ਫੁਟਨੋਟ

a ਮਿਸਾਲ ਲਈ, ਇਕ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਲਨ ਸੈਂਡੇਜ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ: “ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤਕ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੰਨਾ ਵਧੀਆ ਤਾਲਮੇਲ ਕਿਸੇ ਗੜਬੜੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਾਲਮੇਲ ਪਿੱਛੇ ਜ਼ਰੂਰ ਕੋਈ-ਨਾ-ਕੋਈ ਨਿਯਮ ਜਾਂ ਸਿਧਾਂਤ ਹੋਣਾ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਤਾਂ ਰੱਬ ਇਕ ਪਹੇਲੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ʼਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇ ਰੱਬ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਆਇਆ ਕਿੱਥੋਂ।”