Mareferentsiya ya Kabukhu ka Mitsonkhano ka Moyo Wathu na Utumiki
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 NOVEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU NYIMBO YA SALOMAU 1-2
Nkhani Yakulewa bza Lufoyi Lacadidi
w15 15/1 tsa. 30 ndi. 9-10
Kodi Mpsakukwanisika Kugumana Lufoyi Lacadidi?
9 Malowozi ni mbverano lini wa negosiyo. Kulewa cadidi, lufoyi ndiro khalidwe lakufunika kwene-kwene m’banja lacikristau. Kodi lufoyi limweri ndiponi? Kodi ni lufoyi lomwe limbatsogoleredwa na mitemo ya m’Bibliya? (1 Juwau 4:8) Kodi ni lufoyi lomwe wanthu wa m’banja libodzi ambalatizana? Kodi ni lufoyi lomwe wanthu omwe ali pa uxamwali ambalatizana? (Juwau 11:3) Ayai ni lufoyi lomwe mwamuna na mkazi ambalatizana? (Mimwani 5:15-20) Kulewa cadidi, lufoyi lomwe mwamuna na mkazi ambalatizana limbaphatanidza bzinthu bzentsenebzi. Kuti munthu abzibve kuti ambafunidwa an’funika kulatizidwa lufoyiro. Bzikuwonekeratu padeca kuti wanthu omwe ali pa banja an’funika lini kulekerera kuti bzinthu bzomwe ambacita ntsiku na ntsiku bziwatazise kulatizana lufoyi! Kucita bzimwebzi, kungacitise kuti banja likhale lakukhotcerereka na lakukondwa. M’bzikhalidwe bzinango bzomwe wanthu ambacita kusankhuliridwa munthu kuti amange naye banja, bzimbakhala bzakunesa kuti awiriwo adziwane bwino pomwe akanati kulowolana. Ndipopa, iwo ambafunika kulatizana lufoyiro m’bzicito bzawo, thangwe bzimwebzi bzimbathandiza kuti lufoyi lawo lipitirize kukula ndipo bzinthu bzimbafamba bwino m’banja mwawo.
10 Pana phindu linango lomwe limbakhala liripo wanthu akambalatizana lufoyi m’banja. Mambo Salomau adayezera kubvunzira mtsikana Msulamita: “Mwa kumupasa bzinthu bzakubzidekesera bza oro na tumabotau twa prata.” Iye adamuuzambo mafala yabwino mwa kulewa kuti “iye akhadadeka ninga kudzala kwa mwezi na wakucena ninga kuyetima kwa dzuwa.” (Nyimbo ya Salomau 1:9-11; 6:10) Tsono mtsikanayo adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa makabusa wace omwe akhamufuna. Kodi n’ciyani comwe cikhambamupasa mphanvu na kumutsangalaza pa nthawe yomwe awiriwo akhali lini pabodzi? Iye akufotokoza. (Werengani Nyimbo ya Salomau 1:2, 3.) Kukhali kukumbukira ‘lufoyi lomwe makabusayo akhamulatiza.’ Kwa iye lufoyi lomwe makabusayo akhamulatiza likhali “labwino kwene-kwene kuposa vinyu” omwe ambakondwesa mtima, ndipo dzina lace likhambamucitisa kuti iye abzibve bwino kwene-kwene ninga “mafuta [yakununtcira]” yomwe yaikhidwa mu msolo. (Salimo 23:5; 104:15) Kulewa cadidi, lufoyi la wanthu awiri limbakula, awiriwo akambakumbukira mafala ya lufoyi yomwe ambauzana. Ndipopa mpsakufunika kwene-kwene kuti mwamuna na mkazi ambalatizane kuti ambafunana nthawe zentse!
Cuma Cauzimu
w15 15/1 tsa. 31 ndi. 11
Kodi Mpsakukwanisika Kugumana Lufoyi Lacadidi?
11 Mu Nyimbo ya Salomau timbagumanambo malango yabwino kwa wale omwe akanati kupita m’banja, maka-maka wale omwe akufuna kupita m’banja. Mtsikana Msulamita akhamufuna lini Salomau ne na pang’onopo. Iye adalumbirisa wana wacikazi wa ku Jeruzalemu kuti: “Lekani kucitisa kuti lufoyi langu lifune munthu mpaka nthawe yace ikwane.” (Nyimbo ya Salomau 2:7; 3:5) Thangwe ranyi? Thangwe mpsakuthemera lini kuyambisa umakhadzi na munthu ali-wentse omwe an’bwerayo. Na tenepo, Mkristau omwe akufuna kulowodwa ayai kulowola angacite bwino kudikhirira munthu omwe angadzamufune na mtima wentse.
10-16 NOVEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU NYIMBO YA SALOMAU 3-5
Kufunika kwa Unthu bwa Mkati
w15 15/1 tsa. 30 ndi. 8
Kodi Mpsakukwanisika Kugumana Lufoyi Lacadidi?
8 Ni mafala lini yentse yomwe yambagumanika mu nyimboyi yomwe yambakhala yakulewa bza mawonekedwe yakunja. Onani bzomwe makabusa ule akulewa pakulewa bza momwe Msulamita akhalalewera. (Werengani Nyimbo ya Salomau 4:7, 11.) Miromo yace ikulewedwa kuti “ikuyerera uci bwa mu cipe.” Thangwe ranyi? Thangwe uci bwa mu cipe bumbakoma kwene-kwene ndipo bumbatapira kuposa uci bomwe buli lini mu cipe. Iye akupitiriza kulewa kuti: “Uci na mkaka bziri kuntsi kwa lirime lace,” bzomwe bzikuthandauza kuti mafala yace njabwino. Pomwe makabusayo akulewa kuti, “iwepo udadeka kwene-kwene, . . . ulibe kuperewera,” iye akulewa lini bza mawonekedwe yace yakunja.
w00 1/11 tsa. 11 ndi. 17
Momwe Mulungu Ambaiwonera Nkhani ya Kukhala Wakucena
17 Munthu wacitatu omwe adalatiza kukhulupirika ni mtsikana munango Msulamita. Mtsikana wakudeka omwe adacitisa kuti makabusa na mambo wakudala wa mu Jirayeri wakucemeredwa Salomau amufune. Mu nkhani yentse yakudeka yomwe imbafotokozedwa mu Nyimbo ya Salomau, Msulamita adapitiriza kukhala wakucena ndipo bzimwebzi bzikhacitisa kuti wanthu amulemekeze. Napo kuti Salomau adalambidwa na Msulamita, iye adafuliziridwa kuti anembe bza nkhani yace. Makabusa omwe iye akhamufuna akhalemekezambo khalidwe lace lakucena. Ndipo pa nthawe inango adafika pa kukumbuka kuti Msulamitayo akhali “zunde lakufungirira.” (Nyimbo ya Salomau 4:12) Mu Jirayeri, mizunde yakudeka ikhambakhala na masamba yakusiyana-siyana, mafolori yakununtcira na miti yakugudira. Mizunde imweyi ikhambakhala idazunguliridwa na muro ndipo munthu akafuna kupita m’mwemo akhafunika kupita na pa msuwo omwe ukhadafunga. (Zaiya 5:5) Kwa makabusayo khalidwe lakucena na kudeka kwa Msulamitayo kukhali ninga zunde limweri. Iye akhali wakucena. Ndipo akhafuna kudzalatiza lufoyi lace kwa mwamuna omwe angadadzalowodwa naye basi.
g04 12/22 tsa. 9 ndi. 2-5
Kudeka Komwe n’Kwakufunika Kwene-kwene
Kodi unthu bwa mkati bungacitise kuti wanthu winango atifune? Georgina, omwe ali pa banja kwa magole 10, adalewa kuti: “M’magole yentseneya, nthawe zentse nimbabzibva kuti nimbafunidwa na mwamuna wangu thangwe ra kukhulupirika na kudeka mtima kwace. Cinthu cakufunika kwene-kwene kwa iye ni kukondwesa Mulungu. Bzimwebzi bzimbacitisa kuti iye akhale munthu omwe ambakumbukira winango na walufoyi. Iye nthawe zentse ambandikumbukira akafuna kucita bzakusankhula ndipo ambatenda bzomwe inepano nimbacita. Nimbadziwa kuti iye ambandifuna na mtima wentse.”
Daniel, omwe adalowola mu 1987, adalewa kuti: “Mkazangu adadeka kwene-kwene. Ni mawonekedwe lini yokha ya kunja yomwe yambandicitisa kuti ndimufune, koma ni makhalidwe yace yabwino. Iye nthawe zentse ambakumbukira winango ndipo ambawacitisa kuti abzibve bwino. Iye ana makhalidwe yabwino yacikristau. Ndipopa kukhala pa banja na iye ni mwayi ukulu kwene-kwene.”
Mu dziko lomwe wanthu azinji ambandowona mawonekedwe ya kunja lino, tin’funika kumbawona mtima wa munthu. Tin’funika kuzindikira kuti kukhala na mawonekedwe “yabwino” n’kwakunesa, ayai pinango kungakwanisike lini ndipo kulibe phindu kwene-kwene. Tsono mpsakukwanisika kukulisa makhalidwe yabwino yomwe yambacitisa kuti munthu akhale wakudeka mu mtima. Bibliya limbati: “Mawonekedwe pinango yangakhale yacinyengo, ndipo kudeka kungakhale kwakusaya kukhalisa, tsono mkazi omwe ambagopa Yahova an’dzatumbizidwa.” Mwakusiyana na bzimwebzi, Bzinembo bzimbacenjeza kuti: “Ninga mphete ya oro yomwe iri pa mphuno ya nkhumba, ni momwe ambakhalira mkazi wakudeka omwe ambalamba nzeru.” — Mimwani 11:22; 31:30.
Bibliya limbatithandiza kuwona kufunika kwa “unthu bwakubisika bwa mu mtima bwakudekesedwa na bzinthu bzakusaya kupfudzika bzomwe ni mzimu wakuderekha na wakugwa mpfuwa bzomwe mpsakufunika kwene-kwene pamaso pa Mulungu.” (1 Pedru 3:4) Kulewa cadidi, unthu bwa mkati n’bwakufunika kwene-kwene kuposa mawonekedwe ya kunja. Ndipo wentse angakwanise kukhala nabo.
Cuma Cauzimu
w06 15/11 tsa. 18 ndi. 4
Nfundo Zikulu-zikulu za Nyimbo ya Salomau
2:7; 3:5 — Thangwe ranyi “wana wacikazi wa mu Jeruzalemu” adalumbirisidwa “kwa anyasa na abawala wa m’thengo”? Anyasa na abawala ambadziwika thangwe ra mawonekedwe yawo yabwino na yakudeka. Na tenepo, mtsikana Msulamita adalumbirisa wana wacikazi wa mu Jeruzalemu kuti ciri-centse comwe n’ca mawonekedwe yabwino na yakudeka cireke kucitisa kuti lufoyi lace lifune munthu.
17-23 NOVEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU NYIMBO YA SALOMAU 6-8
Pitirizani Kukhala Wakucena
it “Nyimbo ya Salomau” ndi. 11
Nyimbo ya Salomau, The
Bzikuwoneka kuti Salomau adabvumiza kuti Msulamita abwerere ku mui. Pomwe abale wa Msulamita adamuwona, adabvunza kuti: “Kodi mkazi umweyi ni mbani omwe akubwera kucokera ku dambo adakolombexa wakufunidwa waceyi?” (Nyi 8:5a) Abale wa Msulamitayo akhadziwa lini kuti m’bale wawoyo akhali wakukhulupirika tenepa kwa makabusa waceyo. Pakulewa bza Msulamitayo, magole m’mbuyo mwace, m’bale wace m’bodzi akhadalewa kuti: “Tina m’bale wathu wacikazi ng’ono omwe alibe masuku. Kodi n’ciyani comwe tin’dzamucitira pa ntsiku yomwe an’dzabvunziridwa?” (8:8) M’bale wace munango adatawira kuti: “Penu iye ni muro, tin’dzamanga mpanda wa prata; tsono penu iye ni msuwo, tin’dzafunga na matabwa ya mkungudza.” (8:9) Na tenepo, pakuti Msulamita akhadakwanisa kulimbana na mayezo yentse, kupitiriza kukomedwa na munda wace wa uva na kukhala wakukhulupirika kwa makabusa wace (8:6, 7, 11, 12), iye angadalewa mwakutsimikiza kuti: “Inepano ndine muro, ndipo masuku yangu yali ninga ntsanza. Na tenepo, kwa wakufunidwa wangu ndakhala ninga mkazi omwe wagumana mtendere.” — 8:10.
yp tsa. 188 ndi. 2
Kodi Kucita Malume ya Pamphasa Pomwe Tikanati Kupita m’Banja n’Kuphonyeka?
Kupitiriza kukhala wakucena kumbacitisa kuti tswaka litcenkhe kugumana na mabvuto. Bibliya limbalewa bza dende linango lomwe lidapitiriza kukhala lakucena, napo kuti likhafuna kwene-kwene makhadzi wace. Bzimwebzi bzidacitisa kuti iye alewe mwakusamwirira kuti: “Inepano ndine muro, ndipo masuku yangu yali ninga ntsanza.” Iye akhali lini ninga msuwo ‘wakundofunguka-funguka’ omwe ‘ukhafunguka’ mwakusaya kunesa akayezedwa kucita upombo. Iye akhali ninga muro wakukhotcerereka wa ntsanza omwe bzikhali bzakunesa kuufikira! Iye akhali wakuthemera kucemeredwa “wakucena” ndipo pakulewa bza mwamuna wace iye adalewa kuti: “Kwa wakufunidwa wangu ndakhala ninga mkazi omwe wagumana mtendere.” Mtendere omwe Msulamitayo akhanawo ukhacitisa kuti awiriwo akhale wakukondwa. — Nyimbo ya Salomau 6:9, 10; 8:9, 10.
yp2 tsa. 33
Ciratizo Comwe Mungatewezere — Msulamita
Tswaka Msulamita likhadziwa kuti likhafunika kukumbukira bwino-bwino nkhani zakulewa bza mu mtima. Iye adauza axamwali wace kuti: “Ndikukulumbirisani . . . [kuti] lekani kucitisa kuti lufoyi langu lifune munthu mpaka nthawe yace ikwane.” Msulamitayu akhadziwa kuti munthu angakumbuke lini bwino-bwino thangwe ra momwe akubvera. Iye akhadziwambo kuti wanthu winango angadamungingimiza kubvuma munthu omwe iye akhamufuna lini. Ndipo iye adazindikirambo kuti mtima wace ungadamucitisa kuti aleke kukumbuka bwino. Mwa njira imweyi, Msulamita adapitiriza kukhala ninga “muro.” — Nyimbo ya Salomau 8:4, 10.
Kodi imwepo mumbawona lufoyi mu njira yakuthemera ninga momwe Msulamita akhaliwonera? Kodi mumbakwanisa kutetekera makumbukidwe yanu m’mbuto mwa kutetekera bzomwe mtima wanu umbalewa? (Mimwani 2:10, 11) Nthawe zinango, wanthu winango angakungingimizeni kuyamba umakhadzi pomwe mukanati kukonzeka. Ayai mungayezedwe na bzikhumbo bzanu caibzo. Mwa ciratizo, imwepo mukawona mulumbwana na mtsikana akufamba ndipo adaphatana manja, kodi imwepo mumbafunisisambo kukhala na wanu? Kodi mungabvume munthu omwe ni Mboni lini ya Yahova? Mtsikana Msulamita akhali wakukhwimika pa nkhani za mu mtima. Imwepo mungakhalembo!
Cuma Cauzimu
w15 15/1 tsa. 29 ndi. 3
Kodi Mpsakukwanisika Kugumana Lufoyi Lacadidi?
3 Werengani Nyimbo ya Salomau 8:6. Mafala yakuti “moto wa Yah” yomwe yambaphatisidwa basa pakulewa bza lufoyi yana thandauzo likulu. Lufoyi la cadidi ni “moto wa Yah” thangwe rakuti Yahova ndiye omwe adayambisa lufoyi limweri. Iye adalenga wanthu m’cifanikiso cace ndipo adawalenga na luso lakulatiza lufoyi. (Genesesi 1:26, 27) Pa nthawe yomwe Yahova adapereka mkazi wakuyamba, Eva, kwa mwamuna wakuyamba, Adamu, Adamuyo adalewa mafala yabwino kwene-kwene. Kulewa cadidi, Eva akhabzibva kuti akhali wakuphatana na Adamu thangwe rakuti ‘adatengedwa kwa iye.’ (Genesesi 2:21-23) Pakuti Yahova adalenga wanthu na luso lakulatiza lufoyi, ndipopa mpsakukwanisika kuti mwamuna na mkazi ambalatizane lufoyi lakusaya kumala.
24-30 NOVEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU ZAIYA 1-2
Cidikhiro kwa Wale Omwe “Adalemedwa na Bzakuphonya”
ip-1 tsa. 14 ndi. 8
Pai na Wana Wace Wakupanduka
8 Zaiya akupitiriza kulewa mafala yamphanvu kwa mtundu wa Adjuda kuti: “Tsoka kwa mtundu omwe una pikado, wanthu omwe adalemedwa na bzakuphonya, wana wa wanthu omwe ambacita bzinthu bzakuipa, wana wa cinyengo! Iwo asiya Yahova; iwo acita bzinthu bzakusaya ulemu kwa Wakucena wa Jirayeri; iwo adazungunuka acimusiya.” (Zaiya 1:4) Bzicito bzakuipa bzikawanda bzimbadzakhala mtolo wakulemera. Mu nthawe za Abulahamu, Yahova adalewa kuti pikado za Sodoma na Gomora zikhali ‘zikulu kwene-kwene.’ (Genesesi 18:20) Bzinthu bzibodzi-bodzibzi bzidacitikirambo Adjuda, ndipopa Zaiya adalewa kuti wanthuwo ‘akhadalemedwa na bzakuphonya.’ Kuthumizira bzimwebzi, iye akuwacemera kuti “wana wa wanthu omwe ambacita bzinthu bzakuipa, wana wa cinyengo!” Inde, Adjuda akhali ninga wana omwe akhali lini bwino mu msolo. Iwo “adazungunuka acimusiya,” ayai ninga momwe Bibliya la New Revised Standard Version limbalewera, iwo “adakhala kutali” na Baba wawo.
ip-1 matsa. 28-29 ndi. 15-17
“Tidzacezerane Nkhani Zathu”
15 Patsogolo pace, Yahova akuphatisa basa mafala yabwino na ya ntsisi. Iye akulewa kuti: “Yahova walewa kuti: ‘Bwerani kuno wanthumwe, tidzacezerane nkhani zathu. Napo pikado zanu n’zifuira ninga mulopa, inepano ndin’dzazicenesa ninga thonje; ndin’dzazicenesa ninga matalala.’” (Zaiya 1:18) Kazinji-kazinji wanthu ambayabvesesa mwakuphonyeka mafala yomwe yali kumayambiriro kwa vesiri. Mwa ciratizo, Bibliya la Cingerezi limbati, “bwerani ticezerane” kukhala ninga kuti ali-wentse an’funika kulewa bzakuphonya bzace kuti alekererane. Tsono n’tenepo lini! Yahova akhalibe kuphonya cinthu ciri-centse pa bzomwe iye akhacita na wanthu wakupanduka na wacinyengo wale. (Deuteronomiyo 32:4, 5) Vesiri likulewa lini bza kucezerana kwa wanthu awiri wakundendemerana omwe ali-wentse anilewa mbali yace, koma likulewa bza ku mbuto yakutongera mirandu kuti pacitike cirungamo. Bzikhali ninga kuti Yahova akutenga Ajirayeri aciyenda nawo ku nyumba ya mphala.
16 Bzimwebzi pinango bzingakhale ninga bzakunesa, tsono Yahova ni mtongi wa Ntsisi kwene-kwene. Khalidwe lace la kulekerera liribe malire. (Salimo 86:5) Yahova yekha ndiye omwe angacose pikado za Ajirayeri zomwe “n’zifuira ninga mulopa” acizicenesa “ninga matalala.” Nyongo iri-yentse yomwe wanthu angacite, mabasa yali-yentse yomwe wanthu angacite, kupereka ntsembe ayai mipembo bzingacose lini pikado. Koma kokha kulekerera kwa Yahova ndiko komwe kungacose pikado. Mulungu ambalekerera pikadozo mwakubverana na mitemo yomwe iye adakhazikisa yomwe imbaphatanidza kukungula na mtima wentse.
17 Cadidi cimweci n’cakufunika kwene-kwene mwakuti Yahova akutsindika mwa kulewa kuti pikado “zifuira” zin’dzacenesedwa ninga thonje lomwe liribe kupswipizidwa. Yahova akufuna kuti ifepano tidziwe kuti iye ambalekereradi pikado napo zire zomwe n’zikulu kwene-kwene akawona kuti takungula na mtima wentse. Penu alipo munthu omwe akuwona kuti bzimwebzi bzingakhale bzakunesa kwa iye bzingakhale bwino kukumbukira ciratizo ca Manase. Iye adacita pikado zikulu-zikulu kwa magole mazinji. Tsono iye adakungula ndipo adalekereredwa. (2 Nkhani 33:9-16) Yahova akufuna kuti tentsenefe kuphatanidzambo wale omwe adacita pikado zikulu-zikulu tidziwe kuti nthawe ‘yakucezerana nkhani zathu’ na iye ikalipo.
Cuma Cauzimu
ip-1 tsa. 39 ndi. 9
Nyumba ya Yahova Yakwizidwa Padzulu
9 Tsapano wanthu wa Yahova ambatsonkhana lini pa phiri cairo lomwe lina templo ya minyala. Templo ya Yahova ya ku Jeruzalemu idapfudzidwa na Aroma mu gole la 70 pomwe Kristu akhadabwera kale. Kuthumizira bzimwebzi, mpostolo Paulo adabvekesa kuti templo na tendi la mkonkhano bzikhali bzakuyezezera. Ibzo bzikhaimira cinthu cikulu cauzimu comwe ni, “tendi lacadidi lomwe lidakonzedwa na Yahova sikuti na munthu.” (Ahebereu 8:2) Tendi la uzimu limweri ni makonzedwe yakufenderera Yahova kuti timunamate mwakuphatisa basa ntsembe ya cakulombolera ya Jezu Kristu. (Ahebereu 9:2-10, 23) Mwakubverana na bzimwebzi, “phiri la nyumba ya Yahova” lomwe limbalewedwa pa Zaiya 2:2 limbaimira kukwizidwa kwa kunamata kwakucena mu ntsiku zathu zino. Wale omwe ambacita mbali ya kunamata kwakucena alibe kucita kusankhula mbuto ibodzi kuti wentse ambakanamate kumweko, koma mbakuphatana pa kunamata.
1-7 DEZEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU ZAIYA 3-5
Yahova Akhathemera Ndipo Akhadikhirira Kuti Wanthu Wace Amubvere
ip-1 matsa. 73-74 ndi. 3-5
Tsoka kwa Munda wa Uva Wakusaya Kukhulupirika!
3 Penu Zaiya adaimbiradi atetekeri wace ayai ne, bzomwe iye adacitabzo bzidacitisa kuti atetekeri wacewo akhale tceru. Kulewa cadidi, wanthu azinji akhalidziwa basa la kubzala uva ndipo bzomwe Zaiya adalewa bzikhali bzinthu bzomwe bzikhacitikadi. Mwakundendemera na wanthu omwe ambalima uva ntsiku zino, mwenekaciro wa muti wa uvayo alibe kubzala mbeu za uva, koma adacita “kugwata” muti wa uva munango acibzala. Iye adabzala muti wa uvayo pa “mbuto ya ndovolo” bzomwe bzingadacitisa kuti mutiyo ukule bwino.
4 Ni basa likulu kwene-kwene kusamalira muti wa uva mpaka kufika pakubereka bzisapo. Zaiya adalewa kuti mwenekaciro wa muti wa uvayo adakonza mbutoyo na kulongedza minyala bzomwe bzidacitisa kuti basalo likhale lakuwawa na lakunetesa! Bzikuwoneka kuti iye adaphatisa basa minyala mikulu-mikulu kuti ‘akonzere ntsanza’! Mu nthawe zakale, ntsanza zimwezi zikhambakhala alindiri omwe akhambalindira minda kuti mbava zileke kuba ayai kuti bzirombo bzileke kudya bzinthu bza m’mundamo. Ndipo iye adamangambo muro wa minyala mphepete mwa munda wa uvayo. (Zaiya 5:5) Akhacita bzimwebzi kuti mataka yomwe yakhana ndovolo yale yaleke kuyerera.
5 Pakuti mwenekaciroyo adaphata basa mwa nyongo kuti akhotcerere muti wa uvayo, ndipopa iye akhana ugo bwa kudikhirira kuti mundayo ubereke bzisapo. Pomwe akhadikhirira bzimwebzi iye adakonza mbuto yakupsinyira uva. Tsono kodi iye adabvunadi bzomwe akhadikhirirabzo? Ne, mundayo udabereka uva zakuwawa.
ip-1 tsa. 76 ndi. 8-9
Tsoka kwa Munda wa Uva Wakusaya Kukhulupirika!
8 Zaiya akucemera Yahova omwe ni mwenekaciro wa mundayo kuti, “wakufunidwa wangu.” (Zaiya 5:1) Zaiya angadalewa bza Mulungu mwa njira imweyi thangwe rakuti akhali pa uxamwali bwakulimba na iye. (Ndendemezerani na Djobi 29:4; Salimo 25:14.) Napo bzikhali tenepo, lufoyi lomwe mprofetayo akhanalo kwa Mulungu likhandendemerana lini na lufoyi lomwe Mulungu akhadalatiza kwa “munda [wace] wa uva” omwe ni mtundu omwe iye ‘adaubzala.’ — Ndendemezerani Ekisodo 15:17; Salimo 80:8, 9.
9 Yahova “adabzala” mtundu wace mu dziko la Kanani ndipo adawapasa mitemo na malamulo yomwe yakhakhala ninga muro omwe ukhawakhotcerera kwa wanthu wa mitundu inango. (Ekisodo 19:5, 6; Salimo 147:19, 20; Aefezo 2:14) Kuthumizira bzimwebzi, Yahova adacitisa kuti mtunduyo ukhale na atongi, antsembe na aprofeta kuti ambawatsogolere. (2 Amambo 17:13; Malakiya 2:7; Mabasa 13:20) Pomwe Ajirayeri akhagopswedwa na anyamadulanthaka wawo, Yahova akhaphatisa basa munthu kuti awapulumuse. (Ahebereu 11:32, 33) Ndipopa Yahova adabvunza kuti: “Kodi n’ciyani cinango comwe ningadacita mu munda wangu wa uvayu comwe ndikanati kucicita?”
w06 15/6 tsa. 18 ndi. 1
“Samalirani Muti wa Uvayu”!
Zaiya adandendemezera “nyumba ya Jirayeri” na munda wa uva omwe pang’ono na pang’ono udabereka “uva zakuwawa,” ayai “uva zakubvunda.” (Zaiya 5:2, 7) Uva zakuwawa zimbakhala zing’ono kusiyana na uva zabwino thangwe zimbandokhala na njere ndipo zimbakhala ziribe bzinthu. Uva zakuwawa zikhadyedwa lini ayai kuphatisidwa basa kuti akonzere vinyu. Bzimwebzi bzikulatiza momwe ukhaliri mtundu wakupanduka omwe bzisapo bzace bzikhali kusaya kubvera mitemo m’mbuto mwa kucita cirungamo. Kusaya kubereka bzisapo bzabwino kwa munda wa uvayo ukhali lini mulandu wa Nyakubzalayo. Yahova adacita bzentse bzomwe bzikhafunikira kuti mtunduyo ubereke bzisapo. Ndipopa iye adabvunza kuti: “Kodi n’ciyani cinango comwe cikhadasala kucicita m’munda wangu wa uvayu?” — Zaiya 5:4.
w06 15/6 tsa. 18 ndi. 2
“Samalirani Muti wa Uvayu”!
Pakuti muti wa uva wa Jirayeri ukhadasiya kubereka, Yahova adawacenjeza kuti angadagwesa muro omwe akhadaukonza kuti uwakhotcerere. Iye angadausamalira lini pomwe ne kuulimirira muti wa uva wakuyezezerayo. Mu nthawe ya cirimo nvula ingadabvumba lini ndipo minga na mauswa bzingadamera m’munda wa uvayo. — Zaiya 5:5, 6.
Cuma Cauzimu
ip-1 tsa. 80 ndi. 18-19
Tsoka kwa Munda wa Uva Wakusaya Kukhulupirika!
18 Dziko lentse la Jirayeri likhali la Yahova. Dzinza liri-lentse likhana utaka bomwe likhadatambira na Mulungu, bomwe lingadambalugarisi, tsono likhafunika lini kubugulisa. (Levitiko 25:23) Lamulo limweri likhawakhotcerera kuti aleke kumbaphatisa basa bzinthu mwakuphonyeka, ninga kugulisa bzinthu. Ndipo bzikhathandizambo mabanja kuti yaleke kugumana na mabvuto. Thangwe ra dyera wanthu winango ku Djuda, akhambabvera lini mitemo ya Mulungu pa nkhani ya nyumba. Mika adanemba kuti: ‘Iwo adakhumba minda ya anzawo ndipo adawatengera; adakhumbambo nyumba za anzawo, aciwatengera. Iwo adapamba nyumba ya munthu mwacinyengo, ndipo adatengera munthu utaka bwace.’ (Mika 2:2) Tsono Mimwani 20:21 ambacenjeza kuti: “Cuma cakugumanidwa mwa dyera, cimbadzakhala lini cisimbo pakumalizira pace.”
19 Yahova adawauza kuti angadadzawantengera bzinthu bzomwe iwo akhadabzigumana mwacinyengo. Nyumba zomwe akhadatengera wanthu winango “zingadadzakhalidwa lini pomwe.” Minda yomwe iwo akhaisirira ingadadzabereka lini bzinthu bzizinji ninga momwe iwo akhadikhiririra. Pakhalibe kulewedweratu ntsiku yomwe bzinthu bzimwebzi bzingadadzakwanisika. Koma pinango akulewa bzinthu bzomwe bzingadadzacitika pa nthawe yomwe angadadzakhala ku ukapolo ku Babiloniya. — Zaiya 27:10.
8-14 DEZEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU ZAIYA 6-8
“Ndiri Pano Ine! Nditumizeni!”
ip-1 matsa. 93-94 ndi. 13-14
Yahova Mulungu Ali mu Templo Yace Yakucena
13 Onani bzomwe Zaiya adalewa, iye adati: “Ndidayamba kubva fala la Yahova, lomwe likhabvunza kuti: ‘Kodi nin’tuma mbani ndipo mbani aniyenda m’mbuto mwathu?’ Ndipo ine ndidatawira kuti: ‘Ndiri pano ine! Nditumizeni!’” (Zaiya 6:8) Yahova adacita mbvunzoyu kuti abve mtawiro wa Zaiya, thangwe m’masomphenya yamweya pakhalibe mprofeta munango. Bzikuwonekeratu padeca kuti Yahova akucemera Zaiya kuti akhale nyakumulalewera. Tsono thangwe ranyi Yahova adabvunza kuti, “mbani aniyenda m’mbuto mwathu?” Kuti alatize kuti akhali lini yekha mwakundolewa kuti “ine” iye adaphatisa basa fala lakuti “ife,” bzimwebzi bzikulatiza kuti Yahova akhaphatanidzambo munthu munango. Kodi akhali mbani? Kodi akhali lini Mwana wace wakubadwa yekha, omwe patsogolo pace adadzakhala munthu wakudziwika na dzina lakuti Jezu Kristu? Kulewa cadidi, umweyu ni Mwana omwe Yahova adamuuza kuti: “Mbatikonze munthu m’cifanikiso cathu.” (Genesesi 1:26; Mimwani 8:30, 31) Yahova akhali pabodzi na Mwana wace wakubadwa yekha m’mbuto zakudzulu. — Juwau 1:14.
14 Zaiya alibe kucedwa kutawira! Napo kuti iye akhadziwa lini basa lomwe angadacita, iye adatawiriratu kuti: “Ndiri pano ine! Nditumizeni.” Ndipo iye alibembo kubvunza bzomwe angadatambira thangwe ra basa limweri. Kubzipereka komwe iye adacita ni ciratizo cabwino kwa atumiki wentse wa Mulungu ntsiku zino, omwe ambacita basa la kupalizira ‘mafala yabwino ya Umambo pa dziko lentse la pantsi komwe kuna wanthu.’ (Mateu 24:14) Ninga Zaiya, iwo mwakukhulupirika ambacita basa la kupalizira “ninga umboni kwa mitundu yentse,” napo kuti wanthu winango ambatetekera lini. Iwo ambapitiriza kucita basali ninga Zaiya, thangwe ambadziwa kuti adabvumizidwa na munthu mkulu kwene-kwene.
ip-1 tsa. 95 ndi. 15-16
Yahova Mulungu Ali mu Templo Yace Yakucena
15 Patsogolo pace, Yahova akufotokoza bzomwe Zaiya akhafunika kukalewa na momwe wanthuwo angadatambirira mafalayo. Iye adati: “Ndoko ndipo ukauze mtunduyu kuti: ‘Mun’dzabva mwakubwereza-bwereza, koma mun’dzabvesesa lini; mun’dzawona mwakubwereza-bwereza, koma mun’dzadziwa lini ciri-centse.’ Wacitise kuti aumise mitima yawo, uwafunge makutu yawo ndipo uwafunge maso yawo, kuti aleke kukwanisa kuwona na maso, kuti aleke kubva na makutu, kuti mitima yawo ileke kubvesesa nakuti aleke kubwerera kuna ine kuti apole.” (Zaiya 6:9, 10) Kodi bzimwebzi bzikufuna kulatiza kuti Zaiya akhafunika kulewalewa mwaukali, mwakusaya kudeka mtima na kucitisa Adjuda kutalikirana na Yahova? Ne ndibzo lini! Amwewa akhali wanthu wa mtundu wace ndipo Zaiyayo akhawawona ninga abale wace. Koma mafala ya Yahova yakhalatiza momwe wanthuwo angadatambirira mafala yace napo kuti Zaiya angadalicita basa limweri mwakukhulupirika.
16 Wanthuwo ndiwo omwe akhana bvuto. Zaiya angadawauza “mwakubwereza-bwereza,” koma iwo angadatetekera lini mafala yaceyo ne kuyabvesesa. Azinji wa iwo angadalamba kutetekera ndipo bzingadakhala ninga kuti mbaazimola na ankhuthu. Thangwe ra kuwauza mwakubwereza-bwereza, Zaiya angadacitisa “wanthu amwewa” kulatiza kuti akhafuna lini kubvesesa. Na bzimwebzi, angadalatiza kuti akhafuna lini kutetekera mafala yomwe Zaiya akhawauza ayai mafala ya Yahova. Bzimwebzi ndibzo bzomwe wanthu ambacitambo ntsiku zino! Azinji wa iwo ambalamba kutetekera bzomwe Mboni za Yahova zimbapalizira pakulewa bza Umambo bwa Mulungu.
ip-1 tsa. 99 ndi. 23
Yahova Mulungu Ali mu Templo Yace Yakucena
23 Pomwe Jezu adalewa mafala yomwe Zaiya adalewa, adalatiza kuti profesiya imweyi ingadakwanisika mu ntsiku zace. Khalidwe lomwe wanthu wa mu nthawe ya Jezu akhalatiza likhali lakundendemerana na lomwe Adjuda wa mu nthawe ya Zaiya akhanalo. Iwo adabzicitisa kukhala ninga azimola na ankhuthu pa mafala yomwe Jezu akhapfunzisa ndipo adapfudzidwambo. (Mateu 23:35-38; 24:1, 2) Bzimwebzi bzidacitika pomwe acikunda wa Roma mwakutsogoleredwa na Mkulu wa Acikunda wakucemeredwa Tito adapfudza mzinda wa Jeruzalemu mu gole la 70 pomwe Kristu akhadabwera kale, kuphatanidzambo na templo. Tsono winango akhadatetekera Jezu ndipo akhali ateweri wace. Jezu adalewa kuti iwo akhali “wakukondwa.” (Mateu 13:16-23, 51) Iye akhadawauza kuti akadzawona “Jeruzalemu wazunguliridwa na acikunda,” iwo akhafunikira “kudzathawira ku mapiri.” (Luka 21:20-22) Mwa njira imweyi “mbeu yakucena” yomwe idalatiza cikhulupiro na kukhala mtundu wauzimu omwe ni “Jirayeri wa Mulungu,” idapulumusidwa. — Agalatiya 6:16.
Cuma Cauzimu
w06 1/12 tsa. 9 ndi. 4
Nfundo Zikulu-zikulu za m’Bukhu la Zaiya — Mbali 1
7:3, 4 — Thangwe ranyi Yahova adapulumusa mambo wakuipa Ahazi? Mambo wa ku Siriya na wa ku Jirayeri adapangana kuti acose Mambo Ahazi pa mpando wa umambo, aciikha mwana wa Tabeli, omwe akhali lini mbadwa ya Davide. Bzomwe iwo akhafuna kucitabzi bzingadatazisa kukwanisika kwa mpangano wa Umambo omwe Yahova akhadacita na Davide. Yahova adapulumusa Ahazi kuti dzinza lomwe “Mambo wa Mtendere” angadacokera lipitirize. — Zaiya 9:6.
15-21 DEZEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU ZAIYA 9-10
Profesiya Yakulewa bza “Ceza Cikulu”
ip-1 matsa. 125-126 ndi. 16-17
Piciro Lakulewa bza Mambo wa Mtendere
16 Inde, “patsogolo pace” mafala yomwe Zaiya adalewa yadakwanisika mu utumiki bwa Jezu. Pomwe Jezu akhali pa dziko la pantsi adamala nthawe ikulu ku Galileya. Ku Galileya ndiko komwe iye adayamba utumiki bwace na komwe adayamba kupalizira kuti: “Umambo bwa kudzulu bwafendera.” (Mateu 4:17) Ku Galileya iye adafotokoza Nkhani yace ya pa Phiri, adasankhula apostolo wace, adacita cakudabwisa cace cakuyamba ndipo adawonekera kwa ateweri wace wakukwana 500 pambuyo pakulamusidwa. (Mateu 5:1–7:27; 28:16-20; Marko 3:13, 14; Juwau 2:8-11; 1 Akolinto 15:6) Mwa njira imweyi, Jezu adakwanirisa profesiya ya Zaiya mwa kulemekezesa “wanthu wa m’madziko ya Zebuloni na Nafitali.” N’cadidi, Jezu alibe kundopalizira ku Galileya kokha. Mwa kupalizira mafala yabwino m’dziko lentsenero, Jezu ‘adalemekezesa’ mtundu wentse wa Ajirayeri kuphatanidzambo Adjuda.
17 Tsono tani pakulewa bza “ceza cikulu” ku Galileya comwe Mateu adalewa? Yamweya yakhalimbo mafala ya mu profesiya ya Zaiya. Zaiyayo adanemba kuti: “Wanthu omwe akhafamba mu mdima, awona ceza cikulu ndipo wale omwe akhakhala m’dziko la mdima ukulu, ceza cawayetimira.” (Zaiya 9:2) Mu nthawe yakuyambirira pomwe Kristu akhadabwera kale, ceza ca cadidi cikhadabisidwa na magereja yakunama. Atsogoleri wa magereja yacidjuda akhadacitisa kuti bzinthu bziipiretu mwa kuteweza miyambo yawo yomwe ikhacitisa kuti ‘Fala la Mulungu likhale lakusaya basa.’ (Mateu 15:6) Wanthu wa kubzicepesa akhapundizidwa ndipo akhakwanisa lini kuzindikira cadidi ndipopa akhatewezera “atsogoleri azimola.” (Mateu 23:2-4, 16) Tsono pomwe Jezu omwe akhali Mesiya adabwera, wanthu azinji omwe akhali wakubzicepesa adazindikira cadidi mu njira yakudabwisa. (Juwau 1:9, 12) Basa lomwe Jezu adacita padziko la pantsi na bzisimbo bzomwe bzingadabwera thangwe ra ntsembe yace, bzimbafotokozedwa bwino ninga “ceza cikulu” mu profesiya ya Zaiya — Juwau 8:12.
ip-1 matsa. 126-128 ndi. 18-19
Piciro Lakulewa bza Mambo wa Mtendere
18 Wale omwe adabvuma cadidi akhana mathangwe mazinji yakukhalira wakukondwa. Zaiya akupitiriza kulewa kuti: “Mwacitisa mtundu wanu kukhala ukulu; ndipo mwaucitisambo kukhala wakukondwa. Iwo akukondwa pamaso panu ninga momwe wanthu ambakondwera pa nthawe yakubvuna, ninga wale omwe ambakondwa pakugawana bzinthu bzomwe apamba.” (Zaiya 9:3) Thangwe ra basa lakupalizira lomwe Jezu pabodzi na ateweri wace akhacita, wanthu wa mitima yabwino adalatiza kuti akhafuna kunamata Yahova mu uzimu na cadidi. (Juwau 4:24) Pomwe yakhanati kumala magole manai, wanthu azinji adakhala Akristau. Wanthu wakukwana 3000 adabatizidwa pa Pentekosite mu gole la 33 pomwe Kristu akhadabwera kale. Pomwe padandopita magole mang’ono-ng’ono, “amuna wentse [adakwana] pafupi-fupi 5000.” (Mabasa 2:41; 4:4) Pomwe anyakupfunza akhazindikira cadidi, “mbogo ya anyakupfunza idapitiriza kuthumizirika kwene-kwene mu Jeruzalemu ndipo thimu likulu la antsembe lidabvera licikhulupira.” — Mabasa 6:7.
19 Ninga wale omwe ambakomedwa thangwe ra kubvuna cakudya cizinji ayai omwe ambakomedwa thangwe ra kugawana bzinthu bzakupambulika bzomwe apamba ku nkhondo, ateweri wa Jezu adakomedwa kwene-kwene thangwe ra kuwona kuti akhathumizirika. (Mabasa 2:46, 47) Na kupita kwa nthawe, Yahova adacitisa kuti cezaco cibvunike pakati pa mitundu. (Mabasa 14:27) Na tenepo, wanthu wa mitundu yentse adakomedwa thangwe na kuwona kuti njira yomwe ingadacitisa kuti akhale pa uxamwali na Yahova ikhadafunguka. — Mabasa 13:48.
ip-1 matsa. 128-129 ndi. 20-21
Piciro Lakulewa bza Mambo wa Mtendere
20 Basa lomwe Mesiya adacita lin’dzamala lini ninga momwe yakulatizira mafala ya Zaiya, iye akulewa kuti: “Pakuti mwatcola djoki lomwe iwo akhanyamula, mpsimbo yomwe ikhali m’mapewa mwawo, mpsimbo ya omwe akhawaphatisa basa ninga momwe mudacitira pa ntsiku yomwe mudapfudza Amidiyani.” (Zaiya 9:4) Magole m’mbuyo pomwe Zaiya akhanati kubadwa, Amidiyani pabodzi na Amowabe adapangana kuti acitise Ajirayeri kucita pikado. (Numero 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Patsogolo pace, Amidiyani adaboneresa Ajirayeri mwa kuwathamangisa na kuwatengera mizinda yawo pabodzi minda yawo kwa magole 7. (Atongi 6:1-6) Tsono Yahova mwakuphatisa basa mtumiki wace Gidiyoni, adapfudza acikunda wa Amidiyani. Palibe umboni bomwe bukulatiza kuti wanthu wa Yahova adabonera pomwe m’manja mwa Amidiyani pambuyo pa ‘kupfudzidwa kwa Amidiyani.’ (Atongi 6:7-16; 8:28) Kutsogoloku, Jezu Kristu omwe ni Gidiyoni mkulu, an’dzapfudza anyamadulanthaka wa wanthu wa Yahova wa mu ntsiku zino. (Apokalipse 17:14; 19:11-21) Patsogolo pace, “ninga ntsiku ya kupfudzidwa kwa Amidiyani,” pan’dzakhala na kukunda kukulu kwene-kwene sikuti mwa mphanvu za wanthu koma na mphanvu ya Yahova. (Atongi 7:2-22) Ndipo wanthu wa Mulungu an’dzabonera lini pomwe thangwe ra kuponderezedwa!
21 Mphanvu zomwe Jezu an’dzalatiza pa kukunda nkhondo zikulatiza lini kuti iye akutumbiza nkhondoyo. Jezu omwe adalamusidwa ni Mtongi wa Mtendere, ndipo akadzapfudza anyamadulanthaka wace an’dzakhazikisa mtendere mpaka kale-kale. Tsapano Zaiya akulewa kuti bzifuzo bza nkhondo bzin’dzapfudzidwa mpaka kale-kale. Iye akulewa kuti: “Bota iri-yentse yomwe imbacitisa dziko la pantsi kutekenyeka munthu akakhala akufamba na cakubvala ciri-centse comwe cina mulopa, bzin’dzakhala bzakugasira moto.” (Zaiya 9:5) Kutekenyeka komwe kumbacitisidwa na bota za acikunda, kun’dzabveka lini pomwe. Ndipo bzakubvala bza mulopa bza acikunda omwe ambafuna nkhondo, bzin’dzawoneka lini pomwe. Kun’dzacitika lini pomwe nkhondo! — Salimo 46:9.
Cuma Cauzimu
ip-1 tsa. 130 ndi. 23-24
Piciro Lakulewa bza Mambo wa Mtendere
23 Mulangizi ngule omwe ambapereka malango. Pomwe Jezu akhali pa dziko la pantsi, adapereka malango yabwino. M’Bibliya timbawerenga kuti: ‘mathimu ya wanthu yakhatokonyedwa ndipo yakhadabwa kwene-kwene na kapfunzisidwe kace.’ (Mateu 7:28) Iye ni Mulangizi wa nzeru, wa ntsisi ndipo ambakwanisa kubvesesa bwino-bwino wanthu. Malango yace njakundotsimula lini na kulanga basi. Kazinji-kazinji yambakhala yakupfunzisa na yalufoyi. Malango ya Jezu njabwino thangwe nthawe zentse njanzeru, njakulungama ndipo yambaphata basa nthawe zentse. Yakaphatisidwa basa, iyo yambatsogolera ku moyo wakusaya kumala. — Juwau 6:68.
24 Jezu akhaphatisa lini basa nzeru zace kuti apereke malango. Ndipopa iye adalewa kuti: “Bzomwe inepano nimbapfunzisa mpsangu lini, koma mpsa ule omwe adandituma.” (Juwau 7:16) Ninga momwe bzikhaliri kwa Salomau, Yahova ndiye Mwenekaciro wa nzeru za Jezu. (1 Amambo 3:7-14; Mateu 12:42) Ciratizo ca Jezu cin’funika kucitisa apfunzisi na wale omwe ambapereka malango m’gwere nthawe zentse kumbaphatisa basa Fala la Mulungu pomwe akupereka malangoyo. — Mimwani 21:30.
22-28 DEZEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU ZAIYA 11-13
Kodi Bibliya Likhadalewa Ciyani Pakulewa bza Mesiya?
ip-1 tsa. 159 ndi. 4-5
Kupulumusidwa na Kukondwa mu Umambo bwa Mesiya
4 Magole m’mbuyo pomwe Zaiya akhanati kubadwa, anembi winango wa Bibliya wacihebereu adalewa bza kubwera kwa Mesiya, omwe ni Mtongi wacadidi omwe Yahova angadatumiza kwa Ajirayeri. (Genesesi 49:10; Deuteronomiyo 18:18; Salimo 118:22, 26) Ndipo mwakuphatisa basa Zaiya, Yahova akufotokoza bzinthu bzinango. Zaiyayo akulewa kuti: “Pa tsinde la Jese pan’dzacoka mphukira, ndipo m’mizi yace mun’dzacoka mwana omwe an’dzabala bzisapo.” (Zaiya 11:1; ndendemezerani na Salimo 132:11.) Mafala yakuti “mphukira” na “mwana” yakulatiza kuti Mesiya angadakhala mbadwa ya Jese kucokera mwa mwana wace Davide, omwe adadzozedwa na mafuta ninga mambo wa Jirayeri. (1 Samuyeli 16:13; Jeremiya 23:5; Apokalipse 22:16) Mesiya wacadidi angadafika, omwe ni “mwana,” wa m’nyumba ya Davide angadadzabala bzisapo bzabwino kwene-kwene.
5 Jezu akhali Mesiya wakupiciridwa. Munembi wa Bibliya Mateu adalewa bza mafala ya pa Zaiya 11:1 pomwe adalewa kuti pomwe Jezu adacemeredwa “Mnazareti” adakwanirisa mafala ya aprofeta. Thangwe ra kuleredwa ku Nazareti, Jezu akhacemeredwa Mnazareti dzina lomwe likubverana na mafala ya Cigerego yomwe yadaphatisidwa basa pa Zaiya 11:1 yomwe ni “mphukira.” — Mateu 2:23, mafala ya m’nyantsi; Luka 2:39, 40.
ip-1 tsa. 159 ndi. 6
Kupulumusidwa na Kukondwa mu Umambo bwa Mesiya
6 Kodi Mesiya an’dzakhala mtongi wa mtundu wanyi? Kodi angadadzakhala ninga mambo wa Asiriya omwe adapfudza umambo bwa ku norte bwa madzinza 10 ya Jirayeri? Bzikuwonekeratu kuti ne. Pakulewa bza Mesiya, Zaiya akulewa kuti: “Mzimu wa Yahova un’dzakhala pa iye, mzimu wa nzeru na wakubvesesa bzinthu, mzimu wa malango na wa mphanvu, mzimu wa cidziwiso na wakugopa Yahova. Ndipo iye an’dzagumana cikondweso mwa kugopa Yahova.” (Zaiya 11:2, 3a) Mesiya angadadzozedwa lini na mafuta, koma na mzimu wakucena wa Mulungu. Bzimwebzi bzidacitika pa ubatizo bwa Jezu, pomwe Juwau Batista adawona mzimu wa Mulungu omwe ukhawoneka ninga nkhangaiwa udabuluka ucimumbutha Jezu. (Luka 3:22) Mzimu wa Yahova ‘udambutha’ Jezu, ndipo iye adalatiza kuti akhanaye mzimuyo mwa kucita bzinthu mwa nzeru, kubvesesa bzinthu, kubvera, mphanvu na cidziwiso. Yamweya ni makhalidwe yabwino kwene-kwene yomwe mtongi angakhale nayo!
ip-1 tsa. 160 ndi. 8
Kupulumusidwa na Kukondwa mu Umambo bwa Mesiya
8 Kodi Mesiya angadagopa Yahova mwa njira iponi? Bzikuwonekeratu kuti Jezu angadacita lini mantha na Yahova ayai kugopa kuti angalangidwe na iye. M’mbuto mwace, Mesiya ambagopa Mulungu thangwe ra ulemu na lufoyi kwa iye. Tsono ninga Jezu, munthu omwe ambagopa Yahova nthawe zentse ‘ambacita bzomwe bzimbamukondwesa.’ (Juwau 8:29) Jezu akutipfunzisa m’mafala na m’bzicito kuti palibe cikondweso cikulu kwene-kwene kuposa kugopa Yahova mwakuthemera ntsiku iri-yentse.
ip-1 tsa. 160 ndi. 9
Kupulumusidwa na Kukondwa mu Umambo bwa Mesiya
9 Zaiya adafotokoza pomwe bzinthu bzinango pakulewa bza Mesiya. Iye adati: “Iye an’dzatonga lini mwakundowona na maso yace, an’dzayeruza lini bzinthu mwa kundobva na makutu yace.” (Zaiya 11:3b) Bzingadakhala kuti imwepo mwacemeredwa ku nyumba ya mphala, kodi mungadafuna lini kutongedwa na mtongi ninga umweyu? Ninga mtongi wa pa dziko lentse, Mesiya ambatengeka lini na mafala yakunama, momwe wanthu wakucenjera ambalewalewera, bzinthu bzakunama ayai bzinthu bzomwe munthu anabzo ninga cuma. Iye ambakwanisa kuwona cinyengo ciri-centse ndipo ambakwanisambo kuwona, “unthu bwakubisika bwa mu mtima.” (1 Pedru 3:4) Wale omwe ambatonga nkhani m’gwere an’funika kutewezera ciratizo ca Jezuci. — 1 Akolinto 6:1-4.
ip-1 tsa. 161 ndi. 11
Kupulumusidwa na Kukondwa mu Umambo bwa Mesiya
11 Ateweri wace akafunikira kutsimulidwa, Jezu ambawatsimula mu njira yomwe imbacitisa kuti iwo agumane phindu. Kulewa cadidi, cimweci ni ciratizo cabwino kwa akulu wa gwere. Mwakusiyana na bzimwebzi, wanthu omwe ambacita bzinthu bzakuipa an’dzalangidwa mwakuwawa kwene-kwene. Mulungu akadzakonza bzinthu bzentse m’dziko la Sathaniri, Mesiya “an’dzamenya dziko la pantsi” na fala lace la mphanvu, pa kufotokoza bza kupfudzidwa kwa wanthu wentse wakuipa. (Salimo 2:9; ndendemezerani na Apokalipse 19:15.) Pakumalizira pace, wanthu wentse wakuipa omwe ambacitisa kuti wanthu aleke kukhala pa mtendere an’dzawoneka lini pomwe. (Salimo 37:10, 11) Jezu omwe adamanga cirungamo na kukhulupirika m’ciuno mwace na mu impso zace, ana mphanvu ya kucita bzimwebzi. — Salimo 45:3-7.
Cuma Cauzimu
ip-1 matsa. 165-166 ndi. 16-18
Kupulumusidwa na Kukondwa mu Umambo bwa Mesiya
16 Kunamata kwacadidi kudayamba kupswipizidwa mu zunde la Edeni pomwe Sathani adakwanisa kucitisa Adamu na Eva kuleka kubvera Yahova. Mpaka pano, Sathani akupitiriza kucita bzomwe angakwanise kuti acitise kuti wanthu azinji asiye kutumikira Yahova. Tsono Yahova an’dzalekerera lini kuti kunamata kwacadidi kumale pa dziko la pantsi. Dzina lace likuphatanidzidwambo ndipo iye ambacita thupo na wale omwe ambamutumikira. Ndipopa mwakuphatisa basa Zaiya, iye akupicira kuti: “Pa ntsiku imweyo muzi wa Jese un’dzaima ninga cizindikiro kwa wanthu. Wanthu wa mitundu inango an’dzayenda kwa iye kuti akapasidwe malango, ndipo mbuto yomwe iye ambakhala in’dzakhala ya ulemerero.” (Zaiya 11:10) Mu 537 AEC, Jeruzalemu, omwe ni mzinda omwe Davide adaucitisa kuti ukhale likulu, udakhala ninga cizindikiro ndipo udacemera Adjuda wakukhulupirika omwe akhadamwazika kuti abwere pomwe kudzamanga templo.
17 Tenepo profesiyayi ikuthandauza bzinthu bzizinji kuposa bzinthu bzomwe bzafotokozedwabzi. Ninga momwe tawonera, profesiyayi ikulewa bza umambo bwa Mesiya, omwe ni mtongi wacadidi wa wanthu wa mitundu yentse. Mpostolo Paulo adafotokoza mafala ya pa Zaiya 11:10 kuti alatize kuti mu ntsiku zace wanthu wa mitundu inango angadadzakhala na mbuto m’gwere lacikristau. Pakulewa bza kasanduliziridwe ka vesi limweri mwakubverana na Bibliya la Septuaginta, iye adanemba kuti: “Zaiya adati: ‘Pan’dzakhala na muzi wa Jese, ule omwe an’dzabwera kuti atonge mitundu ya wanthu, ndipo wanthuwo an’dzadikhirira iye.’” (Aroma 15:12) Kuthumizira bzimwebzi, profesiya imweyi ikukwanisikambo ntsiku zino pomwe wanthu wa mitundu yentse akulatiza lufoyi kwa Yahova mwa kuthandiza abale wace wakudzozedwa wa Mesiya. — Zaiya 61:5-9; Mateu 25:31-40.
18 Kukwanisika kwa profesiya imweyi ntsiku zino, mafala yakuti “pa ntsikuyo” yomwe yadalewedwa na Zaiya yadayamba kukwanisika pomwe Mesiya adaikhidwa ninga Mambo wa Umambo bwakudzulu bwa Mulungu mu 1914. (Luka 21:10; 2 Timotio 3:1-5; Apokalipse 12:10) Kuyambira nthawe imweyi, Jezu akhala ninga cizindikiro cakuwoneka bwino, mbuto yakutsonkhanira ya Jirayeri wauzimu na wanthu wa mitundu yentse omwe ambafunisisa umambo bwakulungamabo. Mwakutsogoleredwa na Mesiya, mafala yabwino yakupaliziridwa kwa mitundu yentse ya wanthu ninga momwe Jezu adalewera. (Mateu 24:14, Marko 13:10) Mafala yamweya yana mphanvu kwene-kwene. ‘Thimu likulu la wanthu lomwe palibe munthu omwe angakwanise kulilewenga’ likubvera Mesiya mwakuphatana na wakudzozedwa pa kunamata kwa cadidi. (Apokalipse 7:9) Pomwe wanthu azinji akupitiriza kuphatana na winango wa “nyumba . . . yakunamatira,” yauzimu ya Yahova, iwo akuthumizira ulemerero pa “mbuto . . . yakukhala,” ya Mesiya yomwe ni templo ikulu yauzimu ya Mulungu. — Zaiya 56:7; Agai 2:7.
29 DEZEMBRO-4 JANEIRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU ZAIYA 14-16
Anyamadulanthaka wa Wanthu wa Mulungu An’dzalangidwa
ip-1 tsa. 180 ndi. 16
Yahova Adanyazisa Mzinda Wakubzikuza
16 Bzimwebzi bziribe kucitikiratu mu gole la 539 AEC. Na tenepo ntsiku zino bzikuwonekeratu padeca kuti bzentse bzomwe Zaiya akhadalewa pakulewa bza Babiloniya bzidakwanisika. Munthu munango omwe ambalewa bza nkhani za m’Bibliya adalewa kuti: “Babiloniya tsapano na kwa magole mazinji ni mbuto yomwe imbakhalidwa lini na wanthu ndipo ni matere.” Patsogolo pace, iye adalewa pomwe kuti: “Mpsakukwanisika lini kuwona mbuto imweyi ticisaya kukumbukira momwe bzomwe Zaiya na Jeremiya adalewa bzidakwanisikira.” Kulewa cadidi, palibe munthu mu ntsiku za Zaiya omwe angadalewa bza kupfudzidwa kwa Babiloniya na kusaya kudzakhalidwa kwace na wanthu. Kupfudzidwa kwa Babiloniya na Amediya na Apersiya kudacitika pomwe padapita magole 200 pambuyo pa Zaiya kunemba bukhu lace! Ndipo kupfudzidwa kwace kwakumalizira kudadzacitika pomwe padapita magole mazinji. Kodi bzimwebzi bzikulimbisa lini cikhulupiro cathu cakuti Bibliya ni Fala lakufuliziridwa na Mulungu? (2 Timotio 3:16) Kuthumizira bzimwebzi, pakuti Yahova adakwanirisa kale maprofesiya m’mbuyomu, tingakhale na citsimikizo centse cakuti maprofesiya yentse yomwe yakanati kukwanisika yan’dzakwanisikadi.
ip-1 tsa. 184 ndi. 24
Yahova Adanyazisa Mzinda Wakubzikuza
24 M’Bibliya amambo wa mzere wa Davide ambandendemezeredwa na nyenyezi. (Numero 24:17) Kuyambira Davide “nyenyezi” zimwezi zidayamba kutonga mu Phiri la Ziyoni. Pambuyo pa Salomau kumanga templo ku Jeruzalemu, dzina lakuti Ziyoni lidayamba kuphatisidwa basa pa kucemera mzindayo. Mwakubverana na lamulo, amuna wentse wa ku Jirayeri akhadauzidwa kuti ayende ku Ziyoni katatu pa gole. Ndipopa iro lidadzakhala “phiri la mtsonkhano.” Pakukhala wakutsimikiza kukunda amambo wa Djuda na kuwacosa pa phiri limweri, Nabukadinazori akhalatiza cakulinga cace comwe n’cakukhala padzulu pa “nyenyezi” zimwezi. Iye akhatumbiza lini Yahova thangwe ra kukunda nyenyezi zimwezi. M’mbuto mwace, mwakubzikuza iye akhabziikha m’mbuto mwa Yahova.
ip-1 tsa. 189 ndi. 1
Malango ya Yahova kwa Mitundu ya Wanthu
YAHOVA angadaphatisa basa wanthu wa mitundu inango kuti alange wanthu wace thangwe ra bzinthu bzakuipa bzomwe iwo akhacita. Napo bziri tenepo, Yahova angadalekerera lini mitunduyo thangwe ra kuipa kwawo, kubzikuza na kuwengana kwawo na kunamata kwacadidi. Ndipopa, iye akhadafulizira Zaiya kuti anembe “bzomwe bzingadacitikira Babiloniya.” (Zaiya 13:1) Na tenepo, Babiloniya akhalatiza kuti angadadzakhala ngozi kutsogolo. Mu nthawe za Zaiya, Asiriya akhaboneresa wanthu wakusankhulidwa wa Yahova. Asiriyawo akhadapfudza umambo bwa ku norte bwa Jirayeri ndipo akhadadzonga mbali ikulu ya Djuda. Tsono kukunda kwa Asiriya kungadakhala kwa kanthawe. Zaiya adanemba kuti: “Yahova wa anyankhondo walumbira kuti: ‘Bzin’funika kucitika ninga momwe ndidalewera . . . nin’dzapfudza Asiriya m’dziko langu, ndipo nin’dzamuponda-ponda m’mapiri yangu, djoki lace lin’dzacosedwa pa wanthu wangu ndipo mtolo wace un’dzacosedwa m’mapewa yawo.’” (Zaiya 14:24, 25) Pomwe padandopita nthawe pang’ono pambuyo pa Zaiya kulewa profesiya imweyi, Asiriya adacosedwa mu Djuda.
ip-1 tsa. 194 ndi. 12
Malango ya Yahova kwa Mitundu ya Wanthu
12 Kodi ni lini pomwe profesiya imweyi ingadadzakwanisika? Ingadakwanisika mwakusaya kucedwa. “Aya ni mafala yomwe Yahova akhadalewa pakulewa bza Moabe. Ndipo tsapano Yahova akulewa kuti: ‘Mkati mwa magole matatu, ninga momwe yambakhalira magole ya munthu omwe akucita ganya, ulemerero bwa Moabe bun’dzamala, iye an’dzacitisidwa manyazi ndipo an’dzagumana na mabvuto ya mtundu uli-wentse, ndipo wanthu omwe an’dzasala an’dzakhala ang’ono-ng’ono na wakusaya mphanvu.’” (Zaiya 16:13, 14) Mwakubverana na bzimwebzi, anyakufufudza bzinthu bzakale adakwanisa kugumana umboni bwakuti m’magole 800 AEC, Moabe adabonera kwene-kwene ndipo mizinda yace izinji idakhala yakusaya wanthu. Tigalati-pilezeri 3 adaguma Salamanu wa ku Moabe kuti akhali m’bodzi mwa atongi omwe akhamupasa mtsonkho. Sanakerube adatambira mtsonkho kwa Kammusunadbi, mambo wa ku Moabe. Amambo wa Asiriya omwe ni Esar-haddon pabodzi na Ashurbanipal adalewa kuti akhatonga amambo Musuri na Kamashaltu omwe akhali amambo wa Moabe. Kwa magole mazinji, Amoabe alibe kudzawoneka pomwe ninga mtundu wa wanthu. Padazindikiridwa matere ya mzindayu ndipo wanthu ambakhulupira kuti yakhali ya Moabe, tsono mpaka pano bzinthu bzomwe wanthu adafukulabzo bzidandolatiza umboni bwakucepa bza mzinda wa mphanvu umweyi omwe akhali nyamadulanthaka wa Jirayeri.
Cuma Cauzimu
w06 1/12 tsa. 10 ndi. 11
Nfundo Zikulu-zikulu za m’Bukhu la Zaiya — Mbali 1
14:1, 2 — Kodi atumiki wa Yahova adakhala tani “anyakuphata wale omwe akhadawaphata aciwayendesa ku ukapolo”? Bzimwebzi bzidakwanisika pomwe Daniyeli adakhala na udindo bukulu ku Babiloniya mu utongi bwa Amediya na Apersiya; Pomwe Esteri adakhala mkazi wa mambo wa ku Persiya; na pomwe Mordekai adakhala nduna ikulu mu Umambo bwa Apersiya.