БИОГРАФИ
50 азы дӕргъы ӕххӕстрӕстӕг лӕггад кӕнӕм цӕгат Финляндийы
«Дӕуӕн ӕнцон у ӕххӕстрӕстӕг лӕггад кӕнын. Дӕ ныййарджытӕ рӕстдзинады сты, ӕмӕ дын ӕххуыс кӕндзысты»,– загътам не ’мбалӕн, ӕххӕстрӕстӕг чи лӕггад кодта, уыцы хойӕн. Уый нын афтӕ бакодта: «Цы, уый зонут, иу Фыд нын ис». Йӕ ныхӕсты уыд тынг ахсджиаг хъуыды: нӕ уӕларвон Фыд йӕ лӕггадгӕнджытыл тыхсы ӕмӕ сын хъарутӕ дӕтты. Уыцы ныхӕстӕ раст кӕй уыдысты, уый нӕхиуыл бавзӕрстам.
МАХ райгуырдыстӕм цӕгат Эстерботтены, Финляндийы. Уыдыстӕм дӕс сывӕллоны, нӕ ныййарджытӕ кодтой зӕххы куыст. Дыккаг дунеон хӕст куы райдыдта, уӕд гыццылтӕ уыдыстӕм. Хӕст кӕм цыд, уырдыгӕй кӕд дард цардыстӕм, уӕддӕр зыдтам, хӕст адӕмӕн цас хъизӕмӕрттӕ ’взарын кӕны, уый. Хӕстӕгдӕр нӕм цы горӕттӕ уыд, уыдоныл, Оулу ӕмӕ Калайокийыл, иу ӕхсӕв бомбӕтӕ куы ’ппӕрстой, уӕд арты рухсӕй арв сырх-сырхид адардта. Нӕ ныййарджытӕ-иу нын дзырдтой, зӕгъгӕ, дам-иу уӕ сӕрмӕ хӕстон хӕдтӕхджытӕ куы фенат, уӕд-иу бамбӕхсут. Уыцы рӕстӕг нын нӕ хистӕр ӕфсымӕр Тауно куы загъта, фидӕны зӕхх дзӕнӕт кӕй суыдзӕн ӕмӕ кӕй ничиуал хъизӕмар кӕндзӕн, уӕд нӕ бафӕндыд фылдӕр базонын.
Тауно рӕстдзинад базыдта 14-аздзыдӕй Библииртасджыты литературӕйӕ. Хӕст куы райдыдта, уӕд ӕфсадмӕ нӕ акуымдта, уымӕн ӕмӕ уыцы хъуыддаг уыди, Библийӕ цы базыдта, уый ныхмӕ. Уый тыххӕй йӕ ахӕстоны сбадын кодтой. Уым ын кӕд фыдмитӕ кодтой, уӕддӕр ын уый йӕ ныфс нӕ асаста, фӕлӕ йӕ бафидар кодта, ӕмӕ йӕ ноджы тынгдӕр бафӕндыд Йегъовӕйӕн лӕггад кӕнын. Афтӕ хъӕддых кӕй фӕлӕууыд, уый мах дӕр ныфс бауагъта, ӕмӕ уӕд сыхаг хъӕумӕ Йегъовӕйы Ӕвдисӕнты ӕмбырдтӕм цӕуын райдыдтам. Стӕй конгресстӕм дӕр цыдыстӕм, кӕд нын-иу фӕндаггаг ӕхца ӕрӕмбырд кӕнын тынг зын уыд, уӕддӕр. Нӕ сыхӕгтӕн дзаумӕттӕ хуыдтам, хъӕдындзтӕ-иу ныссагътам ӕмӕ-иу гагадыргътӕ-иу ӕмбырд кодтам. Бирӕ куыстытӕ нын кӕй уыд, уымӕ гӕсгӕ конгресстӕм радгай цыдыстӕм.
Галиуырдыгӕй рахизырдӕм: Матти (нӕ фыд), Тауно, Сайми, Марийӕ Эмилийӕ (нӕ мад), Вайно (нӕ мады хъӕбысы), Айли ӕмӕ Анникки, 1935 аз
Йегъовӕйы ӕмӕ йын йӕ фӕндтӕ куы базыдтам, уӕд ӕй тынгдӕр бауарзтам, ӕмӕ 1947 азы дыууӕйӕ дӕр донаргъуыд райстам (Анниккийыл цыд 15 азы, Айлийыл та 17 азы). Нӕ хо Сайми дӕр донаргъуыд райста уыцы аз. Библи ма ахуыр кодтам нӕ хо Линнейӕимӕ дӕр. Линнейӕ уӕдмӕ уыди мойгонд, ӕмӕ йӕхӕдӕг дӕр ӕмӕ йӕ бинонтӕ дӕр Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ систы. Донаргъуыд куы райстам, уӕд нӕ разы сӕвӕрдтам нысан, рӕстӕгӕй-рӕстӕгмӕ ӕххуысгӕнӕг пионертӕй кӕй лӕггад кӕндзыстӕм.
ӔХХӔСТРӔСТӔГ ЛӔГГАД КӔНЫН РАЙДЫДТАМ
Галиуырдыгӕй рахизырдӕм: Евӕ Каллио, Сайми Маттила-Сурйала, Айли, Анникки ӕмӕ Саарӕ Напонен, 1949 аз
1955 азы ацыдыстӕм Кемимӕ, кӕм цардыстӕм, уырдыгӕй дарддӕр цӕгатырдӕм цы горӕт уыд, уырдӕм. Кӕд дыууӕйӕ дӕр ӕнӕхъӕн бон куыстам, уӕддӕр нӕ фӕндыд пионертӕй лӕггад кӕнын, фӕлӕ тарстыстӕм, нӕхи дарын нӕ бон кӕй не суыдзӕн. Хъуыды кодтам, зӕгъгӕ уал нӕ фыццаг иу гыццыл ӕхца ӕрӕмбырд кӕнын хъӕуы. Уый уыди, цалынмӕ, статьяйы райдианы кӕй кой ис, уыцы хоимӕ нӕ аныхас кодтам, уӕдмӕ. Цы нын загъта, уый фӕрцы бамбӕрстам, пионертӕй лӕггад кӕнынӕн сӕйраг уый нӕу, цӕмӕй нӕм ӕхца уа ӕмӕ нын нӕ бинонтӕ ӕххуыс кӕной. Ӕппӕты сӕйрагдӕр у, цӕмӕй нӕ ныфс нӕ уӕларвон Фыдыл дарын сахуыр уӕм.
Цӕуӕм конгресмӕ Куопиомӕ, 1952 аз. Галиуырдыгӕй рахизырдӕм: Анникки, Айли ӕмӕ Евӕ Каллио
Уӕд нӕм уыд, дыууӕ мӕймӕ нӕ цас бахъуыдаид, уыйбӕрц ӕхца. Ӕмӕ 1957 азы майы дыууӕ мӕймӕ ацыдыстӕм Пелломӕ, Лапландимӕ, пионертӕй лӕггад кӕнынмӕ. Дыууӕ мӕйы рацыд, фӕлӕ не ’хцатӕм ӕвналгӕ дӕр нӕ бакодтам, ӕмӕ ма уӕд Пеллойы дыууӕ мӕйы баззадыстӕм. Фӕлӕ та не ’ӕхцатӕ, куыд уыдысты, афтӕмӕй баззадысты. Уӕд нал дызӕрдыг кодтам, Йегъовӕ нын кӕй ӕххуыс кӕндзӕн. 50 азы дӕргъы ӕххӕстрӕстӕг фӕлӕггад кодтам, фӕлӕ не ’вӕрд ӕхцатӕм ӕвналгӕ дӕр нӕ бакодтам! Уыцы рӕстӕгыл куы фӕхъуыды кӕнӕм, уӕд нӕм афтӕ фӕкӕсы, цыма нын Йегъовӕ нӕ къухыл хӕцыд ӕмӕ нын дзырдта: «Ма тӕрсут, ӕз уын баххуыс кӕндзынӕн» (Ис. 41:13).
50 азы дӕргъы ӕххӕстрӕстӕг фӕлӕггад кодтам, фӕлӕ не ’вӕрд ӕхцатӕм ӕвналгӕ дӕр нӕ бакодтам!
Кайсу Рейкко ӕмӕ Айли уацамынды
1958 азы нын районон цӕстдарӕг загъта, цӕмӕй сӕрмагонд пионертӕй лӕггад кӕнынмӕ ацыдаиккам дарддӕр цӕгатырдӕм Соданкюлямӕ. Уыцы рӕстӕг уым уыд ӕрмӕстдӕр иу хо. Рӕстдзинад куыд базыдта, уый диссаг у. Йӕ фырт йӕ къласимӕ экскурсийы Финляндийы сӕйраг горӕт Хельсинкимӕ ацыд. Горӕты куы тезгъо кодтой, уӕд ацы лӕппу цыд фӕстейӕ, ӕмӕ йын иу ацӕргӕ хо радта журнал «Хъахъхъӕнӕн мӕсыг», ӕмӕ йын загъта, цӕмӕй йӕ йӕ мадӕн радтаид. Мад журнал куы бакаст, уӕд ӕй бамбӕрста, уый рӕстдзинад кӕй у.
Мах цардыстӕм, хъӕдфадӕны сӕрмӕ цы агъуыст уыд, уым. Уым-иу нын уыд ӕмбырдтӕ. Райдианы-иу уыдыстӕм ӕрмӕстдӕр нӕ дыууӕ ӕмӕ иу бынӕттон хо йӕ чызгимӕ. Иумӕ-иу кастыстӕм, ӕппӕт ӕмбырдты дӕр-иу цы ӕрмӕг ахуыр кодтой, уый. Фӕстӕдӕр хъӕдфадӕнмӕ кусынмӕ ӕрбацыд иу нӕлгоймаг. Уыцы нӕлгоймаг раздӕр Библи ахуыр кодта ӕмӕ ныр уый дӕр йӕ бинонтимӕ фембӕлдтӕм цӕуын райдыдта. Гыццыл фӕстӕдӕр йӕ бинойнагимӕ донаргъуыд райстой, ӕмӕ нӕм афтӕмӕй фӕзынд, ӕмбырдтӕ нын чи уагътаид, ахӕм ӕфсымӕр. Хъӕдфадӕны ма чи куыста, уыцы нӕлгоймӕгтӕй дӕр иуӕй-иутӕ нӕ фембӕлдтӕм цӕуын райдыдтой ӕмӕ уыдон дӕр рӕстдзинад базыдтой. Цалдӕр азы фӕстӕ нӕ къордӕй ӕмбырд рауад.
ЦАВӔР ЗЫНДЗИНӔДТЫЛ ӔМБӔЛДЫСТӔМ
Хъусын кӕнынмӕ-иу дард рӕттӕм цыдыстӕм. Сӕрдыгон-иу цыдыстӕм фистӕгӕй, велосипедтыл ӕмӕ суанг лодкӕйыл дӕр. Велосипедтӕ нын стыр ӕххуыс уыдысты. Цыдыстӕм-иу сыл конгресстӕм, стӕй нӕ ныййарджытӕм дӕр – кӕм лӕггад кодтам, уырдыгӕй нӕ ныййарджытӕм цӕуын хъуыд цалдӕр сӕдӕ километры. Зымӕгон-иу райсомӕй раджы автобусыл искӕцы хъӕумӕ ацыдыстӕм, ӕмӕ-иу стӕй хӕдзарӕй-хӕдзармӕ хъусын кодтам. Иу хъӕуыл-иу куы ’рзылдыстӕм, уӕд та-иу иннӕмӕ ацыдыстӕм. Мит-иу уыд тынг арф, ӕмӕ-иу фӕндаг хатт зынгӕ дӕр нӕ кодта. Арӕхдӕр-иу цыдыстӕм бӕхдзоныгъты фӕдтыл, фӕлӕ-иу иуӕй-иу хатт мит фӕдтӕ ӕрӕмбӕрзта. Уалдзӕджы та-иу мит тайын райдыдта ӕмӕ-иу уымӕл митыл лӕгӕрстам.
Уацамынды уазал зымӕгон бон
Тынг уазал дзы кӕй уыд ӕмӕ-иу бирӕ мит кӕй рауарыд, уымӕ гӕсгӕ-иу нӕ уӕлӕ хъарм скодтам. Нӕ къӕхтыл-иу уыд дыууӕ кӕнӕ ’ртӕ фӕлыст цъындатӕ ӕмӕ бӕрзондхъус цырыхъхъытӕ. Фӕлӕ-иу уӕддӕр нӕ цырыхъхъытӕ митӕй байдзаг сты. Хӕдзары асинтыл-иу куы схызтыстӕм, уӕд-иу сӕ раластам, ӕмӕ-иу сын сӕ миттӕ ӕрцагътам. Нӕ пъалтоты фӕдджитӕ-иу митыл кӕй хафтам, уымӕ гӕсгӕ-иу нын ныххуылыдз сты, ӕмӕ-иу куы фӕуазал, уӕд-иу ныссалдысты ӕмӕ-иу раст зестау ныхъхъӕбӕр сты. Иухатт, цы сылгоймагмӕ бацыдыстӕм, уый ма нын афтӕ дӕр загъта: «Кӕд ахӕм бон рацӕуынмӕ уӕ ныфс бахастат, уӕд, ӕвӕццӕгӕн, уӕ уырнындзинад тынг фидар у». Ӕцӕгдӕр, уыцы хӕдзармӕ 11 километрӕй фылдӕр фӕцыдыстӕм.
Дард рӕтты кӕй хъусын кодтам, уымӕ гӕсгӕ-иу ӕхсӕвы бынӕттон адӕмӕй искӕмӕ баззадыстӕм. Куы-иу ӕризӕр, уӕд-иу нӕхицӕн бынат агурын райдыдтам. Адӕм тынг хуымӕтӕг цард кодтой, фӕлӕ уыдысты уазӕгуарзон ӕмӕ хӕларзӕрдӕ. Уымӕ гӕсгӕ ӕддейӕ дӕр никуы баззадыстӕм ӕмӕ ӕххормагӕй дӕр. Арӕхдӕр-иу нӕ схуыссын кодтой саджы кӕнӕ арсы цармыл. Фӕлӕ-иу иуӕй-иу хатт нӕ хъуыддаг бынтон хорз рауад. Зӕгъӕм, иухатт нӕ сӕхимӕ бахуыдта, стыр хӕдзар кӕмӕн уыд, иу ахӕм сылгоймаг. Сылгоймаг нӕ уӕллаг уӕладзыгмӕ уазджыты уатмӕ скодта. Уыцы ӕхсӕв хуыссыдыстӕм рӕсугъд сынтӕджытыл урс-урсид хуыссӕны цъӕрттимӕ. Хӕдзары хицӕуттимӕ-иу Библийы тыххӕй арӕх ӕмбисӕхсӕвтӕм фӕныхас кодтам. Иухатт афтӕ дӕр уыд, ӕмӕ, ӕхсӕв кӕмӕ баззадыстӕм, уыцы ус ӕмӕ лӕг уатӕн йӕ иу къуымы хуыссыдысты, мах та иннӕйы. Нӕ фысымтӕм уыйбӕрц фарстатӕ уыд, ӕмӕ суанг боныцъӕхтӕм фӕныхас кодтам семӕ.
НӔ ЛӔГГАД НЫН ӔРХАСТА СТЫР АРФӔДЗИНӔДТӔ
Лапланди афӕдзы мидӕг цыфӕнды афон дӕр вӕййы тынг рӕсугъд. Фӕлӕ йӕ цӕрджытӕй Йегъовӕйы чи базоны, уыдон, махмӕ гӕсгӕ, сты ноджы рӕсугъддӕр. Цы сыгъдӕгзӕрдӕ адӕмӕн хъусын кодтам, уыдонӕй иуӕй-иутӕ Лапландимӕ ӕрцыдысты кусынмӕ, бӕлӕстӕ калынмӕ. Хатт-иу мах, дыууӕ гыццыл хойы, сӕ цӕрӕн агъуыстмӕ куы бахызтыстӕм, уӕд-иу дзы дуне нӕлгоймӕгтӕ баййӕфтам. Уыцы фидӕрттӕ арӕзт нӕлгоймӕгтӕ-иу Библийы хабармӕ зӕрдиагӕй байхъуыстой ӕмӕ-иу литературӕ айстой.
Бирӕ диссаджы хабӕрттӕ-иу ныл ӕрцыд. Иухатт, автобусты станцӕйы сахат фондз минуты размӕ кӕй цыд, уый тыххӕй нӕ автобус аирвӕзт. Ӕмӕ уӕд мах дӕр ӕндӕр автобусыл ӕндӕр хъӕумӕ ацыдыстӕм. Уыцы хъӕуы уымӕй размӕ никуы уыдыстӕм. Фыццаг цы хӕдзармӕ бацыдыстӕм, уырдыгӕй нӕм иу ӕрыгон сылгоймаг ракаст ӕмӕ афтӕ бакодта: «Кӕмӕ ’нхъӕлмӕ кастӕн, уыцы чызджытӕ ӕрбацыдысты!» Куыд рабӕрӕг, афтӕмӕй уый уыд, Библи кӕимӕ ахуыр кодтам, уымӕн йӕ хо. Уыцы ӕрыгон сылгоймаг йӕ хойӕн загъта, цӕмӕй йӕм уыцы бон ӕрбацыдаиккам. Фӕлӕ мах ницы фехъуыстам. Сылгоймагӕн ма йӕ фарсмӕ цардысты йӕ хӕстӕджытӕ дӕр, ӕмӕ се ’ппӕтимӕ дӕр райдыдтам Библи ахуыр кӕнын. Фӕстӕдӕр уыцы ахуыртӕ баиу кодтам, ӕмӕ-иу уыцы иу рӕстӕг ахуыр кодтам 12 адӕймагимӕ. Уӕдӕй нырмӕ уыцы бинонтӕй бирӕтӕ систы Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ.
1965 азы нӕ арвыстой Куусамомӕ, ныр кӕм стӕм, уыцы ӕмбырдмӕ. Уыцы рӕстӕг дзы уыд ӕрмӕстдӕр цалдӕр хъусынгӕнӕджы. Райдианы нын уым зын уыд хъусын кӕнын, уымӕн ӕмӕ адӕм сӕ диныл фидар хӕцыдысты, ӕмӕ Йегъовӕ Ӕвдисӕнты кӕй нӕ зыдтой, уый тыххӕй нӕм хорз цӕстӕй нӕ кастысты. Фӕлӕ дзы Библийӕн чи аргъ кодта, ахӕмтӕ дӕр бирӕ уыд. Гыццылгай адӕмы хуыздӕр базыдтам, ӕмӕ нын уымӕ гӕсгӕ дыууӕ азы фӕстӕ искӕимӕ Библи ахуыр кӕнын райдайын ӕнцондӕр уыди.
АБОН ДӔР ЗЫНГЗӔРДӔЙӔ ЛӔГГАД КӔНӔМ
Библи кӕимӕ ахуыр кодтам, уыдонӕй иуӕй-иутӕ
Абон нӕм уыйбӕрц хъару нал ис, цӕмӕй ӕнӕхъӕн бон лӕггад кӕнӕм, фӕлӕ уӕддӕр, зӕгъӕн ис, ӕмӕ алы бон дӕр фӕцӕуӕм хъусын кӕнынмӕ. Кӕм цӕрӕм, уыцы стыр территорийы нын хорз хабар хъусын кӕнын фенцондӕр, Айли машинӕ скъӕрын куы сахуыр, уӕд. Не ’фсымӕры лӕппу йын загъта, цӕмӕй курсытӕм бацыдаид, ӕмӕ 1987 азы шофыры гӕххӕтт райста, 56 азы йыл куы цыд, уӕд. Уымӕй уӕлдай ма ныр цӕрӕм, нӕ ног Паддзахады залы фарсмӕ цы агъуыст ис, уым.
Цӕгат Финляндийы хорз хабар сӕ зӕрдӕмӕ бирӕтӕ кӕй айстой, уый нын хӕссы стыр циндзинад. Ардӕм куы ӕрцыдыстӕм, уӕд дзы цалдӕр хъусынгӕнӕджы йеддӕмӕ нӕ уыд. Ныр та дзы ис ӕнӕхъӕн район цалдӕр ӕмбырдимӕ. Конгрессты арӕх вӕййы афтӕ, ӕмӕ нӕм исчи ӕрбацӕуы, йӕхи нын бацамоны, ӕмӕ нӕ афӕрсы, нал мӕ хъуыды кӕнут, зӕгъгӕ. Иуӕй-иутӕн дзы сӕ бинонтимӕ Библи ахуыр кодтам, сӕхӕдӕг нырма гыццылтӕ куы уыдысты, уӕд. Бирӕ азты размӕ цы мыггӕгтӕ байтыдтам, уыдон тыллӕг радтой! (1 Кор. 3:6).
Къӕвда бон дӕр цингӕнгӕйӕ хъусын кӕнӕм
Сӕрмагонд пионертӕй лӕггад кӕнын куы райдыдтам, ууыл 2008 азы сӕххӕст 50 азы. Йегъовӕйӕ бузныг стӕм, кӕй нын ӕххуыс кӕны, цӕмӕй кӕрӕдзи фидар кӕнӕм ӕмӕ йын нӕ бон дарддӕр лӕггад кӕнын уа. Кӕд хуымӕтӕг цард кодтам, уӕддӕр никуы ницы хъуаг уыдыстӕм (Пс. 23:1). Куыд дзӕгъӕлы тарстыстӕм пионертӕй лӕггад кӕнын райдайын! Уыцы азты дӕргъы нӕ Йегъовӕ, зӕрдӕ куыд бавӕрдта, афтӕ фидар кодта: «Ӕз уӕ сфидар кӕндзынӕн. Ӕз уын баххуыс кӕндзынӕн. Ӕз уыл фидар хӕцдзынӕн мӕ рахиз къухӕй, рӕстдзинады къухӕй» (Исай 41:10).