KƐ̄ KPOOGE pio Watchtower ONLINE
Watchtower
KƐ̄ KPOOGE PIO KPA ONLINE
Khana
  • BAIBOL
  • KPA
  • MEETINGS
  • mwbr22 Tua Enɔɔ̄ naɛsī 1-8
  • Kɛ̄ Pya Ue a le Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Aa

No video available for this selection.

Sorry, there was an error loading the video.

  • Kɛ̄ Pya Ue a le Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Aa
  • Kɛ̄ Pya Ue Ale Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Lu Esu Aā—2022
  • Gbagbara ekobee ue
  • 3-9 TUA ENƆƆ̄
  • KIISĪ LO ETƆƆ̄ AGARA NƐ JƐHOVA
  • 10-16 TUA ENƆƆ̄
  • 17-23 TUA ENƆƆ̄
  • 24-30 TUA ENƆƆ̄
  • 31 TUA ENƆƆ̄–6 BAƐ ENƆƆ̄
  • 7-13 BAƐ ENƆƆ̄
  • 14-20 BAƐ ENƆƆ̄
  • 21-27 BAƐ ENƆƆ̄
  • 28 BAƐ ENƆƆ̄–6 TAA ENƆƆ̄
Kɛ̄ Pya Ue Ale Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Lu Esu Aā—2022
mwbr22 Tua Enɔɔ̄ naɛsī 1-8

Kɛ̄ Pya Ue a le Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Aa

3-9 TUA ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | PYA BIAƐ 15-16

“Lɛɛ Nɛɛ​—⁠Lu Dogo Bɔp Kɛɛ!”

w12 4/⁠15 8 ¶4

Lɛɛ Nɛɛ​—⁠Lu Ziī Pɔrɔ Nu A Tɔgɛ Sɔ̄ Kpɛdumɛ!

I naa kɛɛrɛ nu akiiloo Delila, lo a bee nyɔɔnɛ pya nɛɛ yii bira kumaloo Samsin Nɛɛ Biaɛ a bee ye wereloo. Nyɔɔbee pya nɛɛ Bari, Samsin bee biaɛfii lo ezaāsī be pima pya Filistia. Kuma sɔ̄ ba bee suā kɔ Delila naa ɛrɛ wereloo a naa wee nyaa kumaloo Samsin a, o’oo pya nɛɛ-bee loo pya Filistia bee ye nɛ gbɛnɛ buā kpugi lokwa a kɔ nu gɔā loo ekpo Samsin wa nɛ, lokwa ba dap ye fɛ. Delila waa taɛ kpugi ama bee su lo kpugi, mɛ taa sɔ̄ a bee piiga lo esuā nu gɔā Samsin naa bee kiisī leere. A bee kiisī lo ezū ye, sa su “ye ue ye biā ziī ziī dee sa ye bip agɛrɛ.” E bu kpɛdumɛ, “ye beenyiɛ bee ɛrɛ etɛɛrɛ mmɛ loo luh.” Nyɔɔwo, a bee ye kɔ nɛ kɔ ye zia sii lu ekpɔ aa dee a bee mɛāe, e lo a le alu ekpɔe ye bee, ekpo etae ye loo. Sɔ̄ Delila esuā lo ama, a bee kpɔ bee Samsin sɔ̄ a bee le daa nyɔɔ ye ekpotɔ, lɛɛ a kue pya ye baa ye yereloo kɔ ba a su ye daā nu a wa nia. (Biaɛ 16:​4, 5, 15-21) Mɛ dua dogo bɔp kɛɛ sɛh! Aba nyɔɔbee yɔgɔ oo, Delila bee lɛɛ Samsin nɛɛ a bee ye wereloo.

w05 1/⁠15 27 ¶5

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Pya Biaɛ

14:​16, 17; 16:16. Bialoo wee zū nɛɛ tɛ̄maloo toto le kɔgara ue dap gbee gbanialoo a le yɛɛ dam le wa.​—⁠Kam 19:13; 21:⁠19.

w12 4/⁠15 11-12 ¶15-16

Lɛɛ Nɛɛ​—⁠Lu Ziī Pɔrɔ Nu A Tɔgɛ Sɔ̄ Kpɛdumɛ!

Bu mɛ sīdee na dam le wa edap kiisī lo etɔɔ̄ agara nɛ ziī a? Muɛ̄ Ue Bari kɔ: “Ɛrɛ ɛɛbu loo wa o bee ii [ale dam o bee iya] o dee zuguru” sa, “Tɔɔ̄dum ɛɛbu gbaāloo o wa [ale dam] o wereloo.” (Kam 5:18; Eklis 9:⁠9) Kere dam le wa e’ana, baɛ aba ɛrɛ “ekiisī lo etɔɔ̄nɛ ziī” bu namloo le bu ekɛɛrɛ. Lo a kura kɔ ba e’ɛrɛ sɔ̄ nɛ ziī, su sɔ̄ tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī, sa tɔɔ̄ waɛloo ziī kaāna. Nu ba ɛrɛ eseeasī na dodoo kɔ wa iya dam le wa le wa gbanialoo kiikɛ̄ Jɛhova le a lele. Lokwa ba dap doo wo, lu ebɛɛ̄ kɔ dam le wa a gbaa nɔ Baibol, gbaa si uwe zue ue eree sɔ̄ loo, sa gbaa yere kara bara leelee Jɛhova.

KIISĪ LO ETƆƆ̄ AGARA NƐ JƐHOVA

Ɛrɛ pio nɛɛ a le bu bɔŋanaloo lo ba si gbɛnɛ pɔrɔ sa alu esu “wa pɔrɔ wa agɛrɛba kɔ sī, lokwa ba ɛrɛ kaāna dum bu i yira.” (Taitɔs 1:13) Kiikɛ̄ pio nɛɛ le, pɔrɔ ba si doo kɔ alu ekpo wa lɛɛ bu bɔŋanaloo. Kiiloo “pya a enɔā nu” aāloo, lo kākāmɛnɛ eyerebah wa nɛ kɔ ba a sikɛ̄ ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova. (Hib 12:11) E lo ziī i manamana ale i gbo elua ekpo a? Nyaawo na alu ebɛɛ̄ kɔ i tɔgɛ i tɔɔ̄ agara nɛ Bari a, e a naale lo nɛɛ. Jɛhova gaa i ɛp lo a le i gbaɛ̄ge tɔ̄loo ye lok akɔ, i aa nyɔɔnɛ ɛrɛgeba nɛɛ alu ekpo dānia nu.​—⁠Buū 1 Pya Kɔrint 5:​11-13.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w05 3/⁠15 27 ¶6

Samsin Bee Be Eebah Tɛ̄maloo Ekpo Jɛhova!

Samsin bee su aba beenyiɛ kponia nu a bee seea sī, lo a le bebe loo pya Filistia. Nu anua a bee tɔɔ̄ tɔ ziī waa kiā-uwe bie Gaza na lo ebebe pima pya nɛɛ baa Bari. Samsin bee gbī kɛ̄ ema ziī uūnɛ bie buɛ̄ pya ye baa, e a bee muɛ kɛ̄ ema bie tɔ ziī waa kiā-uwe. Samsin naa bee ɛrɛ lɔgɔ ekɛɛrɛ kunagā bu nyiɛ ye. A bee aa tɔ lo wa taɛ pie edɛɛ̄, sa dana gɔh a le nudee lo buɛ̄ le baɛ bā sa su kuma nyɔɔ egu a le waɛloo Hibrɔn, lo a dap lu 37 maɛl [60 km] aā lo kɛ̄. Nu anua a bee dap doo lo ama na bee Bari bee ye nɛ ekpo sa ye yerekpotɛ̄.​—⁠Pya Biaɛ 16:​1-3.

10-16 TUA ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | PYA BIAƐ 17-19

“Lɛɛbeekɛɛ̄ Lok Bari Wee Nua Taāŋa”

it-2 390-391

Maika

1. Ziī gbara alu Efraim. Bu lɛɛbeekɛɛ̄ eree ɛrɛtaa lok a le bu Lop Bee Lok (A’aa 20:15), Maika bee yip 1,100 kpugi silva ye ka. E sɔ̄ a bee kɔ ye pɔrɔ siā sa obara lo kpugi ma ye ka, ye ka bee kɔ: “M sere silva a nua kaɛ nɛ Jɛhova aābah na nwiīnɛɛdam, lo ekwa ziī nwīnɛɛ-pie alu e’ɔ, le nwīnɛɛ-pie alu etɔ̄; nyɔɔbee wo nyaawo m gaa le obara ye a nɛ.” Lo sɔ̄ a bee su 200 silva ma nɛɛ dɛm silva, lo a bee “kwa nua ziī nwīnɛɛ-pie a bee lu e’ɔ” sa a bee lu esu sere tɔ Maika, e Maika lo a bee ɛrɛ ‘tɔ a sere keekee nwībari,’ bee kwa ephod le teraphim sa tubobaloo ziī ye nwiīnɛɛdam kɔ alu nɛɛ wɔp zɔɔ ye nɛ. Kere adoo a bee kɔ nu a bee le bu nɔɔnɔɔnu ama na lo enɛ ka Jɛhova, a bee le e’agabah pɔrɔ, nyɔnɛbee alu kiiya sī loo lok Jɛhova akiiloo taāŋabah yɔ (A’aa 20:​4-6) sa lunage lɛɛbeekɛɛ̄ nɔɔ̄nɔɔ̄nu Jɛhova kiiloo kaka taāŋabah. (Biaɛ 17:​1-6; Deut 12:​1-14) Sɔ̄ esaa, Maika bee su Jonatan, alu nwiīnɛɛdam Geashom lo a le manamana Mozis alu gā Livai kuma ye be, kɔ alu nɛɛ ewɔp ye nɛ. (Biaɛ 18:​4, 30) Bu elɔ sīdee, Maika bee kɛɛrɛ kɔ lo ama egbɔ̄mɛɛ̄ sa a kɔ: “Nyaawo na m suā kɔ Jɛhova gaa le doo kɔ m kiisī leere a.” (Biaɛ 17:​7-13) Mɛ Jonatan naa bee nuūna gā Erɔn, nyɔɔbee wo, a naa bee ye kuu kɔ a si tam doodoo nɛɛ wɔp zɔɔ, lo ama bee doo kɔ pɔrɔ Maika a kuī kpo.​—⁠Buā 3:⁠10.

it-2 391 ¶2

Maika

Sɔ̄ nwīgbagbara sɔ̄ etɛ̄na, Maika le pya a bee ye le loo bee kponia pya Dan. Sɔ̄ ekponia wa tura, sa ba bip ye kɔ ena alu taāŋa a, Maika bee wa ture nɛ kɔ: “Bui bee su dɛ̄dɛɛ̄ na bari lo m bee kwa, le na nɛɛ wɔp zɔɔ sa kii, e ena a mɛ bia nɛ a?” Lo sɔ̄ pya miɔŋɔ nɛɛdam Dan bee ye zuurabahtɔ̄ loo pɔrɔ nu esira ye loo lo a le a sikɛ̄ wiakpā wa nyɔɔnɛ dumɛ. Sɔ̄ Maika emɔna kɔ pya gā Dan ɛrɛ ekpo ee pya a bee ye le loo, a bee obia kii be. (Biaɛ 18:​22-26) Sɔ̄ esaa pya Dan bee zip buɛ̄ Laish tɛrɛkɛ̄, wa su miā ɔma, sa wu buɛ̄ Dan lo kɛ̄. Jonatan le pya ye miɔŋɔ nɛɛdam bee lu pya ewɔp nɛ pya gā Dan, e “ba bee wu nwīnɛɛ-pie a bee lu e’ɔ lo Maika bee kwa yira, e a tɔɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ tɔ Bari [tɔ kaɛ a] bee le li Shiloh.”​—⁠Biaɛ 18:​27-31.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w15 12/⁠15 10 ¶6

Ziī Tatap Baibol A Lee

Pya nu a tɔgɛ kɛ̄ bee Bari ɛrɛ ele bu Baibol bee lu esikɛ̄ muɛ. Bee Bari sira 7,216 sɔ̄ bu New World Translation a bee lu esikɛ̄ ɛm bu zua 2013, lo a su 6 sɔ̄ ɛma kɛ̄ a bee sira bu lo a bee lu e’ɛm bu zua 1984. Bu edoba o’oo kɛ̄ a sikɛ̄ sira lu egbī muɛ bu 1 Samuel 2:25; 6:3; 10:26; 23:​14, 16. Bee lu esikɛ̄ ɛm bee Bari bu pya dɔ kpa kaɛ ama nyɔɔbee ui kpa a kura Dead Sea Scrolls a su nu a eeloo 1,000 zua daāsī lo a bee lu e’ɛm a kura Hibru Masoretic, aara lo bee bu pya dɔ ama. Gbaāloo wo, nu anua a bee lu esu bee Bari yere bu Pya Biaɛ 19:18 na nyɔɔ dɔɔ̄na nu a bee lu egbītɛ̄ muɛ aābu pya nama e’ɛmanu a dee kere.

17-23 TUA ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | PYA BIAƐ 20-21

“Kiisī Lo Ebip Aābah Jɛhova”

w11 9/⁠15 32 ¶2

O Dapge Bee Finihas Sɔ̄ Nu Finiabah A Kpesī Ni?

Pya dɔɔ̄na edo bee bebe loo edo Benjamin nyɔɔbee pya nɛɛdam Gibea bee su bah ekpo maāloo gā ziī nɛɛ Livai fɛ. (Biaɛ 20:​1-11) Ba bee yere kara bara yerebah Jɛhova lɛɛ ba gae kii uwe lo be, mɛ a bee lu ebe wa eebah baɛ sɔ̄, e gbɛnɛ-edo aba bee u. (Biaɛ 20:​14-25) Ekɔ ba ekɔge kɔ Jɛhova naa agarae wa kara ni? Ekɔ a bee niage Jɛhova lo emuɛ kɛ̄ ba doo dogo doo kumaloo pɔrɔ nu a bee lu edoo wa loo ama ni?

w05 1/⁠15 27 ¶9

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Pya Biaɛ

20:​17-48​—⁠Ena anua Jɛhova bee lɛɛbahloo gā Benjamin kɔ ba a be eebah pya dɔɔ̄na gā baɛ sɔ̄, kere adoo alaba na a kuu kɔ alu ebe eebah a? Tɛ̄maloo elɛɛbaloo kɔ alu ebe eebah pya gā a bɔloo eture nyiɛ loo ama, Jɛhova aa bee ɛp kɛ̄ ba biaɛfii lo elɛɛ pɔrɔ dogo bu Izrɛl doo.

w11 9/⁠15 32 ¶4

O Dapge Bee Finihas Sɔ̄ Nu Finiabah A Kpesī Ni?

Ena i dap nɔ aāloo lo ama a? Siga taāŋa a le bu bɔŋanaloo wee kiisī kaɛlɛɛ epiaga pya kanɛɛ le pya kara ba yere lo ebara yerebah Jɛhova. Lo wo sira, pya kanɛɛ edoo leere lo enyɛŋiabu ue Jizɔs a kɔ: “Baraa [ale yereaa kara] e a elu enɛ i, gbiaā, e bui gbī muɛ, tɔā baloo, e a elu ekpaāna i nɛ.” (Luk 11:⁠9) Kere adoo a bee kɔ a naa lu enwaabah agara wa kara, pya kanɛɛ ɛrɛ esuā leere kɔ Jɛhova e’agara taɛ sɔ̄ a bee sere.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w14 5/⁠1 11 ¶4-6

O Suāge Ni?

Wee lu esu nu toma dɛm beā be doodoo wa a dee kere a?

Nu toma dɛm na Devid bee su fɛā Golait a. Bee le sɔ̄ Devid bee le nwīgbagbara nwiī aa kuūdɛɛ̄loo naana-pee na a bee nɔ lo esu nu nɔ̄ ama daā nu a.​—⁠1 Samuel 17:​40-50.

Lu emuɛ nu toma dɛm ama bu nu pya Ijipt le pya Asiria bee tɔ̄ aā sɔ̄ a bee lu e’ɛm Baibol. Lo nu nɔ̄ wee ɛrɛ baɛ ekpo eziī, le nwīgbagbara ebanu alu esu bɔp loo baɛ lo ekpo eziī. Nɛɛ top dɛm wee su ekpo ekpo dɛm alu kpuguruloo lo ye edo lu baɛ ale taa inch (5 mmɛ 7.5 cm) e ye edɔ̄nia dap lu 250 gram yere bu ye bɛrɛ. A wee pegere lo nu toma dɛm tɛ̄ma bee ye, lɛɛ a iye baloo ziī eba lo eziī sa lo dɛm su gbɛnɛ bah ekpo aābu kiikɛ̄ aa ye top kuma.

Pya bugara nu alu edoo bie barasī Middle East edoora kɔ alu emuɛ gbɛnɛ-edo ekpo ekpo dɛm a bee lu esu beā nɔ̄ a dee kere. Dap lu kɔ pya a para benɔ̄ etoba dɛm ama sa a kii kɛ̄ a binia lu 100 mmɛ 150 maɛl bu ziī awa (160 mmɛ 240 km/⁠h). Pya enɔā gbɛnɛ kpa e’amakɛ̄ kiiloo lo a le nu toma dɛm dapge ɛrɛ ekpo bee ekpā naa e, mɛ nu toma dɛm dap nwaabah fɛ nɛɛ.​—⁠Pya Biaɛ 20:⁠16.

24-30 TUA ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | RUT 1-2

“Ɛrɛ Wereloo A Naa Wee Nyaa”

w16.02 14 ¶5

Nɔ Pya A Bee Yii Gbo Jɛhova

Rut ebee dap kɛɛrɛ kɔ a ɛrɛe butɔ a le Moab, lo a le ye ka le pya ye manamana lo ekuūe ye dɛɛ̄loo sa ye yereebah nɛ. Moab bee le ye buɛ̄. Wa sīdee doonu bee le alɛɛ sīdee doonu, wa muɛ̄ ue bee le alɛɛ muɛ̄ ue, e pya nɛɛ lo buɛ̄ na pya alɛɛ nɛɛ a. Naomi naale edap ye nɛ pya nu ama bie Bɛtlehɛm. Ɛɛ na anua sa Naomi bee kɔ nɛ Rut kɔ a tɔɔ̄ bia Moab a. Bɔɔ bee aa Naomi kɔ a naale edabe doo kɔ baɛ wa pya ye miɔŋɔ a ɛrɛ dam ale tɔ etɔɔ̄ bu bie Bɛtlehɛm. Ena Rut edoo ani? Yere nukuādɛɛ̄loo kee a le yɛɛ Rut le Ɔapa lo a bee “obia kii dumɛ pii pya ye nɛɛ le dɛ̄dɛɛ̄ ye bari.” (Rut 1:​9-15) Ekɔ Rut bee gbīge e’obia pii pya ekwɔ bari pya ye nɛɛ ni? Eeye.

w16.02 14 ¶6

Nɔ Pya A Bee Yii Gbo Jɛhova

Naa daba Rut ebee nɔ nu akiiloo Jɛhova aābah ye dam ale aābah Naomi. Jɛhova naa bee le doodoo pya bari Moab. Rut bee suā kɔ aba Jɛhova na a bɔloo kɔ a wereeloo sa taāŋabah a. Kerewo, aba susuā naa gbɔ̄mɛɛ. Rut ɛrɛ ebiaɛfii nu edoo. Ekɔ esagɛ Jɛhova nua ye Bari ni? Rut bee doo kaāna biaɛfii, e a bee kɔ nɛ Naomi kɔ: “Pya oloo nɛɛ elu pya mdaa nɛɛ, e oloo Bari gaa le lu mdaa Bari.” (Rut 1:16) Wereloo Rut ɛrɛ kumaloo Naomi yere i mɛm loo, mɛ lo a kuī eera na wereloo a ɛrɛ loo Jɛhova. Nɛɛ a ɛrɛ uwe Rut wee si tam bu lo a le Boaz bee ye kaɛgɛ kɔ a teera yii kɛɛ̄ baɛ laba Jɛhova. (Buū Rut 2:12.) Lo ama dap i nyiɛŋiabu sɔ̄ nwī kɔɔ̄ wee teera yii kɛɛ̄ baɛ laba ye ka lokwa a ye kpega. (Yɔɔ 36:7; 91:​1-4) Jɛhova bee lu dua ka le tɛ ama nɛ Rut. A bee ye nɛ ekpɛanu loo ye yira, e a naa bee ɛrɛ ekiɛ̄nu loo biaɛfii a bee doo lɔgɔ sɔ̄.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w05 3/⁠1 27 ¶1

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Rut

1:​13, 21​—⁠Jɛhova bee dooge kɔ dum Naomi alu lee sa ye su etɛɛrɛloo nua nyɔɔ ni? Eeye, Naomi naa bee dɛrɛ ue Bari kiiloo pya pɔrɔ nu a bee ye siraloo. Mɛ a dap lu kɔ, bu dɛ̄dɛɛ̄ nu a bee ye siraloo, a bee kɛɛrɛ kɔ Jɛhova naa ye lenae loo. A bee ɛrɛ biirabu sa pee beenyiɛ. Kɛādoo, bu wa dee, wee lu e’ɛp nwiī nua dɔɔ̄nu a aabah Bari, e wa a naa maɛ̄ nwiī nua kaɛnu. Sɔ̄ lɔgɔ nwiī a aabu pya ye nwiī naale a, e baɛ pya ye miɔŋɔ e’ua, Naomi bee dap kɛɛrɛ kɔ Jɛhova esuae ye kumakɛ̄.

31 TUA ENƆƆ̄–6 BAƐ ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | RUT 3-4

“Ɛrɛ sa Sere Ziī Le Bee”

w12 10/⁠1 22 ¶5

“Ziī Wa A Lee Ereloo”

Boaz bee dap su muɛ̄ alu fɛgɛ sa dap ziīnɛ loo Rut ye kɔā ue nɛ. A bee ye kɔ nɛ kɔ: “Leelee a le a nɛ aābah Jɛhova, na nwiīnɛɛwa; O edoora kɔ fɛgɛ dogo ama alu gbɛnɛ ee lo tuatua, kɛ̄ oo bee nyɔɔnɛ pya zuguru, kere ba lu kporo ale ba lu mɛnɛ.” (Rut 3:10) Sɔ̄ a kɔ “lo tuatua,” aa kɔ nu akiiloo wereloo a naa wee nyaa lo Rut bee tɔgɛ kumaloo Naomi sɔ̄ a bee ye nyɔɔnɛ kii Izrɛl sa ye kuūdɛɛ̄loo. ‘Lo kpɛdumɛ’ na taɛ lo aa bee sira lo sɔ̄. Boaz bee suā kɔ ebee dap waɛbah zege nɛɛwa a le doodoo Rut lo egbī dam aā yɛɛ pya zege nɛɛdam, ale ba lu mɛnɛ ale ba lu kporo. Taāwo, naale aba Naomi na Rut bee gbī edoo le nu kumaloo a, mɛ a bee gbīnage edoo le kumaloo dam Naomi, tɛ̄maloo edoo kɔ ye bee aa zim aa ye buɛ̄. I muɛ nu anua Boaz bee ɛrɛ nia bu zege nɛɛwa a naa bee ɛrɛ dogo wiibu ama.

w12 10/⁠1 23 ¶1

“Ziī Wa A Lee Ereloo”

Naa ɛp kɛ̄ lo ama bee dap nɛ iīnaloo Rut sɔ̄ a ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ nu Boaz ye kɔ kumaloo kɔ alu esuā ye loo nua “ziī wa a lee ereloo” doo a! I muɛ leere kɔ taɛ a ɛrɛ lo esuāloo Jɛhova sa ye sitam nɛ bee ɛrɛ kaāna pah nyɔɔ dua nɛɛ alu. A bee tɔgɛnage kaāna fɛgɛ dogo le toesaɛ̄ kumaloo Naomi le pya ye nɛɛ, e bu sīdee a naa lu esu bah ekpo ye aā, a bee nɔ aā sīdee doonu alu kee loo kɛ̄ pya alaba barasī wee doonu doo. Lo i nɔ yira Rut, i tɔgɛ enwadɛɛ̄ kumaloo pya dɔɔ̄na le wa sīdee doonu. Lo i doo wo, i muɛnage kɔ i e’ɛrɛe ziī le bee a lee ereloo.

w12 10/⁠1 24 ¶3

“Ziī Wa A Lee Ereloo”

Boaz bee ii Rut, e sɔ̄ esaa, i sikɛ̄ buū ue a kɔ: “Jɛhova bee doo kɔ a su bu, e a bee maɛ ziī nwiī-nɛɛdam.” Pya nɛɛwa Bɛtlehɛm bee ɛrɛ ɛɛbu loo Naomi sa leera Rut kɔ a lee loo Naomi ee ɛrɛba nwiīnɛɛdam. Sɔ̄ esaa, i dābeeloo kɔ nwiīnɛɛdam Rut bee lu nama tɛ gbɛnɛ Mɛnɛ Devid. (Rut 4:​11-22) E Devid bee sikɛ̄ lu nama tɛ Jizɔs Kraist.​—⁠Matiu 1:⁠1.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w05 3/⁠1 29 ¶3

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Rut

4:6​—⁠Bu mɛ sīdee na nɛɛ agara nu dap “gbee” ye nu e’ɛrɛ tɛ̄maloo a’agara nu a? Nu esira na kɔ, lo ziī nɛɛ alu kporo e’oora ye kɛnɛkɛ̄, nɛɛ agara nu ekpɛ kpugi lo eyaɛ lo kɛnɛkɛ̄ dɛɛa nyɔɔ du alu ebiaɛfii tɛ̄maloo buā zua a siga lɛɛ a elu dɔɔ̄na zua Jubili. (Levitikɔs 25:​25-27) Lo ama edoo kɔ biī a ɛrɛ aāloo ye kɛnɛkɛ̄ a dɔ kiikɛ̄. E lo a eetɔɔ̄ na kɔ, lo Rut maɛ ziī nwiīnɛɛdam, lo nwiīnɛɛdam na esikɛ̄ ɛrɛ kere uwe a bee lu eyaɛ a, taā alu manamana nɛɛ a bee agara lo kɛnɛkɛ̄.

7-13 BAƐ ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | 1 SAMUEL 1-2

“Yere Kara Kɔ Taɛ Kɛ̄ Nu A Tɔɔ̄loo Doo Nɛ Jɛhova”

ia 55 ¶12

A Bee Yere Kara Aā Nyiɛ Ye Nɛ Bari

Hana sere le edoba nɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya zooro Bari kiiloo yere kara. Jɛhova naa gbī kɔ i gɔ̄ lɔgɔ nu ye lɛɛeloo, a kue i bu fɛgɛ kɔ i egara dɛ̄dɛɛ̄ i ekɛɛrɛ ye nɛ doodoo kɛ̄ nwiī a dɛrɛnyiɛ nyɔɔ ye tɛ a ɛrɛ wereloo wee doo. (Buū Le-yɔɔ 62:8; 1 Tɛsalɔnaika 5:17.) Tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄, nɛɛ lɛɛratam Pita bee ɛm pya ue a i gbɔ̄nyiɛ ama kiiloo yere kara nɛ Jɛhova sɔ̄ a kɔ: “Tobaa dɛ̄dɛɛ̄ bui ekɛɛrɛ ebɛɛ̄ ye tɛrɛ nyɔɔ, nyɔnɛbee alɛ e’ɛp i.”​—⁠1 Pit 5:⁠7.

w07 3/⁠15 16 ¶4

Kɛ̄ Hana Bee Ɛrɛ Efɛɛloo Doo

Ena dɛ̄dɛɛ̄ pya nu ama i tɔgɛ a? Sɔ̄ i yere kara nɛ Jɛhova kiiloo pya i taāŋa, i dap doo kɔ a suā taɛ kɛ̄ nu i tɔɔ̄loo doo, sa ye bara nu aā taɛ bu i beenyiɛ. Lo ii ɛrɛna lɔgɔ nu i dap doo lo ekwa lo taāŋa, a bɔloo kɔ i lɛɛbahloo ye bie bah. Lɔgɔ nu i dap doo a lee eewo naale.​—⁠Kam 3:​5, 6.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w05 3/⁠15 21 ¶5

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Tua Samuel

2:10​—⁠Ena anua Hana bee yere kara kɔ Jɛhova a “nɛ ekpo ye mɛnɛ-buɛ̄” sɔ̄ lɔgɔ mɛnɛ-buɛ̄ naa bee le bu Izrɛl a? Kɔ pya Izrɛl e’ɛrɛ mɛnɛ a wa bɛɛ bee lu ekɔ sere kɛ̄ bu Lok Mozis. (Deuteronomi 17:​14-18) Bu mɔmanudɛɛ̄ Jekɔb sɔ̄ esaa e’u, a bee kɔ: “Nwitum mɛnɛ [nu a tɔgɛ ekpo lo ebɛɛ] naale aaloo Juda.” (Jɛnɛsis 49:10) Jɛhova bee kɔ kiiloo Sara lo a le nama ka pya Izrɛl kɔ: “Keekee mɛnɛ-buɛ̄ lo pya nɛɛ gaa le aa ye bu.” (Jɛnɛsis 17:16) Nyɔɔwo, Hana aa bee yere kara kiiloo mɛnɛ a gaa le bɛɛ deesī.

14-20 BAƐ ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | 1 SAMUEL 3-5

“Jɛhova Wee Kɛɛrɛbu Pya Dɔɔ̄na”

w18.09 24 ¶3

Nɛɛ A Eenyɔɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Nu Kerewo A Kɛɛrɛbu Pya Dɔɔ̄na

Samuɛl bee lege nwīgbagbara nwiī sɔ̄ a bee “sitam nɛ Jɛhova bie ye tɔ kaɛ”. (1 Sam 3:⁠1) Nu a sii bee sira bu dum Samuɛl bee sira ziī uunɛ sɔ̄ a esiatam sah. (Buū 1 Samuel 3:​2-10.) Samuɛl bee dā ziī muɛ̄ a ye kue tɛ̄maloo ye bee. A bee kɛɛrɛ kɔ a bee le Nɛɛ Tɛ Sī Ewɔp Elai, nyɔɔwo Samuɛl bee ye teera pii sa kɔ: “M le a kɛ̄ ama, nyɔnɛbee o bee mɛ kue.” Elai bee kɔ a naa bee ye kuee. Sɔ̄ a bee sikɛ̄ sira baɛ dɔɔ̄na sɔ̄, Elai bee suā kɔ ɛɛ Bari na a gaa kue Samuɛl a. Nyɔɔwo a bee kɔ nɛ Samuɛl kɛ̄ eyiga lo kue doo, e Samuɛl bee gbaɛ̄tɔ̄. Ena anua Jɛhova naa bee kuea loo ye tua sɔ̄ nɛ Samuɛl tɛ̄maloo ye ɛnjɛl a? Baibol naa kɔ i nɛ, mɛ pya nu a sira nyɔɔnɛ tɔgɛ kɔ kɛɛrɛbu loo kɛ̄ nu etɔɔ̄loo zege Samuɛl doo bee lu gbɛnɛ. I tɛɛ̄ doodoo wa suā?

w18.09 24 ¶4

Nɛɛ A Eenyɔɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Nu Kerewo A Kɛɛrɛbu Pya Dɔɔ̄na

Buū 1 Samuel 3:​11-18. Lok Jɛhova bee kɔ pya gbomiɔŋɔ a nɛ enwadɛɛ̄ pya nama nɛɛ, eetɔɔ̄ na sɔ̄ ba lu pya nɛɛbee. (A’aa 22:28; Lev 19:32) O kɛɛrɛge kɔ a bee waɛbah Samuɛl lo e’aakɛ̄ lɔɔre pii Elai sa su e’agaloo kɔā e’agabah yereue biaɛ Bari ye nɛ ni? Bu kaka a naa bee waɛ! Nyɔɔbee lo e’ɛma kɔ i nɛ kɔ “bɔɔ bee aa Samuɛl lo ekɔ mɔmanudɛɛ̄ nɛ Elai.” Kerewo, Bari bee doo kɔ Elai a suā kɔ aa bee kuee Samuɛl. E lo ama bee doo kɔ Elai a kɔ nɛ Samuɛl kɔ a kɔ ue. E a bee ye kɔ nɛ kɔ: “O aa mɛ gɔ̄ loo. . . ɛrɛgeba nu a bee lu ekɔ a nɛ.” Nyɔɔwo, Samuɛl “bee kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nu” ye nɛ.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w05 3/⁠15 21 ¶6

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Tua Samuel

3:3​—⁠Ekɔ Samuɛl Bee Mage Kɛ̄ Alu Kaɛ Eenyɔɔ Ni? Eeye, a naa bee ma. Samuɛl bee le nɛɛ Livai a aa butɔ Kohat lo ba naale pya ewɔp. (1 Nu a bee lu edoo 6:​33-38) Nyɔɔwo, a naa bee ye kuu lo “eyii bu sa ɛp dɛ̄dɛɛ̄ nu alu kaɛ.” (Buā 4:​17-20) Aba kɛ̄ a le loo kɛ̄ kaɛ Samuɛl wee yii na kɛ̄-ee loo tɔkpo zɔ̄zɔ̄ŋia. Ɛrɛ elu lo kɛ̄ na a bee ma a. Naa daba Elai bee manage ziī kɛ̄ a le kɛ̄-ee loo tɔkpo zɔ̄zɔ̄ŋia. Ue a kɔ “kɛ̄ ekpo Bari bee le” tɔgɛ kɔ aa lu ekɔ nu akiiloo kɛ̄ tɔkpo zɔ̄zɔ̄ŋia bee le.

21-27 BAƐ ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | 1 SAMUEL 6-8

“Mɛɛ Na Oloo Mɛnɛ A?”

it-2 163 ¶1

Buɛ̄-mɛnɛ Bari

Ba Bee Gbī Kɔ Nɛɛ Alue Wa Mɛnɛ. Bia kina alu 400 zua pya Izrɛl bee aa Ijipt le 800 zua Bari bee nyɔɔnɛ Abreham doo yii bɔma dum, pya Izrɛl bee bara kɔ alu enɛe wa nɛɛ elu wa mɛnɛ dookɛ̄ pya dɔɔ̄na edonyɔɔ ɛrɛ pya nɛɛ alu wa mɛnɛ doo. Bara ba bara ama tɔgɛ kɔ ba naa bee gbī kɔ Jɛhova a kiisī lo elue wa mɛnɛ. (1 Sam 8:​4-8) Bu kaka, pya Izrɛl aabee ɛmadɛɛ̄ kɔ Bari ewu ziī buɛ̄-mɛnɛ bu sīdee a gbaaloo yii a bee nyɔɔnɛ Abreham le Jekɔb yinia. Pya nu anua ba bee kiisī lo e’ɛrɛ lo bɛābu na ue mɔnanudɛɛ̄ Jekɔb bee kɔ sɔ̄ esaa e’u kiiloo Juda (Jɛn 49:​8-10), ue Jɛhova bee wa kɔ nɛ sɔ̄ ba e’aara Ijipt (A’aa 19:​3-6), ue a le bu Lok Yii Bɔma Dum (Deut 17:​14, 15), le siga yereue Bari bee doo kɔ nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Balaam a kɔ (Buā 24:​2-7, 17). Hana a bee ɛrɛ yira alu ka Samuɛl bee kɔ bɛābu ama siā bu ye kara. (1 Sam 2:​7-10) Kaɛlɛɛ wo, Jɛhova sii bee muuna “nu gɔā” akiiloo lo Buɛ̄-mɛnɛ, e a sii bee tɔgɛnage taɛ sɔ̄ alɛ sere lo ewu lo Buɛ̄-mɛnɛ le kɛ̄ lo bɛbɛɛ emɛā doo, lo ele bunyɔɔ ale kɛnɛkɛ̄. Nyɔɔwo, a bee tɔgɛ dogo eeloo nɛ nyɔɔ sɔ̄ pya miɔŋɔ Izrɛl bee bara kɔ alu enɛe wa mɛnɛ ebɛɛ wa.

w11 1/⁠1 27 ¶1

A Bee Egerebu Kere A Bee Lu Elɔgara Ye

Ɛp nu Jɛhova bee kɔ nɛ Samuɛl sɔ̄ a bee su lo kɛ̄tɔɔ̄ ye bɛɛsī bu kara ama: “Gbaɛ̄tɔ̄loo muɛ̄ pya nɛɛ bu dɛ̄dɛɛ̄ nu ba a kɔ nɛ, nyɔnɛbee ba naa bee a kiī olo, mɛ ba bee mɛ kiī mda lo elu wa mɛnɛ-buɛ̄ a wa bɛɛ.” Ue ama bee nɛ egbɔ̄nyiɛ Samuɛl, kerewo, pya Izrɛl bee bɔbɛɛ kɛɛ Bari A Eenyɔɔ Dɛ̄dɛɛ̄ Nu. Jɛhova bee kɔ nɛ Samuɛl kɔ a zuurabahtɔ̄ pya Izrɛl kiiloo pɔrɔ nu esira wa loo lo a le nɛɛ bɛɛ wa. Sɔ̄ Samuɛl wa kɔ nɛ, ba bee kiisī lo ekɔ: “Eeye, mɛ i gaa le ɛrɛ ziī mɛnɛ-buɛ̄, lo a gaa le bɛɛ i.” Samuɛl bee gbaɛ̄tɔ̄loo Jɛhova, e a bee tɔ̄ nɔɔ̄ bee nɛɛ Jɛhova bee tubobaloo.​—⁠1 Samuel 8:​7-19.

w10 1/⁠15 30 ¶9

Bɛbɛɛ Jɛhova Lee!

Pya nu esira tɔgɛ kɛ̄ nu Jɛhova bee kɔ lu kaka doo. Pya Izrɛl bee yii bu booboo taāŋa sɔ̄ nɛɛ wa bɛɛ, lo eetɔɔ̄ na sɔ̄ mɛnɛ a naa bɔ ture nyiɛ loo wa bɛɛ. Sɔ̄ i kɛɛrɛ nu akiiloo kɛ̄tɔɔ̄ pya Izrɛl ama, naa lu i nyɛŋia loo sɔ̄ i muɛ kɔ bɛbɛɛ pya nɛɛ a naa suāloo Jɛhova naa su le kɛ̄tɔɔ̄ nua loo pya nɛɛ. Bu kaka, pio pya bira bɛbɛɛ ebara leelee Bari nyɔɔ wa epiaga lo esere efɛɛloo le kpoogaloo, mɛ Bari etɛɛ̄ doodoo wa nɛ leelee pya nɛɛ ba naa tɔɔ̄ kɛɛ̄ ye ekpo bɛbɛɛ ni?​—⁠Yɔɔ 2:​10-12.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w02 4/⁠1 12 ¶13

Ena Anua I Liamaā A?

I ɛrɛ ekiiya lɛɛ i gae liamaā sa lu nɛɛ Ekeebee Jɛhova. Kikiiya lu nu nɛɛ a ebiaɛra fii kɔ enyɔɔnɛe dumɛ Jizɔs Kraist wee doo aābu ye beenyiɛ. Pya nɛɛ a le doo wo kiī wa nama sīdee tɔɔ̄dum sa biaɛfii lo edoo nu a nia Bari. Bu Kpa Kaɛ, bee ue a kura kikiiya bu muɛ̄ ue Hibru le Grik nu a kura na sɔ̄ nɛɛ obia pii ziī nu, le sɔ̄ nɛɛ top kiiya. Nu dogo ama kura na obia pii Bari aaloo pɔrɔ sīdee tɔɔ̄dum. (1 Pya Mɛnɛ 8:​33, 34) Kikiiya wee doo kɔ alu e “doo dogo a bɔloo kikiiya.” (Doonu 26:20) A gbī kɔ i lɛɛbaloo ekwɔ sīdee taāŋabah sa doo dogo a gbaaloo lok Bari, sa su i taāŋabah nɛ aba Jɛhova. (Deuteronomi 30:​2, 8-10; 1 Samuel 7:⁠3) Sɔ̄ i kiiya, a wee nyaana nu i kɛɛrɛ, nu i gbī edoo, le i dogo. (Ezekiel 18:31) I “kiiya” aaloo pya dogo a naa lee sa sikɛ̄ lu aā bu i sīdee tɔɔ̄dum.​—⁠Doonu 3:19; Pya Ɛfɛsɔs 4:​20-24; Pya Kɔlɔsi 3:​5-14.

28 BAƐ ENƆƆ̄–6 TAA ENƆƆ̄

PYA ZƆ A AABU MUƐ̄ UE BARI | 1 SAMUEL 9-11

“Sɔɔl Bee Kumalookɛ̄ Sa Kuūnadɛɛ̄ Tua Sɔ̄”

w20.08 10 ¶11

Kuūnadɛɛ̄ sa Kiā Bu Kumalookɛ̄ Nyɔɔnɛ O Bari

Kɛɛrɛbu nu a bee siraloo Mɛnɛ Sɔɔl. A bee le zege gbara a bee kumalookɛ̄ sɔ̄ a bee aakɛ̄. A bee suā kɛ̄ a dap doo nu mmɛ sa naa bee gbīna esi dɔɔ̄na tam yereloo. (1 Sam. 9:21; 10:​20-22) Kerewo, sɔ̄ a esaa Sɔɔl bee eeloo nɛ nyɔɔ, sa doo nu a naa kuu ye. A bee bɔātɛ̄ etɔgɛ pɔrɔ elap ama sɔ̄ sɔ̄ naa binia aā sɔ̄ alu mɛnɛ. A ɛrɛ sɔ̄ a naa bee egerebu, ɛɛ na sɔ̄ a gaa bee tɔɔ̄ baɛ nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Samuɛl. Taā a kumalookɛ̄ sa ture nyiɛ loo Jɛhova kɔ a doo dogo bee pya ye nɛɛ, Sɔɔl bee waara zɔɔ a naa bee ye kuu. A sira kɔ, Sɔɔl bee peere ewonu a aabah Jɛhova sa peere nage ye dɔ mɛnɛ. (1 Sam. 13:​8-14) I tɔgɛ kɔ i suāe nu lo i nɔ nu aāloo edoba ama sa ɔbɛ e eeloo nɛ nyɔɔ.

w14 3/⁠15 9 ¶8

Sīdee Ekiisī Bu E’ɛrɛ Dogo Suloo Waāna Zɔɔ

Sɔɔl a bee lu mɛnɛ bu Izrɛl lu edoba i nɛ kiiloo kɛ̄ i dogo suloo waāna zɔɔ dap be eebah wiibu doo. Sɔ̄ Sɔɔl bee bɔātɛ̄ ebɛɛ, a bee kumalookɛ̄ sa ɛp aba ɛɛ bu sīdee a kuūnadɛɛ̄. (1 Sam 9:21) Sɔ̄ pio pya Izrɛl bee kɔ ue kumaloo ye dɔ mɛnɛ, a naa bee yiga esu kpɔte wa nua nyɔɔ, kere adoo a bee muɛ kɔ a kuue ye lo edoo wo. (1 Sam 10:27) Mɛnɛ Sɔɔl bee nyɔɔnɛ baɛloo a aabah kaɛ edɔɔ̄ Bari sɔ̄ a bee zaāsī pya Izrɛl sɔ̄ ba bee bebe loo pya Amon. Sɔ̄ ba e’aara uwe be, a bee kumalookɛ̄ sa nɛ ka Jɛhova loo wa eebah.​—⁠1 Sam 11:​6, 11-13.

w95 12/⁠15 10 ¶1

Pya Amon​—⁠Ziī Eku Pya Nɛɛ A Bee Su Baaloo Kpɛā Fɛgɛ Dogo

Lo dɔɔ̄na sɔ̄, pya Amon bee su baaloo kpɛā fɛgɛ dogo Jɛhova bee wa doo loo. Jɛhova naa bee ɛp pya wa ue bɔɔ tɛrɛ. “Edɔɔ̄ Bari bee dɔ nyɔɔ Sɔɔl bu ekpo sɔ̄ a bee dā pya lo ue [Nahash] ama, e ye saŋ bee bɛa miā gbɛnɛ.” Tɛ̄maloo kaɛ edɔɔ̄ Bari, Sɔɔl bee bɔŋɛnɛloo 330,000 pya be nɔ̄ lokwa ba dap gbeesī pya Amon lɛɛ “lokwa baɛ aba naa bia aba dɔ.”​—⁠1 Samuel 11:​6, 11.

Pya Nu A Kuī A Le Bu Baibol

w05 3/⁠15 22 ¶8

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Tua Samuel

9:9​—⁠Ena ue a kɔ “nɛɛ ba kue nɛɛ zue ue anyaawo ba wee ye kue nɛɛ a ekɔ nu a esira tua sɔ̄” kura a? Ue ama dap tɔgɛ kɔ sɔ̄ pya mɔnanudɛɛ̄ bee sikɛ̄ kuī kpo bu dee Samuɛl le bu dee pya mɛnɛ Izrɛl, bee lu esikɛ̄ su bee ue a kura “nɛɛ zue ue” sere dɔ bee ue a kura “nɛɛ a ekɔ nu a esira.” Samuɛl bee le tuatua nɛɛ yɛɛ pya zue ue.​—⁠Doonu 3:⁠24.

    Pya Kpa alu E’ɛm bu Khana (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Khana
    • Share
    • Kɛ̄ enia a doo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kɛ̄ elu Esu Daānu Doo
    • Lok Pya a Ɛrɛ Nɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share