URHOMU-ẸMRO UYONO 35
IJORO 121 E Rhe Oma Sun
Oborẹ Ene ru Fiẹ Ojemẹ Esọsọ Kparobọ
“Are i vwa ha uphẹn rẹn ọdandan no sun ẹrhẹ orodje uvuẹn ugboma are ro hwuẹ na-a, neneyo are i je rhe ru lele ojemẹ ugboma na.”—ROM. 6:12.
OBORẸ ENE YONO KPAHEN
Ene yono kpahen oborẹ ọnọ ha userhumu rẹn ọwan (1) wọnrọn hasuẹ ẹhẹn ro seriotọre, ọrhẹ (2) kẹnoma rẹn ọdamuni.
1. Obẹnbẹn ọgo yẹ ituakpọ ephian ri vwa gba i vwori?
WU VWO ojemẹ wu ne ruẹ oborẹ i Jehova o vwo utuoma kpahen dẹ ne? Orhiomaran, wu vwe roro taghene obẹnbẹn wa dẹrughwaroghwẹ yọ mai gbanho-on. Baibol na ọ tare: “O vwo ọdamuni owuorowu are i rhiẹromẹrẹn ro vwo ji te awọrọ oma-a.” (1 Cor. 10:13)a Ọnana o mevirhọ taghene awọrọ e ji rhiẹromẹrẹn aruẹ obẹnbẹn ọrana wa dẹrughwaroghwẹ na. Orhiẹ owẹwẹ ọvo yi havwiẹ-ẹ, nyoma userhumu i Jehova wu na sabu fikparobọ.
2. Aruẹ edamuni ego yẹ Ilele Kristi ezẹko ọrhẹ ihworho ra ha i Baibol yono ina sabu rhe lele wọnrọn? (Ji ni ifoto na.)
2 Baibol na ọ tare: “Owuowọnwan ọ dẹrughwaroghwu ọdamuni ji se rhọye fọkiẹ uhrun ọrhẹ ojemẹ omobọ ye.” (Jas. 1:14) Oborẹ o je ohworho owu o vwo je ọwọrọ-ọ. Jerẹ udje, Ilele Kristi ezẹko ina sabu dẹrughwaroghwu ọdamuni aye ine vwobọrhọ irueruo ọfanrhiẹn; ọrẹn harẹn awọrọ, ọnọ sabu rhiẹ ojemẹ aye ine lele ehworhare yanghene emẹse jerẹ aye merhẹn. Ihworho ri vwo uruemru re ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ bi, ri ji dobọ uruemru na ji ne, ina sabu vwo ojemẹ aye ina rharhumu nie. Ihworho buebun ri dobọ imwu egbogbanhon ẹha yanghene enyo ẹda vrẹn oma ne, ina ji sabu vwo aruẹ ojemẹ ọnana. Enana ojemẹ ezẹko rẹ Ilele Kristi ezẹko ọrhẹ ihworho ra ha i Baibol yono e lele wọnrọn. Ọkezẹko, ọwan ephian e roro jerẹ ọnyikọ Paul ọke rọ ya: “Ọke mia gwọlọ ruẹ oborẹ orhomurun, oborẹ obiomurun nọ yọ kọn ruẹ ẹhẹn mẹ.”—Rom. 7:21.
Ọdamuni ọnọ sabu homaphia kpregede—uvuẹn ọke ọrhẹ ekete re vwe fiẹrorhọ (Ni udjoghwẹ 2)d
3. Me yọ nọ sabu phia rẹn ohworho orhianẹ ojemẹ ọsọsọ o kpokpie ọke ephian?
3 Aruẹ ojemẹ ọsọsọ ọnana orho kpokpuo, wu na sabu rhe roro taghene wu fiẹkparobọ dẹ-ẹ, kamẹriẹn ojemẹ na yo suon. Wu na sabu roro taghene we vwo ifiẹrorhọ-ọ, ji rhe roro taghene Jehova ono brorhiẹn kpo fọkiẹ ojemẹ ọsọsọ ọrana. Vwo imwẹro taghene iroro ọrana ọsọre! Na sabu djeyi fiotọre, urhomu-ẹmro ọnana ọnọ kpahenrhọ enọ eva: (1) Ọrọmo yo ruie ne roro taghene e vwo omẹgbanhon ọrhẹ ifiẹrorhọ-ọ? (2) Marhẹ wu ne ru wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ ji fikparobọ?
OBORẸ “ỌVWỌKON NA” Ọ GWỌLỌRE NE RORO KPAHEN OMA ỌWAN
4. (a) Mesoriẹ Echu ọ gwọlọ ne ni oma ọwan taghene e vwo omẹgbanho-on? (b) Mesoriẹ e vwo omẹgbanhon ra na wọnrọn hasuẹ ọdamuni?
4 Arha dẹrughwaroghwu ọdamuni, Echu ọ gwọlọre ne ni oma ọwan taghene e vwo omẹgbanho-on. Jesu o dje ọnana fiotọre ọke ro yono idibo yi nẹ aye i nẹrhomo omana: “Wu vwe jẹ ame se rhẹ ọdamuni-i, ọrẹn simi ame nẹ abọ ọvwọkon na.” (Matt. 6:13) Echu ọ tare taghene onyakpọ o kwe huphele Osolobrugwẹ ọrhọ dẹrughwaroghwu ọdamuni-i. (Job 2:4, 5) Roro kpahen oborẹ ọnana o mevirhọ. Echu ọ ha uphẹn rẹn ojemẹ yen no suien, habaye o vwo omwemẹ rọ nọ fuephan kpahen i Jehova-a. Fọkiẹ ọnana, no roro taghene jerẹ ọye, ọwan ephian ina sẹrerhumuji Jehova arha dẹrughwaroghwu ọdamuni. Echu ọ tobọ roro dede taghene Jesu ro rhiẹ Ọmọ Osolobrugwẹ rọ gbare, ono ruẹ oborẹ ọsọre! (Matt. 4:8, 9) Ọrẹn, roro kpahen ọnana: Ghini urhomẹmro taghene e vwo omẹgbanhon ra na wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ ọwa-an? Ẹjo! Ọwan i kwerhọ ẹmro ọnyikọ Paul, rọ yare: “Mi vwo omẹgbanhon mie ru ekwakwa ephian nyoma ohworho rọ yẹre mẹ omẹgbanhon.”—Phil. 4:13.
5. Marhẹ e ru rhe taghene Jehova o vwo imwẹro taghene ana sabu fiẹ ojemẹ esọsọ kparobọ?
5 Jehova ọ vẹnẹ Echu, fọkime o vwo imwẹro taghene ana sabu fiẹ ojemẹ esọsọ kparobọ. Marhẹ e ru rhe ọnana? Fọkime, Jehova ọ tare taghene ihworho buebun ri vwo atamwu kpahiẹn ina nyavrẹn ukpokpogho rode na. Roro kpahen oborẹ ọnana o mevirhọ. Jehova ro rhiẹ ohworho rọ vwọ mọrenfian, ọ tare taghene otu buebun ri sẹrorẹ emevigbanhon aye—ina ruẹ akpọ ọkpokpọ rọ kwaphiẹrhọ—fọkime aye i “fọnrhọn iwun aye jeghwai ruẹ aye fon uvuẹn ọbara Ọmogegede na ne.” (Rev. 7:9, 13, 14) O fiotọre taghene Jehova o vwo imwẹro taghene ana sabu wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ.
6-7. Mesoriẹ Echu ọ gwọlọ ne ni oma ọwan taghene e vwo omẹgbanhon ọrhẹ ifiẹrorhọ ra na wọnrọn hasuẹ edamuni-i?
6 Echu ọ gwọlọre ne ni oma ọwan taghene e vwo omẹgbanhon ọrhẹ ifiẹrorhọ-ọ—kamẹriẹn Jehova ono brorhiẹn kpe ọwan fọkiẹ ojemẹ esọsọ re vwori. Ọgbọrọrọ, roro kpahen ọnana. Echu yẹ ohworho ro vwo vwo ifiẹrorhọ, fọkime Jehova o brorhiẹn kpe yi ne taghene o mwuovwan arhọ i bẹmẹdẹ-ẹ. (Gen. 3:15; Rev. 20:10) Echu ọ ji gwọlọ ne ni oma ọwan taghene e vwo ifiẹrorhọ-ọ—maido fọkime e vwo ẹruefirhọ re ne vwo arhọ i bẹmẹdẹ, ro rhiẹ oborẹ ọnọ jọ sabu vwo. Ọrẹn, e vwo ifiẹrorhọ. Baibol na ọ yẹrẹ ọwan imwẹro taghene Jehova o vwo omwemẹ rọ nọ ha userhumu rẹn ọwan ukperẹ ono brorhiẹn kpe ọwan. Ọ “gwọlọ nẹ ohworho owuorowu ọ ghwọghọ-ọ, ọrẹn ọ gwọlọre nẹ ihworho ephian i ghwẹriẹ.”—2 Pet. 3:9.
7 Orhiomaran na, erhe ghini ni oma ọwan taghene e vwo omẹgbanhon ọrhẹ ifiẹrorhọ ra na wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ-ọ, nọyẹ, ọwan e ruẹ oborẹ Echu ọ gwọlọre ne. Arha mẹrẹn ọnana vwrurhe, ene ruẹ imwẹro ọwan gbanhon ji wọnrọn hasuẹ Echu.—1 Pet. 5:8, 9.
OBORẸ ERHIRHIẸ IJẸGBA ỌWAN ỌNỌ SABU LẸRHẸ ỌWAN RHE RORO
8. Gbobọhiẹn irueruo esọsọ, me yẹ ọdandan o ji surhobọmwu? (Psalm 51:5) (Jeghwai se “Ẹmro re Dje Fiotọre.”)
8 Gbobọhiẹn Echu, o ji vwo emru ọrọrọ rọ nọ sabu lẹrhẹ ọwan roro taghene e vwo omẹgbanhon ọrhẹ ifiẹrorhọ ra na wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ-ọ. Ọrana ime? Erhirhiẹ ijẹgba ra ha riuku mie Adam ọrhẹ Eve.b—Job 14:4; se Psalm 51:5.
9-10. (a) Marhẹ ọdandan o ru hobọte Adam ọrhẹ Eve? (Ji ni ifoto na.) (b) Marhẹ ọdandan o ru hobọte ọwan?
9 Roro kpahen oborẹ ọdandan o ru hobọte Adam ọrhẹ Eve. Ọke aye a tiẹn uphele i Jehova hin, aye ni tiomanu ji damoma rhurhu ẹban aye. Ọbe na Insight on the Scriptures nọ tare: “Ọdandan nọ lẹrherẹ aye vwo ẹhẹn iborhin, ọfiamu, ofẹn, ọrhẹ ofa.” Nọ họhọre taghene a kanren Adam ọrhẹ Eve rhẹ oghwa ro vwo ibuvun ẹne ọvo. Adam ọrhẹ Eve ina sabu nya nẹ obuvun owu riẹ ọrọrọ, ọrẹn, aye i sabu nya nẹ oghwa na-a. Aye ina vi rioja oborẹ o nerhumu ọdandan aye rhe.
10 Erhirhiẹ ọwan ọ vẹnẹ ọrẹ Adam ọrhẹ Eve. Fọkime izobo otan na re tiobọnu—no phoro ọdandan ọwan nie ji lẹrhẹ ọwan vwo ẹhẹn obrorhiẹn rọ fonron, o sekpahen aye-e. (1 Cor. 6:11) Udabọ ọrana, ọwan i ha ọdandan riuku mie aye. Fọkiẹ ọnana, ọwan dede ne ji vwo ẹhẹn iborhin, ọfiamu, ofẹn, ọrhẹ ofa. Itiọrurhomẹmro, Baibol na ọ tare taghene ọdandan ọ hobọte ituakpọ. Ọ tobọ hobọte “ihworho ri vwe ruẹ ọdandan jerẹ Adam.” (Rom. 5:14) Dedevwo ọnana ọnọ sabu lẹrhẹ ẹhẹn ohworho seriotọre, ọrẹn o fo ne ni oma ọwan taghene e vwo omẹgbanhon ọrhẹ ifiẹrorhọ-ọ. Ana sabu tiẹn iroro esọsọ erana. Izede ọgo?
Ọdandan ọ lẹrhẹ Adam ọrhẹ Eve vwo ẹhẹn iborhin, ọfiamu, ofẹn, ọrhẹ ofa (Ni udjoghwẹ 9)
11. Me yo fori na karorhọ erhe ni oma ọwan taghene a sabu wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ-ọ, mesoriẹ? (Romans 6:12)
11 Ẹhẹn ọwan orho seriotọre—yanghene erhe ni oma ọwan taghene a sabu wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ-ọ—o fori na karorhọ taghene erhirhiẹ ijẹgba ọwan yọ “tẹmro,” o fo na kerhọ ye-e. Mesoriẹ? Fọkime Baibol na ọ tare taghene o fo na ha uphẹn rẹn ọdandan no “sun jerẹ orodje” uvuẹn ugboma ọwa-an. (Se Romans 6:12.) Ọnana o mevirhọ taghene ana sabu brorhiẹn re ne je vwobọrhọ ojemẹ esọsọ. (Gal. 5:16) Jehova o vwo imwẹro taghene ana sabu fiẹ ọdamuni kparobọ; ọnana yọ soriẹ ọ ta rẹn ọwan na wọnrọn hasuiẹ. (Deut. 30:11-14; Rom. 6:6; 1 Thess. 4:3) Itiọrurhomẹmro, e vwo omẹgbanhon ra na wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ.
12. Me yo fori na karorhọ erhe ni oma ọwan taghene e vwo ifiẹrorhọ-ọ, mesoriẹ?
12 Izede owu ọvo na, erhe ni oma ọwan taghene e vwo ifiẹrorhọ-ọ—kamẹriẹn Jehova o brorhiẹn kpe ọwan ne fọkiẹ ojemẹ esọsọ re vwori—o fori na karorhọ taghene erhirhiẹ ijẹgba ọwan yọ “tẹmro,” o fo na kerhọ ye-e. Mesoriẹ? Fọkime Baibol na ọ tare taghene Jehova o vwẹruọ erhirhiẹ ijẹgba ọwan. (Ps. 103:13, 14) O “rhe i kemru kemru” kpahen ọwan, tobọ te oborẹ ọdandan ra ha riuku ọ hobọte ọwan lele ne. (1 John 3:19, 20) Arha sabu wọnrọn hasuẹ iroro ọdandan ji kẹnoma rẹn ojemẹ esọsọ, ene vwo ekwerhọ i Jehova. Mesoriẹ ọnana o mwu ọwan ẹro?
13-14. Erhe vwo ojemẹ ọsọsọ, ọrana no mevirhọ taghene erhe vwo ifiẹrorhọ-ọ? Djeyi fiotọre.
13 Baibol na o fiẹ ovẹnẹ rhẹ uvwre irueruo ri sọre (ra na sabu sun) ọrhẹ ojemẹ re ne ruẹ oborẹ ọsọre (rọ nọ sabu homaphia kpregede). Jerẹ udje, Ilele Kristi ezẹko uvuẹn Corinth ọke ahwanren, e vwobọrhọ uruemru rẹ ehworhare a gbẹ ehworhare yanghene emẹse a gbẹ emẹse bi. Paul nọ yare: “Omaran ezẹko usuẹn are i havwọ bi.” Ọnana no mevirhọ taghene ọke aye a ghwẹriẹ hin ojemẹ ọsọsọ ọrana orho kpokpo aye ghwomara-an? Ọnọ bẹn, fọkime aruẹ ojemẹ ọnana o vwo kiki nẹ oma ohworho-o. Ọrẹn, Ilele Kristi ri sabu dje omerhesun phia ji fi ojemẹ ọsọsọ ọrana kparobọ yi vwo ekwerhọ i Jehova. Uvuẹn ikẹruiẹ, a ‘wọrẹ aye fon ne.’ (1 Cor. 6:9-11) Aruẹ ukẹro ọnana yọ ji ha nuo.
14 O toro oborẹ ojemẹ ọsọsọ na ọ gbanhon te-e, wu na sabu wọnrọn hasuiẹ ji fiekparobọ. Ọrhọ tobọ rhianẹ wa sabu fiekparobọ phẹlẹphẹlẹ-ẹ, wu na sabu dje omerhesun phia ji kẹnoma ne wu ja rha “nyalele ojemẹ ugboma ọrhẹ iroro [ọnọ].” (Eph. 2:3) Marhẹ wu ne ruẹ ọnana lele ne wu sabu fiẹ ojemẹ esọsọ kparobọ?
OBORẸ ENE RU FIKPAROBỌ
15. Mesoriẹ ọ ghanren ne kwerhọ ye taghene e vwo ovwiẹlẹme na sabu wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ?
15 Ne wu sabu fiẹ ojemẹ esọsọ kparobọ, wu ne vi kwerhọ ye vwẹre taghene wu vwo ovwiẹlẹme na. Jomarhotọre ne wu ja rha phiẹ oma rhọ rhẹ “iroro esọsọ.” (Jas. 1:22) Wu vwa djikilo kpahen obẹnbẹn na yanghene kperi awọrọ-ọ—jerẹ udje, wu na sabu rhe roro, ‘Awọrọ a tobọ da enyo ghwẹ mẹ dede,’ yanghene ‘Orhianẹ ane mẹ ọ dabu dje ẹgwọlọ mẹ, manẹ mi vwe se rhẹ ọdamuni mi ne ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ-ọ’—aruẹ iroro ọnana ọnọ lẹrhuọ kiki serhẹ ọdamuni. Omarana, wu vwa djikilo kpahen udjoghwẹ rọ sọre yanghene chochọn oma-a. Damoma kwerhọ ye.—Gal. 6:7.
16. Marhẹ wu ne ru ruẹ omwemẹ ọnọ gbanhonrhọ wu ne ruẹ oborẹ ọgbare?
16 Haba ọrẹ wu ne kwerhọ ovwiẹlẹme wu vwori, o ji fo ne wu vwo omwemẹ rhọ wu ne fi ojemẹ na kparobọ. (1 Cor. 9:26, 27; 1 Thess. 4:4; 1 Pet. 1:15, 16) Djokarhọ ọke ọrhẹ oborẹ ọ kiki lẹrhuọ se rhẹ ọdamuni. Ọkezẹko, o vwo emru owu rọ rhua ọdamuni na sa yanghene ọke owu uvuẹn ẹdẹ na rẹ ọdamuni na ọ homaphia. Jerẹ udje, ọ bẹn wu ne fi ọdamuni kparobọ uvuẹn ason yanghene ọke oma ọrhọ ghwọghọ ne? Ha ẹhẹn roro kpahen aruẹ ọdamuni rọ nọ sabu homaphia, ọrhẹ oborẹ wu na kpahenrhọ ye lele. O fori ne wu ruẹ ọnana bọmọke ọdamuni na ọnọ ki homaphia.—Prov. 22:3.
17. Me ya na sabu yono nẹ udje i Joseph? (Genesis 39:7-9) (Ji ni ifoto na.)
17 Roro kpahen oborẹ i Joseph ọ kpahenrhọ rẹn ane i Potiphar lele, ọke rọ gwọlọ gba ye gbọfanrhiẹn. Ọ kpare udjoghwẹ ogege ji tiẹn. (Se Genesis 39:7-9.) Me yẹ ọnana o djephia? Bọmọke ane i Potiphar o ki bruie rhe, Joseph ọ ghwanreriẹn rhe ne taghene ọsọre omamọ ne lele ane ọwọrọ merhẹn. Omaran ọ ji havwọ, bọmọke ọdamuni ọnọ ki homaphia, ruẹ omwemẹ ọnọ gbanhonrhọ taghene wu ne ruẹ oborẹ ọgbare. Wu rhe ruẹ ọnana, ọdamuni ọrhọ homaphia, nọ nọ phẹrẹ wu na nyamwu orhienbro wu bru ne.
Tiẹn ọdamuni ogege jerẹ oborẹ i Joseph o ruru! (Ni udjoghwẹ 17)
“RHA DAMU” OMA NẸ
18. Marhẹ wu ne ru fiẹ ojemẹ esọsọ kparobọ? (2 Corinthians 13:5)
18 Ne wu sabu fiẹ ojemẹ esọsọ kparobọ, wu na vi “rha damu” oma nẹ—nọyẹ, wu ne rhe ni oma sua ọke ephian sẹ we ruẹ oborẹ ọgbare. (Se 2 Corinthians 13:5.) Nẹ ọke ya ruẹ ọke, rhe ni iroro ọrhẹ idjaghwẹ ọnọ sua, ne wu ji ruẹ ewene ri serhọ. Jerẹ udje, wu rha tobọ fiẹ ọdamuni kparobọ, wu na sabu nọ oma: ‘Marhẹ o jiri te bọmọke mi ki tiẹn?’ Wu rha mẹrẹnvwrurhe taghene ọ ha ibiọke, wu vwe jẹ ẹhọn seriotọre-e. Ukpomaran, roro kpahen oborẹ wu na sabu ru ne wu sẹrorẹ oma ọke ọrọrọ. Nọ oma enọ jerẹ: ‘Iroro esọsọ i rha kọn ruẹ ẹhẹn mẹ, mi na sabu kpariroro vrẹn aye ogege? Iruẹn ọrhẹ ughe mie vwobọrhọ, ọ lẹrhiẹ bẹn mi ne fiẹ ọdamuni kparobọ? Ifoto ri vwe serhọ i rha homaphia obaro mẹ, mie fiẹ ughwaro mẹ fughwẹ ogege? Dedevwo mi ne vi dje omerhesun phia ne mi sabu mọren irhi Jehova, mi vwẹruọ ye taghene ọrana ọnọ rhua erere mẹ?’—Ps. 101:3.
19. Marhẹ orhienbro ekokamu ri vwe dje ẹghwanren phia ine ru lẹrhiẹ bẹn na wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ?
19 Kẹnoma rẹn uruemru ra djikilo. Baibol na ọrhọ ta: “Ọmudu na ọ vuọnren rhẹ ọphiẹrhọ ghwẹ emru ọrọrọ, o ji ruẹ ruerue omamọ.” (Jer. 17:9) Jesu ọ tare taghene uvuẹn ọmudu na yẹ “iroro evwiavwia” e nẹ sa. (Matt. 15:19) Jerẹ udje, ohworho ro ni ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ bi, rọ ji dobọ uruemru na ji ne, ọnọ sabu rhe roro orho ru taghene “ọ sọ” ro no ni ifoto rọ nọ sabu lẹrhẹ ohworho vwo ẹhẹn ro no bru ehware-e, takpu eri ha uvuẹn ifoto na a banfirhọ-ọ. Yanghene, ọnọ sabu ta, ‘Mi rhe roro kpahen ojemẹ esọsọ, oborẹ ọsọre ọ havwiẹ-ẹ, takpu mi vwe vwobọrhọ ye-e.’ Uvuẹn aruẹ erhirhiẹ ọnana, ọmudu ọravwọ ọ “djiroro hẹrhẹ ojemẹ ugboma” yen ne. (Rom. 13:14) Marhẹ wu ne ru kẹnoma rẹn ọnana? Djokarhọ orhienbro ekokamu ri na sabu lẹrhuọ brorhiẹn eduado ri sọre orho ru, ji kẹnoma rẹn aruẹ iroro esọsọ erana.c Ji tiẹn iroro ephian yanghene “iroro evwiavwia,” ri na lẹrhuọ djikilo kpahen orharhere uruemru wu vwori.
20. Ifiẹrorhọ ọgo ye vwo kpahen obaro na, me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan vwana?
20 Jerẹ oborẹ e yono ne, nyoma userhumu i Jehova, ana sabu fiẹ ọdamuni kparobọ. Habaye, a ji kpẹmẹ i Jehova fọkiẹ arodọmẹ ọnẹyen, rọ lẹrhere ọwan vwo ifiẹrorhọ arhọ i bẹmẹdẹ uvuẹn akpọ ọkpokpọ na. Itiọrurhomẹmro, ọnọ merhoma omamọ ra na ga i Jehova rhẹ ọmudu ọrhẹ iroro rọ fonron obaro na! Bọmọke ọke ọrana ono ki te, jene vwo imwẹro taghene e vwo ifiẹrorhọ ọrhẹ omẹgbanhon ra na wọnrọn hasuẹ ojemẹ esọsọ. Nyoma userhumu i Jehova, ana sabu fikparobọ!
IJORO 122 Vwo Emevi Ro Vwo Dogho!
a Baibol na International Standard Version ọ rhian oghwẹmro ọrana omana: “O vwo ọdamuni owuorowu rẹ are i rhiẹromẹrẹn ne, rẹ ituakpọ erọrọ i vwe ji rhiẹromẹrẹ-ẹn.”
b ẸMRO RE DJE FIOTỌRE: Ọgbọ buebun, uvuẹn i Baibol na, ẹmro na “ọdandan” ọ rionbọrhọ oborẹ ohworho o ruru, jerẹ uhieso, ọwiẹghwọ, yanghene ohworho ekpe. (Ex. 20:13-15; 1 Cor. 6:18) Ọrẹn, uvuẹn ekete i Baibol ezẹko, “ọdandan” ọ rionbọrhọ erhirhiẹ ra ha riuku avwọke re vwiẹ ọwan, dedevwo e ji ruẹ ọdandan owuorowu-u.
c Djokarhọ ye taghene idama ra ha dje udje uvuẹn Proverbs 7:7-23, o brorhiẹn ekokamu ezẹko ri vwe dje ẹghwanren phia bọmọke o ki brorhiẹn ro lele fiẹ ọfanrhiẹn egbe.
d IDJEDJE IFOTO: Obohwẹre: Omizu ọhworhare owu ro siyẹ ekete ra rhẹ ikọfi ro ni ehworhare awanva re dje ẹgwọlọ rẹn omomaye. Obọrhe: Omizu ọmase owu ro ni ihworho awanva re phopho isigẹti.