Makatulong a Bangat ed Maatap a Panaon Tayo
“Kabaten mo so saya, a dia ed saray kaonoran ya agew onsabi so saray panaon a maatap [a mairap a pilimogan, NW]. . . . Saray totoo a mauges tan saray managsaol onuges lara’n onuges, a managsaol ira, tan nasaol ira met a dili.”—2 TIMOTEO 3:1, 13.
1, 2. Akin a sikatayo so nepeg ya interesado ed no antoran bangat so tumboken tayo?
KASIN sikayo so natutulongan, odino napapasakitan? Kasin nasosolbar iray problema yo, odino mas onloloor? Diad panamegley na anto? Diad panamegley na saray panangibangat. On, saray panangibangat so mangapektan tuloy ed bilay yo diad pankaabiganan odino diad pakarisgoan.
2 Agano ni et inaral iya na taloran associate propesor tan imparungtal daray aromogan da diad Journal for the Scientific Study of Religion. Tua, nayarin agda inaral so nipaakar ed sikayo odino ed pamilya yo. Ingen, say aromogan da so mangipanengneng a wala so siglaotan na saray panangibangat tan say aligwas odino isaew na sakey a too, diad italona ed maatap iran panaon tayo. Diad ontumbok ya artikulo, nikaduman salambiten mi no anto so nalmoan da.
3, 4. Antoray arum ya ebidensya a sikatayo so manbibilay ed maatap a panaon?
3 Ununa, anggaman kuan, konsideraen iyan tepet: Kasin mipakna kayo a sikatayo so manbibilay ed panaon a mairap a pilimogan? No ontan, sirin sikayo so maseguron makaimano a say ebedinsya a mamapaneknek a saraya so “saray panaon a maatap a mairap a pilimogan.” (2 Timoteo 3:1-5) Nanduruma so paraan a kakaapektoan na totoo. Alimbawa, kabat yo so nipaakar ed daldalin a natan a mismo et nanaapag legan a saray nanduruman grupo so manlalaban para’d mapulitikan inkadominante. Diad arum a pasen, say panagpatey so makasengeg ed relihyoso odino pandurumaay tribu. Aliwan saray sundalo lambengat so nasasakitan. Isipen pay agnabilang iran bibii tan ugugaw a bibiin aabusoen, odino saray maedad la a nasisibletan na tagano, panpapetang, tan siruman. Dakel a totoo so maniirap a tuloy, a mansusumpal ed indakel a tuloy na saray takas tan dakel niran misiglaotan a kaermenan.
4 Say panaon tayo so amarkaan met na saray problema ed ekonomiya, a mansusumpal ed impangisara ed saray pagawaan; agpaka-impleyo; inkaandi na saray gungguna tan pension, iyaabebay balor na kuarta; tan onkikisir odino ondaraiset iran tagano. Kasin walay niyarum yo ed listaan na saray problema? Nayarin wala. Arum a minilyon ed sankagloboan so maniirap lapud kakisiran na tagano tan sakisakit. Nayarin anengneng yo la so makapataktakot iran letrato manlapud Bukig ya Aprika a mangipapanengneng ed kakara-karat a lalaki, bibii, tan ugugaw. Minilyon a totoo ed Asya so mipadparan maniirap.
5, 6. Akin a nibaga a say sakit so malaknab ya aspekto ed maatap a panaon tayo?
5 Nababalitaan tayon amin so idaraak natan na makapakebbiew iran sakit. Nen Enero 25, 1993 et inkuan na The New York Times: “Onloloor makasengeg ed seksual a kagletan, pansimpisimpitan tan mapeligro iran panag-adya, say ikakamayat na AIDS ed Latin Amerika et palulumbasan to’y Estados Unidos . . . Kaslakan ed ibabaleg so makasengeg ed idaraak na kakaalisan diad limog na . . . bibii.” Nen Oktubre 1992, inkuan na U.S.News & World Report: “Diad apalabas lambengat a duaran dekada a say surgeon general na E.U., diad pandinayew ed sakey ed saray sankabalgan ya itatalona ed publikon-bunigas ed kapiganman, so angipakabat a panaon la na ‘kaandi na makaalis a sakisakit.’” Balet komusta natan? “Saray hospital so napupusek lamet na saray biktima na saray salot a saratan komon so apaandi. . . . Saray mikrobyo so lalon onlelesa diad panamegley na atawir iran estrahiya a mangiyaabuloy ed sikaran palumbasan so katitibukel na balo iran antibiotic. . . . ‘Sikatayo so onloloob ed balon panaon na makaalis a sakit’”
6 Bilang sakey ya alimbawa, inreport na Newsweek na Enero 11, 1993: “Saray mikrobyo na malaria so mangaapekta natan na akalkulan 270 milyon a totoo ed kada taon, a manitigway na anggad 2 milyon . . . tan pansesegengan na ag-onkulang ed 100 milyon iran kaso na graben sakisakit . . . Ontan met, say sakit so lalon onloloor a datin natambal na saray druga. . . . Arum a sakit so agmabayag et agla natambal.” Pagiwgiwen to ka.
7. Panon so ikikiwas na dakel natan ed mairap iran panaon?
7 Nayarin naimano yo a diad sarayan maatap a panaon a mairap a pilimogan, dakel so manaanap na tulong diad panresolbi ed saray problema ra. Isipen pa iramay ontutupleg ed saray libro nipaakar ed panalona ed kapagaan odino arum a balon sakit. Arum so adismaya ed simbawa nipaakar ed nabubuyak a panamaley, panangasikaso ed ugaw, nipaakar ed alkohol odino problema ed druga, odino nipaakar ed no panon so panimbang na kakaukolan ed trabaho ra tan saray desdes a nasasagmak da ed abung. On, peteg a nakaukolan da so tulong! Kasin mipupuligesgesan kayo ed personal a problema odino manaaburido lapud bakal, eras, odino desyang? Anggan say onloloor iran problema et singa agnaresolbi, makatunongan so pangitepet yo, ‘Akin a sinmabi tayo ed ontan a maatap a kipapasen?’
8. Akin a sikatayo so ontupleg ed Biblia para’d aralem a pakatalos tan panangiwanwan?
8 Sakbay tayon epektibon natalonaan tan naromog so pakapenek ed bilay natan tan diad arapen, kaukolan tayon kabaten no akin a nidudunget itayo ed ontan iran maatap a panaon. Prangkaan, kabaliksan na satan a nakaukolan na balang sakey ed sikatayo ya imanoen so Biblia. Akin ya ituturo tayo so Biblia? Lapud satan lambengat so nankarga na suston propesiya, awaran a nisulat lan inmuna, a mangipapanengneng ed sikatayo na saray rason ed pansumpalan tayo, no iner so kawalaan tayo, tan no iner so laen tayo.
Sakey a Leksion Manlapud Awaran
9, 10. Panon a say propesiya nen Jesus ed Mateo kapitulo 24 et asumpal ed inmunan siglo?
9 Say Panag-Bantayan na Pebrero 15, 1994, so angitarok na makanan repaso ed malinew a propesiya nen Jesus ed Mateo kapitulo 24. No ilukas yo so Biblia yo diad satan a kapitulo, nanengneng yo ed Mat 24 bersikulo 3 a saray apostol nen Jesus so kinmerew na tanda nipaakar ed arapen a kiwawala to tan say konklusyon na sistema na bengabengatla. Insan, diad Mat 24 bersikulo 5 ya anggad 14, impasakbay nen Jesus iray palson Kristo, bakabakal, kakisiran na tagano, kapasegsegang na saray Kristiano, karawalan, tan malaknab a panagpulong nipaakar ed Panarian na Dios.
10 Papaneknekan na awaran a saraman a mismon bengatla so agawa legan na konklusyon na Judion sistema na bengabengatla. No sikayo so nambilay ed saman a panaon, agta saraman so mairap iran panaon? Anggaman kuan, saray bengatla so ontutundas ed kapantokan, sakey ya agnaparaan a kairapan ed Jerusalem tan ed Judion sistema. Diad Mat 24 bersikulo 15 et onggapon nabasa tayo no anto so agawa kayari na inyataki na saray Romano ed Jerusalem nen 66 K.P. Saraman ya ebento so amantok diad kairapan a sinalambit nen Jesus diad Mat 24 bersikulo 21—say inkaderal na Jerusalem nen 70 K.P., say sankaugsan a kairapan ya angigeba ed satan a syudad ed kapiganman. Siansia, kabat yon say awaran so ag-angangga ed saman, nisay imbaga nen Jesus a satan et mangangga. Diad Mat 24 bersikulo 23 ya anggad 28, impanengneng to a kayari na kairapan nen 70 K.P., nagawa iray arum a bengatla.
11. Diad anton paraan a say inmunan-siglo a kasumpalan na Mateo kapitulo 24 et mitukoyan ed agew tayo?
11 Arum natan so nayarin lingo so pangibaliwala ed saray pamaakaran manlapud apalabas, ed pangibagay ‘Antoy pibabali’k ey?’ Satan so lingo. Say kasumpalan na propesiya nensaman so importanti. Akin? Bueno, saray bakal, eras, yegyegyeg, salot, tan panamasegsegang legan na konklusyon na Judion sistema so kaukolan a nipatnag ed malalaknab a kasumpalan kayari impangangga na “aturon panaon na nasyones” nen 1914. (Lucas 21:24, NW) Dakel natan a manbibilay so akatasi ed Guerra Mundial I sanen sayan modernon kasumpalan so ginmapo. Balet anggan sikayo so inyanak kayari na 1914, atasian yo so kasusumpalan na propesiya nen Jesus. Saray ebento ed sayan koma-20 siglo so mamaneknek a tuloy a sikatayo la so manbibilay ed konklusyon na peles a marelmeng a sistema.
12. Unong ed si Jesus, anto so iilaloan a nanengneng tayo ni?
12 Kabaliksan na saya a say “kairapan” ed Mateo 24:29 so walad arapen tayo. Lanoren na satan so mangatatawen a pansumpalan a nayarin agnaisip. Ipapanengneng na Mat 24 bersikulo 30 a nanengneng la ed satan na totoo so duman tanda—tandan mamapaneknek a say kadederal so asingger la. Unong ed mipadparan salaysay diad Lucas 21:25-28, diad satan ya arapen a panaon, “saray totoo napunaw ira nisengeg ed takot, tan egagel da ed saray bengatla’n onsabi ed mundo.” Ibabaga met na salaysay nen Lucas a diad satan et itangwa na saray Kristiano so kauloan da lapud say kililiktar da so asingger la.
13. Antoran duaran manunan punto so makanepegan na imano tayo?
13 ‘Awaten ko tan mipakna ak ed satan,’ nayarin ikuanyo, ‘balet abaloan kon say isyu et no panon kon natalosan tan arapen so mairap iran panaon tayo?’ Susto. Say ununan punto tayo et say pangamta ed saray manunan problema tan imanoen tayo no panon tayoran napaliisan. Nisiglaot ed satan et say komaduan punto, no panon a say Makasulatan a bangabangat so makatulong ed sikatayo pian pangayagaan so mas maabig a bilay natan. Nipaakar ed saya, ilukas yo so Biblia yo diad 2 Timoteo kapitulo 3, tan imanoen no panon a saray salita nen apostol Pablo so makatulong ed sikayo a mideneng ed mairap iran panaon.
Sakey a Propesiya Nipaakar ed Saray Panaon Tayo
14. Akin a wala so rason ed panisia a say panangonsidera ed 2 Timoteo 3:1-5 et mangungguna ed sikatayo?
14 Pinuyanan na Dios si apostol Pablo ya isulat ed matoor a Kristianon si Timoteo so maabig a tuloy a simbawan tinmulong ed sikaton mangidaulo na nagkalalon matalona tan mas maliket a bilay. Say kabiangan na insulat nen Pablo so walaan na manunan kiyaplikaan ed agew tayo. Anggaman liknaen yon kabkabat yo lan tuloy iratan, tumboken a maapit iray mapropetikon balikas diad 2 Timoteo 3:1-5. Insulat nen Pablo: “Ingen kabaten mo so saya, a dia ed saray kaonoran ya agew onsabi so saray panaon a maatap [a mairap a pilimogan, NW]. Ta saray totoo sikara naani so mangaro ed saray lamalaman da [maaro ed inkasikaran dili, NW], maaro ra na pilak, managpasirayew, atagey a linawa, maayew, matulay ed saray kaatengan da, malamang, aliwa ran masimpit, angapo so aro ra a nianakan, angapo so panangasi’ra, managpauges, aliwa ra’n maadia, maruksa ra, maingongot ed saray maabig, managliput, mayu-uges, mapasang, maaro ed saray likeliket, a lalo nen say dia ed Dios. Ya wala so nengneng da ya inkasanto, et ingen itapat da so pakayari na saya’n inkasanto.”
15. Akin a say 2 Timoteo 3:1 so nepeg a nikaduman makapainteres ed sikatayo natan?
15 Ipangasin imanoen, wala so 19 a bengatlan nilista. Sakbay tayon usisaen iraya tan nagunggunaan, ontunda pan magano pian tebeken so interon propesiya. Imanoen so 2Ti 3 bersikulo 1. Impasakbay nen Pablo: “Dia ed saray kaonoran ya agew onsabi so saray panaon a maatap [a mairap a pilimogan, NW].” Anto so “saray kaonoran ya agew”? Walaray dakel a kaunoran iran agew, singa say kaunoran iran agew na kadaanan a Pompeii odino kaunoran iran agew na dynasty. Sasalambiten ni ingen na Biblia so pigaran kaunoran iran agew, a singa say kaunoran iran agew na Judion sistema. (Gawa 2:16, 17) Anggaman kuan, inletneg nen Jesus so basiyan pian natalosan tayo a “saray kaonoran ya agew” a sinalita dia nen Pablo et ontutukoy ed panaon tayo.
16. Anton kipapasen so impasakbay na parabolo na trigo tan zisañas ed panaon tayo?
16 Ontan so ginawa nen Jesus diad sakey a parabolo nipaakar ed trigo tan zisañas. Saraya so nisibwag ed uma tan pinaulian ya ontubo. Inkuanton say trigo tan zisañas so mangirepresenta ed totoo—saray tuan Kristiano tan palso. Tinukoy tayo iyan parabolo lapud satan so mangiletneg ya andukey a peryodo na panaon so onlabas sakbay na konklusyon na interon mauges a sistema. Sano satan so onsabi, wala so bengatlan sigpot ya onpelnak. Anto? Say apostasya, odino say isian manlapud tuan Inkakristiano, a mansumpal ed malaknab a panani na kaugsan. Pekderan na arum a propesiya na Biblia a saya so nagawa legan na kaunoran iran agew na say mauges a sistema. A saya so kawalaan tayo natan, diad konklusyon na sistema na bengabengatla.—Mateo 13:24-30, 36-43.
17. Anton misimbangan ya impormasyon so itatarok na 2 Timoteo 3:1-5 nipaakar ed konklusyon na sistema na bengabengatla?
17 Kasin naimano yo so kaimportantian? Say 2 Timoteo 3:1-5 so mangiiter ed sikatayo na misimbangan a pakapatnagan a legan na konklusyon na sistema, odino kaunoran iran agew, say kipapasen ed amin a kaliberliber na Kristianos so onuges. Ag-ibabaga nen Pablo a say 19 a bengatlan nilista so magmaliw a manunan paraan pian paneknekan a say kaunoran iran agew so sinmabi. Imbes, impasakbay to no anto so nepeg tayon pibakalan legan na kaunoran iran agew. Ibabaga na 2Ti 3 bersikulo 1 so “maatap iran panaon a mairap a pilimogan.” Satan a balikas so nanlapud Griego, tan literal a kabaliksan to’y “masebeg iran atoron panaon.” (Kingdom Interlinear) Agkayo ta mipakna a say “masebeg” so matukotukoy a manideskribe ed no anto so kidudungetan tayo natan? Sayan apuyanan a balikas so mangiiter na madibinon aralem a pakatalos ed panaon tayo.
18. Anto so nepeg tayon pangipuntirya legan ya aaralen tayo so mapropetiko iran salita nen Pablo
18 Say interes tayo ed sayan propesisya so nepeg a mangiyabuloy ed sikatayon mamidbir ed makapasinagem iran ehemplo ed no panon inkamaatap, odino inkasebeg, so panaon tayo. Tandaan so duaran manunan punto: (1) pian nabidbiran iray probleman manggagawa ed panaon tayo a mairap tan pian imanoen no panon so ipaliis ed saratan; (2) pian tumboken iray bangat a petepeteg a praktikal tan makatulong ed sikatayo ed pangayaga ed magmaong a bilay. Kanian imbes ya idanet iray probleman sengegay kairapan na panaon tayo, imanoen tayoray bangat a makatulong ed sikatayo tan ed saray pamilya tayo ed sarayan panaon a mairap a pilimogan.
Manani na Mayaman Iran Gungguna
19. Anton ebidensya so naimano yo a saray totoo so maaro ed inkasikaran dili?
19 Inggapo nen Pablo so panangilista to diad pangipapasakbay a diad kaunoran iran agew, “saray totoo [so maaro ed inkasikaran dili, NW].” (2 Timoteo 3:2) Anto so labay ton ibaga? Sikayo so susto diad pangibaga a say interon awaran et wala so inkakinon, maasikaso ed sikaran dili a lalaki tan bibii. Ingen, agpanduaruwaan a sayan kaksayan so nikadkaduman kaslakan natan. Tan satan so sankapatnagan ed dakel a totoo. Satan so ngalngalin awawey a totontonen ed mapulitikal tan komersyal a mundo. Gegegemtanen na lalaki tan bibii so pakayari tan kabantogan ed anggan anton sagpot. Gendagendat a satan so diad pakasakitan na arum, lapud sarayan manangaro ed inkasikaran dili so andian na pibabali ed pakapasakit da ed arum a totoo. Sikara so tampol a mangidemanda odino mansaol ed arum. Natalosan yo no akin a dakel so manatawag ed saya a “dilin kailalakan.” Ondarakel so totoon man-amo-amoan tan makasarili.
20. Panon a say Makasulatan a simbawa so midumaan ed ontatalonan walna na dilin panangaro?
20 Agtayo nakaukolan a napanonotan ed ampait iran eksperiensia tayo diad impideneng ed totoo a “maaro ed inkasikaran dili.” Tua, anggaman ontan a diad prangkan pamidbir ed sayan problema, say Biblia so ontutulong ed sikatayo, lapud satan so mangibabangat ed sikatayo no panon so ipaliis ed sayan patit. Onia so ibabaga to: “Angapon balot komon so gawaen yo a lapud kasusumpa o panpasirayew, noag dia ed kaabebaan na kalakal balang sinansakey ibilang to so arum a magmaong nen say sikaton dili. Ag nengnengen na balang sakey ed sikayo so kayarian ton dili.” “Agmo nonoten so inkasikan dili ya atagtagey nen say kanepegan a nonoten mo. Imbes, magmaliw a masimpit ed panagnonot mo.” Satan a sankaabigan a simbawa so naromog diad Filipos 2:3, 4 tan Roma 12:3, unong ya impangipatalos na Today’s English Version.
21, 22. (a) Anton malaknab ya ebidensya a say ontan a simbawa et napaneknekan a makatulong natan? (b) Anto so ipekto na simbawa na Dios ed saray normal a sinansakey?
21 Arum so nayarin onsuppiat, ‘Nengneng toy maabig, balet satan so aliwan praktikal.’ On, satan so praktikal. Satan so onipekto, tan talagan ontan, ed normal a katooan natan. Nen 1990 say manangipalapag para’d Oxford University so angimprinta na The Social Dimensions of Sectarianism. Say kapitulo 8 et atituloan na “Saray Tasi nen Jehova ed Sakey a Katolikon Bansa,” tan dineskrebi na satan so sakey ya impanaral ed Belgium. Nabasa tayo: “Say ipaliis ed positibon pakatangguyor ed pagmaliw a sakey a Tasi, so duma manlapud pakatangguyor na ‘Katuaan’ a mismo, saray onkikiwas so no maminsan et manalambit na masulok nen sakey a walna. . . . Say inkaligsa, makaaro, aro, tan pankakasakey so kaslakan a nasasalambit iran kalidad, balet say inkamatua, tan personal a kondukta a ‘mitunosan ed biblikal iran prinsipyo’ so papablien met iran kalidad na Tastasi.”
22 Nayari tayon ipareng itan a panmoria ed sakey a letraton inusaran na sakey a wide-angle lens; no, imbes, usaran yo na zoom, odino telephoto, lens, nanengneng yo so malinew, dakel a peteg-ed-bilay iran eksperiensia. Saraya so mangisakop ed lalakin datin mapasang, dominante, odino mauges balet natan et sikaray lalon maumildi, magmamaliw a kaasawaan a lalaki tan kaamaan a mangipapanengneng na nagkalalon matamoy a panangaro tan panangasi ed saray kaasawaan da, ilalak, tan ed saray arum. Napisakop met iray bibiin datin dominante odino matewet tan natan et sikaray ontutulong ed saray arum pian makaamta ed dalan na peteg ya Inkakristiano. Walara so nilasus nilibon ontan iran alimbawa. Natan, ipangasin magmaliw a prangka. Agta naimano yon magmaong so pilimog ed totoon singa ontan nen say mabetbet a pakapiarap ed lalaki tan bibii a mangaaro ed inkasikaran dili a manuna? Agta satan so manggawan magmainomay so panalona ed maatap iran panaon tayo? Agta say panumbok ed ontan iran Makasulatan a bangat so manggawa’d sikayon mas maliket?
23. Akin a makana so pangiter na nagkalalon imano et 2 Timoteo 3:2-5?
23 Anggaman kuan, akunsidera tayo lambengat so ununan kabiangan na listaan nen Pablo a nikurit diad 2 Timoteo 3:2-5. Anto balet so nipaakar ed arum? Kasin say maalwar a panusisa yo ed saratan so ontulong met ed sikayon makabidbir ed manuna iran problema ed panaon tayo ta pian napaliisan iratan tan mamakayari ed sikayon natalosan no anton kurso so mangitarok ed sikayo tan ed inadaro yo na babaleg a liket? Say ontumbok ya artikulo so ontulong ed sikayon mangebat ed saratan a tepet tan pian nagamoran so mayaman a bendisyon.
Saray Punton Tandaan
◻ Antoray arum ya ebidensya a sikatayo so manbibilay ed maatap iran panaon?
◻ Akin a sikatayo so maseguron manbibilay ed kaunoran iran agew?
◻ Antoran duaran punto so naala tayo manlapud panaral ed 2 Timoteo 3:1-5?
◻ Legan na sayan panaon sano dakel a tuloy so maaro ed inkasikaran dili, panon a saray bangat na Biblia so ontutulong ed totoo nen Jehova?
[Picture Credit Line ed pahina 8]
Retrato ed kawigi: Andy Hernandez/Sipa Press; Retrato ed leksab a kawanan: Jose Nicolas/Sipa Press