Cikwangwani comwe cikhana mafala yakuti “Dziwisani Mambo na Umambo”
1922 Magole 100 M’mbuyomu
“MULUNGU . . . ambatithandiza kuti tikunde . . . mwakuphatisa basa . . . Jezu Kristu.” (1 Akolinto 15:57) Mafala yamweya yadasankhulidwa kuti yakhale vesi la gole mu 1922. Mafalaya yadatsimikizira Anyakupfunza wa Bibliya kuti iwo angadabairidwa thangwe ra nyongo yawo. Mkati mwa gole limweri, Yahova adabairadi apalizi amwewa. Iwo adayamba kumbadinda okha mabukhu yawo ndipo adayambambo kumbaphatisa basa radio kuti apalizire wanthu mafala ya Umambo. Ndipo mu gole la 1922 libodzi-bodziri, padacitika pomwe cinthu cinango comwe cidalatiza kuti Yahova akhasimba wanthu wace. Mu gole limweri, Anyakupfunza wa Bibliya adacita mtsonkhano ukulu kwene-kwene ku Cedar Point, m’cigawo ca Ohio, ku Estados Unidos da América. Bzomwe bzidacitika pa mtsonkhanoyu bzidacinja basa la gulu la Yahova kuyambira nthawe imweyire mpaka ntsiku zathu zino.
“NZERU YABWINO KWENE-KWENE”
Basa la kupalizira likhakula kwene-kwene, ndipopa pakhafunika mabukhu mazinji. Abale wa ku Beteli ya ku Brooklyn akhadinda marevista, tsono iwo akhadinda lini mabukhu yomwe yakhana makapa yakukhuma. Iwo akhacita kudindisa mabukhu yamweya na maempreza. Tsono maemprezayo yakhamala minyezi mizinji kwene-kwene kuti yamalize kudinda mabukhu yomwe yakhafunika kuti yaphatisidwe basa mu utumiki. Ndipopa m’bale Rutherford adabvunza m’bale Robert Martin kuti awone penu angadakwanisa kumbadinda okha mabukhu. M’bale Martin ndiye akhambanyang’anira basa la kudinda.
Nyumba yomwe tikhadindira mabukhu ku Brooklyn, Nova Iorque yomwe iri ku Concord Street
M’bale Martin adalewa kuti: “Imweyi ikhali nzeru yabwino kwene-kwene thangwe tingadakhala na mitcini yathu-yathu yakudindira mabukhu.” Abale adalugali mbuto ibodzi ku 18 Concord Street ku Brooklyn, ndipo adagula mitcini yakudindira.
Tsono wanthu winango alibe kukomedwa na bzimwebzi. Xefi wa empreza yomwe ikhadinda mabukhu yathu adabwera kudzawona nyumba yathu yakudindira mabukhuyo. Iye adalewa tenepayi: “Imwepo muna mitcini yabwino, tsono palibe omwe ambadziwa kuiphatisa basa. Pakapita minyezi 6, bzentsebzi bzin’khala bzamala kudzongeka.”
M’bale Martin adalewa kuti: “Bzomwe adalewa bzire bzikhawoneka ninga bzacadidi, tsono tikhadziwa kuti Yahova an’tithandiza. Ndipo iye adatithandizadi.” Bzomwe m’bale Martin adalewa bzikhali bzacadidi. Pomwe padapita nthawe yakucepa, mitcini inovuyo idayamba kumbadinda mabukhu 2000 pa ntsiku.
Abale omwe akhaphata basa la kudinda mabukhu adaima pafupi na mitcini yakudindira mabukhu
KUPALIZIRA WANTHU AZINJI MWAKUPHATISA BASA RADIO
Wanthu wa Yahova akhadayamba kale kudinda okha mabukhu. Tsono iwo adacita pomwe cinthu cinango. Iwo adayamba kumbapalizira mafala ya Mulungu mwakuphatisa basa radio. Kamweka kakhali kakuyamba kucita bzimwebzi. Pa Dumingu ku masikati, pa ntsiku ya 26 Fevereiro, 1922, m’bale Rutherford adafotokoza nkhani yakuyamba pa radio. Nkhaniyo ikhana msolo wakuti: “Wanthu Azinji Omwe Ana Moyo Lero An’dzafa Lini.” Iye adafotokoza nkhaniyi ku radio yakucemeredwa KOG ku Los Angeles, m’cigawo ca Califórnia, ku Estados Unidos da América.
Pafupi-fupi wanthu 25 000 adabva nkhaniyo. Ndipo wanthu winango adatumiza matsamba yakutenda m’bale Rutherford thangwe ra nkhaniyo. Munthu m’bodzi omwe adanembambo tsamba ni Willard Ashford, omwe akhakhala ku Santa Ana, m’cigawo ca Califórnia. Iye adatenda m’bale Rutherford thangwe ra kuwafotokozera “nkhani yabwino na yakudekeza.” Ndipo iye adalewa kuti: “Pakuti pa mui pathu pano pana wanthu atatu omwe akuduwala, tingadakwanisa lini kubva nkhani imweyi mungadasaya kuifotokozera pa radio, napo kuti mwaifotokoza muli pafupi na ifepano.”
Nkhani zinango zizinji zidadzafotokozedwambo pa radio. Mpaka kuphampha kwa gole la 1922, Ntsanza ya Mulindiri idalewa kuti “pafupi-fupi wanthu 300 000 akhadapaliziridwa na pa radio.”
Anyakupfunza wa Bibliya akhakomedwa na bzomwe wanthu akhacita akabva mafala yabwino. Ndipopa, iwo adakonza radio yawo-yawo ku Staten Island, pafupi na Beteli ya ku Brooklyn. Radio imweyi idadzacemeredwa WBBR ndipo idadzaphatisidwa basa na Anyakupfunza wa Bibliya kuti apalizire mafala ya Umambo kwa wanthu azinji.
“ADV”
Ntsanza ya Mulindiri ya 15 Junho, 1922, idadziwisa kuti pangadacitika mtsonkhano wa cigawo ku Cedar Point, m’cigawo ca Ohio, kuyambira pa ntsiku ya 5 mpaka 13 Setembro, 1922. Anyakupfunza wa Bibliya akhakomedwa kwene-kwene pomwe akhafika ku Cedar Point.
Mu nkhani yace yakuyambirira, m’bale Rutherford adauza wentse omwe akhali pa mtsonkhanoyo kuti: “Inepano ndikukhulupira na mtima wentse kuti Mbuya . . . an’simba mtsonkhano wa cigawoyu ndipo mtsonkhanoyu un’citira umboni bukulu kwene-kwene pa dziko lentse la pantsi, bomwe bukanati bwacitika kale.” Nkhani zentse zomwe zikhafotokozedwa pa mtsonkhanoyu zikhalimbikisa abale na mpfumakazi kucita basa lakupalizira.
Wanthu ali pa mtsonkhano wa ku Cedar Point, m’cigawo ca Ohio mu 1922
Ndipo pa cinai, ntsiku ya 8 Setembro, wanthu wakukwana 8000 akhadadzala mu nyumba yakucitira mtsonkhanoyo. Iwo akhadikhirira na mtima wentse kubva nkhani ya m’bale Rutherford, thangwe akhadziwa kuti iye angadafotokoza thandauzo la maletra matatu yakuti “ADV,” yomwe yakhali pa mcemo omwe iwo adapasidwa. Ndipo pinango wanthu winango adakwanisa kuwona citsamba cikulu cakufunya comwe cikhali padzaulu pa pulatifomu pomwe akhadakhala m’makadera yawo. M’bale Arthur Claus, omwe akhadacokera ku Tulsa, m’cigawo ca Oklahoma, ku Estados Unidos da América, adakhala pafupi na pulatifomuyo kuti akwanise kubvesesa bwino-bwino, thangwe pa mtsonkhanoyo pakhalibe mitcini yakukuzira mafala.
“Ifepano tikhatetekera bwino-bwino bzentse bzomwe bzikhalewedwa”
Omwe akhatsogolera mtsonkhanoyo adadziwisa wanthu wentse kuti palibe munthu omwe angadabvumizidwa kupita mu nyumba ya mtsonkhanoyo pomwe m’bale Rutherford akufotokoza nkhani yace, kuti paleke kuwoneka munthu wakugwatiza nkhaniyo. Pomwe zikhali 9:30, m’bale Rutherford adayamba kufotokoza nkhani yace. Iye adayamba na kufotokoza mafala ya Jezu yomwe yali pa Mateu 4:17, yakuti: “Umambo bwa kudzulu bwafendera.” Pomwe akhafotokoza bzomwe bzingadacitika kuti wanthu wentse abve mafala ya Umambo, iye adalewa kuti: “Jezu caiyeyo adalewa kuti pa nthawe yakuwonekera kwace, iye angadadzatsogolera basa lakubvuna lomwe ateweri wace angadadzakhala akucita. Pa nthawe imweyi, iye an’dzatsonkhanisa wanthu wakukhulupirika kwa iye.”
M’bale Arthur, omwe akhadakhala pakati pa wanthu mkati mwa nyumba ya mitsonkhanoyo, adalewa kuti: “Ifepano tikhatetekera bwino-bwino bzentse bzomwe bzikhalewedwa.” Tsono, iye akhadzabva lini bwino m’thupi mwace, ndipo akhafunika kucoka panja. M’bale Arthur adacoka panja napo kuti akhadziwa kuti angadabvumizidwa lini pomwe kupita, pomwe m’bale Rutherford akadafotokoza nkhani yace.
Pomwe padapita mphindi zakucepa, iye adayamba kubva bwino. Pomwe akhafamba m’mphepete mwa nyumba ya mitsonkhano ire, iye adabva wanthu akuyembera m’manja. Bzimwebzi bzidamucitisa kuti afunisise kupita pomwe kuti akabve nkhani ire! Ndipo adakumbuka bza kukwira pa ntsodzi pa nyumbayo kuti akwanise kubva nkhaniyo. M’bale Arthur, omwe pa nthawe imweyi akhana magole 23, adanyang’ana manera kuti akwire pa ntsodzi pa nyumbayo. Tumajanera twa ntsodzi ya nyumbayo tukhadafunguka, ndipo adafendera pafupi na tumajanerato. Iye adalewa kuti: “Ndikhakwanisa kubva bwino-bwino nkhaniyo.”
Tsono m’bale Arthur akhali lini yekha pa ntsodzipo. Axamwali wace winango akhalimbo pamwepo. M’bodzi wa iwo akhali Frank Johnson. Iye adabvunza Arthur kuti: “Iwepo una cisu?”
Iye adatawira kuti: “Inde, ndinaco.”
Frank adalewa pomwe kuti: “Bzadeka! Mpembo wathu watawiridwa. Ukuciwona citsamba comwe cidafunya apaci? Cimweci n’cikwangwani, ndipo cidakhomereredwa na peregozi. Mutetekere bwino-bwino Muyeruziyi.a Iye akalewa kuti: ‘Ndipopa, dziwisani, dziwisani,’ ugwatiretu bzingwe bzinaibzi, wabva?”
Ndipo m’bale Arthur, omwe akhana cisu, na anzace adadikhirira kuti m’bale Rutherford alewe mafala yamweya. Pomwe padapita nthawe yakucepa, m’bale Rutherford adafotokoza nfundo ikulu ya nkhani yace. Iye adalewalewa mwakukuwa mafala yakuti: “Khalani mboni zakukhulupirika na zacadidi za Mbuya. Pitirizani kumenya nkhondo mpaka kupfudzidwa kwa Babiloniya Mkulu. Palizirani mafala ya Mulungu mbuto zentse. Wanthu wentse pa dziko la pantsi an’funika kudziwa kuti Yahova ni Mulungu ndipo Jezu Kristu ni Mambo wa amambo na Mbuya wa ambuya. Ino ni ntsiku ikulu kuposa ntsiku zentse. Mambo akutonga! Imwepo mwapasidwa basa lakuti mudziwise wanthu bzimwebzi. Ndipopa, dziwisani, dziwisani, dziwisani Mambo na Umambo bwace!”
M’bale Arthur adalewa kuti iye na anzacewo adagwata bzingwe bzire ndipo cikwangwani cire cidafuthuka. Pomwe cidafuthuka, padawoneka mafala yakuti: “Dziwisani Mambo na Umambo,” yomwe yakubverana na maletra matatu yale yakuti “ADV.” Fala lakuti “ADV” ni cigwatira ca fala la cingerezi lakuti ‘Advertise,’ lomwe limbathandauza “kupalizira” ayai “kucitira umboni.”
MOYO WABWINO KWENE-KWENE
Mtsonkhano wa cigawo omwe udacitikira ku Cedar Point udathandiza abale na mpfumakazi kuwona kuti basa la kupalizira bza Umambo ndakufunika kwene-kwene. Ndipo udathandizambo wanthu omwe akhana mtima wakubzipereka kucita basa limweri na mtima wentse. Mpainiya m’bodzi wa ku Oklahoma, ku Estados Unidos da América, adanemba kuti: “Cigawo comwe tikhatumikira kuna malaxa ndipo wanthu azinji mbakusauka.” Iye adalewa kuti kumweko nthawe zinango “wanthu akhacoka misozi akawerenga revista yakucemeredwa A Idade de Ouro.” Ndipo iye adalewa pomwe kuti: “Cikhali cisimbo cikulu kwene-kwene kwa ifepano kuwatsangalaza.”
Anyakupfunza wa Bibliya adawona kuti bzomwe Jezu adalewa pa Luka 10:2 bzikhafunika kucitika mwakamfulumize. Pa vesiri, Jezu adalewa kuti: “Basa lakubvuna ndikulu, koma anyabasa mbakucepa.” Mpaka kuphampha kwa gole limwelire, iwo akhafunisisa kudziwisa wanthu wa pa dziko lentse la pantsi mafala yabwino ya Umambo.
a Nthawe zinango wanthu akhacemera m’bale Rutherford kuti “Muyeruzi” thangwe iye adaphata basa mu nyumba ya mphala ku Missouri, ku Estados Unidos da América.