Wana An’funika Kumbatsogoleredwa Na Acikulire

THANGWE RANYI WANA AN’FUNIKA KUMBATSOGOLEREDWA NA ACIKULIRE?

Wana an’funika kumbapasidwa malango na kutsogoleredwa na acikulire. Tenepo, imwepo abereki mun’funika kumbatsogolera bwino wana wanu, thangwe ni udindo bwanu. Koma acikulire winango angathandize na kupasa malango wana wanu.

THANGWE RANYI KUTSOGOLEREDWA NA ACIKULIRE N’KWAKUFUNIKA?

M’madziko mazinji, ni wana wakucepa omwe ambafuna kuceza na acikulire. Onani mathangwe yace:

• Wana ambamala nthawe yawo izinji ku xikola, ndipo kumweko iwo ambakhala na apfunzi anzawo, apfunzisi na acikulire winango.

• Wana winango akabwerera ku xikola, ambakhala wokha pamui thangwe abereki wawo ambakhala ali kubasa.

• Kafukufuku munango omwe udacitika ku Estados Unidos, udafotokoza kuti wana wa magole ya pakati pa 8 na 12 yakubadwa, ambamala nthawe zakukwana zitanthatu pa nsiku ankuwona nkhani za pa TV, pa interneti na kubvesera nyimbo.a

Bukhu linango lomwe limbalewa bza kulera wana limbati: “Wana ambatewezera axamwali wawo . . . m’mbuto mwakulinga malango na kutsogoleredwa na abereki, amai wawo, apfunzisi na acikulire winango.”b

KODI MUNGATSOGOLERE TANI WANA WANU?

Mbakhalani na nthawe yakuceza na wana wanu.

NFUNDO YA M’BIBLIYA: ‘Pfunzisa mwana mu njira yomwe an’funikira kufamba; napo akadzakalamba, iye an’dzapambuka lini.’—Mimwani 22:6.

Kawiri-kawiri wana ambafuna kutsogoleredwa na kuthandizidwa na abereki wawo. Adziwi ambafotokoza kuti napo wana ambafuna kupasidwa malango na abereki kuposa axamwali wawo. Mdziwi munango wakucemeredwa Laurence Steinberg adanemba bukhu lakuti Você e Seu Filho Adolescente. Bukhulo limbati: “Wana ambatengera makhalidwe na bzicito bza abereki wawo kuyambira ali ang’ono mpaka kumayambiriro kwa moyo wacikulire. Iye adalewa pomwe kuti: “Wana ambakhala tceru na bzomwe abereki wawo ambalewa na kucita, napo kuti ni nthawe lini zense pomwe iwo ambabvuma ayai kucita bzomwe aberekiwo ambalewa.”

Pakuti mwana wanu ambafuna kutsogoleredwa na imwepo, citani bzomwe mungakwanise kuti mumupase bzomwe ambafunikira. Mbapambulani nthawe kuti mumbaceze naye, ndipo pakucezapo mumbamuuze bzomwe munkukumbuka, momwe munkubvera na bzinthu bzomwe mudagumana nabzo pa moyo wanu.

Nyang’anani munthu wa ciratizo cabwino kuti athandize mwana wanu.

NFUNDO YA M’BIBLIYA: ‘Omwe an’famba na wanthu wanzeru, an’dzakhalambo wanzeru.’—Mimwani 13:20.

Nyang’anani wacikulire omwe ana makhalidwe yabwino ninga yanu kuti akhale ciratizo kwa mwana wanu. Tani mucilimbisa mwana wanuyo kuti acite uxamwali na munthuyo? Bzimwebzi bzinkuthandauza lini kuti munthuyo ndiye an’dzakhala na udindo bwakulera mwanayo. Koma cirimbiso comwe mwana wanu angatambire kwa munthu omwe mumbamukhulupira cin’dzathumizira malango yomwe imwepo mumbamupasa. Bibliya limbafotokoza kuti ciratizo ca Paulo cidathandiza kwene-kwene Timotio napo akhali kale mkulu, ndipo wense awiri adalimbisidwa na uxamwali bwawobo.—Wafiripo 2:20, 22.

Nsiku zino, wana azinji ambakhala kutali na yavu, tiyu na acibale winango, bzimwebzi bzimbacitisa wanawo kuluza thandizo lakucokera kwa wanthu amwewa. Penu bzimwebzi bzinkucitika pa banja lanu, nyang’anani njira kuti muthandize wana wanu kupfunza makhalidwe yabwino yomwe acikulire winango anayo.