BIBLIYOTEKA YA PA INTERNETI ya Watchtower
Watchtower
BIBLIYOTEKA YA PA INTERNETI
Cinyungwe
  • BIBLIYA
  • MABUKHU
  • MITSONKHANO
  • w23 Setembro matsa. 20-25
  • Pitirizani Kutumikira Yahova Mwakukhulupirika Ninga Pedru

Mbuto mwasankhulayi iribe vidiyo iri-yentse.

Pepani, bzikukhala bzakunesa kuti vidiyoyi iwoneke.

  • Pitirizani Kutumikira Yahova Mwakukhulupirika Ninga Pedru
  • Ntsanza ya Mulindiri yakudziwisa Umambo bwa yahova (yakupfunza)—2023
  • Tumisolo twa nkhani
  • Nkhani Yakundendemerana
  • BZAKUPHONYA BZA PEDRU NA BZISIMBO BZOMWE ADAKHALA NABZO
  • N’CIYANI CIDATHANDIZA PEDRU KUPITIRIZA KUTUMIKIRA YAHOVA?
  • KODI TIKUPFUNZA CIYANI?
  • Kodi Tingapfunze Ciyani na Matsamba Mawiri Yomwe Pedru Adanemba?
    Ntsanza ya Mulindiri yakudziwisa Umambo bwa yahova (yakupfunza)—2023
  • “Wanthumbo Tenepo na Wakusaya Kupfunza”
    ‘Citirani Umboni Bwakukwanira’ Umambo bwa Mulungu
  • Tewezerani Momwe Yahova na Jezu Ambakumbukirira
    Ntsanza ya Mulindiri yakudziwisa Umambo bwa yahova (yakupfunza) — 2025
  • Pedru Adalamba Jezu Kumui kwa Kaifasi
    Jezu Ni Njira, Cadidi na Moyo
Ntsanza ya Mulindiri yakudziwisa Umambo bwa yahova (yakupfunza)—2023
w23 Setembro matsa. 20-25

NKHANI YAKUPFUNZA 40

Pitirizani Kutumikira Yahova Mwakukhulupirika Ninga Pedru

“Ndine lini wakuthemera kukhala namwe pafupi Mbuya, thangwe ndine munthu wa pikado.” — LUKA 5:8.

NYIMBO 38 Yahova An’dzakulimbisa

BZOMWE TIN’PFUNZAa

1. Kodi n’ciyani comwe Pedru adacita pomwe Jezu adamuthandiza kuphata ntsomba zizinji?

PEDRU adaphuphudza akumedza, tsono alibe kupha ntsomba ne na ibodziyo. Mwakusaya kudikhirira, Jezu adamuuza kuti: “Capa kuti tiyende pomwe pana madzi yakuzika, ndipo thusani bwazi bwanu kuti muphe ntsomba.” (Luka 5:4) Pedru akhakhulupira lini kuti angadaphata ntsomba, tsono iye adacita bzomwe Jezu adamuuzabzo. Pedru pabodzi na anzace omwe akhaphata nawo basa adathandizana kucosa ntsomba zomwe adaphata ndipo bwazi bwawo budang’ambika. Pomwe adazindikira kuti Jezu akhadacita cakudabwisa, Pedru na anzacewo “adadabwa kwene-kwene thangwe ra kuwanda kwa ntsomba zomwe adaphazo.” Pedru adalewa kuti: “Ndine lini wakuthemera kukhala namwe pafupi Mbuya, thangwe ndine munthu wa pikado.” (Luka 5:6-9) Pedru adabzibva kuti akhali lini wakuthemera kukhala pafupi na Jezu.

2. Thangwe ranyi ifepano tin’funika kupfunza nkhani ya Pedru?

2 Pedruyo akhalewa cadidi; iye akhali “munthu wa pikado.” Bibliya limbalatiza kuti iye nthawe zinango akhambalewa na kucita bzinthu bzomwe patsogolo pace akhakhumbula nabzo. Kodi nthawe zinango imwepo mumbabzibvambo ninga Pedru? Kodi pana khalidwe linango lomwe mukucita nyongo kuti mulicinje? Penu n’tenepo, kupfunza nkhani ya Pedru kungakulimbikiseni. Kodi kungakulimbikiseni tani? Mbatikumbukireni ibzi: Yahova angadacitisa kuti bzinthu bzakuphonyeka bzomwe Pedru adacita bzireke kunembedwa m’Bibliya. Tsono iye alibe kucita bzimwebzi. Ibzo bzidanembedwa na cakulinga cakuti bzitipfunzise cinthu cakufunika. (2 Timotio 3:16, 17) Kupfunza bza mwamuna umweyu omwe akhali wakuperewera ninga ifepano kun’dzatithandiza kubvesesa kuti Yahova ambadikhirira lini kuti ifepano tikhale wakulungama. Iye akufuna kuti ifepano tipitirize kukhala wakupirira napo kuti timbaphonyesa bzinthu bzinango.

3. Thangwe ranyi tin’funika kupitiriza kutumikira Yahova?

3 Thangwe ranyi tin’funika kupitiriza kupirira? Thangwe tikapitiriza kucita cinthu comwe tikucita, cinthuco timbadzacicita bwino. Kuti tibvesese, tingayezezere bzimwebzi tenepa: Munthu omwe akupfunza kuimba viyola ambatenga nthawe kuti aidziwe. Pa nthawe yomwe akupfunzayo, iye ambaphonya-phonya. Tsono iye akapitiriza kupfunzako, ambadzakwanisa. Napo kuti kutsogolo angadzakwanise kuimba viyolayo, nthawe zinango angaphonye basi. Napo bziri tenepo, iye ambabwerera lini m’mbuyo. Iye ambapitiriza kuipfunzira mpaka kuidziwa bwino. Mwakundendemerana na bzimwebzi, napo ticiwona kuti takwanisa kukunda bvuto linango lomwe tinalo, tingadzaphonye pomwe, koma timbapitiriza kucita nyongo kuti tikunde bvutolo. Tentsenefe timbalewa ayai kucita bzinthu bzomwe patsogolo pace timbadzakhumbula nabzo. Tsono tikaleka kubwerera m’mbuyo, Yahova angatithandize kuti tikwanise kubzikunda. (1 Pedru 5:10) Mbaticezeraneni ciratizo ca kupirira ca Pedru. Ntsisi zomwe Jezu adamulatiza napo kuti iye akhali wakuperewera zingatithandize kupitiriza kutumikira Yahova.

BZAKUPHONYA BZA PEDRU NA BZISIMBO BZOMWE ADAKHALA NABZO

Mpostolo Pedru akucita mantha ndipo akudabwa thangwe ra kuwanda kwa ntsomba komwe kukufuna kucitisa kuti barko lawo limire. Jezu akumutetekera mwatceru Pedruyo pomwe mwamuna munango akupfuwa bwazi.

N’ciyani comwe imwepo mungacite penu muna bvuto lakundendemerana na la Pedru? (Onani ndime 4)

4. N’ciyani comwe Pedru adalewa, ndipo n’ciyani comwe Jezu adamutsimikizira? (Luka 5:5-10)

4 Bibliya limbafotokoza lini kuti thangwe ranyi Pedru adalewa kuti akhali “munthu wa pikado” ayai kuti ni pikado ziponi zomwe iye akhalewa. (Werengani Luka 5:5-10.) Tsono pinango iye adaphonya bzinthu bzikulu. Jezu adadziwa kuti Pedru akhana mantha pinango thangwe rakuti Pedruyo akhabziwona kuti akhali lini wakuthemera. Jezu akhadziwambo kuti Pedru angadapitiriza kukhala wakukhulupirika. Ndipopa mwakudeka mtima, Jezu adamuuza Pedru kuti: “Leka kugopa.” Bzomwe Jezu adauza Pedru bzidacinja moyo wa Pedruyo. Pedru pabodzi na m’bale wace Andereya adasiya malonda yawo yakupha ntsomba ndipo adayamba kukhala ateweri wa Mesiya mwa kucita utumiki bwa nthawe zentse. Bzimwebzi bzidacitisa kuti iwo agumane bzisimbo bzizinji. — Marko 1:16-18.

5. Kodi Pedru adasimbidwa tani thangwe ra kubvuma kukhala mteweri wa Jezu?

5 Pedru adakhala na phindu kwene-kwene thangwe ra kukhala mteweri wa Jezu. Iye adawona Jezu akupoza wanthu wakuduwala, akucosa madimonyo na kulamusa anyakufa.b (Mateu 8:14-17; Marko 5:37, 41, 42) Pedru adawonambo masomphenya ya ulemerero bomwe Jezu angadadzakhala nabo mu Umambo bwa Mulungu, ndipo pinango iye alibe kuyebwa bzimwebzi. (Marko 9:1-8; 2 Pedru 1:16-18) Kulewa cadidi, Pedru angadawona lini bzimwebzi angadasaya kutewera Jezu. Mwakusaya kupenukira, iye adakhala wakukondwa kwene-kwene ndipo adatambira bzisimbo bzizinji thangwe ra kukwanisa kukunda makumbukidwe yakuphonyeka!

6. Kodi bzidakhala bzakupusa kwa Pedru kuti akunde bvuto lace? Fotokozani.

6 Napo kuti Pedru adawona na kubva bzinthu bzizinji, iye adapitiriza kukumbukira bzakuphonya bzace. Mbaticezeraneni bziratizo bzinango. Pomwe Jezu adalewa kuti iye angadabonera na kuphedwa ninga momwe Bzinembo bzikhadalewera kale, Pedru adamutsimula Jezuyo. (Marko 8:31-33) Pedru na apostolo anzace adapopotezana mwakubwereza-bwereza pa nkhani yakuti mbani akhali mkulu pakati pawo. (Marko 9:33, 34) Usiku bwakumalizira pomwe Jezu akhanati kuphedwa, Pedru adagwata khutu la munthu. (Juwau 18:10) Ndipo usiku bubodzi-bodzibo, Pedru adakhala na mantha kwene-kwene pomwe wanthu adalewa kuti iye akhafamba pabodzi na Jezu. Ndipo iye adalamba Jezu katatu kuti akhamudziwa lini. (Marko 14:66-72) Bzimwebzi bzidacitisa kuti Pedru alire kwene-kwene. — Mateu 26:75.

7. Kodi ni mwayi uponi omwe Jezu adapasa Pedru pomwe iye adalamusidwa?

7 Jezu alibe kumusiya mteweri wace omwe akhadasunamayu. Pomwe Jezu adalamusidwa, adamutsimikizira Pedru kuti akhamufuna. Ndipo Jezuyo adapasa basa Pedru lakukhala makabusa wa mabira yace. (Juwau 21:15-17) Pedru akhali wakukonzeka kucita bzomwe Jezu adamuuza. Iye akhalipombo pa ntsiku ya Pentekosite mu mzinda wa Jeruzalemu ndipo adakhala m’bodzi wa wanthu wakuyamba kudzozedwa na mzimu wakucena.

8. Kodi ni cinthu ciponi cakuphonyeka comwe Pedru adacita ku Antiyokiya?

8 Napo pambuyo pa Pedru kudzozedwa na mzimu, iye adapitiriza kulimbana na kuperewera kwace. Mu 36 EC, Mulungu adatuma Pedru kuti ayende ku mui kwa Korneliyo omwe akhali lini Mdjuda, kumweko Mulungu adadzoza Korneliyoyo na mzimu wakucena. Bzimwebzi bzidalatiziratu padeca kuti “Mulungu alibe tsankhulo” ndipo wanthu omwe akhali lini Adjuda angadakhalambo m’gwere lacikristau. (Mabasa 10:34, 44, 45) Pedru adayamba kudya na wanthu omwe akhali lini Adjuda. Kukhali kuyamba kucita bzimwebzi. (Agalatiya 2:12) Napo bziri tenepo, Adjuda winango akhawona kuti Akristau omwe ni Adjuda akhafunikira lini kudya pabodzi na omwe akhali lini Adjuda. Pomwe wanthu winango omwe akhana nzeru zimwezi adafika ku Antiyokiya, Pedru adasiya kudya na Akristau omwe akhali lini Adjuda thangwe rakuti akhafuna lini kusunamisa Akristau omwe akhali Adjuda. Mpostolo Paulo adawona bzomwe Pedru adacitabzi ndipo adamutsimula pakati pa wanthu. (Agalatiya 2:13, 14) Napo kuti Pedru adacita bzimwebzi, iye adapitiriza kutumikira Yahova. N’ciyani comwe cidamuthandiza?

N’CIYANI CIDATHANDIZA PEDRU KUPITIRIZA KUTUMIKIRA YAHOVA?

9. Kodi Juwau 6:68, 69 ambalatiza tani kuti Pedru akhali wakukhulupirika?

9 Pedru akhali wakukhulupirika, ndipopa iye alibe kulekerera kuti cinthu ciri-centse cimutazise kutewera Jezu. Ndipo iye adalatiza kuti akhali wakukhulupirika pa nthawe inango pomwe Jezu adalewa cinthu comwe ateweri wacewo alibe kucibvesesa. (Werengani Juwau 6:68, 69.) M’mbuto mwakudikhirira kuti Jezu awauze thandauzo la bzomwe akhadalewabzo, azinji adasiya kumutewera. Tsono Pedru alibe kusiya. Iye adazindikira kuti ni Jezu yekha omwe akhana “mafala ya moyo wakusaya kumala.”

Jezu walamusidwa ndipo akutsangalaza Pedru.

Thangwe ranyi citsimikizo comwe Jezu adapasa Pedru cikukulimbikisani? (Onani ndime 10)

10. Kodi Jezu adalatiza tani kuti akhakhulupira Pedru? (Onani cithunzi-thunzi.)

10 Jezu alibe kumusiya Pedru. Pa usiku bwakumalizira bwa moyo wace pa dziko la pantsi pano, Jezu akhadziwa kuti Pedru na apostolo winango wale angadamuthawa. Napo bziri tenepo, Jezu akhakhulupira kuti Pedru angadabwerera ndipo angadapitiriza kukhala wakukhulupirika. (Luka 22:31, 32) Jezu adabvesesa kuti “mtima . . . ukufuna, tsono thupi ndakutepa.” (Marko 14:38) Ndipopa, napo kuti Pedru adamulamba Jezu kuti akhamudziwa lini, Jezu alibe kumusiya mpostolo waceyu. Pomwe Jezu adalamusidwa, iye adawonekera kwa Pedru pomwe Pedruyo akhali yekha. (Marko 16:7; Luka 24:34; 1 Akolinto 15:5) Ndokumbukirani momwe bzimwebzi bzidamulimbikisira Pedruyo omwe akhadasunama kwene-kwene thangwe ra bzomwe akhadacita!

11. Kodi n’ciyani comwe Jezu adacita kuti atsimikizire Pedru kuti Yahova angadamuthandiza?

11 Jezu adatsimikizira Pedru kuti Yahova angadamuthandiza. Pomwe Jezu adalamusidwa adacitisa kuti Pedru na apostolo anzace aphate pomwe ntsomba mwakudabwisa. (Juwau 21:4-6) Cakudabwisaci cidamutsimikizira Pedru kuti Yahova angadamuthandiza mwa kumupasa bzomwe angadafunikira pa moyo wace. Pinango Pedruyo adakumbukira mafala ya Jezu yakuti Yahova angadasamalira wale omwe angadaikha “Umambo bwa Mulungu . . . pa mbuto yakuyamba.” (Mateu 6:33) Bzimwebzi bzidathandiza Pedru kuti aikhe basa lakupalizira pa mbuto yakuyamba pa moyo wace, sikuti basa la kupha ntsomba. Iye adapalizira mwakukhwimika pa ntsiku ya Pentekosite ya mu 33 EC, acithandiza wanthu azinji kubvuma mafala yabwino ya Umambo. (Mabasa 2:14, 37-41) Patsogolo pace, iye adathandiza wanthu wa ku Samariya pabodzi na wanthu omwe akhali lini Adjuda kubvuma Kristu. (Mabasa 8:14-17; 10:44-48) Yahova adaphatisa basa Pedru kuti abwerese wanthu wakusiyana-siyana mu gwere lacikristau.

KODI TIKUPFUNZA CIYANI?

12. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kukumbukira tikakhala tikulimbana na bvuto linango?

12 Yahova angatithandize kupitiriza kumutumikira. Bzingakhale bzakunesa kucita bzimwebzi maka-maka tikakhala kuti tikulimbana na bvuto linango kwa nthawe itali. Nthawe zinango, mabvuto yomwe tingakhale tikugumana nayo thangwe ra kuperewera kwathu yangakhale makulu kuposa yomwe Pedru adagumana nayo. Tsono Yahova angatipase mphanvu kuti tileke kubwerera m’mbuyo. (Salimo 94:17-19) Mwa ciratizo, m’bale munango akhali pa umakhadzi na mwamuna mwanzace kwa magole mazinji pomwe akhanati kupfunza cadidi. Iye adasiya bzimwebzo ndipo adacinja makhalidwe yace acikhala na moyo mwakubverana na nfundo za m’Bibliya. Koma napo bziri tenepo, nthawe zinango bzikhumbo bzakuipa bzimbamubwerera mu mtima mwace. N’ciyani cimbamuthandiza kuti apitirize kutumikira Yahova? Iye adati: “Yahova ambatipasa mphanvu.” Iye adalewa pomwe kuti: “Na mzimu wa Yahova . . . , ndidapfunza kuti mpsakukwanisika [kupitiriza] kucita bzomwe Yahova ambafuna . . . Yahova ambandiphatisa basa na kundipasa mphanvu napo kuti kuperewera kumbandicitisa kuti ndiphonye bzinthu bzinango.”

Bzithunzi-thunzi: Bzithunzi-thunzi bzakuyezezera bza Horst Henschel na abereki wace pomwe iye akhali mwana. 1. Horst akuimisa boko lace mwakuzeza uko anzace akuimisa bwino-bwino manja yawo acilewa kuti “Hitler ndiye an’tipulumusa!” 2. Abereki wace akupemba naye. 3. Foto yatsapano ya Horst Henschel.

Horst Henschel adayamba kucita utumiki bwa nthawe zentse pa 1 Janeiro, 1950. Kodi mukukumbuka kuti iye adakhumbula thangwe ra kuphatisa basa moyo wace kuti atumikire Yahova? (Onani ndime 13, 15)d

13. Kodi tingatewezere tani bzomwe Pedru adacita ninga momwe Mabasa 4:13, 29, 31 ambalewera? (Onani cithunzi-thunzi.)

13 Ninga momwe tawonera, Pedru adacita bzinthu bzakuphonyeka thangwe rakuti akhana mantha na wanthu. Tsono pakuti iye adapemba kuti Yahova amuthandize kukhala wakukhwimika, Pedru adacita bzinthu mwakukhwimika. (Werengani Mabasa 4:13, 29, 31.) Ifepanombo tingakwanise kukunda mantha. Mbatiwoneni bzomwe bzidacitikira m’bale munango wakucemeredwa Horst, omwe akhakhala ku Alemanha pa nthawe ya Nkhondo Yaciwiri ya pa Dziko Lentse. Nthawe zinango, wanthu akhambaphatisa basa kamusidwe kanango komwe kakhathandauza kuti “Hitler ndiye an’tipulumusa!” Ndipo aluno wentse ku xikola akhafunika kumbalewa tenepo. Horst akhadziwa kuti kucita bzimwebzi kukhali kwakuphonyeka kwa Akristau. Tsono nthawe zinango iye akhalewambo mafalayo thangwe rakuti akhagopa apfunzisi wace na anzace wa ku xikola. Abereki wace wa Horst alibe kumukalipira. Koma iwo akhambapemba naye acimbakumbira Yahova kuti athandize mwana wawoyo kukhala wakukhwimika. Na thandizo la abereki wace pabodzi na kuthemba Yahova, Horst adakwanisa kukhala wakukhwimika. Pomwe padapita nthawe, iye adadzalewa kuti: “Yahova alibe kundisiya ndekha.”c

14. Kodi akulu angathandize tani wale omwe akubva kuti adawofoka?

14 Yahova na Jezu ambatisiya lini tekha. Pambuyo pa Pedru kulamba Jezu, iye akhafunikira kucita cakusankhula cakufunika. Kodi iye angadasiya ayai angadapitiriza kukhala mteweri wa Jezu? Jezu akhadadandaulira Yahova kuti cikhulupiro ca Pedru cireke kuwofoka. Jezu adamuuza Pedru bza mpembo umweyo ndipo adamutsimikizira kuti iye angadakwanisa kulimbikisa abale wace. (Luka 22:31, 32) Pomwe Pedru adakumbukira mafala ya Jezuya, iye adakhala na mphanvu! Tikafuna kucita cakusankhula, Yahova angaphatise basa akulu walufoyi kuti atipase mphanvu kuti tipitirize kukhala wakukhulupirika kwa iye. (Aefezo 4:8, 11) Mkulu munango omwe adayamba kale-kale kutumikira ninga mkulu, wakucemeredwa Paul, ambayezera kucita bzimwebzi. Iye ambakumbusa wale omwe akuwofoka kuti akumbukire momwe Yahova adawakwewera kuti adziwe cadidi. Ndipo iye ambawatsimikizira kuti lufoyi la Yahova lin’dzalekerera lini kuti iwo abwerere m’mbuyo. Iye adamaliza na mafala yakuti: “Ndidakwanisa kuwona wanthu azinji omwe akhadawofoka akupitiriza kutumikira Yahova thangwe ra kuthandizidwa na iye.”

15. Kodi nkhani ya Pedru na Horst imbalatiza tani kuti mafala ya pa Mateu 6:33 njacadidi?

15 Ninga momwe Yahova adapasira Pedru na apostolo winango bzinthu bzomwe akhafunikira pa moyo wawo, iye an’dzatipasambo bzomwe timbafunikira tikaikha basa lakupalizira pa mbuto yakuyamba pa moyo wathu. (Mateu 6:33) Pomwe Nkhondo Yaciwiri ya pa Dziko Lentse idamala, Horst, omwe tamulewa ule, adadzakumbuka bza kukhala mpainiya. Tsono iye akhali wakusauka kwene-kwene ndipo akhawona ninga kuti angadakwanisa lini kugumana bzakufunikira pa moyo wace kuti apitirize kucita upainiya. Kodi n’ciyani comwe iye adacita? Iye adawona kuti bzikhali bwino kumuyeza Yahova kuti awone penu iye angadamupasadi bzomwe akhafunikira. Tenepo, iye adamala sumana yentse akupalizira pomwe akhazungiridwa na nyakunyang’anira dera. Ndipo kuphampha kwa sumana ire, iye adadabwa kwene-kwene pomwe nyakunyang’anira derayo adamupasa envelope yomwe ikhana kobiri. Tsono nyakunyang’anira derayo alibe kumuuza Horst kuti ni mbani omwe adamupasa kobiriyo. Kobiriyo ikhali izinji mwakuti ingadamuthandiza kupitiriza kucita upainiya kwa minyezi mizinji. Pomwe Horst adawona bzimwebzi, iye adakhala na citsimikizo cakuti Yahova angadamusamalira. Iye adaikha Umambo bwa Mulungu pa mbuto yakuyamba kwa moyo wace wentse. — Malakiya 3:10.

16. Kodi bzomwe Pedru adacita na kunemba bzingatipfunzise ciyani?

16 Pedru adakomedwa kwene-kwene thangwe rakuti Jezu alibe kumusiya ninga momwe Pedruyo akhadakumbirira! Jezu adapitiriza kupfunzisa Pedru kuti akhale mpostolo wabwino na wakukhulupirika na kuti apitirizembo kuthandiza Akristau winango. Ndipo tingapfunze bzizinji na bzomwe Jezu adapfunzisa Pedru. Pedru adauzambo anzace bzomwe adapfunzisidwabzo m’matsamba mawiri yomwe adanembera magwere mu nthawe ya Akristau wakuyambirira. Mu nkhani ikubwerayi, tin’dzakwanisa kuwona nfundo zinango zakufunika za matsamba yamweya ndipo tin’dzawonambo momwe nfundo zimwezi zingatithandizire ntsiku zino.

KODI MUNGATAWIRE TANI?

  • Kodi ni bzinthu bziponi bzakuphonyeka bzomwe Pedru adacita?

  • N’ciyani cidathandiza Pedru kuti apitirize kutumikira Yahova?

  • Kodi tingapfunze ciyani na bzomwe Pedru adacita?

NYIMBO 126 Pitirizani Kukhala Wakupenya, Wakulimba na Wamphanvu

a Nkhaniyi yanembedwera wale omwe akuneseka kucinja bzinthu bzinango bzakuphonyeka pa moyo wawo, ndipo iniwatsimikizira kuti angakwanise kubzikunda acipitiriza kukhala atumiki wakukhulupirika wa Yahova.

b Mavesi ya m’Bibliya mazinji yomwe yali mu nkhaniyi yacokera m’bukhu la Marko. Bzikuwoneka kuti Markoyo adanemba bzinthu bzomwe adacita kubva na Pedru, omwe adacita kubziwoneratu na maso yace.

c Onani nkhani ya moyo wangu ya Horst Henschel yakuti “Ndinalimbikitsidwa ndi Kukhulupirika kwa Banja Lathu kwa Mulungu,” mu Mukani! wa 08 Março, 1998 (Chichewa).

d BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Ninga momwe cikulatizira cithunzi-thunzi cakuyezezeraci, Abereki wace wa Horst Henschel akupemba naye ndipo akumulimbikisa kuti apitirize kukhala wakukhulupirika.

    Mabukhu ya Cinyungwe (2008-2025)
    Bulani
    Pitani
    • Cinyungwe
    • Tumizani
    • Bzomwe mumbafuna
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mitemo Yomwe Mun'funika Kuteweza
    • Mtemo Wacintsintsi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Pitani
    Tumizani