Tobonbalo—Siopan Bangat so Tutumboken Yo?
“Saray arum so onsian ira ed pananisia, a denglen da so . . . saray bangat na saray demonio.”—1 TIMOTEO 4:1.
1. (a) Anto so walan panpiliian na tobonbalo natan? (b) Panon a manbabangat si Jehova?
SAY tepet dia a nipapaarap ed saray tobonbalo et, Siopan bangat so tutumboken yo? Isusuheri na saya a sikayoran tobonbalo so walaan na panpilian. Say panpilian et balanglan say itulok ed madibinon bangat tan say panumbok ed bangabangat na saray demonyo. Si Jehova so mangibabangat diad panamegley na salita to, say Biblia, ontan met ed panamegley na ministeryo na saraman so uusaren to bilang manangilaman to ed dalin. (Isaias 54:13; Gawa 8:26-39; Mateo 24:45-47) Balet kasin pankelawan yo a saray demonyo so manbabangat met?
2. Akin a makana so pagmaliw ya akabantay sumpad bangabangat na saray demonyo nagkalautla ed sayan panaon?
2 Insulat nen apostol Pablo: “Dia ed saray arapen a panaon saray arum onsian ira ed pananisia, a denglen da so saray espiritu a manangilawan tan saray bangat na saray demonio.” (1 Timoteo 4:1) Lapud sikatayo so manbibilay ed “saray kaonoran ya agew” a nagkalautlan aktibo si Satanas tan saray demonyo to, kasin natalosan yo no akin ya itetepet min, Siopan bangat so tutumboken yo? (2 Timoteo 3:1-5; Apocalipsis 12:7-12) Lapud si Satanas tan saray demonyo to so masilib a tuloy, makaayat a tuloy iray metodo ra, makana so panggawa yo na maalwar a panangunsidera ed sayan tepet.—2 Corinto 11:14, 15.
Saray Demonyo tan Saray Bangat Da
3. Siopara so demonyo, anto so gagala ra, tan panon dan panggugunaetan a sumpalen itan?
3 Saray demonyo so aminsan et angheles nen Jehova, balet sikaray nanrebeldi sumpad Manamalsa ra tan nagmaliw a mananuporta nen Satanas. (Mateo 12:24) Say gagala ra et say pangimpluensya ed totoo tan pamabeneg ed sikara manlapud panlingkor ed Dios. Pian saya so nagawaan, saray demonyo so manguusar ed totoon managbangat pian iyalibansa so kasibletan, imoral a kabibilay a kokondenaen nen Jehova. (Ipareng so 2 Pedro 2:1, 12-15.) Say panrepaso ed no panon a saray datin matoor ya anghel so nagmaliw a demonyo so ontulong ed sikayo a mangamta ed saray bangat da tan say paraan na bilay ya iyaalibansa na sarayan bangat.
4. (a) Akin a saray matungangan anghel so linmeksab ed dalin ed agew nen Noe? (b) Anto so agawa ed marelmeng iran anghel tan say ilalak da legan na delap?
4 Diad saray agew nen Noe, maseguron saray anghel so naayat a tuloy ed magagangganan mamarikit na totoo a sarayan espiritun pinalsa so anaynan ed saray posisyon da ed tawen tan linma ed dalin. Say seksual ya impiyamong da ed bibii so nansumpal ed mistiso iran anak a tinawag a Nepilim. Lapud aliwan natural para’d espiritu iran pinalsa so piakdol ed saray totoo, say ginawa na saraman a matungangan angheles ed saraman a bibii so mauges a singa a ginawa na saray homoseksual ed saginonor na saray namparan lalaki ed Sodoma. (Genesis 6:1-4; 19:4-11; Judas 6, 7) Anggaman saray kapareha na saray angel so atawtaw ed delap a kaibay mistison ananak da, saray marelmeng ya anghel so angikaindan ed silalaman a laman da tan pinmawil ed tawen a diman et sikara so nagmaliw a demonyo a kakaiba nen Satanas a Diablo.—2 Pedro 2:4.
5. Anton klase na pinalsa iray demonyo, tan panon dan nanggunaetan a deralen so ganggan na Dios?
5 Diad liwawa na sayan maawaran ya abenegan, kasin natatalosan yo no anton talagay klase na pinalsa iray demonyo? Sikaray abusado ed sekso ya agnanengneng a mangiimpluensya ed sayan mundon ambagel ed sekso. Anggaman sikara so asebelan ed pagmaliw lamet bilang totoo, sikara so makapanliket manlapud lingon pangaagamil ed sekso na saraman so naiimpluensyaan da ed dalin. (Efeso 6:11, 12) Saray demonyo so mangugunaet a maneral ed saray ganggan nen Jehova nipaakar ed kalinisan tan moralidad diad panggawa ed saray ganggan nen Jehova a singa sigpot ya agmankakaukolan na panangisebel. Sarayan marelmeng ya anghel so mangitatandoro ed seksual ya imoralidad bilang normal, makapaliket a paraan na bilay.
Panangiyalibansa ed Bangabangat na Saray Demonyo
6. Akin ya agtayo nepeg a nasurpresa a saray demonyo so mangiyaalibansa ed saray bangat da ed masilib a dalan?
6 A saray demonyo so mangiyaalibansa ed bangabangat da ed masilib a paraan so agmanurpresa ed sikatayo, lapud saya so metodo na pangulo ra, si Satanas a Diablo, ed impamalikdo to ed si Eva. Tandaan a sikato so akitongtong ed sikato a singa kaliktan to so makatulong. “Peteg tan imbaga na Dios ya agkayo mangan manlapud amin a kiew ed tanamanan?” so tepet nen Satanas. Insan masilib ton nanggunaetan a paugesen so bangat na Dios diad pangibaga ed si Eva a sikato so nagunggunaan manlapud pangan ed isesebel a bunga na kiew. ‘Ta diad agew na pangan yo ed satan,’ so sipan na Diblo, ‘nalukasan iray mata yo ed satan, et singa kayo Dios, ya amta yo so maong tan mauges.’ (Genesis 3:1-5) Kanian si Eva so apalikdo, on atangguyor, pian onsunggay ed Dios.—2 Corinto 11:3; 1 Timoteo 2:13, 14.
7. Anto so nagmaliw ya epekto na masilib iran bangat na saray demonyo, tan anton pasakbay so itatarok na saya?
7 Diad agano niran panaon met, dakel so atangguyor. Saray demonyo so masilib a tuloy diad pangiyaalibansa ed seksual ya imoralidad a satan so inawat na dakel a datin mangokondena ed satan. Alimbawa, sanen say sakey a bantog a managsimbawan kolumnista ed Estados Unidos so angebat ed sakey a sulat nipaakar ed panaamong na agsanasawa, insulat to: “Agkon balot inisip a siak so manguman ed sayan isyu, balet natan et manisia ak a saray sankaparis a seryoso nipaakar ed panamaley so nepeg a nawalaan na pigaran panagpasyar ed sampot simba pian subuken no kasin sikaray makapanpaknaan.” Insan inyarum to ni: “Aga’k makapanisia a nisulat ko itan!” Anggan sikato so agmakapanisia a sikato so angirekomenda ed pilalawanan, balet onman so ginawa to! Malinew, nepeg a sikatayo so maalwar a say bangabangat na saray demonyo so agmangapekta ed panmoria tayo ed saray kagagawa a kokondenaen na Dios.—Roma 1:26, 27; Efeso 5:5, 10-12.
8. (a) Panon a say salitan “mundo” so inusar ed Biblia? (b) Siopa so manuuley ed mundo, tan panon so panmoria na saray patumbok nen Jesus ed mundo?
8 Agtayo nepeg a lilingwanan a si Satanas so “principe na saya’n mundo.” Diad tua, inkuan nen apostol Juan a say “sankamundoan [so] mandokdokol ed kaugsan.” (Juan 12:31; 1 Juan 5:19) Tua, no maminsan inusar nen Jesus so salitan “mundo” pian tukoyen so interon katooan. (Mateo 26:13; Juan 3:16; 12:46) Anggaman ontan, mabetbet ya inusar to so salitan “mundo” pian tukoyen so amin ya organisasyon na sosyedad na too ya onkikiwas ed paway na tuan Kristianon kongregasyon. Alimbawa, inkuan nen Jesus a saray patumbok to so nepeg ya “agkabiangan na mundo” (agmatunong a sosyedad na totoo) tan lapud sikaray agkabiangan na mundo say mundo so mamusol ed sikara. (Juan 15:19; 17:14-16) Say Biblia so nagkalalo nin amasakbay a sikatayo so nepeg ya ompaliis ed pagmaliw a kaaro na sayan mundo ya uuleyan nen Satanas.—Santiago 4:4.
9, 10. (a) Anton minumundon bengabengatla so mamapaliing na lingon panpilalek ed sekso? (b) Panon a posibli so pangamta ed no siopa so wala ed benegan na panligliwaan ya ibabangat na mundo?
9 Impaseseg nen apostol Juan: “Aleg ya aroen yo so mundo, ni saray bengtla ya wala ed mundo.” Inkuan to met: “No siopaman a too aroen to so mundo say aro na Ama andi ed sikato.” (1 Juan 2:15, 16) Isipen pa iya. Anto so wala ed mundo natan a mamapalesa na lingon liknaan, alimbawa, say panpilalek ed mabanday a sekso? (1 Tesalonica 4:3-5) Komusta so nipaakar ed kaslakan a musika ed mundo? Sakey a probation officer na pulisya ed California so angikuan: “Diad tua, say musika so mangibabangat ya agkayo kaukolan ya ontalineng ed saray ateng yo, tan kaukolan yon manbilay ed paraan a kaliktan yo.” Kasin amta yo so panlalapuan na bangat ya itatarok na ontan a musika?
10 Tandaan a si Satanas, diad tua, so angibaga ed si Eva: ‘Baleg so nasasaew yo. Manbilay ka ed paraan a kaliktan mo. Sika so mandeside ed inkasika no anto so maong tan mauges. Agmo kaukolan so ontalineng ed Dios.’ (Genesis 3:1-5) Agta ontan met a nengneng na mensahe so naromog ed kaslakan a minumundon musika? Balet saray demonyo so aglambengat manbabangat diad panamegley na musika. Sikara met so manguusar na komersyal ed saray programa ed telebisyon, sine, tan saray video pian manbangat. Panon ya ontan? Bueno, say paraan na komunikasyon na mundo so mangiprepresenta na panligliwaan a manggagawa ed moral a bangabangat na Dios ya ompatnag a makapairap. Ipapaseseg na saratan so pilalawanan diad pangidadanet tan pangiprepresenta ed satan a makapaayat.
11. Nipaakar ed moral, anto so mabetbet ya ibabangat na telebisyon?
11 Say magasin a U.S.News & World Report so angikuan: “Nen 1991, say taloran network [ed E.U.] so angipanengneng na masulok a 10,000 a seksual iran palabas legan na oras na dakel so manbabantay; diad kada eksenan mangipapalabas na seksual a panaakdol na saray sanasawa, say network so angipanengneng na 14 ya eksena na sekso na agsanasawa.” Diad pangipapalabas na masulok a 9,000 ya eksena na mabanday a seksual a panaamong legan na oras a dakel so manbabantay, anto so nibaga yon ibabangat na telebisyon? Si Barry S. Sapolsky, a kaiban autor na report a “Say Sekso ed Primetime Television: 1979 Sumpa ed 1989,” so angikuan: “No say sakey a katayatdang so pigaran taon lan manbabantay na TV a no iner et saray totoo so migagantil odino lantaran ya onkiling ed sekso, sarayan nilibon retrato ed apalabas a dakel a taon so mangibabangat ed sikara a say sekso so makapaliket—tan anggapo so antokaman a makapuy ya epekto.” Anggapoy suppiat: Say panligliwaan na mundo so mangibabangat ed saray kalangweran ya anggapo so totontonen, a say pilalawanan so makapaliket, tan anggapo so mauges ya epekto ed panbilay ed paraan a kokondenaen na Dios.—1 Corinto 6:18; Efeso 5:3-5.
12. Akin a mapeligro so panligliwaan na mundo nagkalautla ed saray Kristianon tobonbalo?
12 Say musika, sine, saray video, tan telebisyon ed mundo so denisinyon makapaayat ed saray kalangweran. Saraya so mangikakayat na abulok a bangabangat na saray demonyo! Balet kasin saya so nepeg a pankelawan? Nonoten pa iya. No say palson relihyon tan pulitika so kabiangan na mundo nen Satanas—tan malinew ya ontan—makatunongan ta so panisia a say panligliwaan ya iyaalibansa na mundo so andian na impluensya na saray demonyo? Sikayoran kalangweran so lalon kaukolan ya akabantay ya “ag-abuloyan so mundo ed kaliberliber yo a piliten to kayo unong ed molde to.”—Roma 12:2, The New Testament in Modern English, nen J. B. Phillips.
Manggawa na Dilin-Panagsuri
13. Anton dilin-panagsuri so nepeg a gawaen?
13 Say pamaakaran ed no siopan bangabangat so tumboken yo so nadetermina aliwa lambengat ed panagsalita yo noagta ontan met ed saray kiwas yo. (Roma 6:16) Kanian tepetan yo so inkasikayo, ‘Kasin say awawey ko tan say kurang na kabibilay ko so lawas apektado na nanaaralan ko diad panamegley na uusaren a propaganda na mundo? Kasin saray bangabangat na saray demonyo so makasasalet ed bilay ko?’ Pian natulongan kayo a mangebat ed saratan a tepet, akin ya ag-ipareng so karakel na panaon tan sagpot ya uusaren yo ed panaaral ed Biblia, iyaatendi ed saray Kristianon miting, tan pitotongtong ed arum nipaakar ed Panarian na Dios ed uusaren yo ed panbabantay na TV, pandedengel ed musika, pibibibiang ed paborito yon galaw, odino panggawa na mipadparan aktibidad? Lapud baleg a tuloy—on, say bilay yo a mismo—so walad kapiligroan, manggawa na matuan dilin-panagsuri.—2 Corinto 13:5.
14. Anto so mangapekta ed espiritual a bunigas tayo, tan anton seryoson kanonotan so lawas nonoten tayo?
14 Kabat yon tuloy a say materyal a tagano a kakanen yo so mangapekta ed pisikal a bunigas yo. Mipadpara, say espiritual a bunigas yo so nanaapektaan na ipapasepsep ed nonot tan puso yo. (1 Pedro 2:1, 2) Bangta nayarin napapalikdom so inkasika nipaakar ed no anto so peteg a paniinteresan mo, agmo nayarian a palikdoen so Ukom tayo, si Jesu-Kristo. (Juan 5:30) Kanian tepetan so inkasika, ‘No si Jesus so wadia ni ed dalin, kasin siak so nabaingan no sikato so onloob ed kuarto’k tan ondengel ed musika’k odino makanengneng ed babantayan ko?’ Say malinew a katuaan et maniimaton si Jesus tan amta to so gagawaen tayo.—Apocalipsis 3:15.
Sumpaen so Bangabangat na Saray Demonyo
15. Akin a nepeg a mipuligesgesan iray Kristiano diad panumpa ed bangabangat na saray demonyo?
15 Say desdes na saray demonyo ed saray kalangweran ya ontumbok ed saray bangat da so mabiskeg a tuloy. Sarayan marelmeng ya espiritu so singa mangiyoopresi na bilay a tampol a makapaliket—sakey a panliketan tan makapaliket. Pian napaliket so Dios, si Moises nen saman so angipulisay ed “temporaryon pangagayaga ed kasalanan” bilang sakey a prominenten membro na sankaabungan nen Paraon. (Hebreos 11:24-27, NW) Agmainomay ya ipulisay so iyoopresi na saray demonyo, kanian nepeg mo so mipuligesgesan ed panggawa ed no anto so maong. Saya so nagkalalon tua lapud sikatayo so walaan na atawir a kasalanan tan say kapusoan tayo so mabetbet a manpilalek ed panggawa na mauges. (Genesis 8:21; Roma 5:12) Lapud makasalanan ya inklinasyon, anggan si apostol Pablo so kaukolan a mapeget ed inkasikato tan agpaulyanan so silalaman a pilalek to a mandomina ed sikato.—1 Corinto 9:27; Roma 7:21-23.
16. Panon a nayarian a sumpaen na tobonbalo iray desdes a mibiang ed imoral iran kondukta?
16 Anggaman sika so natukso ya “ontombok ed saray dakel a totoo a manggawa na mauges,” sika so natulongan na Dios a mansumpa ed desdes manlapud saray kaedaran mon mangemtan ed lingon kurang da. (Exodo 23:2; 1 Corinto 10:13) Balet nepeg yo so ontalineng ed panangiwanwan na Dios, a pablien iray salita to ed pusom. (Salmo 119:9, 11) Kaukolan mon namoria a sano saray kalangweran so mangisian ed inkasikara, say seksual a pilalek so nayarin nabayuboan tan mangitonton ed pamuyak ed ganggan na Dios. “Sano siak so manbokbokor a kaiba so nobyok, kaliktan na laman ko so manggawa na bengatla tan say utek ko so mangibabaga ed siak a manggawa na sananey,” so binidbir na sakey a tobonbalo. Kanian nengnengen iray limitasyon mo tan moriaen a say pusom so manamalikdo. (Jeremias 17:9) Agmo isisian so inkasika. (Uliran 18:1) Mangiletneg na saray limitasyon diad saray panangibalikas na panangaro. Tan nagkalalon importanti, pansiansiaen so maapit a pikakaaro lambengat ed saraman so mangaaro ed si Jehova tan walaan na aralem a respeto ed saray ganggan to.—Salmo 119:63; Uliran 13:20; 1 Corinto 15:33.
17. Anto so makatulong ed saray Kristianon tobonbalo a nagamoran so biskeg diad panumpa ed bangabangat na saray demonyo?
17 Say maalwar a panagaral ed saray Kristianon palapagan a denisinyo para’d pamabiskeg ed sika ed espiritual so ontulong ed sika. Alimbawa, imanoen so libron Questions Young People Ask—Answers That Work tan say kapitulon “Say Pibakal diad Panggawa na Maptek” ed libron Makapambilay Kayo na Ando lan Ando ed Paraiso diad dalin. Abuloyan ya onsepsep ed nonot tan pusom so Makasulatan a bangat, tan satan so mamabiskeg ed sika. Agmon balot lilingwanan so bengatlan agmainomay so panggawa na maptek ed sayan mundon kontrolado na demonyo. (Lucas 13:24) Pabiskegen mo so espiritualidad mo. Agmo aaligen iray makapuy, matakot a manutumbok ed karaklan.
Gungguna Manlapud Madibinon Bangat
18. Antoray arum a gungguna ed panumbok ed madibinon bangat?
18 Tandaan met, ya anggapo so antokaman a makanan nasaew mo diad panumbok ed bangat nen Jehova. Peteg ya aaroen to ka, tan satan so rason no akin a sikato so “angibangat ed sika na nipaakar ed nabang mo.” (Isaias 48:17) Kanian tumboken so bangat nen Jehova, tan paliisan so pakasakitan na sakey ya aderal a konsiensia, pakabalang na dilin-respeto, agkalikaliktan a panlukon, makaalis a seksual iran sakit, odino mipadparan trahedya. Mangayaga si Jehova sano saray ariripen to so mangitarok na ebat ed angat nen Satanas a saray totoo so agmansiansian matoor ed Dios diad silong na subok. (Job 1:6-12) No paliketen yo so puso nen Jehova diad pagmaliw a matoor ed sikato, sikayo so makaliktar sano idapo to so panangukom to sumpad sayan mundo, bangta amin a manusumlang ed saray ganggan to so natawtaw.—Uliran 27:11; 1 Corinto 6:9, 10; 1 Juan 2:17.
19. Anto so kablian na pililimog ed saraman so mangapresya ed saray gungguna na bangat nen Jehova?
19 No sikayo so mililimog a maapit ed saraman so mangaapresya ed no anto so agawaan nen Jehova ed sikara, sikayo so makaaral manlapud eksperiensia ra. Sakey a toon datin nailwam ed saray druga tan angagamil na imoralidad so angipaliwawa: “No agak tinmalineng ed si Jehova, siak so inatey la. Say toon asawaen ko komon so inatey ed sakit ya AIDS. Amin a datin minumundon maapit a kakaaro’k so inatey lapud AIDS odino asingger lan ompatey. Mabetbet ko ran nanenengneng ed saray lansangan, tan siak so misadsalamat ed si Jehova kada agew lapud saray ganggan to a manguuley ed totoo to tan mamapasiansia ed sikatayo a masanto no iyaplika tayo lambengat iratan. Natan ak labat maliket, kontento, tan maligen ed bilay ko.” On, say panumbok ed bangat nen Jehova so lawas mangungguna ed sikatayo!
Pilien so Duga
20, 21. (a) Anton duaran panpilian so wala ed saray tobonbalo? (b) Anton maandon gungguna so mansumpal manlapud panumbok ed madibinon bangat?
20 Papasesegen mi kayoran kalangweran: Pilien yo so duga diad panlingkor ed si Jehova. Insan magmaliw a desididon manumbok ed satan a desisyon. (Josue 24:15) Diad tua, sikayo lambengat so makapampili na sakey ed duaran pampilian. Inkuan nen Jesus a wala so maawang tan malapar a dalan—say mainomay a dalan et say panggawa na makapaliket ed inkasikan dili. Satan a dalan so mangitonton ed patey, diad kadederal. Say sananey a dalan et mainget. Satan so mairap a dalan a dalanen ed sayan imoral, kontrolado na demonyon mundo. Balet satan a dalan so diad kaunoran et mangitonton ed saraman so mamapaarap ed makapakelaw a balon mundo na Dios. (Mateo 7:13, 14) Dinan a dalan so pilien yo? Siopan bangat so tumboken yo?
21 Ipipia nen Jehova ed sikayo so pampili. Agto kayo pipiliten a manlingkor ed sikato. “Inyan ko ed arap mo so bilay tan say patey,” so inkuan na propeta na Dios a si Moises, mangipapaseseg: “Pilien mo so bilay.” Sayan panagpili so ginawa diad “panangaro ed Jehova a Dios mo, say pananumpal ed voses to tan say ipepeket ed sikato.” (Deuteronomio 29:2; 30:19, 20) Komon ta sikakabat yon pilien so itumbok ed madibinon bangat tan panggayagaan so bilay ya maando diad maglorian balon mundo na Dios.
Panon so Pangebat Yo?
◻ Siopara so demonyo, tan anto so ibabangat da?
◻ Panon so pangiyaalibansa na saray demonyo ed bangabangat da natan?
◻ Panon a posibli so panumpa ed bangabangat na saray demonyo?
◻ Antoray gungguna ed panumbok ed bangabangat nen Jehova?
[Litrato ed pahina 16]
Sakbay na Delap, saray matungangan angheles tan saray ilalak da so angiyalibansa na karawalan tan inkabulok
[Litrato ed pahina 18]
Kasin nabaingan ka no narengel nen Jesus so paboritom a musika?