January

Me yọ lẹrhẹ i Timothy rhiẹ odibo ri Jehova ọ sabu ha wian? Obọdẹn iruemru Olele Kristi ro vwori. (Phil. 2:​19-22) Lele oborẹ ọnyikọ Paul o dje i Timothy rhọ, ana sabu mẹrẹnvwrurhe taghene o vwo omeriotọre, atamwu, o gbẹro rhotọre, ọye jẹ ohworho ra hẹrosua. O dje ẹguọlọ okokodo phia kpahen imizu ukoko na. Omarana, Paul o vwo ẹguọlọ kpahen Timothy, nọ ji yẹ ye ewian egbogbanhon. Omaran ọ ji havwọ, Jehova ono vwo ẹguọlọ kpahen ọwan orhianẹ e vwo iruemru ro vwo ẹguọlọ kpahen, jeghwai ha userhumu phia uvuẹn ukoko na. (Ps. 25:9; 138:6) Omarana, nẹrhomo kpahen ekete uvuẹn uruemru ọnọ wu guọlọ ru rhomurhọ. Sanọ uruemru owu kirighwo wu guọlọ wian kpahen. Wu na sabu vwo uruemru re roro rẹn awọrọ rhọ? O fori ne wu rhiẹ ohworho ufuoma rhọ, rọ ji harhomẹ? Wu na mẹrẹn erere orhianẹ wu nekpẹn ọkpọvi mie ugbehian wu hẹroso, kpahen izede wu ne ru rhomurhọ.—Prov. 27:6. w22.04 23 ¶4-5

Jehova ọ guọlọre nẹ oma ọ merhen ọwan. Ọwan i rhe ọnana fọkime aghọghọ, ọ ha usuẹn oghọn omamọ ẹhẹn ọfuanfon na. (Gal. 5:22) Ra mẹriẹn taghene omamerhomẹ ọ havwiẹ ọke re tiobọnẹ, ọwan ne vwo obọdẹn aghọghọ ọke re vwobọrhọ irueruo Uvie na sansan vuọnvuọn, ji ha userhumu rẹn imizu ukoko na. (Acts 20:35) Jerẹ oborẹ ọ ha isese i kẹdẹkẹdẹ inyenana, ọnyikọ Paul ọ hunute ekwakwa eva ri na sabu ha userhumu rẹn ọwan sẹrorẹ aghọghọ. Ọrukaro, ẹkẹ ọwan ọrẹ ene ruẹ ekete omẹgbanhon ọwan o teri rẹn Jehova. Erhe ruẹ ekete omẹgbanhon ọwan o teri, o fori na ghọghọ. (Matt. 22:​36-38) Ọreva, o fo na ha oma ọwan vwanvwọn awọrọ-ọ. Ekete ugboma ọwan, uyono ra yẹre ọwan ọrhẹ ena re vwori, ọ ha uphẹn rẹn ọwan wian te, o fori na kpẹmẹ i Jehova fọkiẹ. Ọrẹn, orhianẹ awọrọ a dabu ruẹ rhomẹ ghwẹ ọwan uvuẹn eghọn ezẹko uvuẹn owian Uvie na, o fori na ghọghọ taghene aye a ha ena aye jiri Jehova. w22.04 10 ¶1-2

Oghwọghọ ẹga efian nyoma egbamwa na ọnọ rhiọ kpregede, ono gbe ituakpọ unu. (Rev. 18:​8-10) Oghwọghọ i Babylon Ọrode ono kpogho akpọ na, ọnọ ji sabu suẹ akpenyerẹn ọgbogbanhon, ọrẹn ihworho i Jehova ina ghọghọ fọkiẹ iroro eva. Evwreghrẹn i Jehova ri havwiẹ ọke jijiri, i nirien ne, habaye usimirhọ nẹ akpọ Echu o suẹn, o tikẹrẹ ne! Daniel ọ mẹraro taghene “irherhe ọgbagba na ono gbephe.” Itiọrurhomẹmro, o gbephe ne! Ọwan i dabu vwẹruọ aruẹmẹrẹn sansan ri sekpahen ọke ọwan na ne. (Dan. 12:​4, 9, 10) Orugba aruẹmẹrẹn enana, a lẹrhẹ ọwan mwuọghọ okokodo rẹn Jehova ọrhẹ i Baibol na. (Isa. 46:10; 55:11) Omarana, rha bọn esegburhomẹmrọ gbanhan, nyoma wu ne yono i Baibol na, ji ha userhumu rẹn awọrọ nẹ aye i vwo obọdẹn onyerẹnkugbe rhẹ Jehova. Ọnọ sẹrorẹ ọsoso ihworho ri hẹrosuiẹ, jeghwai yẹ aye “ufuoma ọke ephian.”—Isa. 26:3. w22.07 6-7 ¶16-17

Ọbe i Revelation o djephia taghene a ha Uvie Osolobrugwẹ mwu ne, ji ta taghene e le Echu nẹ odjuwu ne. (Rev. 12:​1-9) Fọkime e le Echu ne, ufuoma nọ ha odjuwu, ọrẹn nọ rhua ebẹnbẹn vwe ituakpọ. Mesoriẹ? Fọkime Echu ọ tuekwẹre kpahen ihworho ra fuevwan ga i Jehova uvuẹn otọrakpọ na. (Rev. 12:​12, 15, 17) Marhẹ ene ru sẹrorẹ atamwu udabọ ẹkparehaso Echu? (Rev. 13:10) Emru owu rọ nọ ha userhumu rẹn ọwan, yẹ ọrẹ ene rhe oborẹ ọnọ phia obaro na. Jerẹ udje, uvuẹn Revelation, ọnyikọ John o dje kpahen ebrurhọ ezẹko ra na riamerhiẹn phẹrẹkpẹ. Usuẹn ebrurhọ erana, yẹ ọrẹ ana ghwọghọ evwreghrẹn i Jehova. Uvuẹn oghwẹmro ọrukaro, Revelation ọ ta rẹn ọwan taghene iyẹnrẹn ra guọlọ se kpahen vwana, a hare aye phia nyoma “oka,” nọyẹ nyoma ẹmro idjedje.—Rev. 1:1. w22.05 8 ¶1-3

Emevigbanhon idibo i Jehova ọnọ lẹrhẹ evwan biomu evwreghrẹn i Jehova omamọ. Omarana, okugbe egbamwa sansan ni na kparehaso ihworho i Jehova uvuẹn akpọ na ephian. Baibol o se ekwẹre ọgbogbanhon ọnana ẹkparehaso Gog ọrẹ Magog. (Ezek. 38:​14, 15) Marhẹ i Jehova ọnọ kpahenrhọ ẹkparehaso ọvwiavwia ọnana lele? Jehova ọrhọ ta: “Ekwẹre ọgbogbanhon mẹ ono rierun.” (Ezek. 38:​18, 21-23) Revelation urhomu-ẹmriẹn 19 o dje kpahen oborẹ ọnọ phia. Jehova ono dje Ọmọyen nọ yọ chochọn ihworho Enẹyen, ji ghwọghọ evwreghrẹn aye. Jesu ọrhẹ “isodja ri ha odjuwu”—emakashe ri fuevwan ọrhẹ awan 144,000 yi na wian kugbe wọnrọn haso i Gog ọrẹ Magog. (Rev. 17:14; 19:​11-15) Me yo no nerhumie rhe? Oghwọghọ phẹlẹphẹlẹ ọrẹ ituakpọ ọrhẹ ikoko ephian ri kparehaso i Jehova!—Rev. 19:​19-21. w22.05 17 ¶9-10

Ogege Adam ọrhẹ Eve e ruẹ ọdandan hin, Jehova nọ yẹ emọ aye ifiẹrorhọ nyoma aruẹmẹrẹn oghẹnrensan. Ro rhiẹ oborẹ ọye ọ ta rhẹ Genesis 3:15: “Mi ne fi eghrẹn rhẹ erhẹrhuọ ọrhẹ erhẹrhẹ ọmase na, kugbe erhẹrhẹ ọmọ ọrhẹ erhẹrhẹ ọmọ ọmase na. Ọye ọnọ ghwọghọ urhomu ọnọ, wẹwẹ ni ne nyomu esiri aghwẹ ye.” Aruẹmẹrẹn ọnana ọ homaphia uvuẹn ọbe ọrukaro uvuẹn i Baibol na. Ọrẹn, nyoma izede sansan, ẹbe erọrọ uvuẹn i Baibol na i surhobọmwuien. Jerẹ oborẹ emru ra ha tan evwẹrẹ ọbe kugbe, ọ gba ọsoso ẹbe na kugbe, omaran ẹmro rọ ha Genesis 3:15 ọ gba ọsoso ẹbe ri ha i Baibol na kugbe rhiẹ urhomu-ẹmro owu, nọyẹ, ene dje Ohworho ro no simi ituakpọ rhe, ji ghwọghọ i Dẹbolo ọrhẹ ihworho yi ephian. Ọrana ghini ebrurhọ rẹn ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen Jehova! Uyono i Baibol ọnọ ha userhumu rẹn ọwan mẹrẹn oborẹ aruẹmẹrẹn na o ruẹgba lele ọrhẹ oborẹ ene ru mẹrẹn erere nie rhe. w22.07 14 ¶1-3

Nẹrhomo vwe i Jehova nọ yọ ẹghwanren wu guọlọre ne wu sabu ha userhumu rẹn emọ vwo ẹguọlọ kpahiẹn. (Jas. 1:5) Ọye yo Ohworho rọmai mwuovwan rọ nọ ha urhebro phia. O vwo iroro ezẹko rọ soriẹ. Jenẹ a ta kpahen eva. Ọrukaro, Jehova yẹ ọmiọmọ rọmai vwo ẹghwanren. (Ps. 36:9) Ọreva, urhebro ẹghwanren rọ haphia, ọ rhua erere sa ọke ephian. (Isa. 48:17) Nyoma i Baibol na ọrhẹ ukoko na, Jehova o tiobọnẹ ekwakwa buebun ra bọn kpahen Baibol na ri na sabu ha userhumu rẹn emiemọ mọren emọ ri ne vwo ẹguọlọ kpahen Jehova. (Matt. 24:45) Jerẹ udje, aye ina sabu mẹrẹn urhebro buebun nẹ ufi irhomu-ẹmro na “Userhumu Rẹn Ekrun na,” rọ homaphia uvuẹn Awake! emrẹ ẹgbukpe ezẹko bi, ọrẹn vwana ọ homaphia uvuẹn iwẹbsaiti ọwan. Habaye, o ji vwo ividio buebun ri ha jw.org ri vwo erhonmie ọrhẹ iruẹn udje ri na sabu ha userhumu rẹn emiemọ ha urhebro i Jehova ruiruo ọke aye a mọrẹn emọ aye.—Prov. 2:​4, 5. w22.05 27 ¶4-5

Jehova yi ghini Ohworho rọ mai harhomẹ kparobọ uvuẹn otọrakpọ tẹ idjuwu na. Ọrukaro, o mwuegbe rọ nọ harhomu ọke ephian. Ọreva, ọ dabu rhe ọwan fiotọre. Ọ dabu vwẹruọ erhirhiẹ ọwan, ọye yẹ Ohworho rọ nọ sabu rhe ọrọ ghini ghwẹriẹ. Ọresa, ọke i Jehova ọrhọ harhomu, o hionron ọdandan na nie phẹlẹphẹlẹ, nọ họhọ taghene a tobọ ruẹ ọdandan bi-i. Ọnana nọ yẹ ọwan uphẹn re ne vwo ẹhẹn obrorhiẹn rọ fonron, ji vwo ekwerhọ i Jehova. Itiọrurhomẹmro, fọkime ọwan ihworho ri vwa gba, ene ji rhe ruẹ ọdandan. Ọrẹn, ana sabu mẹrẹn urhebro nẹ ẹmro ri ha ọbe na, Insight on the Scriptures, Volume 2, aruọbe 771: “Jehova o gbe arodọmẹ rẹn idibo yi, o ji rhe kpahen ovwiẹlẹme aye, orho fo taghene aye i kperi oma aye ọke ephian kpahen ọsọre aye i ruru fọkiẹ ijẹgba aye-e. (Ps 103:​8-14; 130:3) Orhianẹ aye a damoma ruẹ ọhọre i Jehova, o fori nẹ aye i ghọghọ. (Php 4:​4-6; 1Jo 3:​19-22).” w22.06 7 ¶18-19

Orhiẹ ofẹn ẹkparehaso nẹ abọ igọmẹti ọvo yẹ ona Echu ọ ha ruiruo-o. Harẹn ihworho ezẹko, ofẹn oborẹ ihworho ekrun aye ina kpahenrhọ ye lele, aye i rhe rhiẹ Oseri Jehova, ọ ghwẹ ekpe ra na sabu kpe aye. Aye i vwo ẹguọlọ kpahen ihworho ekrun aye omamọ, ji guọlọ taghene aye i yono kpahen Jehova ji vwo ẹguọlọ kpahiẹn. Oma ọ vwọ merhen aye ọke ihworho ekrun aye a ta erharhere ẹmro kpahen Jehova ọrhẹ idibo yi-i. Ọrẹn, uvuẹn erhirhiẹ ezẹko, ihworho ekrun ri kparehaso urhomẹmro na bi, i ghwẹriẹre ọke oru. Orhianẹ ihworho ekrun ọwan ni tenren ọwan fọkiẹ urhomẹmro na vwo? Marhẹ ana kpahenrhọ ye lele? Ana sabu mẹrẹn obọdẹn urhebro nẹ ẹmro irhorhomu ri ha Psalm 27:10. Arha karorhọ oborẹ i Jehova o vwo ẹguọlọ kpahen ọwan kodo te, ne vwo omefuon udaro ẹkparehaso. E ji fiudugbere taghene Jehova ọnọ kwosa rẹn ọwan erhe vwo edirin. Jehova ọnọ hẹrote edamẹ ugboma ọwan, lẹrhẹ oma merhen ọwan, na ji sabu daji kẹriẹ! w22.06 16-17 ¶11-13

Ọke i Jesu ọ wian owian aghwoghwo na, na mọrenfian banriẹn taghene ọye ọgbọre, rọ da enyo vrẹn oma, odibo i Dẹbolo, rọ vwọ nyalele irueruo Ẹdẹ Omeronmo na, ọrhẹ ohworho ro vwo mwuọghọ rẹn Osolobrugwẹ. (Matt. 11:19; 26:65; Luke 11:15; John 9:16) Ọrẹn, Jesu o rukele rhẹ ẹmro ekwẹre-e. Jerẹ i Jesu, o fo ne rukele orhianẹ a tẹmro hwainhwain rẹn ọwa-an. (1 Pet. 2:​22, 23) Itiọrurhomẹmro, ọ vwọ lọhọ re ne sun oma ọwan uvuẹn erhirhiẹ ọrana-a. (Jas. 3:2) Me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan? Damoma ni vrẹn ẹkpahenrhọ ọrovwoghwa rọ tẹmro hwainhwain rẹn ọwan. Omizu ọhworhare owu re se Sam ọrhọ ta, “Mia damoma tẹnrovi oborẹ ọsoriẹ ọ ghanren nẹ ọrovwoghwa na o rhe urhomẹmro na, ji ruẹ ewene ọke rọ sa.” Ọkezẹko, ọrovwoghwa na ọnọ sabu tuekwẹre fọkime a rhe ọke ro serhọ-ọ. Arha vwa ohworho rọ tuekwẹre, ana sabu nẹrhomo kpeke, nekpẹn userhumu mie Jehova ne vwo ẹhẹn ọfọfọ, neneyo a ja rha tẹmro esọsọ ri vwe dje ọghọ phia. w22.04 6 ¶8-9

Izede owu kirighwo rẹ emiemọ ine ru ha userhumu rẹn emọ aye tikẹrẹ Jehova, yẹ ọrẹ aye ina ha i Baibol na yono aye. (2 Tim. 3:​14-17) Habaye, Baibol na o dje izede ọrọrọ rẹ iphuphẹn ine ru yono kpahen Jehova. Uvuẹn ọbe Proverbs, ọsẹ owu ọ ha urhebro rẹn ọmọyen nọ karorhọ uruemru i Jehova ọke ephian, rẹ emama e djephia. (Prov. 3:​19-21) Emiemọ a riamerhen ọke aye e siyẹ kuẹgbe rhẹ emọ aye uvuẹn otafe. Ha ọke ọrana ha userhumu rẹn emọ rhe kpahen oborẹ ekwakwa ri Jehova ọ maren, o ru surhobọmwu omamọ iruemru enẹyen. (Rom. 1:20) Djokarhọ oborẹ i Jesu ọ ha emama yono ihworho lele. Ọke owu, Jesu nọ ta rẹn idibo yi nẹ aye i ni efen ọrhẹ idodo na so. (Luke 12:​24, 27-30) Jesu no yono idibo yi kpahen iruemru re tiobọnẹ ọrhẹ uruemru esiri ri Jehova o vwori: Jehova ọnọ yẹ idibo yi oborẹ aye ina re ọrhẹ oborẹ aye ine kurhọ, jerẹ oborẹ o ruẹ rẹn efen ọrhẹ idodo ri ha ikebi na. w23.03 20-21 ¶1-4

Ọwan a kpẹmẹ i Jehova taghene ana sabu nyoma i Jesu nẹrhomo vwe yi. Nyoma i Jesu yi Jehova ọ kpahenrhọ ẹrhomo ọwan. Jehova ọ kerhọ ji kpahenrhọ ẹrhomo ra nẹren nyoma odẹ i Jesu, jeghwai harhomu edandan ọwan nyoma izobo otan i Jesu. (Rom. 5:1) Baibol na o dje i Jesu rhiẹ “orherẹn ro rierun, ro [siyẹ] obọrhe Ọrọmaido rọ ha obẹ idjuwu na.” (Heb. 8:1) Jesu yẹ “userhumu rhẹ Ọsẹ na.” (1 John 2:1) Oma ọ ghini merhen ọwan taghene Jehova ọ yẹre ọwan Orherẹn Ọduado rọ dabu vwẹruọ ovwiẹlẹme ọwan, rọ ji “rẹ rẹn ọwan”! (Rom. 8:34; Heb. 4:15) Vabọ izobo otan i Jesu, ọwan i sabu nẹrhomo vwe i Jehova-a. O vwo ẹfro-o, wu ne kwerhọ ye taghene a sabu kpẹmẹ i Jehova te fọkiẹ ẹghẹlẹ ọghoghanren rọ yẹre ọwa-an, nọyẹ ẹghẹlẹ Ọmọyen ro vwo ẹguọlọ kpahen omamọ! w22.07 23 ¶10-12

Ohworho ra hẹrosua ọ damoma nyamwu ive yi, jeghwai ta urhomẹmro. (Ps. 15:4) Ihworho i rheri taghene aye ina sabu hẹrosuiẹ. A guọlọre nẹ imizu ukoko na i ni ọwan rhiẹ ihworho ra sabu hẹrosua. A sabu gba awọrọ nẹ aye i hẹroso ọwa-an. Ene vi rhiẹ ihworho ra sabu hẹrosua. A tare taghene ẹruẹhaso ọ họhọ igho. Ọ bẹn re ne vwo yi; ọ phẹrẹ rọ nọ va ọwan obọ. Jehova vi ohworho ra na sabu hẹroso. “Kemru kemru ro ruẹ oborẹ a hẹrosua.” (Ps. 33:4) Ọ ji guọlọ na hẹrokelie. (Eph. 5:1) Oma ọ merhen ọwan taghene Jehova o tiri ọwan ne rhiẹ usuẹn imizu ukoko na, re dje ẹguọlọ phia, ra ji sabu hẹrosua! E vwo owian re ne rhiẹ ihworho imizu ukoko na ina sabu hẹroso. Ọke owuowọnwan ọrhọ damoma dje ẹguọlọ, omeriotọre, ọmẹrẹnvwrurhe, uruemru ra ta urhomẹmro ọrhẹ omerhesun phia, ne toroba ẹruẹhaso rọ ha ukoko na. Jena hẹrokele i Jehova, ji djephia taghene ana sabu hẹroso ọwan. w22.09 8 ¶1-2; 13 ¶17

Dedevwo e vwo imizu buebun uvuẹn ukoko na, ẹhẹn ọwan ọnọ sabu seriotọre ọke ezẹko, fọkime e roro taghene ọwan ọvo yi ne diẹn ebẹnbẹn re vwori. Jehova ọ guọlọ taghene e roro omara-an. Roro kpahen oborẹ o ru rẹn ọmẹraro Elijah. Jehova o jiririe rẹn Elijah nọ ta ẹhẹn yen. Ọgbeva yi Jehova ọ nọ Elijah: “Me we ruẹ aran?” (1 Ki. 19:​9, 13) Uvuẹn erhirhiẹ owuowu, Jehova nọ dabu kerhọ Elijah ọke rọ ta oborẹ ọ ha ẹhẹn yen. Jehova nọ yẹ Elijah imwẹro taghene o vwo awọrọ ra ji ga ye. (1 Ki. 19:​11, 12, 18) O vwo ẹfro-o, ẹhẹn Elijah o te otọre ọke rọ ta ẹhẹn yen phia, ji rhon ẹkpahenrhọ i Jehova hin. Jehova nọ yẹ Elijah ewian eghoghanren sansan. Nọ ta riẹn nọ djẹ Hazael ha no rhiẹ orodje Syria, Jehu no rhiẹ orodje Israel, ọrhẹ Elisha no rhiẹ ọmẹraro. (1 Ki. 19:​15, 16) Nyoma rọ yẹ Elijah ewian enana, Jehova nọ ha userhumu riẹn tẹnrovi ekwakwa irhorhomu. Jehova nọ ji yẹ ye ugbehian rọ kpẹnkpẹnren re se Elisha. w22.08 8 ¶3; 9 ¶5

Ukoko wu havwọ ọ bọn Aghwẹlẹ Uvie ọkpokpọ yanghene kwaphiẹ ye rhọ dẹ ne? Orhiomaran, wu ghini karorhọ ọke we tu riẹ uyono ukoko uvuẹn Aghwẹlẹ Uvie ọkpokpọ na. Wu kpẹmẹ i Jehova fọkiẹ. Itiọrurhomẹmro, oma ọnọ sabu merhuọn te erhirhiẹ wu vwa sabu so ijoro ọtonrhọ na dede. Aghwẹlẹ Uvie ọwan ra dabu rhe bọn, a rhua ujiri vwe i Jehova. Ọrẹn, ọwan a lẹrhẹ oma merhen i Jehova rhọ, ọke erhe vwobọrhọ aruẹ owian ebanbọn ọrọrọ. Owian ọrana ọ ghanren ghwẹ ewian ebanbọn eghwa. O sekpahen ọrẹ ana bọn ihworho ra rhiẹ ekete ogame ọwan gbanhon. Ọnyikọ Paul o vwo aruẹ ẹkwaphiẹrhotọre ebanbọn ọnana ra ha dje udje rhẹ ẹhẹn, ọke rọ ya ẹmro ri ha isese i kẹdẹkẹdẹ inyenana. Ọnyikọ Paul omamọ udje ohworho ro rhe oborẹ a bọn imizu ukoko na gbanhan. O roro rẹn aye. Ana sabu hẹrokelie, ji bọn imizu ukoko na gbanhon inyenana.—1 Cor. 11:1. w22.08 20 ¶1-2

Olele Kristi rọ guọlọ rhiẹ ohworho ọsoso uvuẹn ukẹro i Jehova, ono vi rhiẹ ohworho urhomẹmro uvuẹn eyẹsuọ ye. Ohworho ọsoso o ji vwo ẹguọlọ kpahen orhienbro ọsoso—o vwo utuoma kpahen ọre sehiẹn awọrọ. Ọrẹn, na “sabu lẹrhẹ oma merhen [i Jehova] vuọnvuọn,” ohworho ọsoso o roro kpahen ukẹro ri Jehova ọ ha ni orhienbro yi. Baibol na o dje i Jehova rhiẹ Esiri irueruo ọsoso. Omarana, e serie “ekete irueruo ọsoso ọ havwọ.” (Jer. 50:7) Ro rhiẹ Ọmemama na, Jehova yẹ Ohworho ro mwuovwan rọ nọ sabu jurhi kpahen oborẹ orhomurun ọrhẹ oborẹ obiomurun. Ukẹro rọ ha ni oborẹ orhomurun ọrhẹ oborẹ obiomurun ọ vẹnẹ ọrẹ ọwan omamọ. (Prov. 14:12; Isa. 55:​8, 9) Ọrẹn, fọkime a maren ọwan uvuẹn ohọhọme Osolobrugwẹ, na sabu nyerẹn lele irhi ọsoso enẹyen. (Gen. 1:27) Oma ọ ji merhen ọwan ra na nyalele aye. Ẹguọlọ re vwo kpahen Ọsẹ ọwan yo mwu ọwan hẹrokelie te ekete omẹgbanhon ọwan o teri.—Eph. 5:1. w22.08 27 ¶5-6

Ọke ẹhẹn ọwan orho seriotọre, ana sabu guọlọ oborẹ ọnọ ha userhumu rẹn ọwan je roro kpahen ebẹnbẹn na. Ọrana o serhọ, ọrẹn ofori na jomarhotọre ne je ruẹ oborẹ i Jehova o vwo utuoma kpahen. (Eph. 5:​10-12, 15, 16) Uvuẹn ileta rọ ya vwe itu i Philippi, ọnyikọ Paul nọ ta rẹn Ilele Kristi na nẹ aye i rhe roro kpahen ekwakwa ri “rhiẹ ọsoso, . . . ri fonron, . . . re vwo ẹguọlọ kpahen, [ọrhẹ oborẹ o] rhomurun.” (Phil. 4:8) Dedevwo Paul ọ vwọ ya kpahen iruẹn ọrhẹ ughe-e, ọrẹn ofori nẹ oborẹ ọ yare na ọ hobọte ekwakwa re ruẹ ọke re ronmoma. Damu ọnana: Ekete wu rha mẹrẹn ẹmro na “kemru kemru” uvuẹn oghwẹmro na, gbe fiẹ ẹmro jerẹ “ijoro,” “ughe,” “ẹbe,” yanghene “iruẹn ividio” rhọ ye. We rhe ruẹ ọnana ọnọ ha userhumu wẹn rhe ekwakwa ri Jehova o vwo ekwerhọ kpahen, ọrhẹ erẹ ọye o vwo utuoma kpahen. Ọwan i guọlọ nyerẹn akpọ ọwan lele irhi egbagba i Jehova.—Ps. 119:​1-3. w22.10 9 ¶11-12

Bọmọke aye i ki hwu, “eri vwe rhiẹ evwata” na ezẹko i ruẹ ekwakwa ibiobiomu buebun. Omarana, ofori ne yono aye kpahen oborẹ aye ine ru huvwele irhi egbagba i Jehova. Na sabu yono aye, Uvie Osolobrugwẹ ọnọ ha ẹkwaphiẹrhotọre uyono rọmai kerabọ phia uvuẹn ọsoso ikuegbe ituakpọ. Ayọmo yi ne yono eri vwe rhiẹ evwata na? Otu gbidigbidi na ọrhẹ evwata ra rhọmọnuhwu na. Nẹ odẹ eri vwe rhiẹ evwata na ọ sabu rhirhiẹ uvuẹn ọbe na, aye ni ne vwo onyerẹnkugbe rhẹ Jehova, ji homakpahontọre riẹn. Jesu Kristi ọrhẹ era djẹha na, ina dabu ni eru riaro aye so. (Rev. 20:4) Kohworho kohworho rọ vwọ huvwele iyono erana, ọnọ ghwọghọ—ọrhọ tobọ rhirhiẹ te ẹgbukpe 100 ne. (Isa. 65:20) Jehova ọrhẹ Jesu i rhe oborẹ ọ ha uvuẹn ọmudu na, ono ji mwu aye ẹro taghene a ha uphẹn rẹn ohworho owuorowu nọ suẹ oghwọghọ uvuẹn akpọ ọkpokpọ na-a.—Isa. 11:9; 60:18; 65:25. w22.09 17 ¶11-12

Uvuẹn oghwẹmro ọnana, ẹmro na “ihworho ri vwo omẹgbanhon usun,” o mevirhọ ituakpọ ri vwo omẹgbanhon aye ine jurhi rẹn awọrọ. Ilele Kristi i ha otọre usun ihworho erana. Igọmẹti a sẹrorẹ okugbe, jurhi, ọkezẹko aye a ji chochọn Iseri Jehova. (Rev. 12:16) Omarana, e jurhi rẹn ọwan na kwosa urhomu, họghọ rẹn aye, zofẹn aye, ji nyalele urhi aye. (Rom. 13:7) Ọrẹn, igọmẹti enana i vwo omẹgbanhon usun fọkime i Jehova ọ ha uphẹn rẹn aye nẹ aye i vwo yi. Jesu ọ dabu dje ọrana fiotọre ọke Igọvunọ i Rome re se Pontius Pilate, ọ nọ yen enọ. Ọke i Pilate ọ ta kpahen omẹgbanhon usun ro vwori ro no simi arhọ i Jesu yanghene kpe yi hwu, Jesu nọ ta riẹn: “Wu vwo omẹgbanhon usun owuorowu haso mẹ-ẹ, jokpanẹ a yẹruọ nẹ oberun rhe.” (John 19:11) Jerẹ oborẹ ọ havwọ rhẹ Pilate, omẹgbanhon usun ituakpọ ọrhẹ ere suẹn ephian inyenana, o vwo ekete rọ bare. w22.10 14 ¶6

Jehova o mwu Orodje David ya kpahen oborẹ akpenyerẹn ono rhirhiẹ ọke orodje ro vwo ẹghwanren, rọ ji fuevwan ono siyẹ aga usuon na. (Ps. 37:​10, 11, 29) Ọgbọ buebun, ọwan e se Psalm 37:11 rẹn awọrọ ọke ra ta kpahen Paradais rọ sa na. Ọrana oserhọ fọkime Jesu ọ hunute oghwẹmro ọrana ọke rọ tẹmro oberun ugbenu na, ji djephia taghene ono rugba uvuẹn obaro na. (Matt. 5:5) Ọrẹn, ẹmro i David o ji dje kpahen oborẹ akpenyerẹn ono rhirhiẹ uvwre ọke usun Orodje Solomon. Ọke i Solomon o suẹn Israel, ihworho i Jehova i riamerhen ufuoma oghẹnrensan ọrhẹ otọre rọ “vuọnren rhẹ imiki ọrhẹ amiahon.” Jehova ọ tare bi: “Are arha nyalele irhi mẹ . . . , Mi ne fiẹ ufuoma rhẹ otọre are, are ni ne semerhẹn, o vwo ohworho rọ nọ lẹrhẹ are zofẹ-ẹn.” (Lev. 20:24; 26:​3, 6) Ive erana i rugba uvwrọke usun i Solomon. (1 Chron. 22:9; 29:​26-28) Usuẹn ẹmro ri ha Psalm 37:​10, 11, 29 i rugba ọke ahwanren, aye ephian ine ji rugba obaro na. w22.12 10 ¶8

Fọkime ọwan Ilele Kristi urhomẹmro na, o fori na nyalele ọkpọvi. Baibol na ọ yẹre ọwan urhebro ẹghwanren ọnana: “Nyoma urhebro ẹghwanren are ine fiuvweri are, e ji vwo efikparobọ nyoma ibrurhe buebun.” (Prov. 24:​6, ekete ra djokarhọ) Roro kpahen oborẹ uruemru-urhi ọnana o suẹn riẹ efikparobọ uvuẹn owian aghwoghwo na ọrhẹ ọre ruẹ idibo, ọke arha ha aye ruiruo. Ukperẹ ana wian owian aghwoghwo na izede ro jeri ọwan, na damoma nyalele irorẹdjẹ ra yẹre ọwan. A mẹrẹn urhebro ẹghwanren uvuẹn uyono ukoko, ekete re yono kpahen omamọ izede imizu a ha i Baibol na yono ọwan. Habaye, ukoko i Jehova o tiobọnẹ ẹbe ọrhẹ ividio sansan ra sabu ha userhumu rẹn ihworho vwẹruọ i Baibol na. Oma ọmerhen ọwan fọkiẹ obọdẹn urhebro rọ ha i Baibol na! O sekpahen arhọ ọwan. Jene vwo omwemẹ ra na ha ẹghwanren ri Jehova o tiobọnẹ ruiruo.—Prov. 3:​13-17. w22.10 23 ¶18-19

Jerẹ oborẹ emaren ọ dabu rhuọnrhuọn ugboma ọwan ọke arha riẹ, omaran i Baibol na ọ dabu ruẹ esegburhomẹmro ọwan gbanhan ọke erhe yonie, ji roro kodo kpahiẹn. Ọke re se i Baibol na, Jehova ọ guọlọre na dabu vwẹruọ ye. Ana sabu ruẹ omaran nyoma ẹrhomo ẹnẹ, isese, ọrhẹ eroro kodo. Ọrukaro, ọwan a nẹrhomo ne mwuegbe ọmudu ọwan na sabu rhe iroro i Jehova. Orho ru, ne se oghwẹmro i Baibol na. Ọrọ ha kpahiẹn, na domajẹ na dabu roro kodo kpahen oborẹ e seri na. Me yo no nerhumie rhe? Erhe roro kodo rhọ, esegburhomẹmro ọwan nọ gbanhanrhọ. Mesoriẹ ọghanren ne se i Baibol na, ji roro kodo kpahiẹn? Fọkime erhe ruẹ omaran, ọnọ yẹ ọwan omẹgbanhon ra guọlọre ne ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na, ọrhẹ urhomu edje ẹzenguon re ne ghwoghwo phẹrẹkpẹ obaro na. Habaye, erhe ji roro kodo kpahen iruemru irhorhomu eri Jehova, onyerẹnkugbe ọwan rhẹ ọye nọ nọ kpẹnkpẹnrhọ. w22.11 6-7 ¶16-17

Jesu no djephia taghene orhiẹ idibo yi ọvo yi na mẹrẹn obọdẹn ẹguọlọ re djephia uvwre Ilele Kristi urhomẹmro na-a, ọrẹn ihworho ri vwa ha ukoko na ina ji mẹriẹnvwrurhe. Ẹguọlọ rọ ha uvwre imizu ukoko na ghini ọrẹ oghẹnrensan. Ọrẹ imwẹro, Iseri Jehova a gba-a. (1 John 1:8) Omarana, ọke re rhe imizu ukoko na rhọ, na ji djokarhọ ijẹgba aye ezẹko rhọ. (Rom. 3:23) Ọrẹ omemwurhọ, ihworho ezẹko i ha uphẹn rẹn ijẹgba awọrọ lẹrhẹ aye dobọ ogame i Jehova ji. Marhẹ i Jesu o ru dje ẹguọlọ rẹn inyikọ ye? Marhẹ ene ru hẹrokele udje i Jesu inyenana? O fori nẹ ọwan ri bromarhame ne i dabu roro kpahen ẹkpahenrhọ rẹn enọ erana. Erhe ruẹ ọrana, ọnọ sabu ha userhumu rẹn ọwan dje ẹguọlọ phia vuọnvuọn, maido ọke re nyerẹn ghele ijẹgba awọrọ.—Eph. 5:2. w23.03 26-27 ¶2-4

Fọkime ehion akpọ ọnana o tikẹrẹ ne, ana sabu fiẹrorhọ taghene ebẹnbẹn ine nẹ uvuẹn ukoko na rhe. Ebẹnbẹn erana ina sabu damu atamwu re vwo kpahen Jehova ni. Omarana, ofori na sẹrorẹ iroro ọwan. Orhianẹ we roro taghene omizu uvuẹn ukoko na o sehiọn, wu vwa sẹrorẹ eghrẹ-ẹn. Arha ghwọghwuo, ni vrẹn erhirhiẹ ofa na, rhiabọ ha ọkpọvi na, ne wu ji ruẹ ewene ra guọlọ mio. Habaye, ukoko i Jehova orho ruẹ ewene ri hobọto, dabu nyalele aye ji huvwele ọkpọvi na. Sẹrorẹ ẹruẹhaso ọnọ kpahen Jehova ọrhẹ ukoko yi, ọke arha damu atamwu ọnọ ni. Vwo ẹhẹn ọfọfọ, roro ekwakwa fiotọre, ne wu ji ha ukẹro ri Jehova ọ ha ni emru, e ni aye. Nẹrhomo vwe i Jehova nọ yọ userhumu. Wu vwa kẹnoma rẹn imizu ukoko na-a. Omarana, o toro oborẹ ọ phiare-e, Echu ọ sabu lẹrhuọ sẹrerhumuji Jehova ọrhẹ ukoko Ọnẹye-en.—Jas. 4:7. w22.11 24-25 ¶14-16

Ekpako ina sabu ha userhumu rẹn imizu ukoko na mwuegbe bọmọke ukpokpogho ọnọ homaphia. Ọ dabu mwu aye ẹro taghene ukoko na o rhe idjaghwẹ rọ nọ kpare, nọ sabu vwo omefuon ji sabu lele ekpako na tẹmro. Me yẹ owuowọnwan ono ruo? Oghwọghọ ọrhọ homaphia uvuẹn ekete rọ kẹreruọ, nọ ekpako na oborẹ wu ne ru ha userhumu phia. Ọkezẹko, wu na sabu dede imizu ri zẹ nẹ oghwa yanghene ere vwobọrhọ ewian ebanbọn ruẹ oghwa ọnọ. Wu na sabu kpare emaren ọrhẹ ekwakwa erọrọ ra guọlọre vwe imizu ri vwo edamẹ. Oghwọghọ ọrhọ homaphia ekete oseseri, wu na ji sabu ha userhumu phia. Izede ọgo? Nyoma wu na nẹrhomo rẹn imizu ri ha erhirhiẹ erana. (2 Cor. 1:​8-11) Wu na ji sabu toro igho ha hobọtua owian akpọ ephian, ra na ha userhumu rẹn erẹ oghwọghọ ọ phia riẹn. (2 Cor. 8:​2-5) Orhianẹ wu na sabu riẹ ekete oghwọghọ na ọ homaphia ya ha userhumu phia, ta rẹn ekpako na taghene wu guọlọ homakpahontọre wian. Arha ha use wẹn, ene yonuo neneyo a sabu ha wian uvuẹn ekete ọrhẹ ọke ra mai guọluọ. w22.12 24 ¶8; 25 ¶11-12

Erhianrhian ọrọrọ orho se ẹmro isese i kẹdẹkẹdẹ inyenana omana: “O vwo ọdamuni owuorowu re wu dẹrughwaroghwu rọ vwọ ji phia rẹn awọrọ dẹ-ẹ.” A ya ẹmro erana vwe Ilele Kristi re rhirhiẹ i Corinth. Ezẹko usuẹn aye, a ghwọwe bi, ehworhare re lele ehworhare merhẹn ọrhẹ emẹse re lele emẹse merhẹn, kugbe era da inyo vrẹn oma. (1 Cor. 6:​9-11) Wu rorori taghene ọke aye e bromarhame hin, aye erhe vwo ojemẹ obiobiomu owuorowu aye i wọnrọn haso? Ọ sabu rhirhiẹ omara-an. Dedevwo aye i Ilele Kristi ra djẹha, ọrẹn aye ihworho ri vwa gba. O vwo ẹfro-o, aye i lele ojemẹ ọsọsọ wọnrọn nẹ ọke ruẹ ọke. Ọrana ọ yẹre ọwan urhebro. Mesoriẹ? Fọkime o djephia taghene ojemẹ ọsọsọ wa wọnrọn hasua na, ohworho ọrọrọ o firie kparobọ ne. Itiọrurhomẹmro, wu na sabu mevi “gbanhon uvuẹn esegburhomẹmro na, rẹ we rhe taghene okugbe imizu ri ha akpọ na ephian a ji dẹrughwaroghwu aruẹ ojẹriọ enana.”—1 Pet. 5:9. w23.01 12 ¶15

Jesu nọ nẹrhomo vwe i Jehova nọ hẹrote idibo yi. (John 17:11) Mesoriẹ ọrana ọ yẹ ọwan uduefigbere? Fọkime i Jehova ọ gbanhon ghwẹ evwreghrẹn ọwan ephian. (1 John 4:4) Ọye ọ mẹrẹn ekwakwa ephian. E vwo imwẹro taghene arha hẹroso i Jehova, ana sabu fiẹ ofẹn kparobọ ji vwo uduefigbere. Ofa ọ ruọ wu ne djoma phia taghene wẹwẹ Oseri Jehova obẹ isukuru yanghene ekete iruo? We ruẹ sikẹnsikẹn wu ne rhiẹ oghwoghwẹmro yanghene bromarhame, fọkime we brudu kpahen ukẹro awọrọ ina ha nuo? Wu vwa lẹrhẹ aruẹ iroro erana da obọ ji wu ne ruẹ oborẹ ọgbare-e. Ta ọsoso ẹhọn rẹn Jehova uvuẹn ẹrhomo. Rẹ ye nọ yọ uduefigbere wu ne ruẹ ọhọriẹ. Ọke wa mẹrẹn oborẹ i Jehova kpahenrhọ ẹrhomo enọ, wu na gbanhon ji fiudugbere rhọ.—Isa. 41:​10, 13. w23.01 29 ¶12; 30 ¶14

Jesu ọ nọ onọ ọnana, ‘Are e ji seyi?’ ha dje iroro ọsọsọ rẹ otu i Pharisee na i vwori kpahen Eyaya Ọfuanfon na phia. (Matt. 12:​1-7) Uvuẹn erhirhiẹ owu, otu i Pharisee na, a ta taghene idibo i Jesu i gbe urhi Sabbath na ghwu. Ọrẹ ẹkpahenrhọ, Jesu nọ hunute udje i Baibol eva, no se oghwẹmro owu nẹ eyaya i Hosea nọ ha dje rẹn otu i Pharisee na taghene aye vwẹruọ oborẹ ọsoriẹ a ha urhi Sabbath na mwu-u, aye i vwe ji dje arodọmẹ phia-a. Mesoriẹ ehworhare enana i vwa ha uphẹn rẹn oborẹ aye se nẹ Ẹmro Osolobrugwẹ nọ hobọte aye? Fọkime aye i vwe seyi rhẹ omamọ ẹhẹ-ẹn, aye a ji kparoma. Uruemru aye yọ lẹrherẹ aye je vwo ọhọ oborẹ aye se na. (Matt. 23:23; John 5:​39, 40) Ji djokarhọ Matthew 19:​4-6, ekete ri Jesu ọ nọ otu i Pharisee na aruẹ onọ owu na: “Are e ji seyi?” Dedevwo aye i se kpahen iyẹnrẹn emama na, ọrẹn aye kwerhọ oborẹ o yonorin kpahen ukẹro i Jehova ọ ha ni orọnmo-o. E yono nẹ ẹmro i Jesu taghene ofori ne se i Baibol na rhẹ uruemru ro serhọ. Ọrẹ ovẹnẹ rhẹ otu i Pharisee na, ene vi vwo omeriotọre ọrhẹ ọmudu ra sabu yono. w23.02 12 ¶12-13

Usuẹn Urhi ri Jehova ọ yẹ agbamwa Israel, yẹ ọkpọvi sansan kpahen ọrẹ aye ina sẹrorẹ oma aye nẹ ẹkuọn egbogbanhon ri na sabu phia uvuẹn oghwa ọrhẹ ekete aye a wian. (Ex. 21:​28, 29; Deut. 22:8) Dedevwo ohworho ọ ha arudo kpe ọreva ye hwu-u, ọrẹn ọnọ ji rioja oborẹ ono nerhumie rhe. (Deut. 19:​4, 5) Urhi na ọ ji ta taghene a ha oja riẹ ohworho rọ vwọ ha arudo kon ọmọboban re vwe ji vwiẹ. (Ex. 21:​22, 23) Baibol na ọ dabu djeyi fiotọre taghene Jehova ọ guọlọre na damoma kẹnoma rẹn irueruo ra suẹ ẹkuọn. Ọwan e djephia taghene e vwo ọdaremẹro kpahen ẹghẹlẹ ri Jehova ọ yẹre ọwan nyoma ra dabu ruẹ dẹndẹn uvuẹn oghwa ọrhẹ ekete ra wian. O fori ne fiẹ ekwakwa ri danren, ikẹmika, yanghene imwu rhẹ ekete ri serhọ, neneyo aye i ja suẹ ẹkuọn, o ji fo ne ti aye nẹ ekete emọvwerhe ina ha aye ruiruo. Ọwan a jomarhotọre ọke ra ha erhanren ruiruo, ame ọdjodjẹrẹ yanghene ekwakwa ra sabu kon awan. Ọwan i vwa ghwa imoto ọke omerhẹn o sun ọwan fọkiẹ aruẹ imwu ra dare-e, enyo ro mwu ọwan, arha riosa omerhẹ-ẹn, yanghene ha ifonu ọwan ruiruo ọke ra ghwa imoto-o. w23.02 21-22 ¶7-9

Jehova Oyono ro vwo erhionrin, uruemru esiri, ji roro rẹn awan. Ọ guọlọ orhorhomu uvuẹn oma ihworho ro yono. (Ps. 130:3) Ọ guọlọ nẹ ọwan i ru vrẹn omẹgbanhon ọwa-an. Karorhọ, ọye yọ ma aphẹrhiẹn ọnọ, ro rhiẹ obọdẹn ẹghẹlẹ wẹn. (Ps. 139:14) Jehova ọ guọlọre ne rhe yono rhọ bẹmẹdẹ—ji riamerhiẹn. Omarana, orhiẹ emru ẹghwanren re ne vwo “uhrun” kpahen irhomẹmro i Baibol na vwana. (1 Pet. 2:2) Bru ẹkẹ wu na sabu nyamwu, ji nyalele ẹkwaphiẹrhotọre isese i Baibol ọrhẹ uyono. (Josh. 1:8) Nyoma userhumu i Jehova, wu na riamerhen isese ọrhẹ uyono kpahiẹn ọke ephian. Irherhe ọvo o te-e. Oborẹ ọsoriẹ ọghanren ne wu vwo irherhe yẹ, ọ ha userhumu wẹn yono kpahen Jehova rhọ ji vwo iruemru jerẹ ẹguọlọ ọrhẹ esegburhomẹmro kpahiẹn. (1 Cor. 8:​1-3) We rhe yono riarorhọ, rha nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu wẹn vwo esegburhomẹmro rhọ. (Luke 17:5) Oma ọ merhiẹn rọ nọ kpahenrhọ aruẹ ẹrhomo erana. w23.03 10 ¶11, 13

Idibo i Jesu e siyẹ ha abọ mwu oma rẹ aye a hẹrhẹ ọke oba na ọnọ rhe-e. Jesu ọ yẹre aye owian aye ina wian. O jurhi rẹn aye nẹ aye i ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na “uvuẹn i Jerusalem, uvuẹn ọsoso i Judea ọrhẹ i Samaria, kugbe ekete ri mai seri uvuẹn akpọ na.” (Acts 1:​6-8) Ọrana ghini owian ọduado re idibo i Jesu ina wian! Fọkime aye i fiomarhọ wian ọrana, aye ni dabu ha ọke aye ruiruo izede ro serhọ. Na sabu ni oma ọwan so, o fori na dabu roro kpahen oborẹ a ha ọke ọwan ruiruo lele. “Ekwakwa kpregede” ina sabu phia rẹn ọwan. (Eccl. 9:11) Ana sabu hwu kpregede. Ana sabu ha ọke ọwan ruiruo izede ro serhọ nyoma re ne ruẹ ọhọre i Jehova, ji rhe ruẹ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ ọye gbanhanrhọ. (John 14:21) O fori ne ‘mevigbanhon, e vwe kpogho-o, na ji rha wian ewian buebun uvuẹn owian Ọrovwori na ọke ephian.’ (1 Cor. 15:58) Ọke ọrana, oba na ọrhọ rhe—sẹ oba akpọ ọwan yanghene ọrẹ akpọ ọkon ọnana—ọwan i rha vioja-a.—Matt. 24:13; Rom. 14:8. w23.02 18 ¶12-14