuthawirayo mpaka kufa kwa mkulu ansembe. Bzimwebzi bzikhathandauza kuti nyakuphayo angadakhala mu mzindamo kwa moyo wace wense. Makonzedweya yakhathandiza Ajirayeri kuwona kuti moyo ngwakupambulika. Ajirayeri akhafunika kutcenkha kucita ciri-cense comwe cingadaikha moyo wa winango pa ngozi, kuti alemekeze Ule omwe adapereka moyo.

10. Mwakubverana na mafala ya Jezu, kodi anembi na Afarizeu adalatiza tani kuti akhalibe basa na moyo wa anzawo?

¹⁰ Mwa kusiyana na Yahova, anembi na Afarizeu akhalemekeza lini moyo wa winango. Jezu adawauza kuti: ‘Mudacosa nfungulo wakuwathandiza kudziwa bzinthu. Imwe mulibe kupita ndipo anyakufuna kupita mudawaphingiza!’ (Luka 11:52) Kodi Jezu akhathandauza ciyani na mafalaya? Anembi na Afarizeu akhafunika kuuza wanthu Mafala ya Mulungu, aciwathandiza kudzagumana moyo wakusaya kumala. Tsono m’mbuto mwa kucita bzimwebzo, iwo akhaphingiza wanthu kuti aleke kutewera Jezu, omwe ni ‘Mtumiki Mkulu wa moyo.’ (Mabasa 3:15) Mwa njira imweyi, iwo akhatsogolera wanthu kuti akapfudzidwe. Iwo akhali wakubzikuza na wadyera ndipo akhalibe basa na moyo wa anzawo. Kulewa cadidi, iwo akhali wakuuma mtima na wakusaya lufoyi!

11. (a) Kodi mpostolo Paulo adalatiza tani kuti akhawona moyo ninga momwe Yahova ambawonera? (b) Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kupalizira na nyongo ninga Paulo?

¹¹ Mwakusiyana na anembi na Afarizeu wale, kodi tingalatize tani kuti timbawona moyo ninga momwe Yahova ambawonera? Tingacite bzimwebzi tikambalemekeza na kuwona moyo kukhala wakufunika. Ndipo mpostolo Paulo adacita bzimwebzi mwa kucita nyongo ya kupalizira bzipsa bzabwino bza Umambo kwa wanthu wa mitundu yense. Ndipopa iye adalewa kuti: ‘Ndine wakucena pa mulandu wa mulopa wa wanthu wense.’ (Werengani Mabasa 20:26, 27.)c Tsono kodi Paulo akhapalizira kuti athawe mulandu wa mulopa ayai thangwe rakuti Yahova akhadamuuza? Ne. Paulo akhafuna wanthu. Iye akhawona moyo wawo kukhala wakufunika ndipo akhafuna kuti iwo adzakhale na moyo wakusaya kumala. (1 Wakolinto 9:19-23) Ifepanombo tin’funika kumbawona moyo ninga momwe Yahova ambauwonera. Iye ambafuna kuti munthu ali-wense akungule kuti adzakhale na moyo. (2 Pedru 3:9) Tsono kuti titewezere Yahova, tin’funika kumbafuna wanthu. Kukhala wansisi kun’dzatithandiza kuti tipalizire na nyongo ndipo kucita bzimwebzi kun’dzatibweresera cikondweso.

12. N’thangwe ranyi atumiki wa Mulungu ambafunika kukhotcerera moyo?

¹² Kuti timbawone moyo ninga momwe Yahova ambawonera, tin’funika kumbacita bzinthu mwakusamala kwene-kwene kuti tiukhotcerere. Ndipo tingacite bzimwebzi pomwe tinkufambisa kanderendere ayai cakufambira cinango, pomwe tinkumanga ayai tinkukonza-konza Nyumba za Umambo na mbuto zomwe timbacitira mitsonkhano yathu. Wanthu winango ambaphata basa mwakamfulumize kuti amalize basalo ayai kuti aleke kuluza kobiri. Koma kucita bzimwebzi kungacitise kuti moyo wawo ukhale pa ngozi ikulu kwene-kwene. Nthawe zense Mulungu wathu ambacita bzinthu bzabwino ndipo ifembo tin’funika kukhala ninga iye. Ndipo akulu wa gwere an’funika kuwona momwe angasamalirire moyo wawo na wa wanthu winango. (Mimwani 22:3) Tenepo, mkulu wa gwere akakukumbusani bza mitemo ya momwe mungasamalirire moyo wanu, mun’funika kumubvera. (Wagalata 6:1) Kuwona moyo ninga momwe Yahova ambawonera kun’dzakuthandizani kutcenkha kukhala na ‘mulandu wa mulopa.’

MBATONGANI ‘MWAKUBVERANA NA MALAMULOYA’

13, 14. Kodi akulu-akulu wa Jirayeri angadatewezera tani cirungamo ca Yahova?

¹³ Yahova adauza akulu-akulu wa Jirayeri kuti ambatewezere cirungamo cace. Cakuyamba, akulu-akuluwo akhafunika kudziwa bzense bzomwe bzidacitika pa nkhaniyo. Kuti awone penu nyakuphayo an’themera kucitiridwa nsisi, akulu-akuluwo akhafufudza kuti adziwe mathangwe yomwe yadacitisa nyakuphayo kuti aphe mwanzaceyo na bzicito bzace bzakale. Iwo akhafufudzambo penu nyakuphayo akhawenga munthuyo kuti adziwe penu adamupha utowa. (Werengani Mirewengo 35:20-24.)d Bzikawoneka kuti nyakuphayo adapha utowa mwanzaceyo, pakhafunika mboni ziwiri kuti zipereke umboni.—Mirewengo 35:30.

¹⁴ Pambuyo pa kudziwa bzense bzomwe bzidacitika, akulu-akuluwo akhafunika kukumbukira bza munthuyo payekha, sikuti pa bzomwe adacita bzokha. Akulu-akuluwo akhafunika kukhala na luso la kuzindikira kuti awone mathangwe yomwe yadacitisa kuti munthuyo aphe mwanzaceyo. Kuposa bzense, iwo akhafunikira mzimu wakucena wa Yahova kuti uwathandize kukhala na nzeru, acitewezera nsisi na cirungamo cace.—Kufuluka 34:6, 7.

15. Kodi Afarizeu akhawona tani anyapikado? (b) Ndipo Jezu akhawawonambo tani?

¹⁵ Afarizeu akhayeruza lini mwa nsisi. Iwo akhangingimira kwene-kwene pa bzomwe munthuyo wacita m’mbuto mwa unthu bwace. Pomwe Afarizeu winango adawona Jezu ankudya m’nyumba mwa Mateu, iwo adabvunza anyakupfunza wace kuti: ‘N’thangwe ranyi mpfunzisi wanu ankudya pabodzi na anyakukhomesa mtsonkho na anyapikado?’ Jezu adatawira kuti: ‘Wanthu wakulimba ambafuna lini dotolo, koma wanthu omwe ankuduwala. Tenepo, ndokoni mukapfunze thandauzo la mafala yakuti: ‘Ndin’funa nsisi, sikuti nsembe.’ Pakuti ndiribe kubwera kudzacemera anyakulungama, koma anyapikado.’ (Mateu 9:9-13) Kodi na mafalaya Jezu akhatawirira anyapikado? Ne. Iye akhafuna kuti iwo akungule. Ndipo imweyi ndiyo ikhali nfundo yakufunika kwene-kwene mu upalizi bwace. (Mateu 4:17) Jezu akhadziwa kuti ‘anyakukhomesa mtsonkho na anyapikado’ winango angadacinja. Iwo alibe kuyenda kumui kwa Mateu kuti akandodye. Koma akhali kumweko thangwe akhatewera Jezu. (Marko 2:15) Mpsakupasa nsisi kuti Afarizeu azinji akhawona lini wanthu ninga momwe Jezu akhawonera. Iwo akhakumbuka kuti wanthuwo angadacinja lini ndipo akhawawona ninga anyapikado omwe akhalibe cidikhiro ciri-cense. Afarizeuwa akhali wakusiyaniratu na Yahova, omwe ni Mulungu wacirungamo na wa nsisi!

16. Kodi n’ciyani comwe akulu omwe ambakhala pa komiti ya ciyeruzo ambafunika kucita?

¹⁶ Nsiku zino, akulu wa gwere an’funika kutewezera Yahova, omwe ‘ambafuna cirungamo.’ (Psalymo 37:28) Cakuyamba, iwo an’funika ‘kumbafufudza’ kuti atsimikize penu munthu wacitadi pikado. Tsono penu munthuyo wacitadi, iwo an’dzateweza malango ya m’Bibliya kuti awone bzomwe angacite pa nkhaniyo. (Bzakutonga 13:12-14) Akulu omwe ambakhala pa komiti ya ciyeruzo ambafunika kusamala kwene-kwene kuti atsimikize penu munthu omwe wacita pikadoyo wakunguladi ayai ne. Nthawe zinango bzimbakhala bzakunesa kucita bzimwebzi. Kukungula kumbaphatanidza momwe nyakuphonyayo ankuwonera bzomwe wacitabzo na momwe ankubvera mu mtima wace. (Cibvumbulutso 3:3) Nyakucita pikado an’funika kukungula kuti acitiridwe nsisi.e—Onani mafala ya m’nyansi.

17, 18. Kodi akulu angadziwe tani penu munthu wakunguladi? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba 15.)

¹⁷ Yahova na Jezu ambadziwa bwino bzomwe munthu ankukumbuka na momwe ankubvera mu mtima mwace thangwe iwo ambakwanisa kudziwa bza mu mtima mwa munthu. Koma akulu wa m’gwere angakwanise lini kucita bzimwebzo. Tsono penu imwepo ndimwe mkulu wa gwere, kodi mungadziwe tani penu munthu wakunguladi? Cakuyamba, kumbirani Yahova kuti akupaseni nzeru na luso la kuzindikira. (1 Wamambo 3:9) Caciwiri, phatisani basa Bibliya na mabukhu ya kapolo wakukhulupirika kuti yakuthandizeni kuwona kusiyana kwa ‘nsunamo wa dziko’ na ‘kusunama mwakubverana na bzomwe Mulungu ambafuna,’ komwe ni kukungula kwacadidi. (2 Wakolinto 7:10, 11) Onani bziratizo bza m’Bibliya bza wanthu omwe akhadakunguladi na omwe alibe ndipo onani momwe iwo adabvera mu mtima mwawo, bzomwe akhakumbuka na bzomwe iwo adacita.

¹⁸ Cacitatu, kumbukirani unthu bwace, sikuti kokha bzomwe iye wacita. Mbakumbukirani mbali zense za moyo wa munthuyo ninga, makhalidwe yace, mabvuto yomwe ankugumana nayo, momwe adaleredwera na mathangwe yomwe yamucitisa pikadoyo. Bibliya limbalewa kuti Jezu omwe ni msolo wa gwere Lacikristau, ‘an’dzatonga lini mwakundowona na maso yace ndipo an’dzayeruza lini bzinthu mwa kundobva na makutu yace. Iye an’dzayeruza na cirungamo wanthu wakunyozeka ndipo an’dzatsimula mwacirungamo anyakupfatsa wa pa dziko.’ (Zaiya 11:3, 4) Akulu, Jezu adakusankhulani kuti mumbasamalire gwere lace, ndipo iye an’dzakuthandizani kuti mumbayeruze mwa cirungamo na mwa nsisi. (Mateu 18:18-20) Tinkutenda kwene-kwene thangwe tina akulu m’gwere omwe ambatisamalira! Iwo ambatithandizambo kutewezera nsisi na cirungamo ca Yahova.

19. Kodi ni bzinthu bziponi bzomwe mwapfunza na makonzedwe ya mizinda yakuthawira bzomwe mun’funa kubziphatisa basa pa moyo wanu?

¹⁹ Cakutonga ca Mozeji cina ‘bzinthu bzakubveseseka bwino na cadidi’ bzomwe bzimbatipfunzisa bzizinji pakulewa bza Yahova na mitemo yace. (Waroma 2:20) Mwa ciratizo, mizinda yakuthawira yomwe imbafotokozedwa m’Cakutongaci, inkupfunzisa akulu wa gwere momwe angambayeruzire mwa ‘cirungamo cacadidi,’ ndipo inkutipfunzisambo kukufunika kwa kumbalatizana ‘lufoyi lacadidi na nsisi.’ (Zakariya 7:9) Napo nsiku zino timbateweza lini cakutongaci, Yahova alibe kucinja. Tenepo, iye akadawona cirungamo na nsisi kukhala bzinthu bzakufunika kwene-kwene. Ni mwayi ukulu kwene-kwene kumunamata. Bwerani titewezere mikhalidwe yace yabwinoya kuti iye atikhotcerere!