Библийы 18-ӕм чиныг — Иов
Фыссӕг: Моисей
Кӕм ӕрцыд фыст: Ӕдзӕрӕг быдыры
Фыст фӕцис: н. э. агъоммӕ 1473 азмӕ ӕв.
Цы рӕстӕгыл дзы цӕуы дзырд: 140 азӕй фылдӕр н. э. агъоммӕ 1657—1473 азты ӕхсӕн
1. Иовы ном цы нысан кӕны ӕмӕ Иовы чиныджы цавӕр фарстатӕн ис дзуапп?
АЦЫ чиныг у Хуыцауы удцырын Фыстады рагондӕр чингуытӕй сӕ иу! Адӕм ын тынг аргъ кӕнынц, арӕх ын ӕрхӕссынц йӕ ныхӕстӕ, фӕлӕ йӕ уыимӕ сӕ бон ӕххӕстӕй бамбарын нӕу. Иовы чиныг цӕмӕ ӕрцыд фыст ӕмӕ махӕн абон цы пайда у? Дзуапп ис ссарӕн, Иовы номы нысаниуӕг базонгӕйӕ — «Фыдзӕрдӕ кӕмӕ дарынц, уый». О, чиныджы ӕвзӕрст цӕуынц дыууӕ ахсджиаг фарстайы: ӕнаххосджынтӕ цӕмӕн хъизӕмар кӕнынц ӕмӕ Хуыцау зӕххыл фыддзинад цӕмӕн уадзы? Ацы фарстатӕн дзуаппытӕ ссардзыстӕм, Иовы хъизӕмӕртты ӕмӕ йӕ диссаджы фӕразондзинады тыххӕй куы базонӕм, уӕд. Иовы куыд фӕндыд, афтӕ уыдон иууылдӕр ӕрцыдысты фыст (Иов 19:23, 24).
2. Иов ӕцӕгдӕр кӕй цард, уымӕн цавӕр бӕлвырдгӕнӕнтӕ ис?
2 Иовы фӕразондзинад ӕмӕ фидардзинад ӕрхӕссынц ӕмбисондӕн. Фӕлӕ цымӕ Иов ӕцӕгдӕр цард? Кӕд Хӕйрӕг архайдта, цӕмӕй ацы диссаджы ӕнаипдзинады дӕнцӕджы тыххӕй макуы мачи базыдтаид, уӕддӕр дзуапп у бӕлвырд — Иов ӕцӕгдӕр цард. Иегъовӕ йе ’вдисӕнтӕ Ной ӕмӕ Данелы тыххӕй куы дзырдта, уӕд йӕ кой дӕр кодта, ӕмӕ уыдон ӕцӕгдӕр кӕй цардысты, ууыл та Йесо Чырысти дӕр нӕ дызӕрдыг кодта (Иез. 14:14, 20; абар Матфейы 24:15, 37). Рагон иудейтӕ дӕр нӕ гуырысхо кодтой, Иов ӕцӕгдӕр кӕй цард, ууыл. Чырыстон ахуыргӕнинаг Иаков йе ’рвысты дзуры Иовы диссаджы фӕразондзинадыл (Иак. 5:11). Ӕрымысгӕ нӕ, фӕлӕ ӕрмӕстдӕр цардӕй ист дӕнцӕгӕн у йӕ бон Хуыцауы лӕггадгӕнджытыл бандавын ӕмӕ сын равдисын, цавӕрфӕнды уавӕрты дӕр кӕй ис ӕнаиппӕй баззайӕн. Уымӕй уӕлдай ма Иовы чиныджы фыст ныхӕсты цы арф хъуыдытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнтӕ ис, уыдон дӕр бӕлвырд кӕнынц, ацы хабӕрттӕ ӕцӕг кӕй ӕрцыдысты, уый.
3. Иовы чиныг Хуыцауы удцырынӕй фыст кӕй у, уый цы бӕлвырд кӕны?
3 Иовы чиныг ӕууӕнчы аккаг кӕй у ӕмӕ Хуыцауы удцырынӕй фыст кӕй у, уый ма бӕлвырд кӕны, рагон дзуттӕгтӕ-иу ӕй алкӕддӕр Библимӕ кӕй бахастой, уымӕй; ӕмӕ уый диссаг у, уымӕн ӕмӕ Иов йӕхӕдӕг израилаг нӕ уыд. Иезекиль ӕмӕ Иаковӕй фӕстӕмӕ ма ацы чиныджы ныхӕстӕ ӕрхаста апостол Павел дӕр (Иов 5:13; 1 Кор. 3:19). Чиныг Хуыцауы удцырынӕй фыст кӕй у, уый бӕлвырд кӕны, зонадон бӕлвырдгӕнӕнтимӕ диссаджы хуызы ӕмдзых кӕй кӕны, уый. Кӕцӕй уыд бӕрӕг, Иегъовӕ «зӕхх ницӕуыл [кӕй] ӕрцауыгъта», кӕд ӕмӕ рагон адӕмтӕн, зӕхх цӕуыл лӕууы, уый тыххӕй алыхуызон ӕнахуыр цӕстӕнгӕстӕ уыд, уӕд? (Иов 26:7). Ахӕм цӕстӕнгӕстӕй иу уыд ахӕм, зӕгъгӕ, Зӕхх лӕууы пылтыл, уыдон та лӕууынц стыр уӕртджын хӕфсыл. Ӕмӕ уӕд Иовы чиныджы ахӕм ӕнӕзонд хъуыдытӕ цӕуылнӕ ис? Куыд зыны, афтӕмӕй Сфӕлдисӕг Иегъовӕ йӕ сыгъдӕг уды фӕрцы байгом кодта ӕцӕгад. Уӕдӕ ма бирӕ афыстытӕ зӕххы ӕмӕ йӕ диссӕгты тыххӕй, хъӕддаг сырдтӕ, мӕргътӕ ӕмӕ сӕ ӕрдзон цӕрӕнбынӕтты тыххӕй афтӕ раст сты, ӕмӕ ис зӕгъӕн, ӕрмӕстдӕр Иегъовӕ Хуыцау кӕй уыд Иовы чиныджы Автор ӕмӕ йӕ Удцырынгӕнӕгa.
4. Архайд кӕм ӕмӕ кӕд цыд, ӕмӕ Иовы чиныг кӕд фӕцис фыст?
4 Иов цард Уцы зӕххыл, иуӕй-иу географтӕ куыд хъуыды кӕнынц, афтӕмӕй уый уыд Аравийы цӕгатварс, идумейтӕ кӕм цардысты, уырдӕм хӕстӕг, ӕмӕ Авраамы байзӕддӕгтӕн зӕрдӕ цы зӕххӕй уыд ӕвӕрд, уым скӕсӕнырдыгӕй. Хуссары цардысты савейтӕ, скӕсӕны та — халдейтӕ (1:1, 3, 15, 17). Иовы фӕлварӕнтӕ райдыдтой, Авраам куы цард, уымӕй бирӕ фӕстӕдӕр. Уыцы рӕстӕджы «[Иовы] хуызӕн зӕххыл нӕ уыд: ӕнаипп ӕмӕ раст адӕймаг» (1:8). Куыд зыны, афтӕмӕй уыцы хабар ӕрцыд, диссаджы уырнындзинады хицау Иосифы мӕлӕты фӕстӕ (н. э. агъоммӕ 1657 аз), ӕмӕ Моисей ӕнаипдзинады фӕндагыл куы слӕууыд, уый размӕ. Иов уымӕй хицӕн кодта, ӕмӕ фидар хӕцыд сыгъдӕг кувынадыл, уыцы рӕстӕджы та Египеты израилӕгтӕ куывтой хӕйрӕджытӕн. Уымӕй уӕлдай ма Иовы чиныджы фыццаг сӕры цы ’гъдӕуттыл цӕуы дзырд ӕмӕ Хуыцау Иовы йе ’цӕг лӕггадгӕнӕгыл кӕй нымадта, уыдӕттӕ нӕ амонынц, фӕстӕдӕр н. э. агъоммӕ 1513 азӕй цы дуг райдыдта, уымӕ, уымӕн ӕмӕ уӕд Хуыцау ахастытӕ арӕзта ӕрмӕстдӕр Израилимӕ Закъоны уылты, фӕлӕ амонынц патриархалон рӕстӕджытӕм (Амос 3:2; Еф. 2:12). Афтӕмӕй, Иов бирӕ кӕй цард, уый зӕрдыл даргӕйӕ, ис зӕгъӕн, чиныджы дзырд кӕй цӕуы рӕстӕгыл н. э. агъоммӕ 1657 азӕй н. э. агъоммӕ 1473 азы онг, Моисей цы аз амард, уый онг. Моисей чиныг фыст фӕци, ӕвӕццӕгӕн, Иовы мӕлӕты фӕстӕ ӕмӕ ма израилӕгтӕ ӕдзӕрӕг быдыры куы уыдысты, уӕд (Иов 1:8; 42:16, 17).
5. Цы бӕлвырд кӕны, Иовы чиныг Моисей кӕй ныффыста, уый?
5 Цӕмӕ гӕсгӕ ис зӕгъӕн, чиныг Моисей кӕй ныффыста? Афтӕ ис зӕгъӕн иудейаг ӕмӕ фыццаг чырыстон ахуыргӕндты хъуыдымӕ гӕсгӕ. Иовы чиныг дзуттаг поэзийы хъӕздыг ӕвзагӕй фыст кӕй у, уый бӕлвырд кӕны, чиныг райдианы кӕй уыд фыст, Моисей цы рагон дзуттаг ӕвзагыл дзырдта, ууыл. Гӕнӕн нӕй, цӕмӕй уыдаид ӕндӕр ӕвзагӕй, зӕгъӕм, арабаг ӕвзагӕй, тӕлмац. Уымӕй уӕлдай ма прозӕйы хуызы фыст хай Библийы чингуытӕй ӕппӕты тынгдӕр у Фондз чиныджы хуызӕн. Фыссӕг дӕр Моисейау хъуамӕ уыдаид израилаг, уымӕн ӕмӕ ӕрмӕстдӕр иудейтӕн «баргонд уыд Хуыцауы ныхас» (Ром. 3:1, 2). Моисей йӕ кары куы бацыд, уӕд 40 азы фӕцард Мадиамы, Уцы зӕхмӕ хӕстӕг, ӕмӕ уым йӕ бон уыд, Иовы чиныджы цытӕ ныффыста, уыдон иууылдӕр базонын. Фӕстӕдӕр, Израилы адӕм 40 азы дӕргъы ӕдзӕрӕг быдыры куы рацу-бацу кодтой, уӕд, чи зоны, Моисей уыд Иовы райгуырӕн бӕстӕйы ӕмӕ йӕ бон уыд, фӕстагмӕ ма Иовы тыххӕй цы хабӕрттӕ базыдта, уыдон чиныджы ныффыссын.
6. Цӕмӕ гӕсгӕ ис зӕгъӕн, зӕгъгӕ, Иовы чиныг ӕрмӕст диссаджы литературон хӕзна нӕу?
6 «Ног бритайнаг энциклопеди» куыд дзуры, уымӕ гӕсгӕ Иовы чиныг арӕх фӕхонынц, «дунеон литературӕйы диссаджы хӕзнатӕй сӕ иу»b. Фӕлӕ чиныг ӕрмӕст диссаджы литературон хӕзна нӕу. Библийы иннӕ чингуытимӕ абаргӕйӕ, Иовы чиныг уӕлдай тынгдӕр кадджын кӕны Иегъовӕйы хъомыс, йӕ растдзинад, йӕ зонд ӕмӕ йӕ уарзондзинад, стӕй ма ӕппӕты хуыздӕр ӕвдисы Дун-дунейы сӕйраг дзырддаг фарста. Уым ӕмбӕрстгонд цӕуынц, иннӕ библион чингуыты, уӕлдайдӕр Уӕвынады, Рацыды, Екклесиасты, Лукайы, Ромӕгтӕм ӕмӕ Раргомады, дзырд цӕуыл цӕуы, уымӕй бирӕ цыдӕртӕ. (Абар Иов 1:6—12; 2:1—7 стихтимӕ: Уӕвынад 3:15; Рацыд 9:16; Лукайы 22:31, 32; Ромӕгтӕм 9:16—19; Раргомад 12:9; стӕй ма Иов 1:21; 24:15; 21:23—26; 28:28 — Екклесиасты 5:15; 8:11; 9:2, 3; 12:13 стихимӕ.) Уым лӕвӕрд цӕуынц дзуаппытӕ, царды мидӕг цы ахсджиаг фарстытӕ фӕзыны, уыдонӕн. Иовы чиныг ӕцӕгдӕр у Хуыцауы удцырын Ныхасы ӕнӕфӕхицӕнгӕнгӕ хай ӕмӕ тынг ӕххуыс кӕны йӕ бамбарынӕн.
ЦЫ ПАЙДА У
39. Иовы чиныг Иегъовӕйы куыд кадджын кӕны?
39 Иовы чиныг кадджын кӕны Иегъовӕйы ӕмӕ дзуры йӕ ӕгӕрон зонд ӕмӕ йӕ хъаруйыл (12:12, 13; 37:23). Ӕрмӕст ацы чиныджы Хуыцау 31 хатт хуыйны Дунедарӕг — Сыгъдӕг Фыстады иннӕ чингуытӕй ам ӕппӕты фылдӕр цӕуы пайдагонд. Чиныг кадджын кӕны ӕнусон Хуыцауы бӕрзонд уавӕр (10:5; 36:4, 22, 26; 40:2; 42:2), йӕ растдзинад, йӕ хорзӕх ӕмӕ йӕ фӕлмӕнзӕрдӕдзинад (36:5—7; 10:12; 42:12). Уым ӕргом здӕхт цӕуы, Иегъовӕйы сраст кӕнын адӕмы ирвӕзындзинадӕй ахсджиагдӕр кӕй у, уымӕ (33:12; 34:10, 12; 35:2; 36:24; 40:8). Иегъовӕ, Израилы Хуыцау, ӕвдыст цӕуы Иовы Хуыцауӕй дӕр.
40. а) Иовы чиныг Хуыцауы сфӕлдыстадон хъуыддӕгтӕ куыд бӕрзонд кӕны ӕмӕ сӕ куыд ӕмбарын кӕны? ӕ) Чырыстон Грекъаг Фыстыты цы ахуырӕдтӕ ӕрцыдысты фыст, уыдон Иовы чиныг развӕлгъау куыд равдыста ӕмӕ се ’хсӕн цавӕр иудзинад ис фенӕн?
40 Иовы чиныг ма бӕрзонд кӕны Хуыцауы сфӕлдыстадон хъуыддӕгтӕ дӕр ӕмӕ сӕ ӕмбарын кӕны (38:4—39:30; 40:15, 19; 41:1; 35:10). Уӕвынады куыд у, афтӕ уым дӕр дзырдӕуы, адӕймаг сыджытӕй конд кӕй у ӕмӕ фӕстӕмӕ сыджытмӕ кӕй ныздӕхы (Иов 10:8, 9; Уӕв. 2:7; 3:19). Ис дзы ахӕм дзырдтӕ куыд «ирвӕзынгӕнӕг», «ахӕстаргъ» ӕмӕ «ногӕй цӕрын», афтӕмӕй развӕлгъау ӕвдыст цӕуынц, Чырыстон Грекъаг Фыстыты фӕстӕдӕр цы ахуырӕдтӕ ӕрцыдысты фыст, уыдон (Иов 19:25; 33:24; 14:13, 14). Пехуымпартӕ ӕмӕ чырыстон рӕстӕджыты Библийы фысджытӕ арӕх пайда кодтой ацы чиныджы ныхӕстӕй, ӕмӕ ма дзы цы абарстытӕ ис, уыдонӕй дӕр. Цӕвиттонӕн, абар Иов 7:17 — Псалом 8:5; Иов 9:24 — 1 Иоанны 5:19; Иов 10:8 — Псалом 118:73; Иов 12:25 — Дыккаг закъон 28:29; Иов 24:23 — Фӕсномыг ныхӕстӕ 15:3; Иов 26:8 — Фӕсномыг ныхӕстӕ 30:4; Иов 28:12, 13, 15—19 — Фӕсномыг ныхӕстӕ 3:13—15; Иов 39:30 — Матфейы 24:28c.
41. а) Иовы чиныджы цавӕр теократон нормӕтӕ ис? ӕ) Абоны лӕггадгӕнджытӕн Хуыцауы лӕггадгӕнӕг Иов уӕлдайдӕр цавӕр хъуыддаджы у фӕзминаг?
41 Чиныджы бирӕ рӕтты ис Иегъовӕйы сфидаргонд рӕстаг нормӕтӕ. Чиныг фауы хъӕздыгадмӕ тырнындзинад (Иов 31:24, 25), гуымирытӕн кувын (31:26—28), хъахбайдзинад (31:9—12), фыдзӕрдӕдзинад (31:29), ӕнӕрастдзинад ӕмӕ искӕй хъулон кӕнын (31:13; 32:21), хиуарзондзинад (31:16—21), мӕнгарддзинад ӕмӕ сайын (31:5) ӕмӕ ӕвдисы, ацы хъуыддӕгтӕ чи аразы, уый Хуыцауы хорзӕхӕй хайджын кӕй нӕ уыдзӕн ӕмӕ ӕнусон царды лӕвар кӕй нӕ райсдзӕн. Елиуй равдыста диссаджы дӕнцӕг, иннӕтӕн куыд кад кодта, куыд бонзонгӕ уыд, ӕмӕ уыимӕ куыд хъӕбатыр, куыд уӕндон уыд ӕмӕ ма Хуыцауы куыд кадджын кодта, уымӕй (32:2, 6, 7, 9, 10, 18—20; 33:6, 33). Иов йӕхӕдӕг дӕр цыхуызӕн хистӕр уыд, йӕ бинонтыл куыд тыхст ӕмӕ куыд уазӕгуарзон уыд, уымӕй у фӕзминаг (1:5; 2:9, 10; 31:32). Фӕлӕ ӕппӕты тынгдӕр Иовы хъуыды кӕнынц йӕ ӕнаипдзинад ӕмӕ йӕ фӕразондзинады тыххӕй. Цы дӕнцӕг ныууагъта, уый ӕппӕт рӕстӕджыты дӕр фидар кодта Хуыцауы лӕггадгӕнджыты уырнындзинад, уӕлдайдӕр та нӕ абон фидар кӕны, нӕ уырнындзинад фӕлвӕрд куы цӕуы, уӕд. «Сымах фехъуыстат Иовы фӕразондзинады тыххӕй ӕмӕ уымӕн йӕ кӕрон федтат Хицауӕй, уымӕн ӕмӕ Хицау у тынг хӕларзӕрдӕ ӕмӕ тӕригъӕдгӕнаг» (Иак. 5:11).
42. Иовы чиныг цавӕр сӕйраг дзырддаг фарста ӕмбарын кӕны ӕмӕ дзы уыцы фарстайы цавӕр цымыдисаг хӕйттӕ цӕуынц ӕвзӕрст?
42 Кӕд Иов, Паддзахады тыххӕй зӕрдӕвӕрдтӕ кӕмӕн уыдысты лӕвӕрд, уыцы Авраамы мыггагӕй нӕ уыд, уӕддӕр йӕ ӕнаипдзинады хабар ӕмбарын кӕны, Иегъовӕмӕ уыцы Паддзахады тыххӕй цы фӕндтӕ ис, уыдон. Чиныг у Хуыцауы Ныхасы ахсджиаг хай, уымӕн ӕмӕ дзы ӕвдыст цӕуы, Хуыцау ӕмӕ Сайтаны ’хсӕн цы сӕйраг дзырддаг фарста фӕзынд, уый: адӕм Иегъовӕйы сӕ ӕппӕтбардарӕг Хуыцауыл нымайдзысты ӕмӕ йыл кӕддӕриддӕр иузӕрдион уыдзысты ӕви нӕ. Чиныг ма ӕвдисы, зӕххӕй ӕмӕ адӕймагӕй раздӕр фӕлдыст зӕдтӕ дӕр кӕй кӕсынц, зӕххыл цы цаутӕ цӕуы, уыдонмӕ ӕмӕ сӕ тынг кӕй цымыдис кӕны, дзырддаг фарста куыд аскъуыддзаг уыдзӕн, уый (Иов 1:6—12; 2:1—5; 38:6, 7). Уый дзуры, уыцы фарста кӕй фӕзынд, Иов нырма гуырд дӕр куы нӕ уыд, уӕд ӕмӕ Сайтан ӕцӕгдӕр кӕй ис ӕмӕ кӕй у ӕнӕуынгӕ гоймаг. Кӕд Иовы чиныг Моисей ныффыста, уӕд зӕгъӕн ис, ацы ран Библийы рагон дзуттаг тексты фыццаг хатт кӕй ӕмбӕлӕм ахӕм дзырдимӕ, куыд хас Сатан, ӕмӕ уый руаджы хуыздӕр ӕмбарӕм, «рагон калм» чи у, уый (Иов 1:6, НД, сноскӕ; Рарг. 12:9). Чиныджы ма ӕвдыст цӕуы, Хуыцау кӕй нӕу аххосджын адӕмы хъизӕмӕртты, низтӕ ӕмӕ мӕлӕты, ӕмӕ ӕмбарын кӕны, рӕстгӕнджыты цӕмӕн сурынц, фыддзинад ӕмӕ фыдгӕнджытӕ цӕуылнӕ сӕфынц, уый. Уымӕй уӕлдай ма дзы ӕмбӕрст цӕуы, Иегъовӕ кӕй фӕнд кӕны дзырддаг фарста кӕронмӕ аскъуыддзаг кӕнын.
43. Иовы чиныджы Хуыцау цы раргом кодта, уымӕ гӕсгӕ цы хъуамӕ аразой, Хуыцауы Паддзахады арфӕдзинӕдтӕм чи тырны, уыдон иууылдӕр?
43 Хуыцауы Паддзахады хицауиуӕгады рӕстӕджы кӕй фӕнды цӕрын, уыдон хъуамӕ абон радтой дзуапп «фыдкойгӕнӕг» Сайтанӕн сӕ ӕнаипдзинад ӕмӕ иузӕрдиондзинадӕй (Рарг. 12:10, 11). «Артын фӕлварӕнты» рӕстӕджы дӕр ӕнаипдзинад хъахъхъӕнджытӕ хъуамӕ ӕдзухдӕр кувой Хуыцаумӕ, цӕмӕй йӕ ном скадджын уа, йӕ Паддзахад ӕрцӕуа ӕмӕ Сайтанӕн йӕ ӕлгъаг мыггагимӕ зӕххыл йӕ фӕд дӕр мауал ныууадза. Уый уыдзӕн Хуыцауы бон, «тох ӕмӕ хӕсты бон», фӕлӕ уый фӕстӕ ӕрцӕудзӕн ирвӕзындзинад ӕмӕ Иов цы арфӕдзинӕдтӕм ӕнхъӕлмӕ каст, уыдон иууылдӕр сӕххӕст уыдзысты (1 Пет. 4:12; Матф. 6:9, 10; Иов 38:23; 14:13—15).
[Фиппаинӕгтӕ]
b 1987 аз, 6 том, 562 фарс.