Peteg Kasin Nakaukolan na Katooan so Sakey a Mesias?
“MUNDON MANKAUKOLAN NA SAKEY A MESIAS, KUAN NA OPISYAL”
Atan a paulo so inmapireng ed The Financial Post na Toronto, Canada, nen 1980. Say inaon ya opisyal et si Aurelio Peccei, presidente tan manangiletneg na kabkabat ya institusyon a tatawagen ya Asosasyon ed Roma. Unong ed Post, sisiaen nen Peccei a “sakey a mananginganyon pangulo—balanglan sientipiko, mapulitiko, odino relihyoso so mogmon kilabanan na mundo manlapud sosyal tan ekonomiko iran gutgutan a manisigen ed kaderal na sibilisasyon.” Anto so padesir yo? Kasin sayan mundo so peteg a walad makapagonigon iran kipapasen a nakaukolan na katooan so sakey a Mesias? Kunsideraen pa so sakey labat ed saray probleman kidudungetan na mundo—eras.
DUARAN baleg, kolor-laman iran mata so akamulagat ed sika manlapud sakey a retrato diad dyaryo odino magasin. Saratan so mata na sakey ya ugaw, sakey ya ugaw a biin manedad ya onkulang nin limara. Balet sarayan mata so agmamaimis ed sika. Anggapo so inuugaw a sinag ed inkasikara, anggapoy liknaan na liket ed makapakelaw a bengatla, anggapoy panagmatalek. Imbes sikaray napno na pankelawan ya irap, panot-ot, andian-na-ilalon eras. Say ugaw so naeerasan. Say irap tan eras so naamtaan to lambengat.
Angangko, singa met ed dakel, agyo labay a nodnonoten iratan a retrato, kanian ibukay yon tampol. Aliwan lapud agyo ikabkabilangan itan, noagta liknaen yon sinmaew lapud isipen yon atrasado lan tuloy parad sayan bii. Saray kakatakatat a taklay tan bitking tan linmarag ya eges so sinyales a say laman to et mangoopot la ed inkasikato. Diad panaon a nengnengen yo so retrato to, angangko ta sikato la so inatey. Say mauges, et amta yo a say kipapasen to so kaslakan.
Balet panon so kalaknab na atan a problema? Bueno, kasin naisip yo so 14 laksan ugugaw? Maslak ed sikatayo et agto nayarian; say bilang so atagey a tanton isipen. Sirin, isipen pa so sakey ya estadyum a makapanpayurong na 40,000 totoo. Natan isipen pan napnapno itan na ugugaw—dinasig, binalitang, amayamay iran lupa. Anggan satan et mairap ya isipen. Ingen, mankaukolan na 350 ya estadyum a napno na ugugaw pian dagupen so 14 laksa. Unong ed UNICEF (United Nations Children’s Fund), satan so makapakebbiew a bilang na ugugaw ya onkulang ed limaran taon ya ompapatey ed malnutrisyon tan mainomay a paliisan a sakisakit ed kada taon diad onaaligwas a daldalin. Satan so misimbangan ed ngalngalin sakey ya estadyum na ugugaw ya ompapatey ed kada agew! Iyarum ni ed saya et say bilang na naeerasan iran adulto, tan nakuenta yo so sankamundoan a dagup na sakey bilyon a totoon abayag lan mansasakit ed malnutrisyon.
Akin ya Ontanlan Eras?
Diad kaplesan sayan planeta so mamapawala na mas dakel a tagano nen say nakunsomo na totoo, tan walaan itan na kapasidad a mamawala na dakel ni. Ingen, kada minuto, 26 ya ugugaw so ompapatey lapud malnutrisyon tan sakit. Mibansag ed atan a panaon, et mangagastos so mundo na ngalngalin $2,000,000 diad panangitarya parad bakal. Kasin naisip yo so nagawaan na satan a kuarta—odino say kabiangan lambengat na atan—parad saraman a 26 ya ugugaw?
Natalosan, say sankamundoan ya eras ed mundo so agnisesengeg lambengat ed kakulangan na tagano odino kuarta. Say problema so seryoso. A singa ed impangibalikas nen Jorge E. Hardoy, sakey a taga-Argentinan propesor, “say mundo bilang interamenti so abayag lan andian na kapasidad a manginabang na ligliwa, pakayari, panaon, kaykayarian tan pikakabat ed saraman so lalon mankaukolan na sarayan bengatla.” On, say sengegan na problema, et aliwan ed kaykayarian na too, noagta diad too a mismo. Mapatnag a say agum tan inkasiblet so manatalonan puersa ed sosyedad na too. Say kakaliman sankayamanan so mangagayaga na lalon 60 danay ed saray materyal tan serbisyo nen say kakaliman sankadukaan ed populasyon na dalin.
Tua, ya arum so sisisimoon a manggugunaet a mamakan ed saray nanaerasan, balet maslak ed saray sagpot da so popokpokan na bengabengatlan labas ed nayarian da. Say eras so mabetbet a mamapairap ed saray bansan wala so sibil a bakal odino rebelyon, tan saray mansusumpaan a puersa so kaslakan a mangaamper ed isabi na saray makatulong a suplay diad saray mankaukolan. Say namparan dapag so natatakot a diad pangiyabuloy ed taganon makasabi ed naeerasan iran sibilyan diad kabusol a teritorya, et napakan daray kabusol da. Saray gobierno a mismo so manguusar ed eras bilang mapulitikan ayura.
Anggapoy Solusyon?
Makapaermen, say problema na kaeerasay nilaksa so agmogmon krisis a mangaapekta ed modernon too. Say kasmak a kadederal tan kasasamalan na kaliberliber, say mantultuloy a bakbak na bakal a mamapatey na nilaksan bilay, saray epidemya na marawal a krimen a mamapalesa na takot tan agpanagmatalek ed inerman, tan say andi-tundan iyaabeba ed moral a kipapasen ya ompatnag a nilamot ed dakel ed sarayan sakit—amin na sarayan sankagloboan a krisis so mantatabinan, a singa panangibaga, tan mamekder ed parehon agnasuppiat a katuaan—ya agnayarin uleyan na too so inkasikaton matalona.
Agpankelawan no akin a dakel a totoo so nadidismaya ed panaanap na solusyon ed saray problema na mundo. Mipara so liknaan na arum ed si Aurelio Peccei, say Italyanon eskolar ya asalambit ed gapo. No kaukolan so solusyon, ikatunongan da, atan so nepeg a manlapud sakey ya ekstraordinaryo—palagi anggan sakey a makapanyari nen say too—a lapuan. Kanian say ideya ed sakey a mesias so makapasagyat a tuloy. Balet kasin realistiko so panilalo ed sakey a mesias? Odino kasin say ontan ya ilalo et sakey lambengat a panpirpirawatan a kanonotan?
[Picture Credit Line ed pahina 2]
Cover photos: Top: U.S. Naval Observatory photo; Bottom: NASA photo
[Picture Credit Line ed pahina 3]
WHO photo by P. Almasy
[Picture Credit Lines ed pahina 4]
WHO photo by P. Almasy
U.S. Navy photo