ILAYIBULALE YA PA INTANETI iya Watchtower
Ingasya ya Ndindilili
ILAYIBULALE YA PA INTANETI
Kyangonde
  • IBAIBOLO
  • AMABUKU
  • INGOMANO
  • w23 Meyi pp. 14-19
  • Amukindilileghe Ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo”

Nayimo ividiyo iyi yikwaghiwa pakighaba iki.

Pepani, indamyo yaghiwe bo ividiyo yikwighuka.

  • Amukindilileghe Ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo”
  • Ingasya ya Ndindilili Yakufumusya Ubunyafyale Bwa Yehova (Iyakumanyila)—2023
  • Utumitu
  • Ikindu Iki Kifwene
  • “UNSEBO WA BWIKEMO”—NKABALILO KA KUNYUMA NA MASIKU AGHA
  • UKUTENDEKESYA UNSEBO
  • “UNSEBO WA BWIKEMO” GHUKALI WIGHULIWE
  • “Muyeghe Bikemo”
    Ingasya ya Ndindilili Yakufumusya Ubunyafyale Bwa Yehova (Iyakumanyila)—2021
Ingasya ya Ndindilili Yakufumusya Ubunyafyale Bwa Yehova (Iyakumanyila)—2023
w23 Meyi pp. 14-19

INKHANI IYAKUMANYILA 22

Amukindilileghe Ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo”

“Mulamula mwisakuyamo unsebo unkulumba, . . . Unsebo wa Bwikemo.”​—YES. 35:8.

ULWIMBO 31 Yendaninge na Chiuta!

ISI TUKUYA PAKUMANYILAa

1-2. Ngimba Abayuda aba bali ku Babeloni balondiwagha ukusala ikindu ikyakulondiwa kiliku? (Ezra 1:2-4)

UMWALAFYALE ayobile ngani ukuti, Abayuda aba bali batumwa ku Babeloni kwa fyinja 70, bayagha pakwabuliwa nukughomokela ku Israeli. (Belenga Ezra 1:2-4.) Yehova mwene yo abaghile ukufwanisya ukubomba isi. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu? Babeloni akayagha pakubabula abatumwa. (Yes. 14:4, 17) Loli pakabalilo kala Babeloni akali namaka kangi umwalafyale umpya ababulile Abayuda ukuti basokemo nkisu kila. Ifyakukongapo fyake, Umuyuda aliwesa, fiyofiyo imitu ya mbumba, balondiwagha ukusala ifyakubomba: balondiwagha ukusala ukusokako pamo ukusyala kulakula. Kwali kukafu naloli ukubomba isi. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu?

2 Abandu bingi babaghile ukuti bali bakangale kangi isi syayagha pakubika ubumi bwabo pangozi. Panongwa yakuti Abayuda bingi bapapiliwe ku Babeloni, ghali malo ghene agha baghamenye kanunu. Abene baketagha ukuti ikisu kya Israeli kyali kya bapapi babo. Abayuda bamo ifindu fyabendelagha kanunu fiyo ku Babeloni, yonongwa yake kwali kukafu ukusileka inyumba na mabizinesi ghabo ukuti bakikaleghe nkisu ikingi ikya kihesya.

3. Ngimba Yehova ayagha pakubasaya bulebule Abayuda aba bayagha pakughomokela ku Israeli?

3 Abayuda abasubiliwa baketagha ukuti ukughomokela ku Israeli kwali kwakulondiwa fiyo. Ulusayo ulunywamu fiyo ulu bali nalo longelelangapo ukwiputa. Nalinga ukuti ku Babeloni kwali amatchalichi ghapanja aghakukinda 50, loli itempile lya Yehova likalimo. Abene bakali nikighemo kya kubikapo amakemo kangi abaputi abakulumba aba babikagha amakemo bakaliko. Kangi Abandu ba Yehova bali bingi fiyo ukukinda abanyambala na bakikulu bapanja aba bakangindikagha Kyala. Yonongwa yake Abayuda bingi aba bantilagha Kyala baghulilagha ukughomokela nkisu kyabo kuno balondagha ukwakughomokesyapo ukwiputa kwabwanaloli.

4. Ngimba Yehova afingile isyafiki ku Bayuda aba bayagha pakughomokela ku Israeli?

4 Ubulendo bwakufuma ku Babeloni ukubuka ku Israeli bwayagha pakwegha imyesi 4. Loli Yehova afingile ukuti ikuya pakusosyapo indamyo yiliyosa iyi bayagha pakwaghana nayo pabulendo ubu. Yesaya alembile ukuti: “Amutendekesyeghe unsebo wa Yehova. Mugholosyeghe injila yake ndungalangala. . . . Ifikogha fyosa fisyiliweghe, ifyamba fyosa nindananda mufipeleghe ukuya buyo ubutengamu.” (Yes. 40:3, 4) Inong’onela muno unsebo ughu wayilile: unsebo unywamu ughu walyendile pakati pa fyamba. Isi syayagha pakubapangisya ukuti bahoboke fiyo pabulendo bwabo. Kangi syayagha pakubatula ukuti bangatamiwagha ukwenda munsebo ughu ghugholwike ukukinda ukukwela ifyamba nukusuluka.

5. Ngimba unsebo wakufuma ku Babeloni ukubuka ku Israeli wakoleliwagha ukuti fiki?

5 Amasiku agha, imisebo mingi yikumanyiwa ningamu pamo inambala. Unsebo ughu Yesaya ayobile ghope wali ningamu. Tukubelenga ukuti: “Mulamula mwisakuyamo unsebo unkulumba, ughu ghukubilikiliwa ukuti Unsebo wa Bwikemo. Atisakwendamo yumo umundu untulanongwa.” (Yes. 35:8) Ngimba ulufingo ulu lwasanusyagha isyafiki ku Baisraeli nkabalilo kala? Kangi ngimba sikusanusya isyafiki amasiku agha?

“UNSEBO WA BWIKEMO”—NKABALILO KA KUNYUMA NA MASIKU AGHA

6. Nongwa yafiki unsebo ughu wayobiwagha ukuti wa bwikemo?

6 “Unsebo wa Bwikemo”—ngamu nunu fiyo iya nsebo unywamu. Nongwa yafiki unsebo ughu wakoleliwagha ukuti wa bwikemo? Panongwa yakuti nkikolo kya Israeli ghalimo amalo mingi “amasunguliwa.” Umuyuda aliwesa uyu abombagha ifyabulowe, ukwiputa kufifwani nukubomba ubutulanongwa ubunywamu, akitikisiwagha ukwikala mu Israeli. Abayuda aba bayagha pakughomokela ku Israeli balondiwagha ukuya “bandu basunguliwa” kwa Kyala wabo. (Kukumbu. 7:6) Loli isi sikasanusyagha ukuti bosa aba bafumile ku Babeloni bakalondiwagha ukuchenja ukuti banhobosyeghe Yehova.

7. Ngimba Abayuda bamo balondiwagha ukuchenja ifindu fiki? Yoba ikifwanikisyo.

7 Bo muno tuyobile pakwanda, Abayuda bingi bapapiliwe ku Babeloni, kangi sikuboneka ukuti bingi balisibile nutuyilo twa ku Babeloni. Bo ifyinja fingi fikindilepo Abayuda bakwanda aba baghomokile ku Israeli, Ezra apilike ukuti beghene na bakikulu bapanja. (Kuso. 34:15, 16; Ezra 9:1, 2) Bo akabalilo kakindilepo, Undindililakisu Nehemiya, aswighile fiyo bo ikuketa abana aba bapapiliwe ku Israeli bakamanyisiwa injobelo ya Chiyuda. (Kukumbu. 6:6, 7; Nehe. 13:23, 24) Ngimba abakilumyana aba bayagha pakumanyila bulebule ukungana nukumwiputa Yehova linga bakapilikagha Ikihiburi injobelo iyi yo babombile ukulemba Amasyu gha Kyala? (Ezra 10:3, 44) Polelo ku Israeli ko kuno kwayagha pakuya kupepe fiyo ukuti Abayuda bachenje nu kughomokesyapo ukwiputa kwa bwanaloli ukukinda apa bali ku Babeloni.​—Nehe. 8:8, 9.

Abakamu na balumbu bikubombela injila syakukindanakindana isyakufumukisya amasyu amanunu ukufuma mu 1919 mpaka lino.

Ukufuma mu 1919 C.E., abanyambala, abakikulu na bana bingi bikusoka mwa Babeloni Unkulumba nukwanda ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo” (Keta ipalagilafu 8)

8. Nongwa yafiki ifindu ifi fyabombiwe nkabalilo ka kunyuma fikututula amasiku agha? (Keta ikithuzi kyapakikope.)

8 Bamo babaghile ukwinong’ona ukuti, ‘syali syakuhobosya fiyo, loli ngimba isi syabombiwe ku Bayuda nkabalilo kakunyuma sibaghile ukututula nanuswe amasiku agha?’ Ena, panongwa yakuti ifi tukubomba tubaghile ukufifwanikisya nukwenda pa “Nsebo wa Bwikemo.” Kali tuli bapakiwa pamo ba “ng’osi isingi,” tukulondiwa ukukindilila ukwenda pa “Nsebo wa Bwikemo” uwa paradaiso wamwambepo ughu ghukubuka nkisu ikipya.b (Yoh. 10:16) Ukufuma mu 1919 C.E., abanyambala, abakikulu na bana bingi bikusoka mwa Babeloni Unkulumba, ubulaghili bwa pakisu kyosa ubwa tchalichi lyabutungulu nukwanda ukwenda mu nsebo ughu. Kisita kukayika muli yumo mwabandu aba. Nalinga ukuti abandu balyandile ukwenda mu nsebo ughu kwa fyinja 100 ifi fikindilepo, loli bamo balyandile ukughutendekesya unsebo ughu kwa fyinja fingi fiyo ifi fikindilepo.

UKUTENDEKESYA UNSEBO

9. Ngimba ilemba lya Yesaya 57:14, likunangisya bulebule ukuti “Unsebo wa Bwikemo” watendekesiwe?

9 Abayuda bosa aba bafumile ku Babeloni, Yehova abatulile ukuti bangaghanagha nindamyo. (Belenga Yesaya 57:14.) Bule pakuyoba isya “Nsebo wa Bwikemo”? Ifyinja fingi ifi fikindilepo bo kikali ukufika ikyinja kya 1919, Yehova ababombesyelagha abanyambala abasubiliwa ukubatula abandu ukuti basoke mwa Babeloni Unkulumba. (Fwanikisya na Yesaya 40:3.) Abene babombile imbombo yakulondiwa fiyo iyakubatula abandu aba bali nindumbula inunu ukuti basoke mwa Babeloni Unkulumba nukwanda ukumwiputa Yehova Kyala wabwanaloli. Ngimba imbombo yakutendekesya “unsebo” yikongelelapo ifindu fiki? Inong’onela simo isi babombile bo bikwitendeksya.

Ikyakupulintila ikya nkabalilo kakunyuma nuwakusanusya Ibaibolo.

Ifyinja fingi ifi fikindilepo ukufuma mu 1919 C.E., abanyambala abasubiliwa babatulile fiyo abandu bingi ukusoka mwa Babeloni Unkulumba (Keta amapalagilafu 10-11)

10-11. Ngimba ukupulinta nu kusanusya Ibaibolo kutulile bulebule ukuti abandu bingi bamanyile ubwanaloli? (Keta kangi ikithuzi.)

10 Ukupulinta. Ukufuma nkabalilo kakunyuma ukufika mma 1450, Ibaibolo balikopelagha pamaboko. Imbombo iyi yalyeghile akabalilo akatali panongwa yakuti Amabaibolo ghakabonekagha kangi ghali ghakudula fiyo. Loli bo bapangile amashini ghakupulintila, balyandile ukupulinta ama Baibolo mingi fiyo nukubayabila abandu.

11 Ukusanusya. Kwa fyinja fingi, Ibaibolo lyaghiwagha munjobelo ya Kilatini, isi syapangisyagha ukuti abandu aba bamanyile fiyo bo balipilikisyeghe kanunu. Loli bobandile ukupulinta amabuku mingi, abandu aba bantilagha Kyala balyongelile imbombo ya kusanusya Ibaibolo munjobelo isi abandu bingi bikupilika. Abandu bingi bo bandile ukubelenga Ibaibolo balyandile ukufwanikisya ifindu ifi bamanyilagha nabakulumba ba matchalichi kangi na isi Ibaibolo likumanyisya.

Unkamu Russell na bamanyili abangi aba Baibolo bikufufuza mmabuku agha ghikulingania isya Baibolo nukuyobesania isi basyaghile.

Abandu aba bikuntila Kyala bikutulapo pakwelusya injila iyakusokamo mwa Babeloni Unkulumba (Keta amapalagilafu 12-14)c

12-13. Yoba ikifwanikisyo kya muno Abamanyili ba Baibolo balyandile ukufumusya pabwelu isya fimanyisyo fyabutungulu.

12 Ifindu fyakutula pakumanyila Ibaibolo. Abamanyili ba Baibolo bamanyile ifindu fingi fiyo ukufwana na isi babelengile Mmasyu gha Kyala. Loli abakulumba bamatchalichi bakalele fiyo bo abamanyili ba Baibolo aba bandile ukubabula abangi isi bamanyile. Mwakifwanikisyo, mfyinja fya mma 1835, abanyambala bamo abasubiliwa balyandile ukubayabila abandu utumapepala utu twafumbulagha ifimanyisyo ifyabutungulu ifya matchalichi.

13 Ukufika mma 1835 Henry Grew uyu antilagha Kyala, abayabile abandu akathilakiti aka kalinganiagha isya nifwa. Mukapepala aka, umwene alingenie kanunu fiyo ukuti, ubumi ubu butikufwa kyabupe kyakufuma kwa Kyala, ukukinda ubumi ubu uswe tuli nabo. Mu 1837 umbombi wa Kyala yumo uyu ingamu yake yo George Storrs akaghile akapepala aka bo ali mu tileni. Umwene abelengile kangi akasiwe fiyo nukuketa ukuti abwaghile ubwanaloli ubwakulondiwa. Alyandile ukubabula abangi isi amanyile. Mu 1842 ayobile inkhani ya mutu wakuti “Ukufufuza—Ngimba Abandu Ababibi Batikufwa?” Isi George Storrs alembile syalintulile fiyo undumyana yumo uyu yo Charles Taze Russell.

14. Ngimba Unkamu Russell nabanine basayiwe bulebule pambombo ya mwambepo? (Keta kangi ikithuzi.)

14 Ngimba Unkamu Russell nabangi basayiwe bulebule nimbombo ya mwambepo iyi yabombiwagha kunyuma? Abene bobakali ukwanda imbombo iyi, bitendekesyagha mwakubelenga amadikishonale, namabuku aghangi agha ghalembiwe kunyuma. Bakasiwe fiyo namuno abanyambala bamo bafufuzilagha mu Baibolo bo Henry Grew, George Storrs, nabangi. Unkamu Russell nabanine batulile fiyo pambombo yakutendekesya unsebo wa mwambepo mwakupanga amabuku na mathilakiti mingi agha ghikulingania isya Baibolo.

15. Ngimba findu filiku ifyakulondiwa fiyo ifi fyabombiwe mu 1919?

15 Mu 1919, Babeloni Unkulumba, alekile ukuya namaka pabandu ba Kyala. Ikyinja kila, “umbombi unsubiliwa nuwamahala” afikile pakabalilo kake ukuti abambilile abandu aba bali nindumbula inunu ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo.” (Mat. 24:45-47) Tukubandaghisya bosa aba balyeghilepo ikighaba pa mbombo “yakutendekesya unsebo” wa mwambepo kangi isi situlile fiyo ukuti abandu aba balyandile ukwenda mu nsebo ughu bamanyile nyingi isyakufwana na Yehova nubwighane bwake. (Mbu. 4:18) Abene bayagha pakwiyipa fiyo kwa Yehova nukubomba ubwighane bwake. Yehova akaghulilagha ukuti ababombi bake bachenje akabalilo kamokene. Mmalo mwake, abelwisye abandu bake bo akabalilo kakindilepo. (Keta ibokosi ilyakuti “Yehova Ikubelusya Ababombi Bake Panandipanandi.”) Tukuya pakuya balusekelo fiyo linga tukunhobosya Kyala pakilikyosa iki tukubomba.​—Kolos. 1:10.

Yehova Ikubelusya Ababombi Bake Panandipanandi

Panandinapanandi injila yikuboneka kanunu kangi yikugholoka. Ilisu ili lili mumbali lyope likuboneka kanunu kangi lingi.

1927-1928: Basyaghenie ukuti ukusekela Ikilisimasi kwa bapanja

1928-1936: Ukubombela ikipingika kwalyandile ukumalika panandipanandi

1931: Bapeliwe ingamu iyakuti Abaketi ba Yehova

1938: Balekile ukubavotela abakulumba bakipanga

1944-1945: Balingenie kanunu fiyo ukughindikiwa kwa ilopa

1952: Balingenie kanunu fiyo ukulondiwa kwa kwepusiwa nkipanga

1956: Balingenie kanunu fiyo ukughindikiwa kwa bukwati

1972: Akabughatila kabakulumba aka kasaliwe na mbepo mwikemo kalyandile ukuketesya ikipanga

1973: Ukukwesa ingambo kwalyandile ukuboneka ukuya butulanongwa bunywamu

1976: Ubulongosi bwakuyoba isya mbombo iyi yali yakwitikisiwa ku Bakristu bwabikiwe

2000: Balingenie kanunu fiyo ukubombela utufighaba utunandinandi twa ilopa

2006, 2012: Balingenie kanunu fiyo ububibi bwakuketelela ifindu fyamwiko

“UNSEBO WA BWIKEMO” GHUKALI WIGHULIWE

16. Ukufuma mu 1919, ngimba kutendekesiwa kuliku uku kubombiwe mu “Nsebo wa Bwikemo”? (Yesaya 48:17; 60:17)

16 Utubalilo twingi unsebo ghulighosa ghukulondiwa ukutendekesiwa. Ukufuma mu 1919, imbombo yakutendekesya “Unsebo wa Bwikemo” yikukindilila nubwighane bwakubatula abandu ukuti basokemo mwa Babeloni Unkulumba. Umbombi unsubiliwa nuwa mahala uyu abikiwe mwalululu alyandile ukubomba imbombo iyi, kangi mu 1921, asosisye ibuku lyakubatula abandu ukumanyila ubwanaloli bwa mu Baibolo ili lyatendekesiwe kanunu fiyo. Ibuku ili lyolyakuti, Zeze wa Mulungu, ghayabiwe amabuku aghakukinda 6 miliyoni munjobelo 36, kangi abandu bingi bamanyile ubwanaloli. Mwalululu, twambilile ibuku ili tukubombela pakumanyila na bandu Ibaibolo, ilyakuti, Amuhobokeghe nu Bumi kwa Bwila na Bwila. Mmasiku ghabumalikisyo agha, Yehova ikubombela igulu lyake ukutupa ifyakulya fyamwambepo akabalilo kosa ukuti fitutuleghe ukwenda mu “Nsebo wa Bwikemo.”​—Belenga Yesaya 48:17; 60:17.

17-18. Ngimba “Unsebo wa Bwikemo” ghukutulongosyela kughu?

17 Tubaghile ukuyoba ukuti linga umundu itikisye ukumanyila Ibaibolo, ikuya nulusako ulwakwenda mu “Nsebo wa Bwikemo.” Bamo bikwenda panandi itolo nukughuleka unsebo unywamu. Abangi bikulonda ukukindilila ukwenda mu nsebo ughu mpaka bakafike kuno bikubuka. Ngimba bikubuka kughu?

18 Aba bali nulusubilo lwakubuka kumwanya “Unsebo wa Bwikemo” ghukubalongosyela mu “paradaiso wa Kyala” kumwanya. (Ubuset. 2:7) Aba bali nulusubilo lwakwisakwikala pakisu kyapasi, unsebo unywamu ghukubalongosyela kubumalilo bwa bulaghili bwa Kristu ubwa fyinja 1,000 apa aliwesa isakuya ngolofu. Linga mukwenda mu nsebo ughu amasiku agha, munginong’onelagha isyakunyuma. Kangi mutikulondiwa ukuleka ukwenda mu nsebo ughu mpaka mukafike nkisu ikipya. Tukubalondela “ubulendo ubununu.”

NGIMBA MUBAGHILE UKWAMULA BULEBULE?

  • Ngimba Unsebo wa Bwikemo” wasanusyagha isyafiki ku Bayuda bakunyuma?

  • Ngimba po pakabalilo kaliku aka “Unsebo wa Bwikemo” waliwike ku bandu, kangi baghutendekisye bulebule?

  • Ngimba bo banani aba bikwenda mu “Nsebo wa Bwikemo” amasiku agha, kangi ghukubalongosyela kughu?

ULWIMBO 24 Zaninge ku Phiri la Yehova

a Yehova aghuyobile unsebo uwakufuma ku Babeloni ukubuka ku Israeli ukuti “Nsebo wa Bwikemo.” Ngimba Yehova abatendekesyile kangi unsebo abandu bake amasiku agha? Ena. Ukufuma mu 1919 C.E., abandu bingi bikusoka mwa Babeloni unkulumba nukwanda ukwenda pa “Nsebo wa Bwikemo.” Twesa tukulondiwa ukukindilila ukwenda mu nsebo ughu.

b Keta Ibuku lya Chichewa ilyakuti, Ulosi wa Yesaya—Muuni wa Anthu Onse II, pala. 56-57.

c ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: Unkamu Russell nabinake babombelagha amabuku pakumanyila Ibaibolo agha ghalembiwe nkabalilo kakunyuma.

    Amabuku Gha mu Kyangonde (2012-2023)
    Soka
    Ingila
    • Kyangonde
    • yabila
    • Amalinki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Indaghilo Syitu
    • Isya Kisisi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ingila
    yabila