Momwe Mulungu Wamphanvu-zense Adacitira Bzinthu na Atumiki Wace
‘[Yahova] ambadziwa bwino kaumbidwe kathu, ambakumbukira kuti ndife pfumbi.’—PSALYMO 103:14.
1, 2. (a) Kodi momwe Yahova ambacitira bzinthu na wanthu kumbasiyana tani na momwe atongi wa mitundu ya wanthu ambacitira? (b) Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?
ATONGI wa mitundu ya wanthu kawiri-kawiri ambapondereza wanthu wawo. (Mateu 20:25; Mpalizi 8:9) Koma Yahova ambacita lini bzimwebzi na wanthu wace! Napo kuti ni Mulungu wamphanvu zense pa cirengedwe cense, iye ambasamalira kwene-kwene wanthu wakuperewera. Ndipo iye ngwa kudeka mtima ndipo ambasamalira makumbukidwe pabodzi na bzakusaya bzathu. Iye ambakumbukira kuti ndife wakuperewera ndipo ambadziwa malire yathu, tenepo ambatiuza lini kuti ticite cinthu comwe tingakwanise lini kucita.—Psalymo 103:13, 14.
2 Mu Bibliya, timbawona bziratizo bza momwe Yahova adacitira bzinthu na atumiki wace. Ndipo mu nkhani ino tin’cezerana bziratizo bzitatu: Cakuyamba, momwe Yahova adathandizira Samuyeri mwakudeka mtima kuti akauze mafala ya ciyeruzo Eli, omwe akhali Mkulu wa Ansembe. Caciwiri, momwe Yahova adalatizira mtima wa kupirira kwa Mozeji pomwe Mozejiyo adabziwona kuti angadakwanisa lini kutsogolera mtundu wa Jirayeri kucoka ku Edjipito. Ndipo cacitatu, momwe Yahova adacitira bzinthu na Ajirayeri pomwe adacoka ku Edjipito. Kodi tikupfunza ciyani na momwe Yahova adacitira bzinthu na bziratizobzi, ndipo tingamutewezerembo tani?
MOMWE YAHOVA ADACITIRA BZINTHU NA SAMUYERI
3. Kodi n’cinthu ciponi cakudabwisa comwe cidacitikira Samuyeri pomwe akhagona, ndipo ni mbvunzo uponi omwe tingabzibvunze? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba 21.)
3 Samuyeri adayamba kutumikira pa tendi la mkonkhano pomwe akhali mng’ono kwene-kwene. (1 Samuweri 3:1) Tsono, nsiku inango usiku, pomwe iye akhagona, padacitika cinthu cinango cakudabwisa.a (Onani mafala ya m’nyansi.) (Werengani 1 Samuweri 3:2-10.b) Ali m’tulo iye adabva munthu akucemera dzina lace. Samuyeri akhakumbuka kuti omwe adamucemera akhali Eli, Mkulu wa Ansembe. Ndipo mwa kubzicepswa iye adamuka acithamanga kuyenda kwa Eli acikalewa kuti: ‘Ndiri pano ine, kodi mwandicemera?’ Tsono Eli adamuuza kuti: ‘Ndiribe kukucemera.’ Bzimwebzi bzitacitika kupitirira kawiri-kense, Eli adazindikira kuti akhali Mulungu omwe akhacemera Samuyeriyo. Na tenepo, Eli adauza Samuyeri bzomwe angacite akacemeredwa pomwe, ndipo iye adacitadi bzimwebzo. N’thangwe ranyi Yahova alibe kuuza Samuyeri pakuyamba kuti ndiye omwe akhamucemera? Bibliya limbalewa lini thangwe race. Pinango Yahova adacita bzimwebzi thangwe ra kufuna kukhotcerera makumbukidwe ya Samuyeri.
4, 5. (a) Kodi Samuyeri adacita ciyani pomwe Yahova adamuuza mafala kuti akafotokozere Eli? (b) Kodi tinkupfunza ciyani na momwe Yahova adacitira bzinthu na Samuyeri?
4 Werengani 1 Samuweri 3:11-18.c Cakutonga ca Yahova cikhalewa kuti wana ambalemekeze wanthu wacikulire, maka-maka wale omwe akhana udindo. (Kufuluka 22:28; Mwambo 19:32) Tsono ndokumbukirani tswaka ninga Samuyeri layenda macibese kuna Eli, ndipo lakamuuza mafala yamphanvu yakulewa bza ciyeruzo. Bibliya limbalewa kuti Samuyeri ‘adacita mantha kufotokozera Eli matsomphenya yomwe adawona.’ Tenepo, Mulungu adacitisa kuti Eli adziwe kuti ndiye omwe akhacemera Samuyeri. Ndipopa, Eli adauza Samuyeri kuti aleke kumubisira cinthu ciri-cense comwe Mulungu akhadamuuza. Samuyeri adabveradi Eli ndipo ‘adamuuza bzense.’
5 Mafalaya yakhali lini yacirendo kuna Eli, thangwe iye akhadauzidwa kale mafala mabodzi-bodziya na ‘munthu munango wa Mulungu.’ (1 Samuweri 2:27-36) Ciratizoci cikutipfunzisa momwe Yahova ambacitira bzinthu na wanthu wace pabodzi na nzeru zace.
6. Kodi tingapfunze ciyani na momwe Yahova adathandizira Samuyeri?
6 Kodi imwepo ndimwe tswaka? Penu bziri tenepo, dziwani kuti nkhani yakulewa bza Samuyeri imbalatiza kuti Yahova ambadziwa mabvuto pabodzi na makumbukidwe yanu. Mwa ciratizo, pinango imwepo mumbacita manyazi mu utumiki bwakumunda mukagumana munthu wacikulire ayai omwe mudasiyana naye magole. Koma lekani kumbacita thupo, thangwe Yahova ambafunisisa kukuthandizani. Tenepo mbapembani kwa iye ndipo mbamuuzani momwe mumbabvera mu mtima mwanu. (Psalymo 62:8) Khalani na nthawe yakumbakumbukira bziratizo bza maswaka ninga Samuyeri yomwe yambafotokozedwa m’Bibliya. Ndipo mbacezani na abale na mpfumakazi za msinkhu wanu ayai acikulire omwe pinango adagumanambo na mabvuto ninga yanu. Pinango iwo angakuuzeni bza nthawe yomwe adawona boko la Yahova linkuwathandiza, pa nthawe yomwe akhadikhirira lini.
MOMWE YAHOVA ADACITIRA BZINTHU NA MOZEJI
7, 8. Kodi Yahova adalatiza tani kuti akhacita thupo na makumbukidwe ya Mozeji?
7 Pomwe Mozeji akhana magole 80 yakubadwa, Yahova adamupasa udindo bwakunesa kwene-kwene kuti acite. Udindobo bukhali bwakuti akalombole mtundu wa Jirayeri omwe ukhali pa ukapolo ku Edjipito. (Kufuluka 3:10) Pomwe Mozeji adabva bzimwebzi pinango adasunama kwene-kwene, thangwe iye akhadakhala m’busa ku Midiyani kwa magole 40. Tenepo, Mozeji adati: ‘Ndine mbani ine kuti ndiyende kwa Farawo ndicikacosa Ajirayeri ku Edjipito?’ Koma Yahova adamulimbisa kuti: ‘Ndin’dzakhala nawe.’ (Kufuluka 3:11, 12) Ndipo Yahova adamulimbisa pomwe kuti akulu-akulu wa Jirayeri ‘an’dzabvera’ mafala yace. Koma Mozeji adabvunza kuti: ‘Tsono tani iwo akakasaya kundikhulupira na kubvera mafala yanguyo?’ (Kufuluka 3:18; 4:1) Bzikuwoneka ninga kuti Mozeji akhalewa kuti Yahova akhadaphonya kumusankhula! Koma napo bzikhali tenepo, Yahova adapirira na Mozeji. Ndipo adam’pasa mphanvu kuti acite bzinthu bzakudabwisa. Bibliya limbalewa kuti Mozeji akhali munthu wakuyamba kupasidwa mphanvu imweyi.—Kufuluka 4:2-9, 21.
8 Napo Yahova adalimbisa Mozeji, iye adapitiriza kubzipasa mathangwe. Iye adalewa kuti akhaneseka kulewalewa bwino-bwino. Tsono Mulungu adamuuza kuti: ‘Pakulewalewa ndin’dzakhala nawe, ndicidzakuuza bzomwe udzalewe.’ Kodi Mozeji adabvuma kuyenda? Nee, iye adakumbira Mulungu kuti atumize munthu munango! Na thangwe limweri, Yahova adakalipa. Tsono iye adacita thupo na makumbukidwe ya Mozeji, ndipo adatumiza Aroni kuti ambakalewelewe m’mbuto mwa Mozejiyo.—Kufuluka 4:10-16.
9. Kodi kupirira na kudeka mtima kwa Yahova kudathandiza tani Mozeji kukhala mtsogoleri wabwino?
9 Kodi ciratizoci cinkutipfunzisa ciyani pakulewa bza Yahova? Pakuti Yahova ni Mulungu wamphanvu zense, iye angadafuna angadaphatisa basa mphanvu zace kuti agopswe Mozeji na cakulinga cakuti amubvere. Koma Yahova adapirira acimudekera mtima ndipo adalimbisa mtumiki wace wakubzicepswayo kuti angadakhala naye. Kodi bzimwebzi bzidacitikadi? Inde, bzidacitika! Mozeji adadzakhala mtsogoleri wabwino wa wanthu wa Mulungu. Ndipo iye adacita nyongo yakukhala wakudeka mtima na kucitira winango bzinthu bzabwino ninga momwe Yahova adamucitirambo.—Mirewengo 12:3.
Kodi mumbacita bzinthu na anzanu ninga momwe Yahova ambacitira? (Onani ndime 10)
10. Kodi ni phindu liponi lomwe tin’dzaligumana tikambacita bzinthu na winango ninga momwe Yahova ambacitira?
10 Kodi tingapfunze ciyani na ciratizoci? Penu imwepo ndimwe baba, m’bereki, ayai mkulu wa gwere, dziwani kuti muna udindo kwa winango. Na thangwe limweri, mpsakufunika kwene-kwene kuti imwepo mutewezere Yahova, momwe mungacitire bzinthu, kudekera mtima na kupirira na akazi wanu, wana wanu, ayai abale wa m’gwere. (Wakoloso 3:19-21; 1 Pedru 5:1-3) Mukatewezera Yahova, Jezu Kristu pabodzi na ciratizo ca Mozeji, mun’dzacitisa winango kukhala wakutsudzuka kukufendererani na kuceza namwe, ndipo mun’dzawalimbisa kwene-kwene. (Mateu 11:28, 29) Mukacita bzimwebzi mun’dzakhala ciratizo cabwino kwa iwo.—Wahebereu 13:7.
MOMWE YAHOVA ADACITIRA BZINTHU NA AJIRAYERI
11, 12. Kodi Yahova adacita tani kuti Ajirayeri akhale wakukhotcerereka pomwe akhawatsogolera kucoka ku Edjipito?
11 Bzinkuwoneka ninga kuti pakhana Ajirayeri wakupitirira 3 midyau, omwe adacoka ku Edjipito mu gole la 1513 Kristu anati kubwera. Pa thimuli, pakhana wana, acikulire, ndipo pinango pakhana anyakupunduka na atenda. Thimu limweri likhafunikira mtsogoleri wabwino na wakubvesesa makumbukidwe yawo. Ndipo bzimwebzi ndibzo bzomwe Yahova adacita, mwakuphatisira basa Mozeji. Ninga bzakutewera bzace, Ajirayeri adabzibva kukhala wakukhotcerereka pomwe akhacoka ku dziko la Edjipito.—Psalymo 78:52, 53.
12 Kodi Yahova adacita tani kuti atumiki wace akhale wakukhotcerereka? Pomwe Ajirayeri akhacoka ku Edjipito, Yahova adalinganiza mtundu wa Jirayeri ‘ninga magulu ya nkhondo.’ (Kufuluka 13:18) Ndipo kulinganizako, kudacitisa Ajirayeri kutsimikizira kuti Mulungu akhawatsogolera. Yahova adawatsogolera ‘masikati na mtambo,’ ndipo usiku na ‘ceza ca moto,’ comwe cikhawakumbusa kuti iye akhali nawo pabodzi, akhawatsogolera na kuwakhotcerera. (Psalymo 78: 14) Ndipo Ajirayeri akhafunikiradi kukhotcereredwa thangwe ra bzomwe bzidadzacitika patsogolo pace.
Kodi Yahova adapulumusa tani Ajirayeri pa Nyanza Ifuira?(Onani ndime 13)
13, 14. (a) Kodi Yahova adapulumusa tani Ajirayeri pa Nyanza Ifuira? (b) Kodi Yahova adalatiza tani kuti ngwa mphanvu kwene-kwene kuposa Aedjipito?
13 Werengani Kufuluka 14:19-22.d Kumbukirani kuti imwepombo muli pabodzi na Ajirayeriwo ndipo bzinkuwoneka ninga kuti mwasaya cakucita, thangwe m’mbuyo mwanu munkubwera acikunda wa Edjipito ndipo kutsogolo kwanu kuna Nyanza Ifuira. Patsogolo pace, munkuwona Mulungu akukuthandizani. Mtambo omwe ukhali kutsogolo kwanu wayenda mbuyo mwa Ajirayeri, ayai pakati pa imwepo na Aedjipito. Tsapano munkuwona Aedjipito ali mu mdima, koma pakati panu pana ceza camphanvu! Patsogolo pace munkuwona Mozeji akufuthula boko lace acimenya nyanza ndipo cimphepo camphanvu cinkubwera kucokera kumabvadzuwa, cicifungula njira ikulu pa nyanzayo. Ndipo imwepo pabodzi na banja lanu, bzifuwo bzanu mukufamba mwakulinganizidwa bwino na wanthu wense. Koma munkudabwa kuwona kuti pansi palibe matope ndipo mukupsedemuka lini, thangwe padauma bwino. Ninga bzakutewera bzace, munthu ali-wense napo omwe akhafamba pang’ono-pang’ono akwanisa kufika ku ng’ambu inango ya nyanzayo.
14 Werengani Kufuluka 14:23, 26-30.e Pomwe bzidacitika bzimwebzi, Farawo omwe akhali wakusamwa na wakubzikuza, adayamba kuwatewera Ajirayeri. Tsono Mozeji adafuthula boko lace acimenya pomwe nyanza ire, ndipo nkhomole ziwiri za madzi yomwe yakhadagawikana zidaphatana. Ndipo madziyo yadamiza Farawoyo pabodzi na anyankhondo wace, ndipo palibe ne na m’bodzi omwe adapulumuka!—Kufuluka 15:8-10.
15. Kodi bzomwe bzidacitikira Ajirayeri bzinkutipfunzisa ciyani pakulewa bza Yahova?
15 Kodi bzomwe bzidacitikira Ajirayeri bzinkutipfunzisa ciyani pakulewa bza Yahova? Iye ni Mulungu omwe ambalinganiza bzinthu, ndipo khalidwe limweri limbatithandiza kuti tikhale wakukhotcerereka. (1 Wakolinto 14:33) Ninga m’busa omwe ambafuna na kusamalira mabira yace, Yahova ambasamalira wanthu wace na bzicito bzace. Iye ambawapulumusa na kuwakhotcerera kwa anyamadulanthaka wawo. Bzimwebzi bzimbatidjedjeresa mtima ndipo bzimbatitsangalaza kwene-kwene maka-maka pomwe tinkufendera kuphampha kwa dziko lakuipali.—Mimwani 1:33.
16. Kodi tingapfunze ciyani na momwe Yahova adapulumusira Ajirayeri?
16 Nsiku zino, Yahova ambasamalira wanthu wace ninga gulu. Iye ambawathandiza kuti apitirize kukhala pauxamwali na iye na kuwakhotcerera kwa anyamadulanthaka wawo. Ndipo iye an’dzapitiriza kucita bzimwebzi napo pa nthawe ya citsautso cikulu comwe ciri pafupi kwene-kwene. (Cibvumbulutso 7:9, 10) Pa nthawe imweyi, palibe mtumiki wa Mulungu omwe an’dzacita mantha na citsautso cikuluco napo akhale tswaka, wacikulire, wakuduwala ayai wakupunduka.f (Onani mafala ya m’nyansi.) Koma an’dzacita bzinthu mwakusiyana na wanthu winango! Iwo an’dzakumbukira mafala ya Jezu yakuti: ‘Dzaimeni, mucidzadjigumisa misolo yanu, thangwe cipulumuso canu ciri pafupi.’ (Luka 21:28) Napo iwo adzamukiridwe na Gogi, lomwe ni gulu la mtundu omwe una mphanvu kwene-kwene kuposa Farawo, wanthu wa Mulungu an’dzakhulupira kuti Yahova an’dzawapulumusa. (Zakiyeri 38:2, 14-16) N’thangwe ranyi? Thangwe iwo ambadziwa kuti Yahova ambacinja lini. Iye an’dzalatiza pomwe kuti ni Mpulumusi wa lufoyi nakuti ambasamalira atumiki wace.—Zaiya 26:3, 20.
17. (a) Kodi ni phindu liponi lomwe tin’dzaligumana tikambapfunza nkhani zakulewa momwe Yahova adasamalirira atumiki wace? (b) Kodi tin’dzacezerana ciyani mu nkhani yakutewera?
17 Mu nkhani ino, tawona bziratizo bza momwe Yahova adacitira bzinthu na atumiki wace, iye adawadekera mtima, adawatsogolera ndipo adawapulumusa. Tsono mukambakumbukira bziratizo ninga bzimwebzi, citani nyongo yakupfunza bzinthu bzipsa pakulewa bza Yahova kuti muwone nfundo zinango zomwe mukhanati mwaziwona. Ndipo mukapfunza bzizinji pakulewa bza makhalidwe ya Yahova, lufoyi na cikhulupiro canu cin’dzakhala camphanvu. Mu nkhani yakutewera, tin’pfunza momwe tingatewezerere Yahova m’banja, m’gwere na mu utumiki bwakumunda.
a Mjuda munango wakufotokoza bza nkhani zakale wakucemeredwa Josephus, adalewa kuti pa nthawe imweyi Samuyeri akhana magole 12 yakubadwa.
b 1 Samuweri 3:2 Nsiku inango Eli akhadagona pa mbuto yace yomwe akhadaizolowera, ndipo pa nthawe imweyi maso yace yakhadacita khungu mwakuti iye akhakwanisa lini kuona. 3 Koma Samuyeri akhadagona mu templo ya Yahova, momwe mukhana thungwa la Mulungu, ndipo mbvuniko wa Mulungu ukhanati wathimisidwa. 4 Patsogolo pace, Yahova adacemera Samuyeri. Iye adatawira kuti: “Ndiri pano ine.” 5 Ndipo iye adathamanga aciyenda kwa Eli acikalewa kuti: “Ndiri pano ine, kodi mwandicemera?” Eli adati: “Ndiribe kukucemera. Ndoko ukagone.” Tenepo, iye adayenda kukagona. 6 Yahova adamucemera pomwe kuti: “Samuyeri!” Tenepo Samuyeri adamuka aciyenda kwa Eli acikalewa kuti: “Ndiri pano ine, kodi mwandicemera?” Tsono Eli adati: “Mwanangu, ndiribe kukucemera ine. Ndoko ukagone.” 7 (Pa nthaweyi Samuyeri akhanati kumudziwa Yahova, ndipo mafala ya Yahova yakhanati kuzimbulidwa kwa iye.) 8 Yahova adamucemera pomwe kacitatu kuti: “Samuyeri!” Tsono Samuyeri adamuka aciyenda kuna Eli acikalewa kuti: “Ndiri pano ine, pakuti mwandicemera.” Tenepo, Eli adazindikira kuti ni Yahova omwe akhacemera mulumbwanayo. 9 Tenepo Eli adauza Samuyeri kuti: “Ndoko ukagone, ndipo akakucemera pomwe ukalewe kuti: ‘Lewani, Yahova, pakuti mtumiki wanu ankukubvani.’” Samuyeri adayenda kukagona m’cipinda mwace. 10 Ndipo Yahova adabwera, acimufenderera pafupi ndipo adamucemera ninga pakuyamba pale kuti: “Samuyeri, Samuyeri!” Tenepo, Samuyeri adatawira kuti: “Lewani, pakuti mtumiki wanu ankukubvani.”
c 1 Samuweri 3:11 Yahova adauza Samuyeri kuti: “Ndin’cita cinthu cinango mu Jirayeri comwe cin’dzacitisa kuti munthu ali-wense wakucibva, makutu yace yan’dzalira. 12 Pa nsikuyo, ndin’dzacitira Eli bzense bzomwe ndidalewa bza nyumba yace, kuyambira paciyambi mpaka kuphampha. 13 Umuuze kuti ndiniyeruza nyumba yace thangwe ra kuphonya komwe iye akukudziwa bwino, pakuti wana wace akunyoza Mulungu, koma iye ankuwatsimula lini. 14 Ndipopa ndalumbira kuti kuphonya kwa wanthu wa m’nyumba ya Eli kun’dzathawika lini napo apereke nsembe.” 15 Samuyeri adagona mpaka kufika macibese. Pomwe adamuka adafungula misuwo ya nyumba ya Yahova. Ndipo iye adacita mantha kufotokozera Eli matsomphenya yomwe adawona. 16 Tsono Eli adacemera Samuyeri kuti: “Samuyeri, mwana wangu!” Iye adatawira kuti: “Ndiri pano ine.” 17 Eli adamubvunza kuti: “Kodi n’ciyani comwe iye wakuuza? Ndaphata minyendo, leka kundibisira. Mulungu akupase nyathwa yakuwawa, ukandibisira napo fala libodzi pa bzense bzomwe iye wakuuza.” 18 Tenepo Samuyeri adamuuza bzense, ndipo alibe kumubisira ne cinthu cibodzi. Eli adati: “Ni Yahova. Acite bzomwe mpsabwino kwa iye.”
d Kufuluka 14:19 Ndipo anjo wa Mulungu wacadidi omwe akhafamba patsogolo pa Ajirayeri, adacoka, aciyenda m’mbuyo mwawo ndipo mtambo omwe ukhadaima kuti njo ule udacoka kutsogolo kule, uciyendambo m’mbuyo mwawo. 20 Mtamboyo udayima kati na kati, uku Aedjipito ndipo mbali inangoyi wana wa Jirayeri. Mbali ibodzi, mtamboyo ukhacitisa mdima; ndipo ku mbali inangoyo ukhabvunika usiku. Mwa njira imweyi, gulu la Aedjipito liribe kukwanisa kufika pafupi na pomwe pakhana gulu la Ajirayeri usiku bwense. 21 Tenepo Mozeji, adafuthula boko lace padzulu pa nyanza, ndipo Yahova adacitisa cimphepo cikulu cakucokera ku mabvadzuwa usiku bwense bule, ndipo cidagawa nyanza ire, ciciumisa pansi. 22 Tenepo, Ajirayeriwo adapita na pakati pa nyanzayo, pa mbuto yakuuma, pomwe madziyo yakhadacita nkhomole ku madidi na ku madzere kwawo.
e Kufuluka 14:23 Aedjipito adawatewera na mahaci yense ya Farawo, ngolo zace za nkhondo na anyakupakira pa mahaci, adayamba kuwathamangira acipitambo na pakati pa nyanzayo. 26 Ndipo Yahova adauza Mozeji kuti: “Futhula boko lako padzulu pa nyanzayi kuti madzi yabwerere, yacimiza Aedjipito, ngolo zawo za nkhondo na anyankhondo wakupakira pa ngolozo.” 27 Nthawe imweyo Mozeji adafuthula boko lace acilata nyanzayo, ndipo pomwe kukhacena, nyanzayo idabwerera m’mbuto mwace. Pamwepo Aedjipito adayamba kuthawa kuti aleke kugumanidwa na madziyo, koma Yahova adathusa Aedjipitowo pakati pa nyanzayo. 28 Ndipo madziyo yadabwerera, yacimiza ngolo zense za nkhondo na thimu lense la anyankhondo wa Farawo omwe akhadapakira pa mahaci, omwe akhadatewera Ajirayeri pakati pa nyanzayo. Palibe ne na m’bodziyo omwe adapulumuka. 29 Koma Ajirayeri adafamba pa mataka yakuuma pakati pa nyanzayo, ndipo madzi yadaima ninga nkhomole ku mbali yawo ya kumadidi na ya kumadzere. 30 Tenepo, pa nsiku imweyire Yahova adapulumusa Ajirayeri m’manja mwa Aedjipito, ndipo Ajirayeriwo adawona Aedjipito wakufa m’mphepete mwa nyanza ire.
f Mpsakukondwesa kudziwa kuti wanthu winango omwe an’dzapulumuka pa Armagedo an’dzakhala anyakupunduka. Pomwe Jezu akhali pansi pano, iye adapoza wanthu omwe akhana ‘matenda ya mtundu uli-wense’ ayai kutepa kuli-kwense. Ndipo bzomwe iye adacita bzimbatitsimikizira kuti an’dzacita bzibodzi-bodzibzi kwa wale omwe an’dzapulumuka pa Armagedo. (Mateu 9:35) Koma omwe an’dzalamusidwa an’dzakhala ana thupi labwino.