Paniirap na Iglesia ed Latin-Amerika​—Akin a Nilaksa so Ontataynan?

MANLAPUD mamaamianen a ketegan na Mexico ya anggad mamaabalaten a sampot na Chile et ngalngalin anggapo so syudad odino baley ed Latin-Amerika ya agmangikinon ed sakey a Romano Katolikon simbaan ed mismon plaza to. Anggaman kuan, “sakey a baleg a pananguman so nagagawa ed Latin Amerika,” aaksobien nen Joseph E. Davis, say direktor ed programa na sakey ya institusyon a mangiyaalibansa ed Katolikon aktibidades. Inaksobi to met a say Latin Amerika, say pasen a diad loob na masulok a taloran siglo et nisilong ed impluensya na Iglesia Romana Katolika, so walad tambib natan na baleg a pananguman.

Agniburi a say panamanlong na Iglesia Katolika so maples ya onkakapuy. Agano ni, say bilang na saray aktibon Katoliko so akalkulan 15 porsiento lambengat ed dagup na populasyon ed Latin Amerika. Inreport na 1991 Britannica Book of the Year: “Saray Obispo tan say mismon papa a Romano Katoliko so angibalikas na kapagaan a say maawaran a Katolikon Latin Amerika so mapeligron mangibebeneg ed datin pananisia.” Akin a saya so nagagawa? Akin a dakerakel so ontataynan ed pulok na Katoliko? Anto so agawa ed saramay sinmian?

Panaanap na Rason

Saray problema ra so itetel na saray pangulon Katoliko ed idarakel na “saray sekta.” Sakey a parin taga Europa a mantatrabaho ed Bolivia so angireklamo: “Say iglesia so singa kiew a say biskeg to et sosopsopen na saray singa-dikan sekta.”

Diad Argentina, 140 a balon relihyon so nirereport ed tinaon, a nayarin sengegan ed idadaiset na saray membro na Iglesia Katolika a manlapud 90 porsiento ya anggad 60 odino 70 porsiento nanlapulad kapegleyay-1970’s. Diad Tijuana, Mexico, 10 porsiento ed duaran laksan manaayam so akimembro ed 327 aliwan-Katolikon relihyon diman. Inreport na magasin a Time: “Makapakelaw, peteg a wala lawari mas dakel a Protestantin taga Brazil a mimimisa no Simba nen saray Katoliko.” Agpankelawan a singa ed inkuan na sakey a peryodiko, sanen “saray kardinal ed Latin-Amerika so akiabet ed papa diad Vatican City pian singbaten so duaran tema ya importantin tuloy parad simbaan natan,” sakey ed saratan et “say problema ed saray sekta.”

Diad sakey a miting na saray obispo diad Mexico, inkuan na papa a say aligwas na dakel a balon relihyon “et lapud inkamalainem-em tan agpananginenen na saray ilalak na iglesia ya agmakasumpal ed panag-ebanghelyon misyon da.” Akin a “saray ilalak na iglesia” so agmananginenen diad pamano ed espiritual iran pankaukolan na saray taga Latin Amerika anta dakerakel ed saraya so manrerespeto ed Biblia? Ipaliwawa na sakey ya editoryal na Última Hora, ed La Paz, Bolivia: “Say iglesia so linmoob ed mundo ed ontan a laknab ya ompatnag a kada agew et ikakaindan to so dilin interes to. A singa peteg a nagagawa, aliwan makapakelaw so pakaromog tayo a saray pari so lalon sosyolohista, ekonomista, dyurnalista, odino pulitiko nen papari.”

Dakel a Pulitiko Imbes a Managbangat?

Say pibabali na iglesia ed pulitika legan na 1970’s tan 1980’s so andi duaruwan angiter na inkadismaya ed dakel a taga Latin Amerika ed Katolisismo. Sakey ya impanaral a nipalapag nen 1985 so nanggawa na onggendan ya obserbasyon nipaakar ed Maryknoll, say Catholic Foreign Mission Society of America, pati ed dakel a misyon ed Latin-Amerika: “Say Maryknoll so matalonan akapangitarok ed maruksan rebolusyon a mensahe na Marxista-Leninista ta pian awaten na publiko a manuna lapud inabuloyan itan ya onkurang bilang pinagkataklay na Iglesia Katolika. Say mensahe to so aglambengat akadampot ed ordinaryon mimimisa, noagta ontan met ed manunaan iran managgaway-ley ed Amerika.”

Imanoen met so tatawagen a marutak-a-bakal (dirty war) a makapakelaw, a ditan et manlapud 10,000 ya anggad 30,000 a taga Argentina so kinidnap tan pinatey ya anggapoy bista diad kaunoran na 1970’s. Sakey ya editoryal diad National Catholic Reporter, diad leksab na paulon “Namamantsaan na Dala so Iglesia ed Argentina,” so angikuan: “Say asagmak na saray taga Argentina so miulibay a tuloy ed gagawaen na iglesia Katolika ed Nazi Alemanya, palelesaen to lamet so tepet no kasin say pakayari so mas importante ed iglesia nen say Ebanghelyo a makanan pantasi ed katuaan.”

Say panpilalek na iglesia ed pakayari diad saray gobierno na mundo so malinew a mananda ed sikato bilang kabusol na Dios. Ibabaga na Biblia: “Agyo ta namoria a say pikakaaro ed mundo et pibubusol ed Dios? Siopaman a pilien to so pikaaro ed mundo et pagmamaliwen to so inkasikato a kabusol na Dios.” (Santiago 4:4, Katolikon Jerusalem Bible) Agpankelawan, sirin, a dakel so agla maniilalo ed Iglesia Katolika parad espiritual a panangiwanwan. Balet anto so agawa ed saray totoon tinmaynan ed pulok na Katoliko?

Karneron Andian na Pastol

Kaparpara daramay totoon agnaasikaso na saray inmunan-siglon espiritual a papangulo na Judaismo. Ikuan na Biblia a si Jesus “naabagey tora lapud sikaray maermen tan apaulianan, a singa karneron andian na pastol.” (Mateo 9:36, JB) Dakel so tinmaynan ed Iglesia Katolika tan linma ed tatawagen iran ebanghelistikon relihyon. Kasin mas maabig so impangasikaso na saraya ed abalang a karnero? Kasin saray Protestanti so nagmaliw a singa inkuan nen Jesus nipaakar ed saray tuan patumbok to: “Ag ira taga mundo, salanti onong ya agak taga mundo”?​—Juan 17:14.

Panggugunaeten na dakel ya aliwan-Katolikon relihyon ya ipatnag so nengneng na inkamatulok ed Biblia imbes a mananumbok ed saray relihyoson tradisyon. Mebetbet a saya so kunkunwari lambengat. Saray manunan doktrina na saray Protestantin organisasyon so mipadparan tuloy ed Iglesia Katolika a magmainomay ya usaren na dakel a manag-imaton so diparan na Andea: “Es la misma cholita con otra pollera” (Pareho lanlamang ya ugaw a biin Indian a walaan na niduman sapey).

Alimbawa, amin lawarin grupo na Protestanti so mangibabangat a say Dios et Trinidad, ingen ta saya so aliwan bangat na Biblia. Aaksobien na The Encyclopedia of Religion: “Saray exegete tan teologo natan so manpapakna a say Hebreon Biblia so agnankarga na doktrinan Trinidad . . . Say Balon Sipan so malinew ya agmet mankarga na doktrinan Trinidad.”a

Saray Protestanti so mabitabitar ya alanlanor ed sayan mundo tan ed saray pulitika to a singa met saray Katoliko. Ikuan na The Encyclopedia of Latin America: “Say Protestantismo ed Latin Amerika so angadapta met ed inkasikato diad . . . panagbasingkawel ed pulitika. Saray lokal a pastor so mabetbet a magmamaliw a kliente na mapulitikan manangiyalibansa tan mangiiter na boto a bilang kasalat pian nagamoran so pabor na gobierno ed saray iglesia ra.” Ikuan na Latin American Research Review: “Say Protestantismo so nikasakey ed pulitika diad Guatemala nanlapulad inmunan insabi to ed bansa,” ya inyarum ton satan “so singa luluganan a mangipapasabi na mapulitika tan sosyal iran walewaleng a bilang porma na relihyon.”

Say impibiang na Protestanti ed pulitika so mabetbet ya angipaarap ed pipibiang na Protestanti ed bakal. Si inatey lan Harry Emerson Fosdick, a binidbir bilang sakey ed saray sanka-impluensyaan a Protestantin klero ed awaran na Amerika, so angaksobi: “Say awaran mi ed Sagur so atatek na bakal. Sikami so amawala na lalaki para ed bakal, angipasal na lalaki para ed bakal; ingloria mi so bakal; ginawa mi ’ray sundalo a bayani mi tan anggan diad saray simbaan mi et intagey miray bandira na bakal . . . Diad sakey a sukong na sangi mi et dinayew mi so Prinsipe na Kareenan tan diad sananey et inggloria mi so bakal.”

Anto so Nepeg Yon Gawaen?

Kayari impaneskribe ed palson relihyon a bilang simbolikon balangkantis ya akikalugoran ed gobgobierno na dalin, say libro na Biblia ya Apocalipsis so mangikuan: “Paway ka ed sikato, sika baley ko, pian agka nalanor ed saray krimen a ginawa to tan agmanlikna ed saray bakbak to.”​—Apocalipsis 18:4, JB.

Namomoria na dakel a wala so baleg ya inkabulok ed iglesia, ingen siansian masuyat iran ontaynan lapud say Romanon Iglesia so walaan na karaanan ya awaran. Anggaman kuan, tandaan a say Judion sistema na panagdayew so daan lan tuloy; ingen ta impulisay na Dios iray Judio bilang pinilin totoo to sanen sikaray nanapostata ed tuan bangabangat to. Tinaynan na matoor iran ariripen na Dios so Judaismo sanen amoria ran say Kristianon kongregasyon so uusaren la natan na Dios. Panon yon nabidbir so tuan Kristianon kongregasyon natan?

Ngalngalin sakey laksan taga Latin Amerika so nagmaliw a Tastasi nen Jehova diad unor a duaran dekada. Akin a ginawa ra so onian pananguman? Sakey a peryodiko diad Martínez de la Torre, Veracruz, Mexico, so angusisa ed sayan tepet. Inkuanto: “Sarayan estudyante na Biblia so tibukelen na ngalngalin 100 porsiento na saray datin aktibista ed nanduruman relihyon, kaslakan et Katoliko, ya akaimano ed pibabali na relihyon ed pulitika tan say panangawat tan panangabobon to ed agmakasulatan iran agamil a singa say pansasamok na pananisia, imoralidad, tan karawalan. Say itutumbok da ed Makasulatan iran prinsipyo na kondukta ya ag-ontutupleg ed idolatriya odino saray tradisyon a walaan na makilot a gapoan so lapuan na inkapnek parad sikara. Saya so mangiiter ed sikara na narayrayew a pankakasakey na pananisia a singa mangipabidbir ed sikara ed inerman a pakaromogan ed sikara.”

Sananey nin peryodiko ed Latin-Amerika so angikuan na onia: “Saray Tasi nen Jehova so makukuli, matua, matakot ed Dios a totoo. Sikara so konserbatibo tan maaro-ed-bangat tan say relihyon da so nibase ed saray bangat na Biblia.” Imbitaan mi kayon manaral na Biblia ed saray Tasi nen Jehova inerman so panaayaman yo. Naaralan yo a say ilalo ra tan say interon paraan na panagbilay da so nibase ed Biblia. On, naaralan yo no panon so pandayew ed Dios “diad espiritu tan katuaan.”​—Juan 4:23, 24.

[Paimano ed leksab]

SARAY TASI NEN JEHOVA DIAD ARUM IRAN BANSA ED LATIN AMERIKA

1971 1992

Bansa Manangipalapag Manangipalapag

Argentina 20,750 96,780

Bolivia 1,276 8,868

Brazil 72,269 335,039

Chile 8,231 44,067

Colombia 8,275 55,215

Costa Rica 3,271 14,018

Dominican Republic 4,106 15,418

Ecuador 3,323 22,763

El Salvador 2,181 20,374

Guadeloupe 1,705 6,830

Guatemala 2,604 13,479

Honduras 1,432 6,583

Mexico 54,384 354,023

Panama 2,013 7,732

Paraguay 901 4,115

Peru 5,384 43,429

Puerto Rico 8,511 25,315

Uruguay 3,370 8,683

Venezuela 8,170 60,444

DAGUP 212,156 1,143,175