¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ nse̱kitho dä zu̱ꞌä nꞌa rä hñeni?

¿Nse̱kitho bi zu̱ꞌä nꞌa rä hñeni? Mu̱ hää, nuꞌmu̱ gi pädi ge xa tsitsꞌi ndunthi rä bojä ꞌne jaꞌi xa gi turimu̱i. ¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ nse̱kitho gä hñeni? O ¿te dä za gi pe̱fi mu̱ nꞌa ri amigo o nꞌa de ri familia bi hñeni nse̱kitho? Mäjuäni ge rä Biblia hingä nꞌa rä mfistꞌofo de gä ntꞌo̱the, pe hää uni yä hogä tsꞌofo nuꞌu̱ dä za dä maxkägihu̱.

Gehnä dä za gi pe̱fi pa gi ñhandui näꞌä hñeni

Gi ma gi nu rä mediko.

Näꞌä udi rä Noya Äjuä: «Nu rä jäꞌi hinte mä hñeni pe̱ꞌtsi hingi japäbi ꞌme̱di rä ꞌñethi, pe nuꞌu̱ toꞌo di hñeni hää hongä rä ꞌñethi» (Mateo 9:12).

Te ne dä mää: Hyombäbi rä mfatsꞌi nꞌa rä mediko ora mähyoni.

Näꞌä dä hogi gi pe̱fi: Hyoni nꞌa rä hogä tratamiento. ꞌNehe dä za gi konsulta ko mä nꞌa rä mediko, pa mu̱ hindä maxꞌäꞌi nꞌa rä tratamiento, ya gi pe̱ꞌtsi mä nꞌa rä opción (Proverbios 14:15). Asegura ge gi ntiende näꞌä xiꞌäꞌi yä mediko ꞌne ge ri mediko pädi xä ñho näꞌä gi senti (Proverbios 15:22). Pädi xä ñho tengu näꞌä rä hñeni gi pe̱ꞌtsi ꞌne te mä ꞌñethi ja pa näꞌä hñeniꞌä. Mu̱ gi pädi xä ñho tengu näꞌä ri hñeni, mänꞌa ma gi pädi hanja gi ñhandui nuꞌu̱ yä xuñha ma dä ꞌñehe mꞌe̱fa.
Pe̱fi nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe di benefisiabi ri ndoyꞌo.

Näꞌä udi rä Noya Äjuä: «Rä ejercicio xä ñho pa mä ndoyꞌohu̱» (1 Timoteo 4:8).

Te ne dä mää: Yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi ja rä ejercicio.

Näꞌä dä hogi gi pe̱fi: Ja rä ejercicio, ñuni xä ñho ꞌne ähä xä ñho. Ndunthi yä mediko xä hyandi ge toꞌo pe̱fi njabu̱, mänꞌa di senti xä ñho. Pe hyandi ge näꞌä gi pe̱fi hindä afekta ri nzaki.
Hyombäbi rä mfatsꞌi nuꞌu̱ ri amigo.

Näꞌä udi rä Noya Äjuä: «Nꞌa rä hogä amigo nzäntho ma dä mäꞌi, ꞌne ꞌñenä geꞌä nꞌa ri ku xä mꞌu̱i pa nuꞌmu̱ ja yä xuñha» (Proverbios 17:17).

Te ne dä mää: Nuꞌu̱ ri amigo dä za dä maxꞌäꞌi ora gi thogi yä dumu̱i.

Näꞌä dä hogi gi pe̱fi: Mu̱ gi pe̱ꞌtsi nꞌa de nuꞌu̱ ri amigo xa gi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa, dä hogi gi xipäbi hanja gi senti. Mu̱ gi jabu̱, ma dä maxꞌäꞌi gi senti mänꞌa xä ñho. Nuꞌu̱ ri amigo ꞌne ri familia zäi ꞌnehe ne dä maxꞌäꞌi, hänge dä hogi gi xipäbiꞌu̱ te mä mfatsꞌi gi honi. Jamädibi po näꞌä rä mfatsꞌi rꞌaꞌäꞌi ꞌne pe̱ꞌspäbiꞌu̱ rä pasensia. Nuꞌu̱ ri amigo zäi ge xa ma dä ne dä zo̱ñꞌäꞌi, pe beni ge ꞌnehe dä za dä zabiꞌi. Hänge dä hogi gi xipäbiꞌu̱ te mä pa ꞌne te mä ora dä za dä zo̱ñꞌäꞌi.
Trata gi ꞌmu̱i ko rä johya.

Näꞌä udi rä Noya Äjuä: «Nꞌa rä koraso näꞌä di johya ꞌñenä nꞌa rä hogä ꞌñethi, pe nꞌa rä espiritu näꞌä xä ꞌuagi japi dä yꞌotꞌi yä ndoyꞌo» (Proverbios 17:22).

Te ne dä mää: Mu̱ gi ꞌmu̱i ko rä johya mäske gi thogi yä xuñha, dä za dä maxꞌäꞌi gi ñhandui näꞌä rä hñeni gi thogi.

Näꞌä dä hogi gi pe̱fi: Mientra gi nzäi gi ꞌmu̱i ko näꞌä hñeniꞌä, yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi hyandi näꞌä dä za gi pe̱fi. Ogi komparase̱ ko märꞌa yä jäꞌi, ꞌne ogi kompara näꞌä rä mꞌu̱i ngi pe̱ꞌtsi mä mꞌe̱tꞌo ko näꞌä gi pe̱ꞌtsibye̱ (Gálatas 6:4). ¿Por hanja hingi hoki nꞌa rä lista de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe dä za gi pe̱fi? Mu̱ gi jabu̱, ma gi senti mänꞌa xä ñho (Proverbios 24:10). Beni ge mu̱ gi hyoni hanja gi fatsꞌi märꞌaa, mänꞌa ma gi ꞌmu̱i ko rä johya ꞌne asta ma gi pumfri näꞌä rä hñeni gi pe̱ꞌtsi (Hechos 20:35).

¿Dä za dä maxꞌäꞌi Äjuä ko näꞌä hñeni gi thogi?

Mäjuäni ge Äjuä hingä ma dä yꞌo̱theꞌi ko nꞌa rä milagro, pe rä Biblia hää udi ge rä Zi Dada Jeobaa dä za dä rꞌaꞌäꞌi rä tsꞌe̱di pa gi ñhandui näꞌä hñeniꞌä. ¿Te pe̱fi Äjuä po nuꞌu̱ yä ꞌme̱go?

Umbäbi nꞌa rä tsaya ha yä mfeni. Rä Biblia enä: «Näꞌä tsaya uni Äjuä ꞌne täpäbi gatꞌho yä mfeni, geꞌä ma dä su ri korasohu̱ ꞌne ri mfenihu̱» (Filipenses 4:6, 7). Hää, näꞌä rä tsaya uni Äjuä dä za dä maxkägihu̱ pa hingä tumämu̱ihu̱ ndunthi. Pe pa geꞌä mähyoni gä xatuäbihu̱ Äjuä ꞌne gä xipäbihu̱ gatꞌho näꞌä tupkä mä mu̱ihu̱ (1 Pedro 5:7).

Umbäbi rä mfädi. Rä Zi Dada Jeoba dä za dä maxkägihu̱ gä huahnihu̱ yä hogä desision (Santiago 1:5). Mu̱ gä nxadihu̱ rä Biblia ꞌne gä pe̱fihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo uni, nuꞌmu̱ ma dä nja mä mfädihu̱.

Umbäbi nꞌa rä humu̱i. Rä Zi Dada Jeoba xä promete ge mänꞌitꞌho hinto ma dä ꞌñenä: «Di hñeni» (Isaías 33:24). Nunä promesa, xä matsꞌi ndunthi yä jäꞌi pa dä sigi dä ꞌmu̱i ko rä johya mäske di hñeni (Jeremías 29:11, 12).

a Rä Biblia enä ge Jeoba geꞌä rä thuhu Äjuä (Salmo 83:18).

¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ di hñeni nꞌa ri amigo?

Jamäsu näꞌä xiꞌi. Mu̱ gi ne gi fatsꞌi ri amigo, näꞌä dä hogi gi pe̱fi, hñudi gi yꞌo̱de ora ne dä xiꞌi näꞌä senti. Hingi ja mꞌe̱di gi thädi kada te dä mää. Rꞌabu̱ ri amigo ho̱nse̱ ne dä mää hanja di senti. Ogi juzga po näꞌä mää ꞌne ogi mbeni ge ya bi mꞌe̱di rä jamfri. Ogi xipäbi ge gi ntiende xä ñho näꞌä senti, mänꞌa mu̱ näꞌä rä hñeni hingi nheki (Proverbios 11:2).

Xipäbi yä noya nuꞌu̱ dä japi dä senti xä ñho. Zäi ge rꞌabu̱ hingä ma gi pädi te gi xipäbi. Pe dä za gi xipäbi ge gi ꞌmu̱pu̱ pa gi fatsꞌi. Rꞌabu̱ geꞌä mänꞌa dä hogi gi xipäbi ke hinte gi mää. Mu̱ hingi ehe ha ri mfeni te gi xipäbi, kombasta gi ꞌñembäbi: «Punꞌgägi, hindi pädi te gä xiꞌi, pe di ne gi pädi ge xa di mäꞌäꞌi». Pe oxki ma gi ꞌñembäbi: «Jamädibi Äjuä ge gi te» o «märꞌa yä zi jäꞌi mänꞌa ntsꞌe̱di yä hñeni ke geꞌi».

¿Dä za gi imbestiga mä nꞌa tu̱i de näꞌä hñeni pe̱ꞌtsi ri amigo? Zäi ge näꞌä xa ma dä jamädi mu̱ gi yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi ntiende näꞌä thogi ꞌne njabu̱ mänꞌa ma gi pädi te gi xipäbi (Proverbios 18:13). Pe ogi umbäbi yä konseho mu̱ hinte xä yꞌaꞌäꞌi.

Xipäbi ge gi ne gi fatsꞌi. Änte de gi umbäbi rä mfatsꞌi, mꞌe̱tꞌo yꞌambäbi te japäbi mꞌe̱di. Rꞌabu̱ ri amigo zäi ge hingä ma dä ne dä xiꞌäꞌi te honi, ngeꞌä hingi ne dä mfadaꞌi. Pe dä hogi gi xipäbi ge gi ne gi fatsꞌi pa dä dai rä mändado, pa gi xu̱kuäbi rä nguu o pa gi ja märꞌa yä ꞌme̱fi (Gálatas 6:2).

Pe̱ꞌtsi rä pasensia. Mu̱ gä kohi te gi pe̱fi ko ri amigo, yꞌo̱tꞌe ngue̱nda ge rꞌabu̱ ma dä ꞌñenä ge ya hingi ja rä ganä pa dä me̱fi näꞌä xki kohihu̱ gi pe̱fihu̱. O rꞌabu̱ hingä ma dä nja rä ganä pa gi ñähu̱ ꞌne dä xiꞌi te di senti. Yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi ntiendebi ꞌne pe̱ꞌspäbi rä pasensia. Ogi rinde, sigi gi hyoni hanja gi fatsꞌi (Proverbios 18:24).