March

Erhe se Genesis urhomu-ẹmro ọrukaro ọrhẹ ọreva, ana sabu mẹrẹn aruẹ ugbomọphẹ rẹ Adam ọrhẹ Eve i vwori rọ vabọ ọkanromẹ, ofẹnzẹ ọrhẹ osehiẹn, ọnana yẹ oborẹ ituakpọ ọke ọnana i vwe vwo. Akpenyerẹn Adam ọrhẹ Eve ọ vabọ uduebro kpahen emaren, owian, emiamo ọrhẹ uhwu. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Arha tẹmro kpahen ugbomọphẹ, o fori na karorhọ taghene i Jehova ọvo yo vwo oborẹ ana sabu se obọdẹn ugbomọphẹ ro vwo vwo ughwru. Mesoriẹ? Fọkime, Jehova yẹ Ọmemama, ọye yi jeghwai Osunsuiensun rọ maido obẹ odjuwu ọrhẹ otọrakpọ na. (1 Tim. 1:17; Rev. 4:11) Omarana, ugbomọphẹ ihworho ri ha obẹ odjuwu ọrhẹ otọrakpọ na, i vwo ughwru. Aye ina vi mẹrẹnvwrurhe taghene i Jehova Osolobrugwẹ yo vwo omẹgbanhon ephian, ro no jurhi kpahen oborẹ a guọlọre, oborẹ ọ gbare, ọrhẹ ekete ra na nya ba. Itiọrurhomẹmro, ọrana oborẹ i Jehova o ruru ọke o tu ma Adam ọrhẹ Eve. w18.04 4 ¶4, 6

Uvuẹn akpenyerẹn ọgbogbanhon ọnana, ọwan a sabu vwo edirin nyoma userhumu i Jehova. (2 Cor. 4:7, 8) Gbe roro kpahen ihworho ra damoma aye ine nyerẹn uvuẹn akpọ na, ọrẹn aye e vwo omamọ onyerẹnkugbe rhe i Jehova-a. Jerẹ i Jesu, aro aye ọ dọn ọwan, ọrana no mwu ọwan ye “ghwoghwo iyẹnrẹn esiri kpahen oborẹ orhomurun” na rẹn aye. Omarana vwo erhionrin kpahen ihworho we yono. Karorhọ taghene ihworho enana e ji rhe kpahen urhomẹmro wu rheri na-a. Ji karorhọ taghene buebun i vwo imwẹro ọgbogbanhon kpahen esegburhomẹmro aye. Aye ina sabu roro taghene ẹga aye ọ ha userhumu rẹn ekrun aye nyerẹn kugbe, sẹrorẹ irueruo amwa aye, ọrhẹ ẹkwotọre aye. Bọmọke ana ki ta rẹn ohworho no tiobọnu esegburhomẹmro ro vwori bi, o fori na ha userhumu riẹn vwo ọdaremẹro ọgbogbanhon kpahen irhomẹmro ekpokpọ, nọyẹ iyono i Baibol na rọ yo vwo vwẹruọ ye nẹ ọtonrhọ rhe. Ọke ọrana yẹ aye ine tiobọnu esegburhomẹmro aye i vwori bi. Ọnọ sabu ha ọke ra na ha userhumu rẹn ihworho na ruẹ ewene.—Rom. 12: 2. w19.03 23 ¶10, 12; 24 ¶13

Udje i Jehova o dje ẹguọlọ ọrhẹ ekwerhọ ọnẹyen phia, ọ karorhọ ọwan taghene o fori na guọlọ uphẹn ra na ha urhebro rẹn awọrọ. (John 5:20) Ohworho ro vwo ọdamẹ kpahen ọwan orho dje ẹguọlọ rẹn ọwan, oma nọ merhen ọwan. Omaran ọ ji havwọ, o fori ne dje ẹguọlọ jeghwai ha urhebro rẹn imizu ri ha uvuẹn ukoko na ọrhẹ ekrun ọwan. Erhe jiri awọrọ, na sabu bọn esegburhomẹmro aye gbanhan jeghwai ha userhumu rẹn aye ga i Jehova rhẹ atamwu. Maido o fori nẹ emiemọ i ha urhebro rẹn emọ aye. Emiemọ erhe jiri emọ aye jeghwai dje ẹguọlọ rẹn aye, nọ ha userhumu rẹn emọ na ruẹ riaro. Ẹmro na: “Mi djẹruọ ha ne,” o djephia taghene i Jehova o vwo imwẹro taghene i Jesu ọnọ sẹrorẹ atamwu ọnẹyen jeghwai ru ọhọre Ọsẹ ye. Jehova o vwo imwẹro ọnana kpahen Ọmọyen, omarana ọwan ina ji sabu vwo imwẹro taghene Jesu ọnọ ha ọsoso ive i Jehova te orugba. (2 Cor. 1:20) Ọwan i rhe roro kpahen udje i Jesu, ọnọ lẹrhẹ ọwan vwo omwemẹ re ne yono jeghwai hẹrokele idjaghwẹ ye.—1 Pet. 2:21. w19.03 8 ¶3; 9 ¶5-6

Erhe rhe oborẹ ẹghẹlẹ ọghanren te, ọnọ lẹrhẹ ọwan dje ọdaremẹro rẹn ohworho ro ruẹ ẹghẹlẹ na. Emọ Israel e vwo ọdaremẹro kpahen ugbomọphẹ i Jehova ọ yẹrẹ aye, ọke ro simi aye nẹ erhirhiẹ evrẹn uvuẹn Egypti-i. Uvwre ibiamo ezẹko ọke e simi aye hin, aye ni vwo omwemẹ aye ina ghwẹrioma riẹ akpọ aye e nyerẹn obẹ Egypt, aye ne brenu kpahen emaren ri Jehova ọ yẹrẹ aye. Jerẹ udje, aye i ni ‘erhenrin, cucumber, watermelon, leek, ituta, ọrhẹ i garlic,’ ghanghanren ghwẹ ugbomọphẹ aye i vwori rẹ aye ina ha ẹga rẹn i Jehova. Omarana, evwan no biomu i Jehova kpahen aye. (Num. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Ọnana omamọ uyono rẹn ọwan! Ọnyikọ Paul ọ ha orhetio rẹn Ilele Kristi taghene aye i vwa ha ugbomọphẹ ri Jehova ọ yẹrẹ aye nyoma Ọmọyen, Jesu Kristi ru ogbigbiruo-o.—2 Cor. 6:1. w18.04 9-10 ¶6-7

Ọwan ephian i guọlọre ne vwo ẹguọlọ kpahen ọwan. A ji guọlọ nẹ awọrọ i dje omamọ uruemru rẹn ọwan. Awọrọ erhe dje ẹguọlọ ọrhẹ orhienbro ọsoso rẹn ọwa-an, ẹhẹn ọwan ọnọ sabu seriotọre. Jehova o rheri taghene ọwan i guọlọre ne dje ẹguọlọ ọrhẹ orhienbro ọsoso rẹn ọwan. (Ps. 33:5) O mwurun ọwan ẹro taghene Osolobrugwẹ o vwo ẹguọlọ kpahen ọwan, ọ ji guọlọ taghene e dje omamọ uruemru rẹn ọwan. Ọnana o fiotọre omamọ, maido arha dabu ni Urhi ri Jehova ọ ye agbamwa Israel nyoma i Moses. Erhe yono kpahen Urhi Moses na, na dabu rhe iroro ri Jehova ro rhiẹ Osolobrugwẹ ọwan ro vwo ẹguọlọ o vwo kpahen ọwan. (Romans 13:8-10.) Ana sabu djokarhọ ye taghene a bọn Urhi Moses na kpahen ẹguọlọ, fọkime ẹguọlọ yo mwu i Jehova ruẹ kemru kemru ro ruẹ. (1 John 4:8) Jehova ọ bọn Urhi Moses kpahen irhi eva kirighwo, nọyẹ ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ ọrhẹ ẹguọlọ kpahen ereva ọwan. (Lev. 19:18; Deut. 6:5; Matthew 22:36-40.) Omarana, ana sabu fiẹrorhọ taghene akama owuowu ri te 600 ra ha ruẹ Urhi Moses na, e yono ọwan kpahen ẹguọlọ i Jehova. w19.02 20-21 ¶1-4

Job ọ ha ukẹro ro serhọ ni emẹse ri vwe rhiẹ aniẹ. (Job 31:1) O rheri taghene ọ sọre rọ nọ ha ukẹro rọ sọre ni ọmase ọrọrọ ro vwo rhiẹ aniẹ. Inyenana, ọwan e nyerẹn uvuẹn akpọ rọ vuọnren rhẹ irueruo ọfanrhiẹn. Jerẹ i Job, e vwo omwemẹ ra na kẹnoma rẹn uruemru ra ha ukẹro rọ sọre ni ohworho ro vwo rhiẹ esa yanghene ane ọwan? E ji vwo omwemẹ ra na kẹnoma rẹn ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ? (Matt. 5:28) Erhe dje omerhesun phia kẹdẹkẹdẹ, ana sabu sẹrorẹ emevigbanhon ọwan. Job ọ ji huvwele i Jehova sekpahen ukẹro rọ ha ni ekwakwa ugboma. Job o rheri taghene ọrhọ hẹroso ekwakwa ro vwori, ono ruẹ ọdandan rọ nọ sabu suẹ ojẹriọ riẹn. (Job 31:24, 25, 28) Inyenana, ọwan e nyerẹn uvuẹn akpọ rẹ ihworho a hatua ekwakwa ugboma. Arha ha ukẹro ro serhọ ni igho ọrhẹ ekwakwa ugboma jerẹ oborẹ i Baibol na o jiririe rẹn ọwan, ana sabu ruẹ omwemẹ ana sẹrorẹ emevigbanhon ọwan gbanhonrhọ.—Prov. 30:8, 9; Matt. 6:19, 20. w19.02 6 ¶13-14

Jesu o dje ẹguọlọ ro vwo kpahen ọwan phia uvuẹn i kemru kemru ro ruru. (1 John 4:8-10) Ọrọ mai ghanren, ẹguọlọ ri Jesu o vwori yọ lẹrheriẹ hwu fọkiẹ ituakpọ. Sẹ a ha usuẹn eri ne leli Jesu sun yanghene usuẹn igegede ereva na, ọwan ephian i mẹrẹn erere nẹ ẹguọlọ ri Jehova ọrhẹ ọmọyen i dje rẹn ọwan nyoma izobo otan na ne. (John 10:16; 1 John 2:2) Habaye, ekwakwa ra ha ruiruo ọke re ruẹ Ẹkarorhọ Uhwu na, o djephia taghene i Jesu o roro rẹn idibo yi. Izede ọgo? Jesu o dje ẹguọlọ rẹn ihworho ri ne lelie sun nyoma ọ ha irueruo rọ lọhọre mwu ukperẹ ono rhiẹ irueruo rọ gbanhonron omamọ. Rẹ ọke ọ nyarhẹn, idibo i Jesu ri ne lelie sun ine ji rhe ruẹ Ẹkarorhọ Uhwu na kẹgbukpe kẹgbukpe udabọ erhirhiẹ rẹ aye i havwọ tobọ te uvuẹn ekanron. (Rev. 2:10) Aye i sabu huvwele i Jesu? Ee, aye i sabu ruie! Me te inyenana, Ilele Kristi urhomẹmro a damoma nẹ aye i ji ru Ẹkarorhọ Uhwu i Jesu na. w19.01 24 ¶13-15

Ugbomọphẹ ọrana ọ lẹrhẹ ọwan rhiẹ emuvwiẹ rẹn ẹga efian, je rhe te, ọrhẹ esegburhomẹmro efian. O ji vwo erere erọrọ. Ene vwo “ugbomọphẹ ọrẹ emọ Osolobrugwẹ.” (Rom. 8:21) Riamerhen ugbomọphẹ ọnana nyoma wu na nyalele iyono i Kristi. Ọke ọrana, ne wu ne “rhe urhomẹmro na,” orhiẹ ọrẹ wu ne yono kpahiẹn ọvo-o, ọrẹn, ọrẹ wu na haye ruiruo. Uvuẹn akpenyerẹn ọnana, oborẹ ihworho ezẹko e se obọdẹn akpọ inyenana, ọ vwọ tọ-ọ. Ọwan e rhe oborẹ odẹ rọ sa na, ono rhirhiẹ-ẹ. (Jas. 4:13, 14) Omarana, no fori na nyalele izede ro suẹn riẹ “obọdẹn akpọ” na ro rhiẹ arhọ i bẹmẹdẹ. (1 Tim. 6:19) Itiọrurhomẹmro, Osolobrugwẹ ọ vwọ gba ọwan nya izede ọrana-a. Ọwan yi na djẹ odjẹ na. Ha i Jehova ruẹ “ẹkẹ” ọnọ. (Ps. 16:5) Ha ukẹro ọghoghanren ni “ekwakwa irhorhomu” rọ yẹruọ ne. (Ps. 103:5) Jeghwai vwo imwẹro taghene ọnọ yọ “aghọghọ buebun” ọrhẹ ‘omamerhomẹ bẹmẹdẹ bẹmẹdẹ.’—Ps. 16:11. w18.12 28 ¶19, 21

O fori nẹ Ilele Kristi ephian i họghọ rẹn orọnmo jerẹ i Jesu ọrhẹ i Jehova. Ọrẹn fọkiẹ ijẹgba, ituakpọ i vwa sabu ruẹ omaran ọke ephia-an. (Rom. 7:18-23) Omarana, o vwo gbe ọwan unu re rhe taghene orọnmo ezẹko uvuẹn ọke Ilele Kristi erukaro na i vwo ebẹnbẹ-ẹn. Paul ọrhọ ya taghene “ane ọ vwọ hẹriẹ nẹ obọ esa ye-e”; udabọ ọrana, o ji vwo erhirhiẹ ezẹko rẹ aye a hẹriẹ. (1 Cor. 7:10) Paul ọ hunute oborẹ ọ suẹ ẹhẹriẹ na-a. Ọmase na ọ kwa nẹ oghwa, o rhiẹ fọkime esa ye ọ ghwọwe-e. Paul ọ yare taghene ane rọ kwa nẹ oghwa esa ye, “ọ vwọ rharhumu rọnmọ-ọ, ukpomaran, ọ kwaphiẹrhọ rhẹ esa ye.” Omarana, aye awanva i ji ha orọnmo na uvuẹn ukẹro i Jehova. Paul nọ ha urhebro phia taghene orho rhiẹ ọwiẹghwọ-ọ, aye i kwaphiẹrhọ. Aye ina sabu nekpẹn userhumu mie ekpako ukoko. w18.12 13 ¶14-15

Inyenana, ọhọre Osolobrugwẹ rẹn ihworho yi, yẹ ọrẹ aye ine vwo obọdẹn onyerẹnkugbe rhẹ ọye jeghwai fiomarhọ owian yen. (Matt. 28:19, 20; Jas. 4:8) Ihworho ezẹko ina sabu rha guọlọ kpọ ẹhẹn ọwan nẹ owian ọrana. Jerẹ udje, me wu ne ruo, orhianẹ ohworho wa wian riẹn ọ yẹruọ owian ọrọrọ rọ nọ lẹrhẹ igho rọ kwa wẹn bunrhọ, ọrẹn wu rhe vwo ọke wu ne fiomarhọ ogame i Jehova-a? Yanghene wu rha ha uvuẹn isukuru, me wu ne ruo orhianẹ a ta wẹn ne wu riẹ isukuru ọrọrọ ye yono riaro rhọ? Ọke ọrana, ye wu na guọlọ riaro rhọ, nẹrhomo kpahiẹn, jeghwai nekpẹn userhumu mie awọrọ wu ki brorhiẹn? O fori ne wu yono oborẹ i Jehova o roro kpahen erhirhiẹ na vwana neneyo wu rhe roro jerẹ i Jehova. Omarana, wu rha dẹrughwaroghwẹ aruẹ erhirhiẹ erana, ne wu ne rhe oborẹ wu ne ru lele. Nime wu bru ẹkẹ te oma jeghwai brorhiẹn uvuẹn ọmudu ọnọ ne, ne wu na sabu nyamwu orhienbro ọnọ. w18.11 27 ¶18

Ọke i Solomon ọ ha idama yo rhiẹ Orodje Israel. Ọke ọ tuẹn usun ọnẹyen rhọ, Jehova nọ homaphia riẹn uvuẹn emena jeghwai ta riẹn: “Nọ mẹ oborẹ wu guọlọre ne mi yọ.” Solomon nọ kpahenrhọ ye: “Mẹmẹ idama ro vwo rhe emru owuorowu. . . . Omarana, gba yẹ odibo ọnọ ọmudu rọ huvwele neneyo ọ sabu guẹnzọn ihworho enọ.” (1 Ki. 3:5-10) Solomon o dje uruemru dẹndẹn phia ọke rọ nekpẹn “ọmudu rọ huvwele”! Jehova no vwo ẹguọlọ kpahen i Solomon fọkiẹ ọnana! (2 Sam. 12:24) Oma ọ merhen Osolobrugwẹ kpahen i Solomon te erhirhiẹ rọ yẹ ye “ọmudu ẹghwanren ọrhẹ ọmẹrẹnvwrurhe.” (1 Ki. 3:12) Uvwre ọke i Solomon ọ fuevwan kpahen i Jehova, nọ mẹrẹn ebrurhọ buebun. No vwo uphẹn rọ bọn oghwa ẹga “fọkiẹ odẹ i Jehova ro rhiẹ Osolobrugwẹ Israel.” (1 Ki. 8:20) Solomon no mo titi fọkiẹ ẹghwanren ri Jehova ọ yẹriẹ. Osolobrugwẹ no ji ruie neneyo ẹmro i Solomon i rhirhiẹ uvuẹn ẹbe esa uvuẹn i Baibol na. Owu usuẹn ẹbe erana yẹ Proverbs. w19.01 14 ¶1-2

Ihworho ezẹko a guọlọ taghene ohworho ọrọrọ o sun aye yanghene brorhiẹn rẹn aye-e. Aye na ta, “Mẹmẹ ọvo ye roro rẹn omamẹ.” Aye na haye ta taghene aye ọvo ye brorhiẹn rẹn oma aye nime ọrana yẹ oborẹ oserhọ rẹn aye. Aye a guọlọ ne sun aye-e, aye a ji guọlọ rhirhiẹ obotọre ohworho owuorowu-u. E rheri taghene arha lẹrhẹ i Jehova sun orhienbro ọwan, o mevirhọ taghene ọwan erhe vwo ugbomọphẹ-ẹ. Jerẹ udje, 2 Corinthians 3:17 ọ tare, “ekete ẹhẹn i Jehova ọ havwọ, ugbomọphẹ ọ havwiẹ.” Ana sabu vwo iruemru sansan. Ana sabu djẹ oborẹ o je rẹ ọwan. Itiọrurhomẹmro, omaran i Jehova ọ maren ọwan lele. Ọrẹn, ugbomọphẹ ọwan o vwo ughwru. (1 Peter 2:16.) Orho sekpahen oborẹ ọgbare ọrhe oborẹ ọsọre, Jehova ọ guọlọre nẹ i Baibol na o sun orhienbro ọwan. w18.11 19 ¶5-6

Ọke re yono urhomẹmro na, ogame i Jehova nọ karo rẹn ekwakwa ugboma. Oma ọ merhen ọwan re ne tiobọnu ekwakwa ugboma fọkiẹ urhomẹmro na. Ọrẹn orho ru, ana sabu mẹrẹn awọrọ ra dẹ ekwakwa itẹknọlọji ri se rhe obọ yanghene ekwakwa erọrọ. Ana sabu rhe roro taghene awọrọ a riakpọ ghwẹ ọwan. Orhianẹ oborẹ e vwori ọ vwọ da ọwan ẹro-o, ana sabu hatua ekwakwa ugboma ukperẹ ono rhiẹ ogame i Jehova. Emru omaran yọ phia rẹn i Demas. Ẹguọlọ ro vwo kpahen enyerakpọ ọke ọnẹyen, yọ lẹrheriẹ sẹrerhumuji ọnyikọ Paul uvuẹn owian aghwoghwo na. Mesoriẹ i Demas ọ sẹrerhumuji Paul? Ọkezẹko ẹguọlọ ri Demas o vwo kpahen ekwakwa ugboma ọ ghwẹ ọrẹ o vwo kpahen ogame i Jehova, ọnọ ji sabu rhirhiẹ taghene ọ guọlọ tiobọnẹ ekwakwa omobọ nọ sabu lele i Paul uvuẹn iruo Uvie na-a. Ọnana no yonirin ọwan taghene o fo na rharhumu rhọmọ ojemẹ re vwo kpahen ekwakwa ugboma-a, nime ọnọ sabu kpe ẹguọlọ re vwo kpahen urhomẹmro na rhotọre. w18.11 10 ¶9

Ofian Echu ọ suẹ ẹkuọn buebun fọkime o rheri taghene Eve ọrhọ re nẹ omamọ na jeghwai vwo imwẹro kpahiẹn, Eve ono hwuo. Adam ọrhẹ Eve ni tiẹn uvwele Osolobrugwẹ, aye ni hwuru. (Gen. 3:6; 5:5) Habaye, “uhwu no kerabọ lele ituakpọ ephian.” Itiọrurhomẹmro, “uhwu no sunrun jerẹ orodje . . . , nọ tobọ suẹn ihworho ri vwe ruẹ ọdandan jerẹ oborẹ Adam o ruru.” (Rom. 5:12, 14) Vwana, ukperẹ ana riamerhen akpọ ọgbagba bẹmẹdẹ jerẹ ọhọre Osolobrugwẹ bi, ne nyerẹn te ẹgbukpe “70 yanghene 80, orhianẹ ọwan i gbanhonron.” Udabọ ọrana, akpọ ọ “vuọnren rhẹ ukpokpogho ọrhẹ ebẹnbẹn.” (Ps. 90:10) Emiamiamo enana ephian a phia fọkiẹ ofian Echu! Ọke i Jesu o dje kpahen i Dẹbolo, nọ tare: O “mevigbanhon uvuẹn urhomẹmro na-a, nime ọ vwọ ta urhomẹmro-o.” (John 8:44) Me te inyenana Echu o ji “suẹn ọsoso akpọ na beghe” nyoma efian yen. (Rev. 12:9) A guọlọ ni Debolo o suẹn ọwan vru-u. w18.10 6-7 ¶1-4

Oma ọ merhen ihworho ra guọlọ ufuoma. Odibo James nọ yare: “A wọ ukeri ọvwata rhẹ otọre ro serhọ rẹn ihworho ra guọlọ ufuoma.” (Jas. 3:18) Erhe vwo ẹghwọ rhẹ imizu ukoko na yanghene ihworho ekrun ọwan, o fori na nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu rẹn ọwan rhiẹ ihworho ufuoma. Omarana, ẹhẹn ọfuanfon i Jehova, irueruo ọsoso, ọrhẹ omamerhomẹ ni na sabu gberẹ ọwan vuọnvuọn. Jesu o dje ọghanronmẹ ra na guọlọ ufuoma ọke rọ ta: “Orhianẹ wa kpare izobo ọnọ riẹ agbarha na, ne wu karorhọ taghene wẹwẹ rhẹ omizu ọnọ i gbe vwo ẹghwọ, nyajẹ izobo ọnọ vwo obaro agbarha na, ne wu ghwẹrioma. Kiki ya kwaphiẹrhọ rhẹ omizu ọnọ, ne wu ghwẹrioma rhe me ze izobo ọnọ.”—Matt. 5:23, 24. w18.09 21 ¶17

Uvuẹn ason i Jesu o ki hwu, nọ hunute uruemru ẹguọlọ te ọgbọ 30. Jesu ọ ta rẹn idibo yi nẹ aye “i vwo ẹguọlọ kpahen owuowọnwan.” (John 15:12, 17) Ẹguọlọ rẹ aye ine vwo kpahen owuowọnwan ya na ha mẹrẹn aye vwrurhe taghene aye Ilele Kristi urhomẹmro. (John 13:35) Ẹguọlọ ọnana rhẹ ẹguọlọ kpekpa-a. Jesu ọ tẹmro kpahen ẹguọlọ ro vwo omẹgbanhon rọ jeghwai lẹrhẹ ohworho hwuẹ rẹn ọreva ye. Jesu nọ tare: “O vwo ohworho ro vwo ẹguọlọ ro kodo te ọnana-a, rẹ ohworho ono hwu fọkiẹ igbehian yen. Are igbehian mẹ, are i rhe ru oborẹ mie jurhie rẹn are na.” (John 15:13, 14) Obọdẹn ẹguọlọ ọrhẹ okugbe uvwre ihworho i Jehova inyenana, yo dje aye phia taghene aye idibo Osolobrugwẹ. (1 John 3:10, 11) O rhiẹ emru omamerhomẹ taghene ẹguọlọ Olele Kristi ọ lẹrhẹ ọwan nyerẹnkugbe udabọ edjadjẹ, uvwiẹ, ọrhẹ ẹkwotọre sansan re nurhe! w18.09 12 ¶1-2

Jehova ọ guọlọre nẹ idibo yi i hẹrote ekrun aye. Jerẹ udje, a wian na sabu vwo igho ra na hẹrote ekrun ọwan. Izu buebun e rhirhiẹ oghwa neneyo aye i sabu hẹrote emọ aye. Emọ ezẹko ri ghwanren ne a hẹrote eri vwiẹrẹ aye ri kpako ne. Enana ekwakwa ra vi guọlọ. Wu rhe vwo ewian buebun, ọkezẹko wu sabu mẹrẹn uphẹn wu na wian ewian ukoko na te oborẹ wu guọlọre-e. Ọrẹn, wu vwe jenẹ ẹhọn seriotọre-e! Oma ọ merhen i Jehova kpahuọn wu rha hẹrote ekrun ọnọ. (1 Cor. 10:31) Orhianẹ we vwo ewian bun uvuẹn ekrun ọnọ-ọ, wu na sabu ha userhumu rẹn imizu ukoko na ra ha userhumu rẹn ihworho ekrun aye re kpomẹ, eri ho ne yanghene awọrọ ri guọlọ userhumu? Wu na sabu djokarhọ ihworho ri guọlọ userhumu uvuẹn ukoko wu havwọ? Wu rhe ruẹ omaran, Jehova ọnọ sabu nyoma owẹwẹ kpahenrhọ ẹrhomo ohworho.—1 Cor. 10:24. w18.08 24 ¶3, 5

Joseph ọ ha uvwre ẹgbukpe 17 ọke imizie a fọkiẹ omẹriọ rhẹ ye riẹ abọ evrẹn. A ki ma mẹrẹn ọnana, Joseph yẹ ọsẹ ye ọ mai vwo ẹguọlọ kpahen. (Gen. 37:2-4, 23-28) Emrẹ ẹgbukpe 13 yi Joseph ọ rioja uvuẹn abọ evrẹn ọrhẹ ekanron obẹ Egypt, ro seri nẹ ekete ọsẹ ye ro rhiẹ i Jacob o rhirhiẹ. Me yọ ha userhumu rẹn i Joseph neneyo ẹhẹn yen o jo seriotọre? Ọke i Joseph ọ rioja uvuẹn ekanron, ọ tẹnrovi ebrurhọ i Jehova ọ yẹriẹ. (Gen. 39:21; Ps. 105:17-19) Emena ri Joseph ọ menaren ọke ọ kamu, ọnọ ji sabu yẹ ye imwẹro taghene o vwo ekwerhọ i Jehova. (Gen. 37:5-11) Ọkezẹko, ọ nẹrhomo vwe i Jehova ọgbọ buebun. (Ps. 145:18) Jehova nọ kpahenrhọ ẹrhomo i Joseph, nyoma ọ yẹ ye imwẹro taghene ono lelie rhirhiẹ ye uvuẹn ebẹnbẹn yen ephian. w18.10 28 ¶3-4

Efe ọnọ ji sabu hobọte oborẹ ọwan e ni awọrọ lele. Omarana, marhẹ yẹ efe yanghene erhirhiẹ ogbere ono ru sabu hobọte oborẹ ọwan e ni awọrọ lele? Ẹhẹn ọfuanfon na o mwu i Solomon ya kpahen ituakpọ jerẹ oborẹ isese i kẹdẹkẹdẹ inyenana o djephia. Me yẹ ọnana o yonirin ọwan? Arha jomarhotọre-e, ana sabu rhe lele imizu ri rhiẹ edafe ọvo mwu igbehian, ọrẹn na na rha kẹnoma rẹn imizu ri rhiẹ ivwiegbere. Mesoriẹ ọ sọ na lẹrhẹ igho ohworho o vwori hobọte ẹzenguon ọwan? Erhe ru omaran, ana sabu fi ohra rhẹ ukoko na. Odibo James ọ ha orhetio rẹn Ilele Kristi ọke inyikọ na taghene ọnana o fi ohra rhẹ uvwre aye. (James 2:1-4) O fori na dabu ni oma ọwan so neneyo iroro ọnana ọ jọ rhọ hobọte ukoko ọwan inyenana. w18.08 10 ¶8-10

Ọwan e dje ọdaremẹro rẹn i Jehova nyoma oborẹ e lele awọrọ nyerẹnkugbe lele. Jehova yo ji vwo aye. Arha karorhọ ọnana, ọnọ lẹrhẹ ọwan rhe dje uruemru esiri ọrhẹ ẹguọlọ rẹn imizu ukoko na. (1 Thess. 5:15) Jesu nọ ta rẹn idibo yi: “Nyoma ọnana rhe, ihworho ephian ine rhe taghene are idibo mẹ—are i rhe vwo ẹguọlọ kpahen omomare.” (John 13:35) Ọrẹ omamerhomẹ, Malachi nọ tare taghene i Jehova ọ “kerhọ jeghwai rhon,” ọke ihworho Enẹyen a tẹmro kugbe. (Mal. 3:16) Jehova o ghini “rhe ihworho enẹyen.” (2 Tim. 2:19) Ọye o vwo ọdamẹ kpahen oborẹ aye a ta. (Heb. 4:13) Erhe dje uruemru esiri rẹn imizu ọwa-an, Jehova ọ “kerhọ jeghwai rhon.” O ji mwu ọwan ẹro taghene Jehova ọ djokarhọ uruemru re dede epha, uruemru ghwologhwolo, uruemru ra harhomẹ nẹ ẹhẹn ọrhẹ uruemru esiri re djephia.—Heb. 13:16. w18.07 26 ¶15, 17

O rhiẹ emru ẹghwanren re ne tigban i Jehova. O vwo ohworho ro vwo omẹgbanhon, ẹghwanren yanghene ẹguọlọ te Osolobrugwẹ ọwa-an! Itiọrurhomẹmro, ọwan ephian i guọlọ daji obọ ọnẹyen. (Ps. 96:4-6) Ọrẹn, erhirhiẹ ezẹko i rha homaphia, idibo i Jehova i vwe rhe kwe daji obọ ọnẹye-en. Roro kpahen udje i Cain. Cain ọ tare taghene i Jehova ọvo yọ ga. Ọrẹn, Jehova o vwo ekwerhọ kpahen ogame ye-en. Cain o vwo ẹhẹn ọkon. (1 John 3:12) Jehova nọ ha urhebro rẹn i Cain rhẹ ẹmro enana: “Wu rhe ru orhorhomu, e gbe arodọmẹ wẹn? Ọrẹn, we rhe ru orhorhomu-u, ọdandan o te anurẹsuọ ne, o ji vwo omwemẹ ro no suon; ọrẹn wu na sabu suien?” (Gen. 4:6, 7) Jehova nọ haye ta rẹn i Cain taghene, “Wu rha ghwẹriẹ jeghwai daji obọ ọnẹmẹ, mẹmẹ ni ne rhirhiẹ obọ ọnọ.” Ọrẹn, Cain ọ ha urhebro na-a. w18.07 17 ¶1, 3; 18 ¶4

Izede owu rẹ ukpẹ ọwan o lo yẹ nyoma owian aghwoghwo na. (Matt. 28:19, 20) Habaye, ana sabu ha ujiri vwe Osolobrugwẹ nyoma omamọ uruemru Olele Kristi ọwan. Erivwoghwa ọrhẹ ihworho ra nyavrẹn a mẹrẹn omamọ uruemru re vwori. Echẹẹ ọrhẹ ẹmroma ọwan sasasa, o dje oborẹ ọwan i havwọ ọrhẹ aruẹ Osolobrugwẹ rẹ ọwan a ga. Jesu ọ ta rẹn idibo yi taghene aye “i rha ruẹ oghwa na, aye i mroma ihworho ri ha oghwa na.” (Matt. 10:12) Uvuẹn ẹkwotọre ri Jesu ọrhẹ inyikọ ye e ghwoghwo, ihworho i vwo uruemru ra ha use rẹn epha rhiẹ eghwa aye. Ọrẹn, orhiẹ omaran uvuẹn ekete buebun inyenana-a. Ughwaro sasasa ọrhẹ omamọ uruemru wu djephia, ọnọ sabu lẹrhẹ ọfiamu yanghene utuoma ọrovwoghwa na zien. Echẹẹ miẹmiẹmiẹ yọ mai rhomu ọtonrhọ. Imizu ra ha ophanphan re je ẹbe rhọ ruiruo uvuẹn afiede, e ruẹ ọnana. Wu na mẹrẹnvwrurhe taghene ihworho a kpahanrhọ ye fọkiẹ echẹẹ ọrhẹ ẹmroma sasasa. w18.06 22 ¶4-5

Ọnyikọ Peter o vwo uruemru re kwomakugbe itu i Jew ọvo. Ọrẹn, ọke Osolobrugwẹ o djeyi phia taghene Ilele Kristi i vwe ni awọrọ ru-u, Peter no ghwoghwo rẹn i Cornelius ro rhiẹ isodja i Rome. (Acts 10:28, 35) Ọke oru, Peter no kwomakugbe egehọ ri ghwẹriẹre riẹ emaren. Ọrẹn, ẹgbukpe ezẹko a vrẹn, Peter o rho kwomakugbe egehọ ri ghwẹriẹre uvuẹn Antioch riẹ emare-en. (Gal. 2:11-14) Uvuẹn erhirhiẹ ọrana, Paul nọ ghwọghwu i Peter, Peter no ji rhiabọ dede ọghwọghwu na. Ọke i Peter ọ ya ileta ọrukaro vwe itu i Jew ọrhẹ egehọ ri ghwẹriẹre uvuẹn Asia Minor, nọ ha urhebro rẹn ọsoso imizu na. (1 Pet. 1:1; 2:17) O fiotọre taghene inyikọ na i yono mie i Jesu jeghwai vwo ẹguọlọ kpahen “aruẹ ihworho” ephian. (John 12:32; 1 Tim. 4:10) Dedevwo ọ ha ọke, ọrẹn, aye i kpọ iroro aye vi. Fọkime Ilele Kristi erukaro na i ku “uruemru ọkpokpọ na” rhọ ne, aye na ha ukẹro ẹdẹdẹre ni ihworho ephian.—Col. 3:10, 11. w18.06 11 ¶15-16

Aruẹ ọsete udu owu rẹ isodja itu i Rome e kwẹrhọ, o vwo iteru uvuẹn aye. E kpitin iteru na neneyo ọ jọ rhọ do phan uvuẹn ugboma isodja na, na jeghwai ha ufi gba ephianron eranmo mwu iteru na. Isodja na o ni ọsete udu na ọke ephian sẹ iteru na i ji havwiẹ, neneyo ọ sabu sẹrorẹ ọmuduie ọrhẹ oghọn ọghoghanren ọrọrọ uvuẹn omayen. Itiọrurhomẹmro, ọnana ghini udje ro serhọ sekpahen oborẹ iruemru-urhi Jehova ri gbare ine ru sabu sẹrorẹ ọmudu ọwan! (Prov. 4:23) Jerẹ oborẹ isodja ọnọ jọ ha orharhere ọsete udu wene omamiẹ, o fo ne wene iruemru-urhi Jehova ri gbare-e. Nime ọwan a gba-a, ọwan ọvo i sabu sẹrorẹ oma ọwa-an. (Prov. 3:5, 6) Ukpomaran, o fori na dabu ni oma ọwan so, neneyo “ọsete udu” ọrẹ urhomẹmro na ọ rhọ sẹrorẹ ọmudu ọwan ọke ephian. Erhe vwo ẹguọlo kpahen urhomẹmro na, nẹ ọnọ lọhọ ra na kpare “ọsete udu” ọwan, nọyẹ, ọrẹ ana nya lele irhi Jehova.—Ps. 111:7, 8; 1 John 5:3. w18.05 28 ¶3-4, 6-7

Udabọ omamọ usun i Moses ọrhẹ igbevwunu sansan ri Jehova ọ nyoma yen ru, aye ne ji brenu, aye i brenu kpahen i Moses ọrhẹ ame rọ vwọ havwiẹ, nọ họhọre taghene Moses yọ lẹrhẹ uhrun ame ka aye. (Num. 20:1-5, 9-11) Moses nọ tuekwẹre ọgbogbanhon kpahen aye, orho dje uruemru dẹndẹn phia-a. Ukperẹ i Moses ọnọ tẹmro rẹn atita na rhẹ esegburhomẹmro, nọ tẹmro hwainhwain rẹn ihworho na jeghwai ha ujiri rẹn omayen. Omarana, nọ ghwiẹ atita na ọgbeva, ame buebun nọ zẹ phia. Omẹkpare ọrhẹ ekwẹre ọgbogbanhon yọ lẹrhẹ i Moses ruẹ orusọ ọrana. (Ps. 106:32, 33) Fọkime Moses o dje uruemru dẹndẹn phia uvwre ọke ọrana-a, ọrhọ ruẹ Otọre Ive na-a. (Num. 20:12) Ọwan i yono uyono ọghoghanren nẹ udje ọnana rhe. Ọrukaro, ana vi rha wian na sẹrorẹ uruemru dẹndẹn ọwan. Erhe dje uruemru dẹndẹn phia-a, omẹkpare ọnọ sabu rharhumu homaphia rọ nọ lẹrhẹ ọwan tẹmro jeghwai kpare idjaghwẹ ri sọre. Ọreva, oma ọrhọ ghwọghọ ọwan ọ bẹn re ne dje uruemru dẹndẹn phia, omarana ana vi damoma dje yi phia arha tobọ dẹrughwaroghwẹ ọhiẹn. w19.02 12-13 ¶19-21

Erhe ghwoghwo jerẹ oborẹ i Jesu o jurhie, ọrana ohwan rẹn ọwan? Ẹjo. Ọke i Jesu o dje udje kpahen orhan i vine na hin, nọ tare taghene ighwoghwẹmro Uvie na ine vwo aghọghọ. (John 15:11.) Itiọrurhomẹmro, ọ yẹrẹ ọwan imwẹro taghene aghọghọ ye ono rhiẹ ọrẹ ọwan. Izede ọgo? Jerẹ oborẹ a hunute bi, Jesu ọ ha omayen dje orhan i vine, nọ ha idibo yi dje eghọn yen. (John 15:5) Orhan i vine na yọ yẹ eghọn na oborẹ aye i guọlọre. Uvwre ọke aye a ji ha uvuẹn orhan na, aye na mẹrẹn ame ọrhẹ emaren nẹ orhan i vine na sa. Omaran ọ ji havwọ, arha daji uvuẹn okugbe rhẹ i Kristi nyoma ra nyalele idje ọnẹyen, ọwan ni ne ji vwo aruẹ aghọghọ ro vwori ọke ro ruẹ ọhọre Ọsẹ ye. (John 4:34; 17:13; 1 Pet. 2:21) Hanne ro rhiẹ ọkobaro vrẹn ẹgbukpe 40 ne, nọ tare, “Aghọghọ mia mẹrẹn mi rhe nẹ owian aghwoghwo na rhe, ọ lẹrhẹ mẹ vwo oruru mi ne vwobọrhọ ogame i Jehova ọke ephian.” Itiọrurhomẹmro, obọdẹn aghọghọ ọ yẹ ọwan omẹgbanhon re ne ghwoghwo udabọ ebẹnbẹn ri ha ekete re ghwoghwo.—Matt. 5:10-12. w18.05 17 ¶2; 20 ¶14

Uvwre ọke inyikọ na, ọkezẹko ọnyikọ Paul yọ mai ha urhebro rẹn Ilele Kristi ọke ọnẹyen. Nyoma ọkpọvi ẹhẹn ọfuanfon na, Paul no yo ghwoghwo rẹn ihworho re rhirhiẹ Greece ọrhẹ Rome ra ga isolobrugwẹ buebun. (Gal. 2:7-9) Paul o ghwoghwori uvuẹn ekete ri kẹrẹre ọrhẹ ekete ri sereri uvuẹn ẹkwotọre re se i Turkey ọke ọnana, kugbe ẹkwotọre i Greece ọrhẹ Italy, neneyo ọ sabu ha ikoko Ilele Kristi mwu rẹn ihworho enana ri vwe rhiẹ itu i Jew. Ilele Kristi enana ri ghwẹriẹre na i “rioja uvuẹn abọ ihworho ri nẹ ẹkwotọre [aye] rhe,” omarana, aye ni guọlọ urhebro. (1 Thess. 2:14) Uvwre ẹgbukpe 50 C.E., Paul nọ ya ileta vwe ukoko rọ ha uvuẹn i Thessalonica, nọ tare: “Ame a kpẹmẹ Osolobrugwẹ uvuẹn ẹrhomo ame, ọke ame e se odẹ are, fọkime ọke ephian yẹ ame a karorhọ ewian are i fuevwan wian, iruo egbogbanhon are i ruru rhẹ ẹguọlọ, ọrhẹ edirin are.” (1 Thess. 1:2, 3) Paul nọ ji ta rẹn aye nẹ aye i ru owuowọnwan gbanhon, ọke rọ ta: “Are i rha ha urhebro rẹn owuowọnwan jeghwai bọn owuowọnwan gbanhan.”—1 Thess. 5:11. w18.04 18-19 ¶16-17

Uphuphẹn rọ guọlọre nẹ oma ọ merhen i Jehova ono vi rhe vwobọrhọ owian aghwoghwo na. Fọkime owian aghwoghwo na ọrẹ okpakpa, o fori na haye ba ekwakwa ri mai ghanren uvuẹn enyerakpọ ọwan. Wu na sabu bru ẹkẹ wu ne riẹ aghwoghwọ ghwẹ oborẹ wa nya bi? Wu na sabu rhiẹ ọkobaro? Ọrẹn, me wu ne ruo orhianẹ oma ọ vwọ merhuọn uvuẹn owian aghwoghwo na-a? Marhẹ wu ne ru sabu se oseri ro mwidjẹn? Idjaghwẹ eva enana ina ha userhumu rẹn ọwan: Dabu mwuegbe, jeghwai yono awọrọ kpahen oborẹ wu rheri na. Wu rhe ruẹ ọnana, wu na mẹrẹnvwrurhe taghene owian aghwoghwo na ọnọ lẹrhẹ oma merhuọn. Wu na sabu tonrhọ nyoma wu na guọlọ ẹkpahenrhọ rẹn enọ rẹ ihworho ri ha uvuẹn isukuru wu havwọ a nọ. Jerẹ udje, aye ina sabu nọ, “Mesoriẹ we vwo imwẹro kpahen Osolobrugwẹ?” Wu na mẹrẹn ẹkpahenrhọ na uvuẹn iwẹbsaiti ukoko na ro rhiẹ jw.org, o vwo irhomu-ẹmro sansan ra kwaphiẹrhọ, ri na ha userhumu rẹn iphuphẹn sabu rhe oborẹ a kpahanrhọ enọ lele. Uvuẹn avwaye, wu na mẹrẹn ọbe-owian ro vwo urhomu-ẹmro na, “Why Do I Believe in God?” Ọbe-owian na ọnọ ha userhumu wẹn mwuegbe ẹkpahenrhọ ọnọ. w18.04 27 ¶10-11

Dedevwo Adam ọrhẹ Eve i vwo ugbomọphẹ, ọrẹn, ugbomọphẹ aye o vwo ughwru. Oghwa iroro aye yọ ta rẹn aye nẹ aye i ru ekwakwa ezẹko. Jerẹ udje, aye i rheri taghene nẹ aye i sabu rhe nyerẹn, aye ine rhe mwuẹhẹn, riẹ emaren, jeghwai merhẹn. Aye i rhe ruẹ ekwakwa enana, o mevirhọ taghene e tiẹ ugbomọphẹ aye nie? Ẹjo, nime, Jehova ọ mẹrẹnvwrurhe taghene nyoma ekwakwa enana rẹ aye e ruẹ ọke ephian, aye ina sabu mẹrẹn omamerhomẹ ọrhẹ evwẹnvuọn. (Ps. 104:14, 15; Eccl. 3:12, 13) Jehova o vi jurhi rẹn Adam ọrhẹ Eve nẹ aye i vwiẹ emọ vuọn akpọ na, nẹ aye i ji hẹrote yi. Urhi ọnana ọ lẹrherẹ aye je vwo ugbomọphẹ? Ẹjo! A yẹrẹ aye urhi ọnana neneyo aye i sabu hobọtua ọhọre Osolobrugwẹ ro no ru akpọ na rhiẹ i Paradais, ro rhiẹ ekete ituakpọ ri gbare ine rhirhiẹ bẹmẹdẹ. (Ps. 127:3; Isa. 45:18) Jehova ọ guọlọre nẹ Adam ọrhẹ Eve i riamerhen orọnmo ọrhẹ enyerẹn ekrun aye bẹmẹdẹ. w18.04 4-5 ¶7-8

Erhe vwo erhionrin kpahen ihworho ra vware uvuẹn owian aghwoghwo na, e fiẹrorhọ taghene aye ine vwo ekwerhọ yanghene dede urhomẹmro i Baibol na ha uvuẹn ẹdẹ aye e tu rhon yi-i. Jerẹ udje, roro kpahen oborẹ ene ru sabu yono ohworho kpahen ifiẹrorhọ arhọ i bẹmẹdẹ uvuẹn i Paradais. Ezẹko i vwo esegburhomẹmro taghene uhwu yẹ oba i kemru kemru, yanghene ezẹko i vwo imwẹro taghene ihworho irhorhomu ephian e riẹ odjuwu. Omizu ọhworhare owu nọ ta kpahen ona ro mwidjẹn rọ ha ruiruo. Ọrukaro, o kiki se Genesis 1:28. Orho ru, nọ nọ ọrovwoghwa na ekete ọrhẹ aruẹ akpenyerẹn Osolobrugwẹ ọ guọlọre nẹ ekrun ituakpọ i nyerẹn. Buebun ihworho a kpahanrhọ ye: “Ọ guọlọre ne nyerẹn omamọ akpọ uvuẹn otọrakpọ na.” Orho ru, omizu na no se Isaiah 55:11 nọ jeghwai nọ sẹ egbemwo Osolobrugwẹ o wene ne. Ọgbọ buebun, ọrovwoghwa na ọ kpahanrhọ ye, ẹjo. Obẹtaye omizu na no se Psalm 37:10, 11, nọ jeghwai nọ kpahen oborẹ akpenyerẹn ituakpọ ono rhirhiẹ uvuẹn obaro na. Nyoma ona aghwoghwo ọnana, omizu na ọ sabu ha userhumu rẹn ihworho ezẹko vwẹruọ ye taghene Osolobrugwẹ ọ ji guọlọ nẹ ihworho irhorhomu i rhirhiẹ otọrakpọ na bẹmẹdẹ uvuẹn i Paradais. w19.03 24 ¶14-15; 25 ¶19

Jehova ọ dabu dje yi fiotọre taghene ọye ọ guọlọre nẹ ọwan i kerhọ ẹmro Ọmọyen, na jeghwai nyalele aye. Jesu o yono idibo yi oborẹ aye ine ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na lele, ọ ji karorhọ aye ọgbọ buebun taghene aye i rha dẹrẹ. (Matt. 24:42; 28:19, 20) Jesu ọ jeghwai ha urhebro rẹn idibo yi nẹ aye i rhanren iriẹn oma aye vi, nọ jeghwai ha urhebro rẹn aye taghene aye i vwe fiobọrhotọre-e. (Luke 13:24) Habaye, Jesu o dje ọghanronmẹ oborẹ ọsoriẹ o fo nẹ idibo yi i dje ẹguọlọ rẹn owuowọnwan, sẹrorẹ onyerẹnkugbe, jeghwai nyalele ekama ye ephian. (John 15:10, 12, 13) Urhebro ọrana ọ ji ghanren rẹn ọwan inyenana. Jesu ọrhọ ta: “Kohworho kohworho rọ ha obọrẹ urhomẹmro na, ọ kerhọ uvwele mẹ.” (John 18:37) Ọwan e djephia taghene a kerhọ uvwele i Jesu ọke arha ‘kwaphiẹrhọ jeghwai harhomu owuowọnwan nẹ ẹhẹn sa.’ (Col. 3:13; Luke 17:3, 4) Habaye, ọwan a jeghwai djephia taghene a kerhọ uvwele yi ọke re fiomarhọ aghwoghwo iyẹnrẹn esiri na “uvuẹn ọke orhorhomu ọrhẹ ọke egbogbanhon.”—2 Tim. 4:2. w19.03 10 ¶9-10